Morgunblaðið - 25.09.1962, Qupperneq 13

Þriðjudagur 25. sept. 1962
MORGUWBL 4Ð1Ð
13
ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ hóf starfsemi
sína á þessu leikári með frum-
sýningu sl. föstudagskvöld á
gamanleiknum „Hún frænka
mín“, sem byggður er á skáld-
sögunni Auntie Mame, eftir
bandaríska rithöfundinn Patrick
Dennis. Kom sagan út árið 1955
og varð metsölubók vestur þar.
Auk leikritsins hefur verið gerð
eftir sögunni kvikmynd, er sýnd
var hér í Austurbæjarbíói fyrir
skömmu, með hinni snjöllu am-
erísku leikkonu Rosalind Russ-
el í hlutverki Mame, en það er
aðalhlutverk leiksins. Lék hun
einnig hlutverkið þegar leikur-
inn var frumsýndur' í New York
haustið 1956, vdð mikla hrifni
áhorfenda. Síðan hefur leikur-
inn verið sýndur víða um heim
og jafnan hinar mikilhæfustu
leikkonur farið með hlutverk
Mame, enda mun það mála sann
ast að leikurinn á hinar miklu
vinsældir sínar að þakka frem-
ur góðri leikstjórn og leik en
eigin verðleikum. Höfundunum
hefur sem sé ekki tekizt að
leysa þann vanda að tengjá hin
mörgu atriði leiksins saman í
eðlilega heild svo að leikurinn
verður allur ærið laus í reipun-
í stofu Mame frænku. Talið frá vinstri: Arndis Björnsdóttir, Stefán Thors, Guðbjörg Þorbjarn-
ardóttir, Ævar Kvaran og Arni Tryggvason.
ÞJOÐLEIKHUSIÐ:
Hún frænka min
eftir JeromesLawrance Robert E. Lee
Leikstjóri: Gunnar Eyjólfsson
um og tilviljunarkenndur auk
þess sem hinar tíðu sviðsskipt-
ingar draga úr nauðsynlegum
hraða leiksins.
Efni leiksins og umhverfi, svo
og manngerðir þær, ' sem þar
skipta mestu máli, ^ru mjög
amerískt fyrirbrigði, enda mun
leikurinn saminn fyrst og fremst
fyrir ameríska áhorfendur og
miðaður við amerískan smekk.
Ýmislegt er þar þó sammann-
legt að finna, sem allir hafa gott
af að sjá og hugleiða. Höfund-
arnir draga fram með hæfileg-
um ýkjum veiku hliðar með-
borgaranna, • annars vegar hina
smáborgaralegu þröngsýni og
hleypidóma og hins vegar hið
öfgakennda frjálslyndi, sem fær
útrás í fáránlegustu hugmynd-
um, tilgerðarlegri framkomu og
hégómlegu og innantómu sam-
kvæmishjali yfir kokkteilglösun
um. Babcock bankamaður og
góður fulltrúi hinna fyrrnefndu
en Mame hinna síðarnefndu. —
Gera höfundarnir gys að báðum
þessum andstæðum á góðlátleg-
an og oft skemmtilegan hátt, þó
að fyndnin missi stundum marks,
að mér finnst. Augljóst er þó
að höfun'darnir hafa mætur á
Mame, þrátt fyrir allt, enda gera
þeir hlut hennar góðan þegar
allt kemur til alls. Mame er að
vísu ærið „skrítin" kona, óhag-
sýn, yfirborðsleg og fljóthuga og
siðgæðishugmyndir hennar eru
of nýtízkulegar til þess að þær
falli góðborgurum sem Babcock
bankafulltrúa í geð. Því verða
átökin milli þeirra býsna hörð
er þau ræðast við um uppeldi
Patricks litla Dennis, bróðurson-
ar Mame, sem hún hefur tekið
að sér við lát föður hans, en
bankáfulltrúinn hefur allar
fjárreiður fyrir samkvæmt
erfðaskrá hins látna. — En inni
við kjarnann er Mame heilbrigð
kona, hjartahlý og heiðvirð og
fljót að gleyma því mótlæti, sem
að höndum ber, enda elskar hún
lífið og sér fremur fegurð þess
og gleði en skuggahliðarnar.
Eins og að framan getur er
leikritinu skipt niður í mörg
atriði, alls 25 (en eitt þeirra,
símavörzlu Mames, hefur leik-
húsið hér fellt niður) og leik-
endurnir eru 28 og margar auka
persónur í viðbót. Það gefur því
auga leið að erfitt hefur verið
og vandasamt að setja leikinn
á svið og stjórna honum. Leik-
Stjórinn, Gunnar Eyjólfsson, hef-
ur þó komizt allvel frá þessum
vanda, eftir atvikum. Honum
hefur að vísu ekki tekizt að
gefa leiknum þann heildarsvip,
sem á hefði verið kosið, enda
varla við því að búast eins og
leikritið er úr garði gert frá
hendi höfundanna. Hins vegar
eru ýms einstök atriði leiksins
vel unnin og staðsetningar yfir-
leitt góðar. Og leikstjórinn hef-
ur skipað skynsamlega í hlut-
verk, ekki sízt hlutverk frænk-
unnar, þar sem er Guðbjörg Þor
bjarnardóttir. Hygg ég að engin
leikkona hér hefði getað túlkað
þetta erfiða og vandasama hlut-
verk með jafn miklum ágætum
og hún, enda er Guðbjörg
allrafremstu röð íslenzkra leik-
kvenna, er fjölhæf og leikur
jafnan af góðum skilningi og
af öryggi, sem varla bregst.
Aðrir leikendur fara mjog
misjafnlega með hluverk sín,
svo sem gerist og gengur. Her-
dís Þorvaldsdóttir leikur dável
Veru, hina drykkfelldu leikkonu
og vinkonu Mame’s, en vantar
þó það látbragð og þá reisn sem
ætla verður að þessi dáða leik-
kona hafi til að bera, þ.e.a.s.
þegar hún er allsgáð. Og ekki
fannst mér saníifærandi ölvun
Veru í upphafi leiksins. Er það
reyndar ekki tiltökumál, þvi að
flestir leikarar (nema Gísli
Halldórsson í Kviksandi) virð-
ast eiga erfitt með að leika
drukknar persónur.
Patrick Dennis leika þeir
Stefán Thors og Gísli Alfreðs-
son, Stefán þegar hann er barn
en Gísli þegar hann er orðinn
ungur háskólastúdent. Stefán er
ungur drengur aðeins 12—13
ára, en leikur þó þetta hlutverk,
sem er allmikið, svo vel að furðu
gegnir. Er látbragð hans allt eðli
legt og framsögnin skýr og góð.
Stefán hefur áður vakið athygli
fyrir góðan leik í útvarpi og
mætti segja mér að hann ætti
fyrir sér mikinn frama á leik-
sviðinu ef hann legði leiklist-
ina fyrir sig. — Gísli hefur þeg-
ar sýnt með athyglisverðum
leik í nokkrum hlutverkum að
hann býr yfir góðri leikgáfu.
Má vissulega mikils af honum
vænta sem leikara í framtíðinni.
Leikur hans í hlutverki Patricks
var eðlilegur og áferðargóður,
en ekki sérlega tilþrifamikill.
Suðurríkjamanninn Burnside,
er síðar verður eiginmaður
Mame’s frænku leikur Ævar R.
Kvaran. Er leikur Ævars dágóð-
ur, en þó ekki meira. En eink-
um er sá Ijóður á að Ævar
„illuderar" ekki fyllilega í hlut-
Verkinu, er ekki sú týpa, sem
eg held að Burnside eigi að vera
við hlið' hinnar heillandi eigin-
konu sinnar.
Lárus Pálsson leikur forleggj-
arann Lindsay Woolsey, vin
Mame og aðdáanda. Lindsay er
prúður maður og hæglátur og
vakir að sjálfsögðu fyrir Lárusi
að sýna sem bezt þessa góðu
eiginleika mannsins. En Lárus
gerir það með þeirri þróttlausu
hógværð að persónan verður í
túlkun hans sviplaus og leiðin-
leg. Lárus hefur undanfarin ár
tamið sér einhvern hlutlausan
eða óvirkan leikmáta (undir-
leik?) með samsvarandi til-
burðum, svo að persónurnar
verða í túlkun hans ærið til-
þrifalitlar og hversdaglegri en
efni standa til. Er vissulega tími
til þess kominn að Lárus hristi
af sér slenið og taki á ný að
leika af því lífi og þeirri fjöl
breyttni, er frá öndverðu skip-
aði honum sess meðal okkar
beztu leikara.
Indriði Waage leikur Babcock
bankafulltrúa. Babcock er að
vísu þröngsýnn og nokkur harð-
ur í horn að taka, en ekki verð
ur það talið honum til lasts að
hann getur ekki fallizt á hin
furðulegu sjónarmið Mame þeg-
ar til árekstra kemur milli
þeirra. Indriði leikur hlutverk
þetta af röggsemi og mjög sann-
færandi. Þjónustufólk Mame’s,
Kínverjann ftó og Nóru, sem er
eins konar fylgifé með Patrick á
heimili Mame, leika þau Arni
Tryggvason og Arndís Björns-
dóttir. Árni er skemmtilegur í
þessu hlutverki og Nóra er í
túlkun Arndísar sannur og at-
hyglisvérður persónuleiki. —
Bessi Bjarnason fer með hlut-
verk veggfóðrara og Loomis
eftirlitsmann í verzlun þeirri, er
Mame vinnur í. Leikur Bessa í
hlutverki veggfóðrarans er
prýðisgóður og gervi hanS ágætt.
Hins vegar hefur Bessi (og leik-
stjórinn), að mínu viti, misskilið
eftirlitsmanninn, gert úr honurn
hálfgerða „fígúru“, sem tæpast
er hægt að taka alvarlega.
Einkaritara Mame’s, Agnes
Gook, leikur SigríSur Hagalín.
Agnes er mesti veraldarsauður,
andkannaleg í útliti, háttum og
klæðaburði og þekkir lítið á líf-
ið, enda verður henni hált á
svellinu áður en lýkur. Sigríður
leikur þetta hlutverk svo vel og
skemmtilega að ég tel það hik-
laust annan bezta leik kvölds-
ins og mikinn sigur fyrir leik-
konuna. — Rúrik Haraldsson
leikur írskan rithöfund, sem að-
stöðar Mame við að semja end-
urminningar hennar. Leikur
Rúriks er allgóður, en nokkuð
bar á hinum hvimleiða kæk
hans með axlir og handleggi,
sem svo mjög var áberandi í My
Fair Lady og færðist í aukana
við hverja sýningu. Verður
Rúrik að reyna að leggja niður
sem fyrst þennan leiða ávana.
— Brynja Benediktsdóttir leik-
ur Dóris Upson, unnustu Pat-
ricks, afkáralega stelpukind, og
gerir Brynja hlutverkinu dágóð
skil. Foreldra hennar, heldur
menningarlítið fólk, leika þau
Anna Guðmundsdóttir og Valur
Gíslason. Tekst þeim vel að sýna
„plebejiska“ háttu og hugarfar
persónanna. — Emilía Jónasdótt
ir leikur gömlu frú Burnside og
er „mögnuð", eins og Mame
kemst að orði um hana. Sally
Macdougal, unga Suðurríkja-
stúlku og ófyrirleitna, sem hef-
ur gert sér von um að verða
eiginkona Burnsides, leikur
Bryndís Pétursdóttir. Hlutverk-
ið er ekki mikið en Bryndís
fer vel með það. — önnur hlut-
verk eru lítil og gefa ekki til-
efni til sérstakrar umsagnar.
Lárus Ingólfsson hefur teikn-
að leiktjöld og búninga og setur
hvort tveggja skemmtilegan svip
á sýninguna.
Það hefur vissulega ekki ver-
ið vandalaust að snúa þessu
ameríska verki á gott, og lipurt
íslenzkt mál, en Bjarna Guð-
mundssyni hefur tekizt það með
prýði.
Carl Billich hefur valið tón-
listina við leikinn.
Leikhúsgestir hafa oft tekið
gamanleik betur en að þessu
sinni.
Sigurður Grímsson.

Fleiri leitar- og
rannsóknaskip
— og síldveiðarnar ganga vel á nœstu
árum segir skipstjórinn á
Ólafi Magnússyni
Akureyri 20. sept.
ÓLAFUR Magnússon EA kom
hingað til Akureyrar sl. nótt
og er nú hættur síldveiðum.
Fréttamaður Mbl. átti í dag
stutt samtal við skipstjórann,
Hörð Björnsson, en hann var
á förum til Reykjavíkur, þar
sem hann á nú heima.
„Hvað hafið þið fiskað mik-
ið í sumar?“
„Aflinn var nákvæmlega
31,000 mál og tunnur. Mikið
af honum fór þó í bræðslu þar
sem við fluttum síldina af
austursvæðinu til Hjalteyrar."
,,Hvað getur þú sagt um
afla sumarsins samanborið við
undanfarin ár?“
„Hann er ekki sambærilegur
því að hjá flestum eða öllum
skipum var hann margfalt
meiri en undanfarin ár. Eg tel
einkum tvennt hafa valdið
þessari veiði, fyrst og fremst
að sjórinn virðist vera kaldari
við Norðurströndina en undan
farið og síldin leitar í kalda
sjóinn. Anpað er að síldarleit
og síldarrannsóknum hefur
meira verið haldið úti í sumar
en undanfarin ár og teljum
við síldarsjómenn þessa þjón-
usfcu mjög mikilsverða. Það
er áreiðanlegt að við hefðum
ekki fiskað í sumar eins og
raun ber vitni ef síldarleitar-
skipin hefðu ekki komið til. Ég
tel að þessum skipum þurfi að
fjölga og síldarrannsóknir að
aukast. Það er sýnilegt að síld
hefur gengið fyrir Norður-
landi undanfarin ár en dýpra
en við höfum stundað veiðarn
ar. Þess vegna höfum við ekki
fengið meiri síld en raun ber
vitni. Hins vegar sýna rann-
sóknirnar og síldarleitin í
sumar að næg síld gengur á
Norðurlandsmiðin en hún er
á mismunandi miklu dýpi og
mismunandi langt frá landi
eftir straumum og árferði".
„Telur þú að ofveiði hafi
gætt á Norðurlandsmiðum í
sumar?“
„Nei, ég tel ekki að neinnar
ofveiði hafi gætt þar. Síldin
er næg og hefur verið en hins
vegar höfum við fengið meiri
síld en áður var vegna hinnar
auknu tækni í síldarleitartækj
um. Eg get t.d. sagt þér að
það var aðeins stuttur tími
seinnihlutann í sumar, og þá
aðeins fyrir Ausfcurlandi, sem
við gátum kastað á vaðandi
síld án mælitækja. Sú síld,
sem við fengum á þann hátt?
er aðeins lítið brot af því síki-
armagni, sem fékkst í sumar.
Það eru fyrst og fremst hin
öflugu asdic sildarleitartæki,
sem hafa gert okkur kleift að
fá þá síld, sem veiðst hefur í
sumar. Og svo ber ekki að
gleyma því, sem áður var
minnst á, að síldarleitarskipin
hafa veitt okkur mikinn stuðn
ing. Sú þjónusta þarf að auk-
ast. Það þarf að gera út fleiri
leitar og rannsóknaskip og þá
munu síldveiðarnar ganga vel
á næstu árum. Við erum sér-
staklega þakklátir fiskifræð
ingunum, sem hafa unnið um
borð í þessum skipum og ég
hygg að ég mæli fyrir munn
allra síldveiðisjómanna þegar
ég þakka þeim starfið ’ sum-
ar.“
„Hvað er hásetahluturinn á
Ólafi Magnússyni?“
„Þessari spurningu get ég
ekki fullkomlega svarað, en
hann mun vera nokkuð á ann
að hundrað þúsund," sagði
Hörður Björnsson að lokum.
— St. E. Sig.

.