Morgunblaðið - 10.01.1963, Blaðsíða 17

Morgunblaðið - 10.01.1963, Blaðsíða 17
Fimmtudagur 10. janúar 1963 MORGVNBLAÐIÐ 17 Klögumálin ganga á víxl milli Peking og Moskvu Báðir aðilar óska þó eftir viðræðum til þess að jafna ágreininginn Moskvu — (NTB-AP) — A SUNNUDAGINN birtist grein í málgagni kínverska kommúnistaflokksins, „Rauða fánanum“, þar sem ráðizt er á stefnu Krúsjeffs, forsætis- ráðherra Sovétríkjanna. — í greininni eru Sovétríkin sök- uð um að smjaðra fyrir heims valdasinnum. Aðalmálgagn kommúnista- flokks Sovétríkjanna Moskvu hlaðið Pravda, hirti á mánu- daginn tveggja síðna grein, þar sem kínverskir kommún- istar eru gagnrýndir fyrir að hafa afneitað stefnunni um friðsamlega sambúð og lögð áherzla á það, að kommún- istaflokkar heimsins séu hundnir ákvörðunum, sem teknar voru á flokksþingun- um í Moskvu 1957 og 1960, um að fylgja þessari stefnu. Eins og kunnugt er sögðu Kínverjar á flokksþingi ítalska kommúnistaflokksins nú í haust, að þeir væru fúsir til þess að ræða ágreininginn, sem nú ríkti með kommún- istaflokkunum. Pravda segir í greininni á mánudag, að slíkar viðræður séu nauðsyn- legar til þess að auka sam- heldni kommúnistaflokka heimsins. Vestrænir fréttarit- arar í Moskvu henda á, að til- laga Pravda um viðræður komi fram aðeins viku áður en flokksþing kommúnista- flokks Austur-Þýzkalands hefst, en Krúsjeff forsætisráð herra mun sitja þingið. Xelja fréttaritararnir sennilegt, að viðræður um ágreining komm únistaflokks Kína og Sovét- ríkjanna fari fram á flokks- þinginu. Hafa afbakað kenningar Lenins í „Rauða fánanum", er far- ið hörðum orðum um endurskoðunarsinna. Krúsjeff forsætisráðherra er sakaður um að vilja fórna hagsmun- um heimskommúnismans á altari friðsamlegrar sambúð- ar, og stefna hans gagnrýnd. Einnig eru Sovétríkin sökuð um það, að smjaðra fyrir heimsvaldasinnum og sovézki kommúnistaflokkurinn fyrii afbökun á kenningum Lenins. Atta þúsund orð Greinin ,sem birtist í Pravda á mánudaginn, er um 8 þús. orð. Var hún lesin í heild í Moskvuútvarpið síðar um daginn og fréttastofan ADN í Austur-Þýzkalandi sendi hana frá sér í heild, Greinin er harðorð í garð þeirra kommúnistaflokka, sem hafa að undanförnu gagnrýnt stefnu Sovétríkj- anna. Segir í henni, að komm únistaflokkur Sovétríkjanna geti ekki lengur þolað, að öfl innan kommúnistaríkjanna, taki upp hanzkann fyrir stefnu, sem geti leitt til kjarnorkustyrjaldar. Gagn- rýnin beinist að mestu að Al- bönum og Kínverjar eru ekki nefndir á nafn nema í einum kafla greinarinnar. Fjallar sá kafli um flokksþing kommún istaflokka í Evrópu, sem hald in hafa verið í haust og vet- ur. Er ráðizt á kínverska kommúnista fyrir að taka undir gagnrýni Albana á stefnu. Sovétríkjanna og fyrir að reyna að kenna öðrum en Mao Xse Xung þeim, sem það eiga skilið, um ágreininginn innan kommún- istaríkjanna. Pappírstígrisdýrið enn Pravda leggur áherzlu á það í greininni, að það sé vill- andi og vítavert, að líkja Vesturveldunum við pappírs- Krúsjeff tígrisdýr, og slík ummæli feli í sér afneitun á stefnunni um friðsamlega sambúð. Ummælin um pappírstígris dýrið eru komin frá Mao Tse Tung, formanni kínverska kommúnistaflokksins og í Kína var nýlega harmað, að einstakir menn innan komm- únistaríkjanna hefðu gagn- rýnt þessi ummæli Maos. — Skömmu áður hafði Krúsjeff, forsætisráðherra látið svo um mælt, að þeir, sem litu á heimsvaldasinna sem pappírs tígrisdýr, yrðu að minnsta kosti að hafa það hugfast, að pappírstígrisdýrið hefði kjarn orkutennur. Pravda telur það letjandi fyrir alþýðuna, að heyra Vesturveldunum líkt við pappírstígrisdýr. Það verði til þess, að hún vanmeti styrk þeirra og sofni á verðinum. „Þeim, sem fylgja hinum al- þjóðlega kommúnisma er ljóst, að heimsvaldasinnar eru á undanhaldi og — frá sögu- legu sjónarmiði — hafa þeir gefizt upp, en kommúnistum er einnig ljóst, að heimsvalda sinnarnir hafa kjarnorkutenn ur og munu ef til vill nota þær“, segir Pravda og held- ur áfram: „Fegursta þjóðfélag á jörð“ „Ef við verðum neyddir .til þess að fara í stríð, munum við verja hendur okkar og bandamanna okkar, um það má enginn efast. En sagan hefur kallað okkur kommún- ista til þess að skapa feg- ursta þjóðfélag jarðar og þess vegna verðum við að gera allt, sem í okkar valdi stend- ur til þess að tryggja mann- kyninu frið og góð skilyrði til þess að berjast fyrir bættum lífskjörum." Pravda fullyrðir, að frið- samleg sambúð við kapítal- ista muni hindra kjarnorku- styrjöld, en stefnan um frið- samlega sambúð hviki ekki frá því markmiði kommún- ista að styðja byltingarsinnuð öfl hvar sem þau rísi. Segir blaðið, að svo miklar mót- sagnir séu I stefnu kapítalista, að kapítalisminn hljóti að bíða lægri hlut og verða leyst ur af hólmi af kommúnisman um. „Hvaða Marx-Leninisti er samþykkur því að leiðin til sigurs kommúnismans sé kjarnorkustyrjöld?" spyr Pravda. Segir blaðið, að sum- ir skilji ekki, að hægt sé að keppa við kapítalista á frið- samlegan hátt, t. d. með því að auka efnahagslegan styrk- leika kommúnistaríkjanna, að hvika ekki frá utanríkis- stefnu, sem miði að því að grafa undan heimsvaldasinn- Framh. á bls. 23 (JTAN UR HEIMI — Ghana Framhald af bls. 10. væri ekki hleypt í námunda við hann. Skamant innan við frelsis hliðið er falieg hvít byigging, þinghúsið, með styttu af Oza- giefo sjádfum fyrir framan, en það nafn þýðir endur- skapari (redeemer) og er hið opinbera viðurnefni Nkruimah. í þinginu er varla nokkur andstaða lengur. Málunum hefur verið ráðið til lykta áður en þau eru lögð fyrir þingið. Þó eru formsins vegna 3—4 and- stöðuþingmenn sem stöku sinnum andmæla slíkum frum vörpum. Rétt við þinghúsið er önnur hvít bygging, dóims hiúsið. Yfirleitt er Accra lirífandi borg. Hún er um 500 l>ús. manna borg með mörg- wm nýtízku byggingum og í Igömilu hverfunum standa fallega má'luð, lág hús með gluggalhllerum og löngum svöluim í sfcugga eftir aliri framhliðinni. Accra er síður en svo undantekning frá öðr um V.-Afríkuborgum hvað snertir liflegt götulíf. Kon- ur og karlar í litfögrum ákikkjum fyilla verzlunargöt urnar, og ekki er hægt að komast áfram fyrir sölu- fólki. Aillir tala, flýta sér og hlæfja, og ekfci vottar þar frefcar en í nágrannaílöndun- um fyrir nobkrum kynþátta- tnismun eða óvilld millili hvítra og svartra. Þoldi ekkl mlnnstu andstöðu Fyrsta dagblaðið sem mér barst í hendur var Evening News, blað Nkrumah sjálfs og annað aðailmálgagn stjórn arinnar. Ekki svo að skilja að hin blöðin tvö séu ekki undir strangri ritsfcoðun líka. Úr þeim er nú horfið allt sem fer í bága við vilja stjórnarinnar. Meðan ég var í Accra var Joe Appia'h, tengdasyni sir Staffords Cripps, sleppt úr fangelsi, þar sem hann ha.fði setið siðan 1961. Blöðin birtu öbl aðeins stutta fréttatilfcynn- ingu um að hann hefði verið látinn laus, ásamt þremur öðrum, sem fangelsaðir höfðu verið 1958. Bkfcert annað. Appiah var einn af framámönnum stjórn arandstöðunnar og er lög- fræðingur að menntun. Sagt er í Acora að hann sé n/ú mjög veikur. Hann var magaveifcur fyrir og fékk ek'ki leyfi til að borða sjúkra fæði í fangelsinu. Kona hans hefur búið á heimili þeirra í Kumasi, og talið víst að hann hafi farið þangað, sem enginn virtist þó geta sagt um. Fyrrneint blað, Evening News, kom mér óneitanlega diálítið broslega fyrir sjónir, enda aldrei verið í landi þar sem leiðtogi er dýrkaður og stjórnarvöldin segja blöðum fyrir verkum. f hverjum dálki er nefndiur Osagyefo dr. Kwame Nkrumah. Þar sem birta þurfti mynd af lík- ani nýrrar súkkulaðiverk- smiðju þótti tillhlýðilegt að stilla líka upp mynd af hon- um. Hann var þarna kallað- ur faðir starfs og hamingju, sagt að nú væru Sameinuðu þjóðirnar farnar að gera það sem Nkrumah hefði hvatt tiil að reka nýlenduþjóðirnar úx Afríku. f Iþróttafréttum var þess getið að hann hvetti til íþróttaiðkana, honum þökkuð rússnesk vísindatælkjagjöf, sem væri afleiðing hins gífur lega vísindaáhuga er hann hefði sýnt í Rússlandsferð fyrir 18 mánuðum, biirt á heilld síðu gömul frelsis- ræða, sem hann hafði haldið árið 1953 og í dálkinum „Ozagyefo talar“, kaiflli úr annarri ræðu hans frá því í apríl 1962 o.s.frv. Á einum stað í blaðinu var svo birt teiknimynd af mönnum að vinna í efnarannsóknarstofu með þeirri skýringu, að Afrífcubúar, nánar trltekið Ghanabúar, væru upphafs- menn efnafræðinnar. Ég hafði reyndar áður skoðalð póstbortasafn sem nefnist „Nofckrar sögU'Sboðanir frá þjóðskjalasafni Ghana“, og þar var slegið föstu m.a. að Afríkumenn hefðu kennt Grikkjum stafrófið, þar sem Ham hafði kenn Sem og Jafet að skrifa, að afrík- anskar mæður hefðu lagt grundvölilur að byggingalist, læknavísindin ásamt efna- fræðinni hefðu fyrst verið stunduð í gamla Ghanaríkinu og sömuleiðis lögfræðin og ýmislegt fleira viilja þeir eiga heiðurinn af. Ég var sem sagt ekki bú- inn að vera lengi í Ghana, er ég þóttist illa svikinn af hin um fögru orðum Nkrumah í bókinni hans um frelsi. En hvað hafði gerzt? Voru ræð- urnar hans bara fögur, inn- antóm orð? Flestir þeir, sem búið hafa í Ghana og ég hitti þar að máli, telja að Nkrumah hafi verið full al- vara. Hann hafi ætlað sér að koma á fullkomlega lýð- ræðislegu skipulagi í landi sínu, þar sem hver þegn hefði fuilt frelsi og réttindi og öll stjórnmálaspillinig yrði upprætt. Undir hans for ustu fór stjórnin vel af stað, framkvæmdir voru miklar og Nfcrumah geysilega vin- sæll. Andstaðan gegn hon- um var þá ekki mikid. En vinsældirnar stigu honuim til höfuðs og jafnvel minnstu andstöðu þoldi hann ekki. Hann byrjaði að láta fjar- lægja mótstöðumenn sína. Hver fangelsaður maður afil- aði honum óvina, enda eru ættarbönd og átthagatengsl ákaflega sterk i Afrikulönd- um, og boltinn fór að velta. Dýrkendahópurinn hefur því týnt mjög tölunni. Ég hefi heyrt nefnda töluna 25% af þjóðinni, en hann hefur þjappað þeim mun fastar saman. Og allar at- hafnir forsetans og fylgis- manna hans bera vott um ótta. Framkvæmdir miklar Það er ekki vafi á því, að geysimikið átak hefur verið gert til framkvæmda í Ghana á skömmum tíma og nægir þar að nefna hina mifclu 880 MW Voltavirkjun, sem unnið er að og kosta á 70 millj. sterlingspund. Á hún að sjá fyrir raflmagrfi á heimlum landsins og fyrir iðn aðinn, þ.á.m, í miklar alum- iumverksmiðjur. Einnig má nefna stóru hafskipa- og fiskiskipahöfnina í Telma, sem hefur á fáum árum ver- ið algerlega búin til á auðri strönd, ásamt 30 þús. manna nýtíaku borg. Áður varð öil uppskipun og farþegaflutn- ingur til Accra að fara fram á litlum bátum, sem ræðarar stýrðu af geyisilegri leilkni .gegnum erfiðan brimgarð. Er varla hægt að hugsa sér stærra stökk I framifaraátt en breytingu á uppskipun með þessum frumstæðu fley- um yfir í fullkomna haf- skipahöfn með stórum krön- um og öllum nýtízku útbún- aði. Ekki hefur þó tekizt eins vel um allt. Ilyushin-þoturn- ar Ii2, sem Ghanastjórn keypti af Rússum á löngum lánum og áttu að byggja upp flugflota þeirra, standa flestar ónotaðar á Accraflug- velli. Þær eru óviðráðan- lega dýrar í rekstri og ó- hentugar. Allar viðgerðir þurfa að fara fram í Prag eða Moskvu og eftir hverja 200 flugtíma verður að fara fram eftirlit á hverri vél þar. Munu Ghanabúar ekki lerngur geta staðið í skilum með afborganir af þessum ónotuðu vélum, og rússnesku áhafnirnar sitja aðgerðarlaus ar í Accra. í Accra er mikið af hvít- um mönum við ýmis störf, sennilega um 5000 taisins, mest Englendingar, Hollend ingar og Danir. Sumir starfa hjá stjórnarfyrirtækjum, aðr ir hjá einkafyrirtækjum. Ekki virðast þeir telja á- stæðu til að halda að stjórn Nkrumah fari yfir í þjóðnýt- ingu á fyrirtækjum, enda hvetja stjórnarvöldin til einkaframtaks og leggja mikla áherzlu á að fá fjár- magn inn í landið, hvaðan sem það kemur. En hvað um það. And- rúmsloftið í Accra er al'lt annað en geðfellt eins og er. A.m..k hlýtur íslendingi að finnast ógeðfellt að búa við sífellda lögregluleit og tor- tryggni. — E. Pá.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.