Morgunblaðið - 29.12.1962, Blaðsíða 23

Laugardagur 29. desember 1962
MORGUNBLAÐIÐ
23
ísl. málari hlýtur lof
danskra gagnrýnenda
DAGANA 5.—19. þ. m. var
haldin samsýning fjögurra
listmálara í „Stofunni‘'»í Char
lottenborg í Kaupmannahöfn.
Einn fjórmenninganna, sem
þarna sýndi var Sveinn Björns
son, listmálari, en hinir þrír
danskir. Á sýningunni voru 15
myndir eftir Svein, og hafa
gagnrýnendur dönsku blað-
anna lokið lofsorði á myndir
hans.
Hinn kunni gagnrýnandi
Berlingske Tidende, Jan
Zibrandtsen, segir þannig að
Sveinn sé þroskaðastur í list
sinni af þessum fjórum málur-
um. Sé hann expressionisti og
velji sér viðfangsefni í hinni
áhrifamiklu náttúru lands síns.
Það sé vel skiljanlegt að hann
túlki verk sín á svipaðan hátt
og Jóhannes Kjarval og Jón
Stefánsson. „Hann eys af hin-
um sama fegurðarbrunni“, seg
ir Zibrandtsen. „Aðalatriðið er
hinsvegar að hæfileikar hans
koma allstaðar í ljós. Það er
eitthvað lifandi í myndum
hans af hinni þungu og stór-
brotnu náttúru Þingvalla..
Hinir dimmrauðu litir glóa.
Hið óvenjulega ímyndunarafl
hans kemur þó e. t. v. enn
skýrara fram í myndunum
„Jónsmessunótt“ og „Rauður
fugl og kóngulóarvefur“. í
Þessum myndum koma fram
miklir hæfileikar til að tjá
sig“, segir Jan Zibrandtsen.
Sr. Benjamm
Framhald af bls. 17.
trúarbrögð eru einmitt byggð
á opinberunum af þessu tagi.
Væri engin jólasaga og upp-
risusaga, og hefði Jesús aldrei
talað orð við sinn himneska
föður og hefði hann aldrei
læknað menn með krafti anda
sins, þá væri heldur enginn
kristindómur. Englar og guð
ir trúarbragða hafa því aðeins
rutt sér til rúms í hugum
manna, að mennirnir hafa
sannfærzt um að þeir hafi
birzt sér. Og slí'kt hið sama
má segja um illa anda. Það er
því reynslugrundvöllur und-
ir trúnni eins og öðrum vísind
um, þó að ekki nema tiltölu
lega fáir hafi öðlazt þá reynslu.
En svo eru vottar þessara
bluta þeir sem sjá fyrirbrigð
in gerast eins og t.d. postularn
ir. Loks koma þeir, sem taka
trúna að erfð, trúa bara því
sem þeim er kennt um reynslu
fyrri tíðar manna, líkt og t.d.
alþýða manna trúir ýmsum
(helztu niðurstöðum náttúru-
vísindanna án þess að hafa á
sjálfstæðan hátt rannsakað
þær og athugað. Það er sú trú
eem er kreddutrú, og hún
verður stundum skilningslaus
og gagnslaus. Þess vegna er
það, að þar sem vitranir
bverfa, deyr þjóðin andlega.
Páll postuli var talsverður
andatrúarmaður. Hin sálrænu
fyrirbrigði, sem gerðust í frum
söfnuðunum, kallaði hann
andagáfur eða náðargáfur.
Þar undir heyrði spádóms-
gáfa, lækningagáfa, krafta-
verkagáfa og tungutal. Mis-
munur var á þessum náðar-
gáfum, enda andinn hinn
sami. Samkvæmt hans kenn-
ingum var það andi guðs eða
andi Krists, sem stóð að baki
þessum fyrirbrigðum. Þau
voru ainkenni Messíasartím
ans .Að vísu gátu það "verið
illir andar, sem hlupu í menn
og því var það nauðsynlegt að
kunna að greina andana sund
tir. En það var einmitt ein
náðargáfan. Enginn gat sagt.
Leo Estvad, gagnrýnandi
Berlingske Aftenavis telur
Svein beztan þeirra fjögurra
listmálara, sem þarna sýndu.
Segir hann litina í myndum
Sveins sterka og dimma, dálít
ið grófa, en hinsvegar sé haust
Sveinn Bjömsson
mynd frá Þingvöllum allgóð,
og tvær myndir af fiskimönn-
um á Atlantshafi hafi mjög
persónulegan blæ. Litasam-
setning sumra myndanna sé
nokkuð óljós og eilítið ruglings
leg, en Sveinn Björnsson
reyni að líta á hlutina með eig
in augum, sem sé dyggð á vor-
um dögum.
Drottinn Jesús, nema af hei-
lögum anda.
Andinn, sem opinberaði
marga hluti og birtist honum
öðru hverju var Jesús sjálf-
ur. Hann nefndi Fáll Heilagan
anda. En svo birtust honum
líka aðrir andar eins og t.d.
makedónski maðurinn, sem
vitraðist honum í sýn í Tróas
og bað hann að koma yfir til
Makedóníu. „En jafnskjótt og
hann hafði séð þessa sýn leit
uðumst vér við að komast af
stað til Makedóníu", segir
Jjúkas guðspjallamaður, sem
sjálfur hefur verið í þessari
för. Þarna höfum við þá ann
an andatrúarmanninn til.
Hvernig færi nú um krist-
indóminn, ef vér tryðum því,
að Páll og Lúkas, og við gæt-
um bætt við: postulahópurinn
allur, hefði látið stjórnast af
illum öndum?
Rawaipindi 28. des. (NTB-AP)
FULLTRÚAK Indlands og
Pakistan, sem hófu viðræður
um Kasmírdeiluna í Rawal-
pindi fyrir tveimur dögum,
tilkynntu í dag, að viðræðum
yrði frestað þar til 16. og 17.
janúar, en þá hæfust þær að
nýju í Nýju Dehli.
Frestun viðræðnanna kom
mjög á óvænt og hermdu fregnir,
að menn væru svartsýnni en
— Katanga
Framh. af bls. 1.
að á fimmtudagskvöldið hefði
Mathu, yfirmaður liðssveita SÞ
í Elisabetville fengið Tshombe
fylkisstjóra Katanga með sér að
golfvelli einum, en þaðan skutu
hermenn Katangahers á liðssveit
ir SÞ. Vildi Mathu sýna Tshomibe
hvað fram færi. Tshombe vildu
strax snúa frá golfvellinum, en
Máthu og annar hershöfðingi,
sem var með í förinni héldu hon-
um nauðugum nokkrar mínútur.
Síðan héldu þeir til bústaðar
Tshombes. Meðan að þeir rædd-
ust við þar, hófu lífverðir Tshom
bes skothríð fyrir utan. Tshomibe
varð mjög reiður, þegar hann
heyrði skotin og skipaði lífverð-
inum að hætta.
Er Tshombe
að missa völdin.
Áður en Mathu gekk af fundi
Tshombes hafði sá síðarnefndi
lofað að láta Katangaher hætta
aðgerðum í birtingu morguninn
eftir þ. e. föstud., en það varð
ekki. Á föstudaginn gengu Mathu
og fleiri helztu menn SÞ í
Elísabethville aftur á fund
Tshombes og gáfu honum einnar
og hálfrar klukkustundar frest
til þess að skipa hermönnum
sínum að hætta aðgerðum. Kat-
angaher hélt þó áfram ofbeldisað
gerðum eftir að fresturinn var
útrunninn og er nú álitið í aðal-
stöðvum SÞ í New York, að
Tshombe hafi ekki lengur fullt
vald yfir her fylkisins.
Árásin
vandlega
undirbúin.
Talsmaður Sameinuðu þjóð-
anna í New York sagði í dag, að
'það væri augljóst að Katanga-
ber hefði undirbúið vandlega
árásina á liðssveitir Sameinuðu
þjóðanna í Elízabethville. Sagði
hann að yfirmaður liðssveitanna
hefði nú fengið fyrirmæli um
að koma á friði í borginni. Tals-
maðurinn sagði, að fregnir hefðu
borizt af því að 7 hermenn úr
liði SÞ hefðu særzt, en enginn
hefði látið lífið. Sagði talsmað-
urinn, að Katangaher hefði haf-
ið árásina á liðssveitir SÞ án
nokkurs tilefnis. Skýrði hann
frá því að 11. des. s.l. hefðu
SÞ haft 15.164 hermenn í Kongó,
en í Katangaher væru 16 þús.
hermenn.
Katangaher
hóf árásir á
fimmtudag.
Yfirmaður liðssveita SÞ í
Kongó Robert Gardiner, skýrði
frá því í dag, að skipunin um
að ryðja vegatálmunum úr vegi
hefði verið gefin síðdegis í dag
eftir að Katangaher hefði gert
harða sprengjuárás á stöðvar liðs
SÞ í Elísabethville. Skýrði Gar-
diner fréttamönnum í Leopold-
ville frá þessu í kvöld. Kvaðst
hann ekkert hafa heyrt frá
áður uim það að takast mætti að
leyisa deiliuna. Eins og kunugt er
hefur verið tilkynnt, að Pakistan
og Kína muni innan skamms und
irrita samning um landamæri
Kaismár oig Kína. Hefur það vak-
ið reiði í Indlandi.
Formenn samninganefnda Ind
verja og Pakistanbúa héldu
fund með fréttamönnium eftir að
tiikynnt hafði verið um frestun
viðræðnanna. Voru þeir báðir
sammála um það, að ekki væri
ástæða til svartsýni og viðræður
Elísabethville eftir að skipunin
um að ryðja vegatálmunum úr
vegi hefði verið gefin.
Gardiner skýrði frá því að
skothríð Katangahers á herlið
SÞ hefði hafizt fyrir alvöru að
kvöldi fimmtudagsins Og haldið
áfram alla nóttina. Gardiner
sagði, að liðssveitir SÞ hefðu feng
ið skipanir um að svara ekki
skotunum fyrr en í lengstu lög,
og sagði að þær hefðu ekki svar-
að skotum Katangahers fyrr en
kl. tíu í mörgun eftir staðar-
tíma. Skýrði hann ennfremur
frá atburðunum við bústað
Tshombes í gærkvöldi. Kvaðst
hann hafa fregnir af því, að
lífverðir Tshombes hefðu ekki
hlýtt skipun hans um að hætta
skothríðinni. Sagði Gardiner, að
ekki væri hægt að komast hjá
því að spyrja sjálfan sig hver
iþað væri, sem stjórnáði gerðum
hersins.
Fregnir, sem borizt hafa frá
Elízabethville til Salisbury í
N.-Rohdesíu herma, að borgin
sé Ijóslaus og vatnsleiðslur hafi
verið eyðilagðar. Einnig var
skýrt frá því í Salisbury, að
fjöldi manna hefði særzt, þegar
liðssveitir SÞ gerðu árás á íbúð-
arhverfi Afríkumanna í Elísa-
bethville.
— Pétur Gautur
Framhald af bls. 6.
hlutverk leikbókmenntanna, enda
6r Pétur á sviðinu nær óslitið
allar þær rúmlega þrjár klukku-
stundir, sem leikurinn stendur
yfir. — Pétur er sú manngerð
holdi klædd, sem Ibsen beinir að
sinni vægðarlausu ádeilu. Hann
er síngjarn lygalaupur gjörsam-
lega á valdi sjálfsblekkingarinn-
ar, forðast alla ábyrgð, sniðgeng-
ur erfiðleikana og gleymir sér
við hjóm hyllinga og hugaróra,
enda hjóm sjálfur, — kjarnalaus
eins og laukurinn, sem hann
flettir blað fyrir blað í síðasta
þætti leiksins. — Leikur Gunn-
ars Eyjólfssonar í þessu vanda-
sama hlutverki, sem gerir hinar
ítrustu kröfur til leikarans, bæði
líkamlega og andlega, er í einu
orði frábær, — þróttmikill,
tæknilega snjall og borinn uppi
af skaphita og öruggum skiln-
ingi á hlutverkinu. Þannig leynir
sér ekki í svipbrigðum hans og
hinum snöggu hreyfingum hvað
inni fyrir býr með Pétri Gaut,
einkum í fyrstu þáttum leiksins.
Þótt Gunnar hafi ýmislegt vel
gert áður hér á leiksviði, kom
hann bæði mér og fleirum á
óvart með þessum ágæta leik sín-
um. Er hér vissulega um mik-
inn leiksigur að ræða.
Ásu, móður Péturs Gauts, leik-
ur Arndís Bjömsdóttir. Er það
annað veigamestu hlutverk leiks-
ins og einnig mjög vandasamt.
— Ása er engin hversdagskona
— öðru nær. Hún er skapstór Og
þeirra til þessa hefðu miðað í
samikomulagsátt. Sögðu þeir þó,
að enn væru langaæ viðræður
fyrir höndluim því að Kasmírdeil
an væri erfið viðureignar.
stórorð við Pétur son sinn en
jafnframt draumóramannesk j a,
og barn augnaibliksins
sem hlær og grætur í
sömu andránni. Og alltaf er
hún reiðuibúin að taka þátt í
draumórum sonar síns og breiða
hjúp kærleikans yfir ávirðingar
hans, enda veit hún kannski með
sjálfri sér að margt í fari Péturs
á rætur sínar að rekja til henn-
ar. — Leikur Arndísar í þessu
hlutverki er með miklum ágæt-
um. Er gaman að sjá hversu vel
henni tekst að sýna áhuga Ásu
og innlifun þegar Pétur er að
segja henni frá viðureign sinni
við hreininn á Gvendarégg og
hversu hún bregst við þegar
henni verður ljóst að þetta er
gömul saga sem hún hafði heyrt
í æsku sinni. Þá var og ekki
síðri leikur Arndísar þegar Ása
liggur á banabeðinum og leggur
í huganum upp í síðustu ferðina
með Pétur son sinn sem ekil.
Sólveigu, bóndadótturina
fríðu, sem Pétur verður hrifinn
af en yfirgefur þó, er hún hefur
komið til hans upp í fjöllin í
banni foreldra sinna, leikur
Margrét Guðmundsdóttir. Sól-
veig er ekki mikið hlutverk að
vöxtum, — eiginlega einhvers
konar draumvera —, en hún
gegnir þó því veigamikla hlut-
verki, að það er ást hennar og
tryggð í fjörutíu ár, sem frelsar
Pétur frá því að lenda í deiglu
Hnappasmiðsins við vegamótin
síðustu. — Margrét leikur þetta
hlutverk af hógværð og. látleysi
en fullmikilli tilfinningasemi, að
mér finnst, enda freistar hutverk
ið beinlínis til þess.
Af öðrum leikendum ber að
nefna Áma Tryggvason í hlut-
verki brúðgumans, væntanlegs
eiginmanns Ingunnar ó Hegg-
stað, er Pétur Gautur nemur á
brott. Er leikur Árna bráð-
skemmtilegur og gervi hans
ágætt. — Grænklæddu konuna,
dóttur Dofrans, leikur Herdís
Þorvaldsdóttir og fer mjög vel
með það hlutverk, en Dofra
þursakonung leikur Jón Sigur-
bjömsson og gerir hlutverkinu
prýðileg skil. — Hnappsmiðinn
leikur Rúrik Haraldsson. Er
hann skuggalegur náungi svo
sem vera ber, því hlutverk hans
er að sækja Pétur og koma hon-
um í deigluna að lokum. —
Anitu dansmeyjuna, sem dans-
ar fyrir Pétur í eyðimörkinni
Sahara leikur Kristín Magnús-
dóttir. Eg minnist ekki að hafa
séð Kristínu fyrr á sviði, — en
hún leysti hlutverk sitt allvel
af hendi. Þá er og Lárus Pálsson
bráðsnjall í hlutverki Begriffén-
feldt.
Tónlistarflutninginn annaðist
flokkur manna úr Sinfoníuhljóm
sveit íslands undir stjórn Páls
Pampiohler’s Pálssonar.
Dönsunum stjórnaði Elízabeth
Hodgshon. Voru þeir á allan hátt
hinir prýðilegustu.
Láms Ingólfsson hefur teikn-
að leiktjöld og búninga aðra en
þá, sem fengnir hafa verið að
láni frá Nationaltheatret í Osló.
Hefur hann leyst hvort tveggja
vel af hendi.
Leibhúsgestir tóku leiknum
forkunnar vel og hylltu leikstj.,
leikendur og tónlistarstj. ákaft að
leikslokum. Var það vissulega að
verðleikum, því að leiksýning
þessi er fágætur listviðburður
sem seint mun gleymast.
Sigurður Grimsson.
Aigreiðsiumaður
óskast strax. — Vaktavinna.
Verzlunín Örnólfur
Snorrabraut 48.
Jóla - ballskór
Viöræðum um Kasmír frestað