Morgunblaðið - 29.01.1963, Blaðsíða 12

12
MORCXJTS BL AÐIÐ
Þriðjudagur 29. janúar 1963
Útgefandi: Hf. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson,
Sigurður Bjarnason frá Vigur
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Útbreiðslustjóri: Sverrir Þórðarson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 65.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 4.00 eintakiö.
FESTA í
KA UPGJALDSMÁL UM
Farah drottning, Christiane og íranskeisari. Drottningin á von á barni i marz.
Frönsk telpa gaf bágstöddum
iranbúum spariféð sitt
F'lestum er nú lióst, að kapp-
*■ hlaup það sem verið hef-
ur í kaupgjaldsmálum hér á
landi síðustu áratugina, er
ekki happasælt. Þess vegna
hafa fleiri og fleiri hneigzt
að nauðsyn þess að meiri
festa yrði sköpuð í kaup-
gjaldsmálum. Að undanförnu
hefur líka nokkuð fserzt í það
horfið.
Með lögunum um verðlags-
ráð sjávarútvegsins hefur
verið komið fastri skipan á
verðlagningu sjávarafurða,
en hún olli tíðum deilum
milli útvegsmanna og sjó-
maima annars vegar og fisk-
finnslustöðva hins vegar. —
Yerðlagning landbúnaðaraf-
urða er einnig, eins og kunn-
ugt er, háð föstum reglum.
Þá hefur verið komið fastri
skipan á ákvörðun launa op-
inberra starfsmanna, þar sem
kjaradómur hefur endanlegt
úrskurðarvald, ef ekki næst
samkomulag milli launþega
og ríkisvaldsins.
Opinberir starfsmenn höfðu
yfirleitt orðið illa úti, þegar
launahækkanir urðu, þar sem
þeir höfðu ekki verkfalls-
vopnið í höndum. Þetta var
þeim tíðum bætt upp með
hvers konar aukagreiðslum
og bitlingum, sem sízt var
líklegt til að leiða til farsæld-
ar og heilbrigðra stjórnar-
hátta.
Gera verður ráð fyrir því,
að föst laun opinberra starfs-
marrna hækki allmikið við
endanlega ákvörðun kjara-
dóms, ef ekki nást samningar
milli opinberra starfsmanna
og ríkisvaldsins, en jafnframt
á þá að gera gangskör að því
að draga úr aukagreiðslum
og afnema óeðlilega bitlinga.
Slík breyting verður öllum
til hags, bæði starfsmönnun-
um sjálfum og þjóðarheild-
inni, sem þeir eiga að þjóna.
Þá virðist líka komið á jafn
vægi um hlutaskipti, bæði á
bátaflotanum og togurunum,
sem báðir aðilar sætta sig
sæmilega við, þótt togaraút-
gerðin eigi auðvitað enn í erf-
iðleikum vegna þess að afli
hefur verið mjög lítill síðustu
árin.
Um aðrar stéttir er það að
segja, að þær fengu laun sín
hækkuð á síðasta ári með
venjulegum kjarasamning-
um, að vísu mismunandi mik
ið, og yfirleitt hækkuðu laun
þeirra, sem lægst höfðu laun
fyrir, minnst. Með hliðsjón
af þessu var talið eðlilegt, að
þeir lægst launuðu fengju nú
kauphækkanir, án þess að það
leiddi til almennra kauphækk
ana að sinnL
Nú má gera ráð fyrir, að
hinar ýmsu launastéttir telji
sig geta sæmilega imað sín-
um hlut, og ætti því að vera
von til þess að vinnufriður
gæti orðið, a.m.k. eitthvað
fram eítir árinu.
LAUNASKRIÐ
F|r. Jóhannes Nordal ritaði
** nýlega grein, þar sem
hann ræddi um það fyrir-
bæri, sem hann nefndi launa-
skrið. Þar sagði hann m.a.:
„Tölulega er launaskrið til-
greint sem sú hækkun tekna,
sem á sér stað umfram það,
sem breyting á kauptöxtum
ætti að hafa í för með sér.
Getur slík hækkun orðið með
ýmsu móti. í fyrsta lagi eiga
sér stað tekjuhækkanir,
vegna þess að einstökum
mönnum eða starfshópum er
greitt umfram samninga eða
eftir hærri töxtum en ætti að
vera samkvæmt samningi. í
öðru lagi hafa ákvæðisvinnu-
taxtar og tekjur af hlutaskipt
um tilhneigingu til að hækka
meira en almennt kaupgjald,
vegna þess að launþegar
njóta þar beint bættra af-
kasta og meiri vélvæðingar.
Og í þriðja lagi getur aukin
eftirvinna valdið tekjuaukn-
ingu umfram hlutfallslega
hækkun kaupgjaldstaxta, en
þegar yfir lengri tíma er litið
hefur þessi ástæða þó varla
verið mikilvæg. í sumum
löndum er nú svo komið, að
launaskrið virðist vera orð-
inn veigameiri þáttur í aukn-
ingu heildartekna en beinar
kaupgjaldshækkanir. Það
skiptir því miklu máli að
gera sér grein fyrir orsökum
þessarar þróunar.“
Enginn efi er á því, að hér
á landi eins og í öðrum lönd-
um hefur fjöldi manna bætt
hag sinn af þeim ástæðum,
sem vikið er að í grein dr.
Jóhannesar Nordals. Af því
leiðir, ■ að fullyrðingar um
það, að svo og svo margar
fjölskyldur beri ekki meira
úr býtum en það, sem fæst
með því að margfalda lægsta
tímakaup með' venjulegum
stundafjölda í dagvinnu, eru
meira og minna út í bláinn.
Sem betur fer sést það
hvarvetna í íslenzku þjóðlífi,
að menn hafa mikið fé milli
handa og velmegunin er al-
menn.
Keisarínn bauð
EINS OG kunnugt er geisuðu
í íran í byrjun september sl.
mestu jarðskjálftar í sögu
landsins. Um 10 þúsund manns
létu lífið í jarðskjálftunum og
tugir þúsunda misstu beimiii
sín.
Þegar kunnugt varð um hin
ar miklu náttúruhamfarir í ír
an og tjónið af völdum þeirra
tóku að streyma til landsins
gjafir frá mörgum löndum
heims bæði frá einstaklingum,
fyrirtækjum og opinberum að-
ilum.
— xxx —
í Frakklandi er lítil stúlka,
Christiane Trouvé, sem sá
myndir af jarðskjálftasvæðun
um í íran í blöðunum og las
um hörmungarnar, sem dunið
höfðu yfir. Christiane, sem er
níu ára, á sparibauk. í hann
lét hún alla peninga, sem
henni áskotnuðust og ætlaði
að nota þá til þess að kaupa
hjól. Christiane opnaði spari-
baukinn sinn og fór með pen-
ingana sem í honum voru, til
íranska sendiherrans og bað
hann að koma þeim áleiðis
til fólksins, sem orðið hafði
fyrir tjóni í jarðskjálftunum.
íranskeisari frétti af gjöf
litlu stúlkunnar og til þess að
sýna þakklæti öllum þeim,
sem lagt höfðu fram sinn
skerf til hjálpar hinum bág-
stöddu í íran, bauð hann henni
til landsins.
Þegar Christine litla kom
á flugvöllinn í Teheran, var
tekið á móti henni með mikilli
viðhöfn og hún fékk herbergi
í keisarahöllinni til þess að
búa í meðan á dvölinni stóð.
Landbúnaðarráðherra írans
TILRAUNIR
STJÓRNAR-
ANDSTÆÐINGA
En þrátt fyrir hina almennu
velmegun og sérstakar
kjarabætur til þeirra, sem
mesta höfðu þörf fyrir aukin
laun, fara stjórnarandstæð-
ingar ekki dult með það, að
þeir hyggist enn á ný gera
henni til íran
fylgdi henni til jarðskjálfta-
svæðanna og íbúar eins bæj-
anna, sem harðast urðu úti í
jarðskjálftanum, reistu sigur-
boga úr litskrúðugum teppum
litlu stúlkunni til heiðurs og
bæjarstjórinn hélt ræðu og
þakkaði henni fyrir og öllum
öðrum, sem lögðu eitthvað af
mörkum til hjálpar.
í keisarahöllinni í Teheran
lék Christiane litla við rikis
erfingja írans. Þau skoðuðu
myndabækur og litli prinsinn
sýndi Christiane leikföngin
sín. Hún hafði myndavél með-
ferðis og tók mynd af litla
prinsinum, en þegar hann ætl
aði að taka mynd af Christi-
tilraun til að kippa stoðunum
undan íslenzku efnahagslífi.
Bæði blöðin, „Þjóðviljinn“
og Tíminn, ræða um það að
knýja þurfi fram nýjar kaup-
hækkanir, launakerfið sé
komið úr skorðum o.s.frv.
En íslendingar hafa nú orð-
ið slíka reynslu af kapphlaupi
um hækkuð laun, sem ekki
byggjast á framleiðsluaukn-
ingu, að þeir eru ekki gin-
keyptir fyrir slíkum áróðri.
Óraunhæfar launahækkanir
ane, sneri hann myndavélinni
öfugt.
Þegar Christiane hélt heim-
leiðis leystu keisarahjónin
hana út með gjöfum. Farah
drottning gaf henni kjól, teppi,
hálsfesti með túrkisum og
brúðu.
Við heimkomuna sagði
Christiane, að sér þætti Iran
mjög fallegt land. Þegar hún
var spurð hvað henni hefði
þótt skemmtilegast í ferðinni,
sagði hún, að skemmtilegast
hefði verið að skoða mynda-
bækur með litla prinsinum,
hann væri svo skemmtilegt
barn. Hún sagði, að prinsinn
hefði mjög gaman af hestum
og í hvert skipti, sem hann
hefði séð mynd af hesti, hefði
hann kysst myndina.
leiða til þess eins, að verðlag
hækkar og enginn fær sín
kjör bætt og oft vill svo fara,
að þeir, sem helzt hefðu þurft
á kjarabótum að halda, verða
verst úti.
Þess vegna er líka fyllsta
ástæða til að treysta því, að
vinnufriður sé framundan og
menn láti áróður kommún-
ista, sem Framsóknarmenn
að venju taka undir, sem vind
um eyrun þjóta.