Morgunblaðið - 13.01.1963, Blaðsíða 13

Sunnudagur 13. janöar 1963
MORGVNBLAÐIÐ
13
Bezta veður
á Islandi
' Á meðan veðurhamur hefur
jgengið yfir meginhluta Evrópu
og Norður-Ameríku hefur verið
einstök veðurblíða hér á landi
og stöðugar gæftir, svo að met-
afli hefur borizt á land.
Okkur er tamt að kvarta und-
an veðráttuúni. En okkur á ekki
að sjást yfir það, að stundum
viðrar hér betur en víðast ann-
ars staðar, og aðrar þjóðir geta
líka átt við erfiðleika að etja af
yöldum veðráttu.
Ef hér hefði verið svipuð veðr
étta og í nágrenninu í austri og
yestii, hefðum við íslendingar
misst af miklu verðmæti, þar
■em er uppgripaaflinn á síldveið
unum.
Miklar tekjur
Sem betur fer hefur fjöldi
þeirra, sem sjóinn stunda, haft
betri afkomu á síðasta ári en
nokkurn tíma áður í sögu lands-
ins, og sumir hafa borið mjög
Elliðavatn og umhverfi baðað sálskini í froststillum siðustu daga.
Ljósm. Ól. K. M.

REYKJAVÍKURBRÉF
Laugard. 12. jan.
mikiS úr býtum. En fáir eru líka
betur að því komnir en sjómenn
•ð fá vel greitt fyrir hin þýð-
ingarmiklu störf, sem þeir
yinna.
Hitt er lika sanngjarnt, að út-
jgerðin hafi nokkurn hagnað,
þegar vel árar, svo að hún geti
•f eigin rammleik staðið undir
•kakkaföllum, sem alltaf verður
•ð búast við og jafnframt sé
■etíð fjrrir hendi nægilegt fjár-
magn til að hagnýta fyllstu
tækni og bæta skipakost.
f»es* vegna væri óréttmætt að
Bfundast yfir því, þótt þeir, sem
vinnu stunda á sjónum, og þeir,
•em fjármagn sitt leggja í út-
gerð, bæru rífleg laun úr být-
um, þegar vel aflast og þjóðin
811 nýtur góðs af miklum gjald-
•yristekjum.
Sættir við sjóinn
I»að er lika ánægjulegt, að sjó-
menn og útvegsmenn skyldu að
lokum ná samkomulagi í deilu
þeirri, sem var um kjörin á síld-
veiðunum og síðan um tilnefn-
lngu oddamanns í yfirnefnd þá,
■em endanlega ákvað fiskverð á
vertíðinnL
Þegar uppbótakerfið var af-
numið og allar þær blekkingar,
•em því voru samfara, hlaut að
reynast erfitt fyrst 1 stað að ná
•amkomulagi um aflaskipti milli
útgerðar og sjómanna. Þessir
erfiðleikar ollu tjóni, sem að
vísu var alltof mikið, en nú v-irð
•st þeir hafa verið yfirstignir.
Það jafnvægi er nú komið á
«m skipti aflaverðmætisins, sem
báðir aðilar virðast sæmilega
geta sætt sig við, að minnsta
kosti þegar vel aflast, enda væri
fásinna að tefja útgerð vegna
rifrildis um elnn eða tvo hundr-
•ðshluta, þegar miklir fjármun-
Ir bíða þess að verða hagnýttir
1 þágu sjómanna, útvegsmanna
og þjóðarheildarinnar.
Mikil skipakaup
Nú er verið að byggja fyrir is-
lenzka útvegsmenn og sjómenn
tugi fullkomnustu fiskiskipa, á-
■amt nokkrum flutningaskipum,
enda hefur aldrei verið jafn mik
il gróska i útgerðinni eins og
einmitt núna.
Hinn mikli afli, samfara þelrri
bjartsýni, sem vakin er, þegar
útlit er fyrir vinnufrið og gott
•amstarf milli útvegsmannsins
og sjómannsins, hafa valdið þvi
•ð fjöldi mamv, reynir nú að
eignast fiskiskip og sem betur
fer tekst það mörgum.
Alveg er því áreiðanlegt, að
útgerð íslendinga á næstu ár-
um mun takmarkast af því einu,
hve mikinn mannafla við höfum.
Raunar er þetta ekki einungis
þannig í útgerðinni, heldur er
það einkenni á flestum sviðum
atvinnulífsins, að þar skortir
vinnuafl.
Islendingar hafa löngum verið
bjartsýnir og viljað framkvæma
sem mest á sem stytztum tíma,
en þó hefur bjartsýnin aldrei
verið meiri en nú og það ekki
að ástæðulausu.
Fjárhagur þjóðarinriar hefur
styrkzt svo mjög að undan-
förnu, að ekki þarf lengur að
óttast það, að hér verði kyrr-
staða eða samdráttur, heldur
hljóta framkvæmdir að aukast
jafnt og þétt, bæði við þau verk-
efni, sem íslendingar áður hafa
glímt við, og svo ný stórverk-
efni.
Mestu virkjunar-
rannsóknir
Eitt dæmi þeirrar bjartsýni,
sem einkennir íslenzkt þjóðlíf,
eru þær miklu virkjunarrann-
sóknir, sem nú er unnið að og
varið til geysiháum fjárhæðum.
Allir eru sammála um það, að
þessum rannsóknum beri að
hraða og auðvitað byggist þetta
á því, að menn trúa því nú al-
mennt, að íslendingar muni von
bráðar byggja stór orkuver og
hér muni rísa upp stóriðja á
einu sviði eða öðru; sjálfsagt sé
að gera allt sem unnt er til að
hraða slíkum stórframkvæmd-
um.
Umræðurnar í þessu efni hafa
einkum beinzt að aluminíum-
verksmiðju og kísilgúrverk-
smiðju. Er áhugi erlendra aðila
fyrir samvinnu við íslendinga á
báðum þessum sviðum.
Nokkuð hefur það háð því, að
framkvæmdum yrði hraðað, að
mikil óvissa er ríkjandi um
framtíð Evrópumarkaðsins og
enn óljóst, hvort — og þá hvern-
ig — íslendingar geta tengzt
Efnahagsbandalagi Evrópu, en
helzt lítur nú út fyrir að öll ríki
Vestur-Evrópu, ef til vill að
Finnlandi undanskildu, verði
tengd í einu bandalagi og þar
með langstærsti markaður Is-
lendinga, bæði fyrir þær vörur,
sem við nú framleiðum, og ekki
síður fyrir framleiðslu stórfyrir-
tækja.
Samningarnir
1957 og 1958
Þegar vinstri stjórnin var við
völd, tóku Islendingar þátt í
samningaumleitunum allra Vest-
ur-Evrópuríkja um það að koma
á viðskiptabandalagi allra þess-
ara þjóða.
Þessar samningatilraunir voru
að sjálfsögðu á ábyrgð þeirrar
stjórnar, sem þá fór með völd,
þar á meðal á ábyrgð Fram-
sóknarmanna og kommúnista,
þótt þær nytu stuðnings stjórn-
arandstöðunnar í Sjálfstæðis-
flokknum, enda var þátttaka
okkar í þessum viðræðum sjálf-
sögð.
Afstaða kommúnista til þeirra
tilrauna, sem Islendingar hafa
gert til að einangrast ekki frá
mörkuðum Evrópu og þeim þjóð
um, sem okkur standa næst, skal
ekki rædd hér, hún er ekki af
íslenzkum toga spunnin. Hins
vegar er ástæða til að gera sér
nokkra grein fyrir afstöðu Fram
sóknarflokksins.
Meðan Framsóknarmenn voru
í vinstri stjórninni, vildu þeir
að íslendingar tækju þátt í við
ræðum um svokallað fríverzlun
arsvæði allra Vestur-Evrópu
þjóða.
En vilja þeir það í dag?
Afstaða Eysteins
Ef svo fer, að öil Vestur-Ev-
rópuríkin sameinast í einu
bandalagi, Efnahagsbandalagi
Evrópu, skyldu menn ætla að
Framsóknarflokkurinn vildi
ekki síður nú en fyrir fimm ár-
um ,að við íslendingar næðum
samningum um fríverzlun við
þessi ríki. Sú skoðun kom líka
glögglega fram í ræðu, sem
Helgi Bergs, sá maður innan
Framsóknarflokksins, sem einna
bezt hefur kynnt sér málefni
Efnahagsbandalagsins, hélt á
vegum Frjálsrar menningar, þar
sem hann sagði að kanna ætti
möguleika á tengslum sam-
kvæmt 238. gr. Rómarsáttmál-
ans og bætti síðan við:
„Sá samningur ætti að snúast
um það að leysa viðskiptavanda
mál þau, sem stofnun Efnahags
bandalagsins bakar okkur með
því að koma á friverzlun milli
Islands og landa Efnahagsbanda-
lagsins með þeim tímabundnu
fyrirvörum, sem nauðsynlegir
þættu.“
Helgi Bergs vill þannig semja
á grundvelli aukaaðildar, en Ey-
steinn Jónsson hefur lýst því
yfir, að aukaaðild komi aldrei
un sé stefna Framsóknarflokks-
til greina, hvert sem efni auka-
aðildarsamningsins er, þá held-
ur ekki ef það fjallaði um „fri-
verzlun milli íslands og landa
Efnahagsbandalagsins".
Þannig er ljóst, að skoðaná-
munur er um þetta innan Fram-
sóknarflokksins, en hins vegar
talar Eysteinn eins og hans skoð
ins, þótt ólíklegt sé, að þeim,
sem vel þekkja til málefna Efna
hagsbandalagsins, finnist þessi
stefna skynsamleg.
Vera má að þessi yfirlýsing
Eysteins Jónssonar byggist á
vanþekkingu hans á málefnum
Efnahagsbandalagsins, en lík-
legra er þó að hún miðist við
það að afla flokknum fylgis, og
hefur hann þá enn fallið í þá
freistni að láta þjóðarhagsmuni
víkja fyrir ímynduðum flokks-
hagsmunum.
Nafnið skiptir
ekki máli
Formaður Framsóknarflokks-
ins og málgagn hans, Tíminn,
segjast vilja viðskipta- og tolla-
samning en ekki aukaaðild. Nán
ar tilgreina þeir þó ekki, hvern-
ig þeir vdlji að slíkur viðskipta-
og tollasamningur væri.
Aðalatriðið er auðvitað ekki
hvað samningurinn heitir, held-
ur hvert efni hans er. Ef við ná-
um hagkvæmari samningi, sem
heitir aukaaðild, þá hljótum við
að taka hann fremur en hinn
óhagkvæmari af því hann heitir
eitthvað annað.
Ekki er ólíklegt, að hagkvæm
ari samningum væri hægt að ná
á grundvelli 238. gr. eins og
Helgi Bergs leggur til, og eng
in skynsemi er í því að setja
nafngiftina aukaaðild fyrir sig,
vegna þess að einhver stjórn
málmaður hefur hugsað sér að
slá sig til riddara á andstöðu
gegn þeirri nafngift.
Ef við ætluðum okkur að
hefja viðræður við Efnahags
bandalagið með því að tilkynna
því, að við værum svo barna
legir að byggja allt á því, hvað
samningur við það ætti að heita
er hælt við að okkur yrði lítið
ágengt.
Framsókn út
úr pólitík?
Annars rekur Framsóknar-
flokkurinn um þessar mundir þá
kynlegu stefnu, að engu er lík
ara en hann ætli að draga sig
út úr pólitík. Með hliðsjón af
því mætti ef til vill segja, að
ekki skipti meginmáli hver af-
staða hans væri til Efnahags-
bandalagsins, þótt hinir lýðræð-
isflokkarnir hafi lagt sig alla
fram til þess að láta Framsókn-
arflokkinn fylgjast með málum
og hafa lýðræðislcga samstöðu.
En Framsóknarmenn lýsa yfir,
að þeir keppi nú að því að ná
„stöðvunarvaldi“ á Alþingi,
þ.e.a.s. að koma í veg fyrir að
núverandi stjórnarflokkar geti
áfram framkvæmt viðreisnina.
Þeir segjast ekki keppa að
meirihluta með kommúnistum,
og þeim er það fullljóst ,að
hvorugur stjórnarflokkanna
mun hvika frá viðreisnarstefn-
unni.
I raun réttri segja Framsókn-
armenn því, að þeir hyggist ekki
hafa önnur áhrif á íslenzk stjórn
mál en þau að gera stjórnar-
myndun ómögulega og þar með
stofna til upplausnar og erfið-
leika.
Öllu vandræðalegri stjórn-
málabaráttu hafa íslendingar
ekki kynnzt og þekkja þeir þó
margt Tnisjafnt.
Ilöfnuðu sam-
starfinu
Það hlýtur lí'ka að teljast full-
komið ábyrgðarleysi af Fram-
sóknarflofcknum að neita sam-
starfi við hina lýðræðisflokkana
í Efnahagsbandalagsmálinu. Sjálf
stæðisflokfcurinn og Alþýðu-
flokkurinn létu Framsóknarflokk
inn fylgjast með öllu því, sem
fram fór og óskuðu samstarfs við
hann. Er þetta eðlilegt, því að
lýðræðissinnar eiga að reyna að
starfa saman í mikilvægum milli
ríkjamálum.
Framan af tóku Framsóknar-
menn þátt í þessu samstarfi, en
Eysteinn Jóns9on gat ekki stillt
sig um að rjúfa það, þegar hann
þóttist eygja leið til þess að afla
flokki sínum fylgis.
Framsúknarmenn hafa síðan
látið að þvi liggja, að Sjálfstæðis
flokknum og Alþýðuflokfcnum
væri ekki treystandi í þessu máli
Framsóknarmönnum hafði hins
vegar verið boðin samvinna um
að marka allar okkar aðgerðir
í málinu. Þessa samvinnu rjúfa
Framsóknarmenn, þó að ljóst sé
að þannig hljóti þeir að hafa
minni áhrif á gang mála.
Ef ástæða hefði verið til að
vantreysta stjórnarflokkunum
hlutu Framsóknarmenn einmitt
að taka fegins hendi þeirri að-
stöðu, sem þeim var boðin, til að
koma sjónarmiðum sínum á fram
færi og hafa áhrif á það, hvaða
stefna væri rnörkuð.
Ótímabær
yfirlýsing
En allir sjá f gegnum hin;
nýju „stefnu“ Framsóknarflökk:
ins eða formanns hans, Eystein:
Jónssonar.
Fyrir því eru engin rök, aí
meginnauðsyn sé að bíða með a<
marka endanlega afstöðu okkai
til Efnahagsbandalagsins, en Iýs;
því um leið yfir, að ein ákveðir
leið sé sú, sem við hljótum a<
fara. Ástæðan til þess að rétt e
talið að bíða er einmitt sú, aí
enn er ekki ljóst hvaða leið reýr
ist að lokum heppilegust.
Það er vissulega vítaverð fran
koma hjá Framsóknarmönnun
að neita samstarfi við aðra lýð
ræðisflokka um að fylgjast sen
rækilegast með þessum málum
svo að hagsmunir þjóðarinna
verði sem bezt tryggðir.
Framsóknarmenn hafa ætlai
sér að hagnast á þessu ábyrgða
leysi í kosningunum, en kjósem
ur munu sýna þeim, að slífct fran
ferði fordæma þeir eins og af
stöðu Framsóknarflokksins ti
lausnar landthelgisdeilunnar.