Morgunblaðið - 13.01.1963, Síða 15

I >>
Sunnudagur 13. januar 1963
MORCVNBLAt>1ÐA
15
ENSKI aðalsmaðurinn Arth- ;
ur E. D. Dillon dvaldist a
íslandi 1834—35 og skrifaði j
ferðalbók, sem síðar kom út . Jj
í Englandi undir nafninu; „A \
Winter in Iceland“. Ferða- £
bókin vax ekki eini árangur- j
inn af komu Dillons, því að j
hann lét hér eftir sig dóttur,
Henriettu, sem hann átti með
maddömu Sire Ottesen. Á
meðan hann dvaldist hér, lét
hann einnig reisa hið svo-
nefnda Dillonshús, sem hann
gaf barni sínu og Sire að
skilnaðL
Forstöðumaður Minjasafns |
Reykjavíkur, Lárus Sigur-1
björnsson og Skúli Helgasons
safnvörður í Árbæjarsafnií
hafa unnið að því að
safna heimildum um Dill-
Dillonshús.
Hvað varð um afkqmendur
Dillons lávarðar á íslandi?
Erfðaskrá sú, sem haitn gerði
fyrir brottforina, fundin
on Og afkomendur hans, og
var það_ því kærkomið, ear Sig
urður Ólason hæstaréttarlög-
maður gaf Minjasafninu með
al annarra hluta erfðaskrá þá,
sem Dillon gerði áður en
hann steig á skipsfjöl í Reykja
vík ög fór héðan alfarinn.
Mbl. sneri sér því til Sigurð-
ar og spurði hann hvernig
erfðaskráin hefði borizt hon-
um í hendur. Fer hér á eftir
svar hans:
— Það var þannig, að þeg-
ar ég kom í fjármálaráðu-
neytið fyrir 20 árum var í
skrifstofu minni gamall járn-
skápur, sem lengi hafði ver-
ið ónotaður, nema að hent
var í hann dóti sem ekki,
þurfti að vanda til geymslu
á. Svo var það, að ég fór að
taka til í skápnum Og hreinsa
út úr skúffum, sem í honum
voru. Rakst ég þá á blað
þetta, samankrumpað, og
hafði það einhvernveginn
lent á bak við skúffurnar og
auðsjáanlega legið þar um
árabil og enginn um það vit-
að. Þegax ég rannsakaði blað
ið nánar sá ég hvers kyns
var, og að hér var komið
skjal, með undirskrift Dillons
og áritun land- Og bæjar-
fógeta (um þinglýsingu).
Sýndi ég Páli Eggert skjalið,
og spurði hann einnig um
sögu skápsins, en hann hafði
áður verið skrifstofustjóri í
ráðuneytinu. Sagði hann, að
þetta væri skápur jarðabókar
sjóðsins gamla, og líklega í
fyrstu fjárhirzla Skúla fó-
geta. Skápurinn er enn til,
og er geymdur í kjallara-
geymslum ráðuneytisins.
— Síðan fékk • ég leyfi
Magnúsar Gíslasonar þáver.
ráðuneytisstjóra til að hirða
skjal þetta, — enda var
það ráðuneytinu óviðkomandi
sem slíku, — en vitanlega
hafði ég í huga, að koma því
á opinbert safn. Þegar Minja-
safn Reykjavíkur lét flytja
hús Dillons héðan úr Mið-
bænum irm að Árbæ, gerði
ég Lárusi Sigurbjörnssyni
aðvart um skjalið, og fannst
bezt fara á, að það yrði með
nokkrum hætti látið fylgja
húsinu.
Við leitum okkur upplýs-
inga í Minjasafni Reykjavík-
ur hjá Lárusi Sigurbjörns-
syni, og verðum þess visari,
að Dillon kom til Islands 22
Erfðaskráin.
ára að aldri, í júlí 1934 með
enska herskipinu Najaden.
Veturinn áður hafði hann
verið í Lapplandi og náði
ekki vorkaupförunum, svo að
hann fékk far með flöta hans
hátignar. Najaden fór til ís-
lands þeirra erinda að sækja
son krónprinsins, sem síðar
varð Friðrik 7. En áður varð
hann fyir svipaðri reynslu og
Dillon, er hann giftist konu§
af borgaraættum, sízt fremri§
að metorðum en Sire. Hann
átti hana tij vinstri handar,
þannig að hún varð aldrei
drottning og eftir hans daga
kom til valda nýr ættliður
konungsættarinnar í Dan-
mörku (Kristján 9.) svo sem
kunnugt er.
Samskipa Dillon til íslands
var Tómas Sæmundsson, á
heimleið að lokinni Evrópu-
ferð sinni. Ræddu þeir Tómas
og Dillon mikið saman á ít-
ölsku, sem Dillon segir í
ferðabók sinni, að Tómas
hafi talað reiprennandi. Fór
vel á með þeim, og þegar til
Re'ykjavíkur kom, itvegaði
Tómas hinum enska vini sín-
um bústað hjá kaupmanni
nokkrum.
Sire (Bergmann) Ottesen
hafði þá fyrir nokkru tekið
við forstöðu KJúbbsins, þar
sem nú stendur Herkastalinn.
Hún var 12 árum eldri en
Dillon. Jón Thoroddsen notar
Sire sem fyrirmynd að einni
Reykj avíkurfrúnni í Pilti og
stúlku og sýnir hana í nokk-
uð afskræmdu ljósi. Hún var
fædd og alin upp í Danmörku
(grunur leikur á, að hún
hafi átt að heita Sigríður, því
svo hét móðir hennar, en
danski presturinn gert úr því
Sire. Sigríður er hún nefnd
oft í sóknarmanntölum). I
daglegu tali byrjaði hún flest
ar sínar setningar á dönsku,
en þýddi þær síðan á ís-
lenzku og varð þessvegna
mjög einkennileg í talsmáta
og margmál. Má nærri geta,
að í svo litlu bæjarféjagi, þar
sem ríkjandi tun-a var
hrærigrautur íslenzku og
dönsku, leit kvenþjóðin horn-
auga svo kynlegan kvist.
Mjög fljótlega eftir komu
sína til Reykjavíkur kynntist
Dillon Sire. Virðist svo,- sem
ást hafi tekizt með >eim við
fyrstu sýn, því að strax í
september sækir hann um
byggingarleyfi og býst til að
reisa hús það á horni Tún-
götu og Suðurgötu, er síðar
var nefnt Dillonshús. Bendir
þetta til þess, að hann hafi
þá þegar haft í hyggju að
staðfesta ráð sitt hér ög ef
til vill setjast að í Reykjavík
fyrir fullt Og allt.
Þegar komið er fram í
nóvemlber þykir Dillon kalt
í húsi kaupmanns, enda er
herbergi hans ofnlaust. Flyt-
ur hann þá í Klúbbinn til
Maddömu Ottesen, sem þá
er orðin barnshafandi af
hans völdum. Mötunautur
Dillons í Klúbbnum var
Stefán Gunnlaugsson, sýslu-
arprestsins, Gunnlaugs Odds-
sonar, því að hann lézt fjór-
um dögum eftir að bréfið er
ritað, og var um skeið prest-
laust í Reykjavík.
Bréf Kansellísins er varð-
veitt í „Islansk Lovsamling"
og mun það sjaldgæft að ást-
arævintýri séu skrásett þar.
I bréfinu segir m. a. svo:
„I denne Anledning skulde
Cancelliet tjenstlig tilmelde
Hr. Stiftamtmand til Bekj-
endtgörelse for Supplikanten,
at paa Grund af hans int-
erimistiske Ophold paa Is-
land, hans Stilling i hans
Fædreneland og de övrige
dette Collegium bekjendte
Omstændigheder, kan Canc-
elliet ikke bevirke ham Dis-
pensation fra at legitimene
sig, med Hensyn til de
attraaede Ægteskab, paa den
efter Lovgivningen sædvan-
lige Maade.“
★
í byrjun júní, skömmu
eftir að þessi synjun barst
hingað til lands, ól Sire dótt-
ur, sem var vatni ausin og
nefnd Henrietta eftir móður
Dillons. Þeim tókst vitaskuld
ekki að fá neina'svaramenn,
til þess að bera ábyrgð á gift-
ingu sinni. í sama mánuði
yfirgaf Dillon mæðgurnar og
lét þeim eftir Dillonshús, sem
þá var næstum fullbúið.
Áður en hann fór frá
Reykjavík gerði hann erfða-
skrá sína hjá Landfógeta.
Hún hljóðar svo á íslenzku:
Ég Arthur E. D. Dillon arf-
leiði bróður minn, Constant-
ine, að fimmtán hundruð
pundum, dóttur mína, Hen-
rietta, í Reykjavik á íslandi
að fimmtán hundruð pund-
um og móður hennar,
Sire Bergmann á sama stað,
að sjö hundruð pundum;
bróður minn, Theobald, að
fimm hundruð pundum, og
n
Kaffidrykkja í DiIIonshúsi. Á veggnum milli myndanna er
gægjugat frá búri inn í gamla „píuballsalinn", því svo var
fyrir mælt í reglugerð, að sá, sem stóð fyrir böllunum, varð
að vera viðstaddur„
maður í Borgarfjarðarsýslu,
síðar bæjarfógeti í Reykja-
vík.
Lýsing Dillons á Reykja-
vík, sem fram kemur í ferða-
bókinni, er mjög greinargóð.
Lætur hann fremur illa af
mataræði íslendinga, svo að
ekki hefur hann haft matar-
ást á Sire. Hann hefur aug-
sýnilega kynnzt betri mönn-
um staðarins og fræðzt um
ýmsa hluti. Eitthvað ferðað-
ist hann um nágrenni Reykja
víkur og austur á bóginn.
Hann ber íslandi vel söguna,
en veturinn 1884—36 var
harður, og riðu menn yfir
Skerjafjörð á ís. Þótti Dillon
því skammdegið langt.
Einhverntíma um veturinn
sneri Dillon sér til Stiftyfir-
valdanna og sótti um leyfi til
að ganga að eiga Sire án
svaramanna. Stiftyfirvöldin
treystu sér ekki til að skera
úr um þetta mikilsverða mál,
en skutu því tij Kansellísins
með fyrstu ferð um vorið.
Kansellíið synjaði umsókn
Dillons með bréfi, dagsettu
28. apríl 1835. Það bréf hefur
aldrei komið fyrir augu sókn
hvora systra minna, Margar-
et Louisa og Helena, að eitt
hundrað pundum; ef einhver
upphæð skyldi verða af-
gangs, eða ef dóttir mín,
Henrietta skyldi deyja í
æsku, eftirlæt ég hana bróð*
ur mínum, Constantine.
undirskr. AEDDillon
Reykevig Iceland
Júní 26, 1885
Sama ár Og Dillon ritar
þessa erfðaskrá eru íbúar
Reykjavíkur 689 að tölu. Sár-
an var kvartað undan útsvör-
um á árinu sem þóttu há, en
heildarupphæð þeirra var
510 ríkisdalir eða sem svarar
til 72 sterlingspunda. Dillon
arfleiðir mæðgurnar að 2200
pundum, sem svarar til 20
þúsund ríkisdala. Til saman-
burðar má geta þess, að
Menntaskólahúsið kostaði fujl
gert, 8 árum síðar, u.þ.b. 12
þúsund ríkisdah. Þess er þó
skylt að geta, að Dillon hef-
ur sennilega gert aðra arf-
leiðsluskrá síðar, og þessi
fallið úr gildi, þótt ekki verði
það vitað með vissu.
Grei”ilega má sjá af erfða-
Framh. á bls. 23