Morgunblaðið - 28.07.1962, Blaðsíða 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Laugardagur 28. Jfllf 1982
tiomdi

Veldl IMassers 10 ára
Vandamál Laos og Kongó
Eldflaugar Nassers
Tíu ár eru liðin frá því að
Nasser tók völdin í Egyptalandi
Afmælisins er minnzt með 'hátíða
höldum, og voru þau mjög á
þan.. veg, sem einkennt hefur
slíka L llida^a í sumum þeim
iöndum, sem meiri áherzlu virð
ast leggja á að sýna ytri mát.t en
innri velferð.
Tvennt er það, sem fréttamenn
lýstu sérstaklega. Annars vegar
hersýning sú, sem fram fór í
Kairó, hins vegar umm. jli land
varnaráðherra Nassers, þess efn
is, að ísraelsmenn væru helztu
óvinir Egypta og Arabaríkjanna.
Sýndar voru nýtízku
orrustu- og sprengjuiþotur, af
rússnesneskri gerð. Það sem hins
vegar vakti mesta atíhygli, var
tilkynningin um eldflaugar sem
skotið hafði verið sjáiiaji hátiðis
daginn.
Nasser
Nasser skýrði sjálfur frá, að
þeim hefði verið skotið frá „ó-
nefndum stað“ og hefðu þær hitt
Skotmarkið í um 375 mílna fjar-
lægð.
Eftir helgina var skýrt frá því
í V-þýzku blaði, og hefur síðar
komið fram í blöðum, sem birt
hafa fregnir frá fréttamönnum í
Kairó, að Nasser hafi nú ráðið
í þjónustu sina V-*þýzka sérfræð
inga í eldflaugasmíði.
Þessi ummæli koma við frá-
sögn fjármálaráðherrans í Baden
Wiirtemberg í V-Þýzkalandi, Dr.
Leuze, í des, sl., að Nasser hafi
boðið einum kunnasta eldflauga
sérfræðingi þar í landi prófessor
Samger, og tveimur aðstoðar-
mönnurn hans, 180,000 sterlings
pxind fyri. að koma fótunum
undir fjöldaframleiðslu slíkra
vopna í Egyptalandi. Við það
tækifæri hsKi ráðherrann sagt,
að nú störfuðu í V-Þýzkalandi
fyrirtæki, er framleiddu eld-
flaugahluti fyrir Egypta.
Egyptar munu lengi hafa far-
ið þess á leit við Rússa, að þeir
létu í té eldflaugar af stærri
gerð, en munu fram til þessa að
eins hafa fengið eldflaugar, sem
skjóta má úr orrustuflugvélum,
og flaugar gegn skriðdrekum.
E. t. v. er hér um að ræða svar
Nassers við tilraunum ísraels-
manna, er þeir gerðu, sem kunn
ugt er, tilraunir með eldflaugar
í júlí í fyrra, og er sagt, að þær
hafi náð 50 mílna hæð.
Þeim sem lesið, hafa bók Ne-
ville Shute, „On The Beach“,
kemur kannske einkennilega fyr
ir sjónir, að Nasser skuli hafa
valið að minnast afmælisins á
þennan hátt.
Efnahagsleg jbv/ng-
un v/ð Katanga
Allar tilraunir í þá átt, að fá
Moise Tshombe, forseta Katanga
til þess að fallast á sameiningu
héraðsins við Kongó, hafa mis-
tekizt. Fjölmargir hafa reynt að
l.afa áhrif á forsetann auk þess,
sem S.Þ. hafa sent herlið á þess
ar slóðir til þess að draga úr
viðsjám á þessu svæði.
Síðustu tilraunir til þess að fá
Tshombe til þess að breyta um
skoðun, urðu kunnar nú í vik-
unni, er Bandaríkjamenn hófu
máls á því, að beita bæri Katanga
efnahagslegum þvingunum.
Kongó er fátækt land, þ.e. fólk
þar býr við bág kjör. Ráðamenn
í Katanga hafa hins vegar mikl
ar tekjur, þar eð námafélagið
Union Miniére greiðir þeim ár-
lega sem svarar 56 milljónum
dala í skatt. Hugmyndin um sam
einingu miðar að því, að tekjur
þessar komi ekki aðeins Katanga
til góða, heldur einnig Kongó.
Skoðun margra á Vesturlönd-
um nú er sú, að ef fjárhagsað-
staða ráðamanna í Katanga versn
aði, þá yrði Tshombe ekki leng
ur stætt á aðskilnaðarstefnu
sinni.
Fyrir nokkrum dögum fóru
tveir af nánustu samstarfsmönn
um Dean Rusk, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, til Parísar, Dond
on og Briissel til þess að reyna
að afla fylgis við þá hugmynd
að sett verði nokkus konar við-
skiptabann á Katanga.
Lítið hefur heyrzt um undir-
tektir i Frakklandi og Brússel,
en stefna brezku stjórnarinnar
er sú, að ekki beri að grípa til
slíkra ráðstafana. Talsmaður
brezka utanríikisráðuneytisins
sagði það vera stefnu brezku
stjórnarinnar að leita „friðsam-
legra samninga við Tshombe".
U Thant, aðalritari S.Þ., er
sagður mjög uggandi vegna fram
gangs mála i Kongó og Katanga
Hann lýsti því yfir, er hann dvald
ist í Helsingfors, í fyrri viku, að
Tshombe og menn hans væru
„skrípakarlar“, sem engin leið
væri að semja við. Næsta skref
U Thants er að fá öryggirráðið
til að raeða Kongómálið.
Hvort samstaða næst um efna
hagslegar gagnráðstafanir, skal
látið ósagt, en síðasta tillaga
Tshombes er á þá leið, að S.Þ.,
Bandaríkin og fleiri stórveldi
taki höndum saman um uppbygg
ingu Kongó — þá skuli hann
sjálfur hjálpa til.
„Katanga eitt fær engu áork-
að“, segir Tshomibe. „Til þess er
fátækt Kongó of mikil. Ef tekj
um okkar yrði veitt til stjórnar
Adoula þá myndi sama fátæktin
ráða ríkjum í Katanga".
Síðustu fregnir af stjórn Adoula
í Kongó eru á þá leið, skjótar
ráðstafanir þurfi að gera, annars
kunni stjórn hans að falla áður
en sumarið er liðið.
Laos - innanlands-
málin
Á mánudag var undirritaður
í Genf samningur um framtíðar
skipan mála í Laos. Utanríkisráð
herrar 14 landa staðfestu þar, að
lönd þeirra myndu, um alla fram
tíð, „virða sjálfsstjórn, sjálfstæði
hlutleysi og landfræðilega rétt-
indi Laos“.
Þá aðila, sem nú eiga hlut að
þjóðstjórn Laos, greinir enn á um
margt. Fulltrúar Pather Lao hafa
lýst því yfir, -að eitt fyrsta verk
efnið, sem leysa verði, sé sam
eining herja landsins, þ.e. hers
norðanmanna, sem notið hefur
stuðnings kommúnista í grann-
rikinu N-Vietnam og hers sunn-
anmanna, sem notið hefur leið-
sagnar bandarískra hernaðarsér
fræðinga og aðstoðar ríkjanna í
SA Asíubandalaginu.
Yfirlýsing talsmanna Pathet
Lao er á þann veg, að þetta verði
erfitt viðfangsefni.
Þefta virðast ætla að verða orð
að sönnu, því að á þriðjudag, a-
sakaði Phoumi Nosavan, land-
varnaráðherra stjórnarinnar
(aðalstjórnandi hers sunnan-
manna), leiðtoga norðanmanna,
og félaga sína í stjórninni, fyrir
að hafa staðið að vopnuðum ár
ásum Pathet Lao á stöðvar hægri
sinna í Muong Cao-héraði, nærri
Kamaneánni. Þá hafa og barizt
fregnir undanfarið, frá Attopeu-
héraði um svipaðar hernaðarað
gerðir.
Fulltrúar hægrisinna hafa bor
ið fram þá kröfu að sett verði á
laggirnar sérstök rannsóknar-
nefnd, sem send verði tii
þessara héraða, en full-
trúar Pathet Lao í stjórninni
telja slíkt ótímabært.
Talsmenn vinstrimanna hafa
og lagt á það mikla áherzlu, að
innan 10 vikna verði allir erlend
ir hermenn, þar á meðal hernað
arsérfræðingar á brott úr land-
inu.
Enn dvelja um 10,000 hermenn
frá N-Viet-nam í Laos, en tala
bandarísku hernaðarsérfræðing-
anna er um 500.
Eitt vandamál á vafalaust eft
ir að verða erfitt úrlausnar, þótt
það stafi ekki af innanlandsátök
um í Laos, heldur hernaðarað-
gerðum þeim, sem átt hafa sér
stað í Viet-nam, grannríkinu í
austri, milli kommúnista i norðri
og liðs Ngo Din Diem, forseta,
í suðurhluta landsins. Hann nýt-
ur stuðnings Bandaríkjanna.
Lega Laos er þannig, að greið
asta samgönguleið milli Norður-
og Suður-Viet-nam liggur um
skarð, sem er innan landamæra
Laos. Fregnir herma, að komra-
únistar hafi mjög aukið flutninga
sína um skarðið síðustu vikurnar.
Þótt Laos-ráðstefnan sé nú úr
sögunni, þá er Laos þó enn háð
alþjóðlegu eftirliti, þar sem er
alþjóðaeftirlitsnefndin, er stofh
uð var 1954. Það er hlutverk henn
ar að fylgjast með þvi, að san»
komulagið verði haldið.
tíðahöldum í Kairó. Þá bar mest á rússneskum bryndrekum, er runnu yfir torgíð fyrir fram-
an höll Faruks, fyrrverandi konungs. — Enn minnist Nasser byltingarafmæiisins með hersýn-
ingum, en í þetta skiptið hafa honum bætzt ný og hættulcgri vopn — langdrægar eldflaugar.