Morgunblaðið - 18.01.1963, Blaðsíða 17

Föstudagur 18. Janúar 1963
MORCUNBLAÐ1Ð
17
Jón Hjartarson frá Saurbæ
Minningarorð
SUNNDAGINN 13. þ. m. andaðiSt
hér í bænum heiðursmaðurinn
Jón Hjartarson er bóndi var á
Saurbæ í Vatnsdal um langt
6keið.
Hann var fæddur í Sauðanesi
á Ásum 5. marz 1879. Voru for-
eldrar hans hjónin: Hjörtur Jón-
asson og Ástríður Jónsdóttir.
Hann ólst upp á fleiri stöðum
í Húnavatnssýslu, en var lengst
hjá Birnu Sigfússyni alþm., bæði
meðan hann bjó í Grímstungu
og svo á Kornsá.
Árið 1'906 hóf Jón búskap á
Uppsölum í Sveinsstaðahreppi og
bjó þar 2 ár. Síðan tvö ár á
Snæringsstöðum í Vatnsdal. En
árið 1910 flutti hann að Saurbæ
ög bjó þar í 15 ár til 1925. Flutti
hann þá til Reykjavíkuf og stund
aði ýmis störf. Rak meðal annars
eigin verzlun um skeið. Árið 1930
vann hann mikið að undirbún-
ingi Alþingishátíðarinnar á Þing-
völlum. Fluttist svo upp úr því
að Skeggjastöðum í Mosfellssveit
og keypti þá jörð. Þar bjó hann
um nokkurra ára skeið, en flutti
til Reykjavíkur í byrjun styrj-
aldarinnar síðari. Var um nokkur
ár vörður í kirkjugörðum Reykja
yíkur og vann þar mikið starf.
Jón kvæntist árið 1908 Guð-
rúnu Friðriksdóttur mjög mætri
konu. Eignuðust þau tvö börn:
Helgu fædda 1909 og Hjört fædd-
ur 1912. Helga giftist Árna Stein-
þórssyni verkstjóra hjá Olíufé-
laginu. Er hann nú dáinn. Hjörtur
er kvæntur Þórleifu Sigurðar-
dóttiu-. Hefir hann um langt
skeið rekið verzlunina „Olympía"
og er þekktur maður hér í bæ.
Eina fósturdóttir Margréti að
uafni ólu þau hjónin: Jón og
Guðrún upp og gerðu hana að
kjördóttur sinni. Er það systur-
dóttir Jóns og voru foreldrar
hennar hin kunnu hjón: Guðný
Hjartardóttir og Jakob Frímanns
son á Blönduósi. Margrét er gift
Harry Friðrikssen framkvæmda-
stjóra S.f.S. í Hamborg. Stjúp-
dóttir Jóns Anna Benediktsdóttir
er búsett hér í bænum.
í Húnavatnssýslu var Jón
Hjartarson þekktastur sem bóndi
í Saurbæ. Naut hann mikils álits
og vinsælda sem greindur maður
og geðfelldur. Meðal nágranna
og sveitunga var hann sérlega
vinsæll sem skemmtilegur maður,
hjálpfús og greiðvikinn. Búskap
sinn rak hann með snyrtimennsku
og fyrirhyggju. Gerði og miklar
umbætur á jörð sinni eftir því
sem þá tíðkaðist. Byggði meðal
annars vandað íbúðarhús úr
Steinsteypu.
Sami var og bragurinn á bú-
skap hans á Skeggjastöðum eftir
því sem mér er sagt. Gerði hann
þar það afrek að byggja upp nýtt
íbúðarhús og fleiri hús, enda þó
hans búskapartími á þeim stað
yrði svo stuttur sem reynslan
sýndi.
Kom það í ljós, að á báðum
Stöðum kom þessi sívinnandi og
verkhyggni maður miklu í verk.
Má því segja, að gæfan hafi fylgt
honum á ævibrautinni og á hon-
um sannaðist hið forna orð „að
hver er sinnar gæfu smiður". Þó
bar dimman skugga á æfileiðina
þegar hann missti sína ágætu
konu. Hún andaðist 16. marz 1942
og var það mikill sjónarsviftir
íyrir alla fjölskylduna.
Árið 1945 varð Jón Kjartans-
son vörðux á ALþimgi og hefir
haft það starf á hendi alla tíð
eíðan. Kynni okkar þar eru því
orðin nokkuð löng og svo er
um marga aðra alþingismenn.
Þessi prúði, alúðlegi og greindi
maður naut bar sem annars-
staðar almennra vimsælda. Hann
var alltaf og æfinlega greiðvik-
inn hjáipfús og skemimtilegur,
og stanf siitt stundaði hann af
hinni mestu skyldiurækni og sam
viskusemi. Sætti jafnvel umdr-
um siðustu árin hve þe&suim
gamla mamni reyndist fært í
snúnimgum og allra handa stússi.
En öllum sem honum kynmtust
þótti vænt um hann. Það leyndi
sér ekki, að þar fór vel greindur
og hugljúfur starfsmaður. f fjöl-
menni og gleðskap lék hann á
alls oddi. Hann var vel hag-
mæltur, en nokkuð dulur á kveð
skap sinn. Hinu mátti fljótt
kynnast, að hann kunni feyknin
öil af anmara ljóðum, og að
honum var ekkert annað um-
talsefni jafn hugljúft, sem vís-
ur og önnur ljóð. Kom það og
bezt í Ijós hve maðurinn var
glöggur fumdvís á kosti og galla
glöggur og fundvís á kosti og
galla rímaðs máls, og þeirra hug-
sjóna. og þekkingar sem þar var
að finna. Hann var og vel fróður í
einnig mjög skemmtilegur í
viðræðu. Allt þetta studdi að
því, að gera þennan aldurihnigna
mann vinsælan og aðlaðandi.
Þess vegna kom það aldrei til
greina hjá forsetum og skrif-
stofustjóra Alþingis að láta hann
hætta á meðan hann vildi vera
í starfi enda þótt aldurinn væri
orðinn nokkuð hár.
Nú þegar þessi aldni samstarfs
•maður er horfinn yfir tjaldið
mikla, þá votta ég börnum hams
og öðrum námustu aðstandemd-
um einlæga samúð og hluttekn-
ingu í tilefni af burtför hans.
Minningarnar um hann eru á-
nægjulegar og hreimar. Á þær
ber engan skugga. Þess vegna
er hann af öllum kunnugum
kvaddur með þakfclæti fyrir góða
starfsemi og ánægjulega við-
fcynningu. Honurn fylgja ítrustu
blessunaróskir inn í hima nýju
veröld.
Jón Pálmason.
ÞÚ ert fluttur yfir landamærin
miklu gamli vinur.
Kynni okkar Jóns Hjartarsonar
hófust 1898 er hann þá um vorið
réðist til foreldra minna Ingunn-
cur Jónsdóttur og Björns Sigfús-
sonar ér þá bjuggu að Gríms-
tungu í Vatnsdal. Ég var þá 11
ára. Árið eftir fluttu foreldrar
mínir að Kornsá og Jón með
þeim og var þar svo næstu 3
árin.
Jón Hjartarson naut lítillar
fræðslu í uppvextinum eins og þá
vildi við brenna með umkomu-
lítil börn sem ólust upp hjá
vandalausum oft við kröpp kjör.
Strax fór að bera á þeim eigin-
leikum Jóns sem síðar gengu eins
og rauður þráður gegnum allt
hans líf. Óvenjulega létt og gott
skaplyndi, hnittileg og greindar-
leg tilsvör. Maðurinn var að eðlis
fari prýðilega vel gefinn, ósér-
hlífinn og atorkusamur í störfum.
Snyrtimennska og trúmennska í
hvívetna.
Næstu 3 árin var Jón svo á
Eyjólfsstöðum í Vatnsdal. 1906
hóf Jón Hjartarson svo búskap á
einu rýrasta kotinu í Sveinsstaða
hreppi Uppsölum með líklega
einhverjar örðugustu kringum-
stæður sem ég hef þekkt, til að
byrja búskap. Flytur að Snær-
ingsstöðum í Vatnsdal 1998 er þar
2 ár og þar verður hann fyrir
mesta láninu í lífi er hann fær
og giftist Guðrúnu Friðriksdótt-
ur, afburðakonu, hvað snertir
greind, stjórnsemi, verkkunnáttu,
skaplyndi og hjartagæsku, og í
allri framkomu og útliti svo af
bar á öllum mannamótum, enda
vaþð öll sambúð hin ákjósanleg-
asta og öðrum til fyrirmyndar.
Það var því engin furða þótt
börn þeirra 2 og fósturdóttir,
yrðu allt fyrirmyndar fólk að
dugnaði og manndómi.
1910 fóru þau hjón Jón og
Guðrún að Saurbæ í Vatnsdal og
keyptu þá jörð, sem var lítið
mjög kostarýrt býli. Þar hóf Jón
strax miklar umbætur miðað við
aðstæður þess tima, byggði t. d.
steinhús, en slíkar byggingat voru
þá rétt í byrjun í sveitum þessa
lands. Og hér komu brátt í ljós
þeir eiginleikar hans sem ein-
kenndu hann jafnan. Bjartsýnin,
umbóta þrá, kjarkur og mikil
snyrtimennska í hvívetna.
í Saurbæ bjó Jón í 16 ár,
en þá kom fram mikil heilsuveila,
sem eflaust stafaði að miklu leyti
af nýmetisskorti, en nýmeti t. d.
fisk var þá nálega ekki hægt að
afla að staðaldri frammi í Vatns-
dal.
1925 fluttu þau hjón svo til
Reykjavíkur, þótt þau yfirgæfu
litlu jörðina sína ekki með glöðu
geði.
Konu sína missti Jón 16/5 1942.
Jón Hjartarson lagði margt á
gjörfa hönd í Reykjavík. Var t.d.
þingvörður í 17 ár og var þar
prýðilega látinn sem annars stað
ar. Á Skeggjastöðum í Mosfells-
sveit bjó Jón frá 1931—40. Fátt tel
ég lýsa manninum betur, en þetta
tiltæki hans. Sem kunnugt er
gekk þá heimskreppan yfir. Víðs
vegar um landið héldust bændur
vart við á jörðum sínum. Og fá-
dæma atvinnuleysi var þá í
Reykjavík. Ekkert var fjær Jóni
Hjartarsyni en kjarkleysi og upp
gjöf þótt á móti blési. Líka mun
alltaf hafa verið rík þrá Jóns til
búskapar og óbilandi trú hans
á „móður jörð“.
Ég tel mig lánsmann að geta
talið mig í vinahópi Jóns Hjart-
arsonar allt frá bernsku og að
vegamótunum miklu. Og minnist
þess með ánægju að hafa átt þess
kost að drebka hjá honum kaffi-
sopa og rabba stund við hann um
daginn og veginn og finna enn
glaða lund fulla af hjartahlýju
og áhugamálum.
Já, gott er að vera svona hugs
aði ég með mér um leið og ég
gekk út og sízt kom mér þá til
hugar að svona væri lítið eftir
af lífsþræði þessa vinar míns.
Þegar ég nú í fáum dráttum
reyni að bregða upp skyndimynd
af Jóni Hjartarsyni verður þetta
einkum fyrir mér:
Óvenjulega mikil eðlisgreind,
kímnigáfa og stórmiklir frásagn-
arhæfileikar. Bjartsýni eiginlega
bæði á menn og málefni svo af
bar. Uppgjöf eða úrræðaleysi
þekkti Jón ekki, enda sístarfandi
til síðustu stundar. Óvenjuleg
hlýja var ávallt í kringum þenn-
an mann og tryggð hans og vin-
festi hef ég aldrei meira þekkt
Ég stilli mig ekki um að minn-
ast þess að síðari ár móður minn-
ar í Reykjavík þegar ég kom
venjulega einu sinni á ári heim
til hennar, þá var það ærið oft
að hún gat þess að Jón Hjartar-
son hefði nú komið og heimsótt
sig og mér skyldist að hún myndi
vart fá betri heimsóknir, slík
hlýja stafaði frá Jóni.
Nú vil ég færa þér vinur hlýj-
ustu kveðjur og þakklæti fyrir
þína órofa tryggð allt frá fyrstu
kynnum við Kornsárfjölskylduna
frá eftirlifandi systkinum.
Og að síðustu dettur mér í hug
sem kveðju að rifja upp eina
fallegustu setninguna sem ég
þekki. „Þar sem góðir menn fara,
þar eru Guðs vegir.“
Reykjavík 16/1 1963.
Runólfur Bjamason
frá Kornsá.
ÞAR eð nú er útséð um, að við
Jón Hjartarson sjáumst oftar í
þessum heimi, þyrlast upp í hug-
ann margar minningar frá okkar
samveruárum, nú í nær tuttugu
ár.
Það var lítill vandi að koma
máli sínu við Jón Hjartarson.
Hann var einn af þeim mönnum,
sem gat talað um svo margt.
Fyrir utan það, sem við kom
okkar daglega starfi, var, sem
báðum væri hugstæðast að ræða
um landbúskap, og flest sem að
honum laut og lýtur. Sennilega
hefur þetta átt rót sína að rekja
til þess, að báðir vorum við úr
bændastétt komnir, og höfðum
nokkra reynslu í þeirri grein,
þar eð báðir höfðum við land-
búnaðarbændur verið, drjúgan
hluta af ævi okkar.
Minna töluðum við um verzl-
un og viðskipti, þótt báðir hefð-
um einnig það nokkuð reynt.
Ekki bar fundum okkar Jóns
saman, fyrr en báðir vorum
komnir til efri ára. Ég fann þá
fljótt, að í Jóni Hjartarsyni bjó
fjölhæfur maður, greindur mað-
ur í bezta lagi, úr alþýðustétt.
Fjör, jafnvel heldur óvenju-
legt, og lifsgleði sindruðu frá
honum hvar sem hann fór, og
það svo, að margra ára sjúkleiki,
sem hann varð stundum allmjög
fyrir barðinu á, virtist ekkert
geta bugað fjör hans og lífs-
gleði. Og svo var lengi búið að
standa, þar til fyrir örfáum dög-
um, að sjúkdómurinn kom því
bragði á þennan snjalla mann
lífsglímunnar, að hann stendur
ekki upp aftur.
Það má fullyrða, að við störf
sín hjá Alþingi, síðustu tæp
tuttugu árin, hafi Jón staðið svo
lengi, sem stætt var. Hann sagði
oft á seinni árum, eftir að sjúk-
leiki sá, sem nú hefur orðið hon-
um yfirsterkari, fór að gera vart
við sig: „Ef ég kemst niður í
Alþingishús, fer mér úr því óð-
um batnandi." Og alloft varð
honum að trú sinni.
Að lokum þakka ég þessum
horfna samstarfsmanni fyrir
langa og góða samvinnu, og þær
ótal ánægjustundir, er ég naut í
nærveru hans. Það var heilbrigð
og hressandi ánægja að vera í
nálægð Jóns. Ég er þess fullviss,
að undir þessi lokaorð mín mun
starfsfólk Alþingis taka, með
kveðju og þökk.
Farðu vel, Jón, guð fylgi þér.
Ólafur Þorvaldsson.
Svíar verja um 35
milljörðum króna til
varnamála.
Stokkhólmi 11. janúar NTB.
• í dag lagði sænska ríkis-
stjómin fram fjárlagafrumvarp
fyrir komandi fjárhagsár og eru
niðurstöðutölur þess hærri en
nokkm sinni fyrr, eða 22 millj-
arðir sænskra kr. (sem svarar
rúmlega 180 milljörðum ís-
lenzkra króna). Útgjöld til
varnamála nema nánast fimmt-
ungi upphæðarinnar
Nýr rússneskur
gervihnöttur?
Stokkhólmi, 11 jan. NTB.
í GÆR og í dag hafa heyrzt í
athugunarstöðinni í Enköbing
hljóðmerki utan úr geimnum og
eru þau talin vera frá nýjum
rússneskum gervihnetti. Merkin
hafa heyrzt á 95 mínútna fresti
Og urðu sterkust í morgun, er
þau hófust kl. 9.20, en þá heyrð-
ust þau samfleytt 1 18 mínútur.
NÝKOMIÐ
Kanadísk
kvenstígvél
úr nælon — loðfóðruð.
SKÖVERZLVN
Laugavegi 17 — Framnesvegi 2.
t"
Oskum eftir konu
sem getur tekið að sér skrifstofustörf háfan daginn.
Góð vélritunar- og ensku kunnátta nauðsynleg.
Upplýsingar í síma 19440.
Stúlka
óskast til afgreiðslustarfa í skóverzlun. Upplýsingar
um aldur, menntun og fyrri störf, sendist afgr. Mbl.
fyrir 22. þ.m., merkt: „Skóverzlun — 3199“.