Morgunblaðið - 07.11.1962, Side 13

KTiðvikudagur 7. nóvember 1962
MORCVNBLAÐJÐ
13
Einræðisherrann Castro
stjórnarinnar í Santiago. Sjö-
tíu af fylgismönnum hans
voru felldir, en Castro sjálfur
hlaut 15 ára fangelsisdóm.
Hann var' náðaður tveimur
árum seinna og fluttist til
Mexíkó ásamt félögum sínum
til að undirbúa nýja byltingu.
Næsta tilraun hófst 2. des.
1956. Sigldi Castro þá til
Kúbu með félögum sínum, og
voru alls 82 menn í innrásar-
liðinu. Batista fékk veður af
innrásinni og var herlið sent
á vettvang til að vinna á her
Castros. 70 af fylgismönnum
á löngu áður en sama harð-
stjórnin var komin á.
Kúbubúar risu upp að nýju
árið 1895 ur.dir forustu Jose
Marti, og eftir tveggja ára
baráttu höfðu þeir náð helm-
ing eyjarinnar í sínar hend-
ur. Greip þá landstjóri Spán-
verja til hefndarráðstafana,
lét eyðileggja sykurekrur,
bannaði útflutning á tóbaki,
og lét varpa þeim föðutlands-
vinum, sem til náðist, í fang-
elsi.
SPRENGING I MAINE
1 febrúar 1898 kom banda-
stríð á hendur í apríllok. —
Friðarsamningar voru undir-
ritaðir í París í desember
1898, og misstu þá Spánverj-
ar öll ítök sín í Vesturálfu.
Varð Kúba þá verndarsvæði
Bandaríkjanna, sem auk þess
fengu Puerto Rico og Kyrra-
hafseyjarnar Guam og Filips-
eyjar.
Bandaríkin tóku við stjórn
á Kúbu 1. jan. 1899, og unnu
að undirbúningi þess að íbú-
arnir sjálfir gætu tekið við.
Kosningar fóru fram í land-

forseta, en Batista, sem nú
yar ofursti, varð forseti her-
ráðsins. Batista hafði eftir
þetta öll yfirráð hersins í sín-
um höndum og forsetarnir
lutu boðum hans. Árið 1940
var Batista kosinn forseti, og
gegndi hann því embætti til
1944, en fluttist þá úr landi
til 1949. Batista líkaði ekki
aðgerðarleysið og 10. marz
1952 stendur hann fyrir stjórn
arbyltingu á Kúbu. Byltingin
tókst og Batista varð forseti
að nýju. Stjórn Batista var
miskunnarlaus og ekkert var
gert til að draga úr bágind-
um þjóðarinnar.
BYLTING CASTROS
Fyrsta tilraun Castros til
að steypa Batista af stóli var
gerð 26. júlí 1953, og eftir
þeim degi nefndi Castro bylt-
ingarhreyfingu sína. Castro
var einn af leiðtogum 165
byltingarsinna, sem réðust
gegn 1000 manna herliði
Castros voru felldir, en hinir
komust til fjalla. Tilkynnti
ríkisstjórnin að Castro hafi
sjálfur verið meðal fallinna,
og var það ekki fyrr en ári
seinna að það fréttist að hann
hefði komizt undan.
Castro hélt byltingu sinni
áfram og smá jókst honum
fylgi þar til 1. janúar 1959 að
Batdsta flýði land en Castro
tók við. 1 stað þess að losa
þjóðina undan ógnum einræð
isins, stefndi Castro að þvi að
gera Kúbu að leppríki komm
únista, og gekk svo langt að
við lá að mestu stórveldi
heims teymdust út í styrjöld
með öllum þeim hörmungum,
sem . kjarnorkan getur leitt
yfir mannkynið.
BYLTINGIN GEGN
SPANVERJUM
Aðstaða Bandaríkjanna við
Guantanamoflóa á Kúbu á
sér. langa sögu.
Frá því er Kólumbus fann
Kúbu árið 1492 og þar til
J3andaríkjamenn réðust gegn
Vinirnir Castro og Krúsjeff.
Bandaríska fiotastöðin við Guantanamo-flóa, syðst á Kúbu, séð úr lofti.
spánska hernum þar árið
1898, höfðu Spánverjar ráðið
ríkjum á Kúbu. Þrjátíu árum
áður, 1868, höfðu íbúar Kúbu
að vísu lýst landið sjálfstætt
og óháð Spánverjum, en yf-
irlýsingin ein kom að litlu
haldi. Áttu Kúbubúar í tíu
ára borgarastyrjöld við Spán-
verja, en að henni lokinni
hétu Spánverjar því að virða
réttindi borgaranna. Ibúarnir
lögðu niður vopn, og ekki leið
ríska herskipið Maine í op-
inbera heimsókn til Havana,
og hinn 15. febrúar varð mik-
il sprenging í skipinu, sem
kostaði nærri 300 mannslíf.
Bæði Bandaríkjamenn og
Spánverjar létu rannsaka or-
sök sprengingarinnar, enekki
komust þeir að sömu niður-
stöðu. Eftir nokkurt þóf lauk
málinu með því að Bandarík-
in og Spánn sögðu hvort öðru
inu. Var Thomas Estrada
Palma kjöririh forseti og tók
hann við völdum af banda-
rísku hernámsstjórninni hinn
20. maí 1902. Áður hafði
Kúbuþing samþykkt viðauka
við stjórnarskrána, sem nefn-
ist Platt viðaukinn, en sam-
kvæmt honum skuldbundu
Bandaríkin sig til að skerast
í leikinn ef sjálfstæði Kúbu
væri ógnað. Einnig var Banda
ríkjunum í viðaukanum
tryggð flotastöðin við Guant-
anamóflóa.
★
Ákvæði Platt-viðaukans um
afskipti Bandaríkjanna af
innanlandsmálum Kúbu stóðu
til ársins 1934, þegar Franklin
D. Roosevelt forseti gekkst
fyrir því að þau yrðu numin
úr gildi. En ákvæðin um
Guantanamo standa óbreytt
og óhagganleg nema báðir að-
ilar fallist á að nema þau úr
gildi.
FERILL
Leifur Sveinsson:
SPIÐ BRÉF
til viðskiptamálardðherra, dr. Gylía Þ,
Gíslasonar
Reykjavfk, 5. nóv. 1962.
Viðskiptamálaráðuneytið
Arnarhvoli
ÍX3 undirritaður leyfi mér hér
með að gera það að tillögu minni
við hið háa ráðuneyti, að allar
bygginigarvörur verði settar á
frilista, fyrst um sinn til reynzlu
í 6—12 mánuði.
Leyfi ég mér að færa eftir-
farandi rök fyrir málaleitan þesis
ari:
Fjölmargir innflytjendur bygg
Ingavana iiafa látið í ljós ó-
wnægju með vörur þær, eem
leyft heifur verið að flytja inn
til þessa. Orsöík þessarar óánægju
hefur verið sú, að leyfisveiting-
»»m hefur yerið beint að veru-
iegu leyti U1 jaifnvirðiskaupa-
landa, en lítið af leyfum verið
veitt á önnur lönd.
Seljendur í jafnvirðiskaupa-
löndunum hafa því einhliða get-
að ákveðið verð, gæðaflokka, af-
greiðslutíima og lánskjör, því
ekiki þurfti að óttast samkeppni
annars staðar frá.
Hefur influtningsyfirvöldum
verið bent á fjölmörg til-
felli, þar sem verð varð hærra,
gæði lakari, afgreiðslutími leng
ri og óáreiðanlegri en tíðkast í
viðskiptum við þau lönd, þar
sem viðskipti eru á frjálsum
grundvelli. Greiðslufrestir hafa
aftur á móti. verið lengri en tíðk-
ast t.d. hjá Vestur-Evrópulönd-
um og það reynzt innflytjend-
um hagkvæmt.
Þrátt fyrir slík rök hefur eigi
tekizt að fá innflutningskerfi
þessu breytt til þessa, af ástæð-
um, sem eigi eru byggingarefna-
innflytjendum að fullu kunnar.
En ef gildar ástæður hafa legið
fyrir slíkum innflutnipgsháttum
fram að þessu, virðast) þær eigi
lengur hafa við rök að styðjas,t,
þar sem einn helzti innflytjandi
byggingavara frá jafnvirðiskaupa
löndunum, Ægir Ólafsson, for-
stjóri Mars Trading Co., segir
svo í Þjóðviljanum fyrir
skömmu:
„Það er nefnilega ekkert sjald-
gæfara, að vörur að vestan séu
dýrari en þær austrænu.
ísienzkir innflytjendur ættu
að fylgjast vei með slíkum
verðmun og gera sitt bezta til
að vestrið lækki sitt vöruverð
niður í það austræna og gagn-
kvæmt“.
Af þessum orðum verður að
ráða, að þvinguð jafnvirðiskaup
séu algerlega óþörf lengur, og
*neð algjöru frelsi í viðskÍDtum
þessum muni viðskiptin við jafn-
virðiskaupalöndin alls ekki
minnka, héldur þvert á móti auk
ast. Svo góðar telur forstjóri Mars
Trading Co. samkeppnisaðstöðu
jafnvirðiskaupalandanna vera
orðna.
Þannig má telja öruggt, að frí
listakerfið á innflutningi bygg-
ingavara mUni gefa hinum al-
menna neytanda tækifæri til bess
að skapa innflytjendum að aust-
an og vestan nauðsynlegt aðhaid,
og með þeim hætti trvggður inn
flutningur á sem beztum og
ódýrustum byggingarvörum
hverju sinni. Afgreiðsla slí'kra
vara og lánskjör mundi þá einn
ig verða með beim hætti. að sem
hagkvæmast yrði fyrir þjóðar-
heildina.
landinu, að tilraun þessi verði
gerð. bví við núverandi ástand
í málum þessum er ótækt að
búa lengur.
Treysti ég þv:, að hið háa ráðu
neyti sjái ser fært ao æiOa petta
mikla nauðsynjamál farsáellega
til lykta.
Virðingarfyllst.
Leifur Sveinsson.
Lærlingar í niðui -
suðu til Þýzkal.
FYRIR milligöngu Sendiráðs V-
Þýzkalands í Reykjavíik hefur
því verið komið til leiðar, að
nokkrir íslenzkir lærlingar geta
nú komizt í þýzkar niðursuðu-
verksmiðjur. Er miðað við árs-
dvöi að minnsta kosti og fá ís-
lenzkir lærlirigar sama kaup og
þýzkir lærlingar. Nánari upp-
lýsingar hér að lútandi er hægt
islenzkir lærlingar fá aðgang að
pýzKum niðursuðuverksmiðjum,
| og er þess að vænta að einhverj-
I ír veroi tii þess að nota þetta
sérstaka tækifæri. (Frá Fiskifé-
( *ag. ísiands).

skyldu hins baa ráðuneytis við
hinn almenna húsbygg.ianda í
að fá hjá Sigurði Péturssyi
j gerlafræðingi hjá Fiskifélagi j
iands. Þetta er í annað sinn, se