Morgunblaðið - 01.05.1963, Blaðsíða 10

10
MORGVNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 1. maí 1963
I
i
l

Bergsteinn Guð-
/onsson, /or-
maður Frama:
í DAG munu vera liðin 40 ár
frá því að aliþýðan hér á landi
fór að haMa 1 .-maí hátíðlegan.
Það má segja að það hafi
ekki verið að ófyrirsynju að
alþýðan tók að helga sér einn
dag á ári til að sýna samtaka-
máfct sinn, leggja fram kröf-
ur um vinnu, hserri laun, at-
vinnuöryggi og bætta aðbúð
við vinnu sína.
Á þessum 40 árum hefur
mörgum áföngum verið náð
í stéttarlegri baráttu aliþýð-
unnar tE bætttra lífskjara,
margir samningar verið gerð-
ir, margar vinnudeilur háðar.
Við, sem fullorðin erum,
munum hvað atvinnuleysið lék
marga allþýðufjölskylduna
sárt, svo að segja allt vant-
aði: fæði, klæði og húsnæði.
Afcvinnuöryggi var ekkert.
Skipin voru bundin stóran
hluta ársins.
Menn urðu að norpa niður
við höfn frá morgni til kvölds
til að leita fyrir sér með
vinnu. Dagar og vikur liðu
án þess að vinna fengist.
Atvinnubótavinna var fram
kvæmd til að bæta úr sárustu
neyð.
íbúðir alþýðunnar voru litl-
ar, dimmar og kaldair. Hús-
gögn voru svo að segja engin.
Bóndinn hýrðist með fjöl-
skyldu sína í óhituðum og ó-
lýstum torfbæjum.
Þá var gengið á tún og engj-
ar með orf og hrífu.
Það er margs að minnast
úr Mfi alþýðunnar á liðnum
árum, en hér er ekki tæki-
færi til þess að þessu sinni.
Við hin eldri munum tvenna
tímana, en sem betur fer hef-
ur yngri hluti alþýðunnar
ekki kynni af atvinnuleysi og
neyð og vonandi, að slíkir
tímar, sem áður voru, eigi
ekiki eftir að koma yfir is-
lenzku þjóðina.
Samfcök alþýðunnar eiga
sinn mikla þátt í því, hve á-
tmnizrt hefur í kjaraibarátt-
unni, jafnframt auknum skiln
ingi atvinnuveitendans og
auikinni fram'leiðslu og fram-
'krvæmdum. Vegna þröngsýni
og afchafnaleysis margra
manna, sem setið hafa í valda
stólum íslenzku þjóðarinnar
hafa framfarirnar þokast of
hægt áfram, þar til nú síð-
ustu 4 árin að stórfelldum
árangri hefur verið náð í at-
vinnu- og efnahagsmálum
þjóðarinnar vegna mjög raun-
hæfrar stefnu núverandi ríkis
stjórnar, sem tekizt hefur að
útrýma mesta bölvaldi aiþýð-
unnar, atvinnuleysihu, og það
svo, að nú vantar hundruð
manna og kvenna í svo að
segja ailar starfsgreinar í land
inu.
íslenzk aiþýða getur þvi í
dag verið þakkiát yfir því
atvinnuöryggi, sem hún hef-
ur nú við að búa, og með
björtum augum getur hún
litið til framtíðarinnar, ef
þjóðin verður svo lánsöm að
mega njóta þeirrar forusfcu,
sem hún nú hefur.
Bergsteinn Guðjóns-son.
Einar Jónsson,
formaður
Múrarafélags
Reykjavikur:
Á ÞESSUM degi fyrir 40 ár-
um var 1. maí fyrst haldinn
hátíðlegur af verkalýðsfélög-
unum í Reykjavík. Þá fóru
verkamenn og sjómenn í
kröfugöngu og héldu útifund
til að leggja áherzlu á kröfur
sínar um bætt lífskjör, enda
þörfin mikil, þar sem svo
stutt var síðan enginn hafði
neitt. En hvað höfum við lært
af þeim, sem þá hófu merki
1. maí?
Gleggsta dæmið um það, er
hið stutta en áhrifaríka ávarp
dagsins, sem þá var birt. Ef
við berum það saman við þau
ávörp, sem hnoðuð hafa verið
saman þennan dag undanfar-
andi ár, verðum við að viður-
kenna, að þeir sem við tóku,
hafa ekki verið vandanum
vaxnir. Alltaf hefur ávarpið
orðið lengra og áhrifaminna
og nú síðustu árin svo úr
garði gert, að enginn nennir
að lesa það, ekki einu sinni
þeir, sem undir hafa skrifað,
sumir hverjir.
Um 1. maí nú var gerð ein-
róma samþykkt á aðalfundi
Fulltrúaráðs verkalýðsfélag-
anna, um að stjórn Fulltrúa-
ráðsins hefði á hendi fram-
kvæmd alla á hátíðahöldum
dagsins. Svo skeður það
nokkru fyrir 1. mai, að 9
manns taka sig til og kjósa
sjálfa sig í „1. maí nefnd“ og
tilkynna, að þeir ætli að halda
upp á daginn með því að
kljúfa einingu um hátíðahöld-
in og kröfurnar. Það er þeirra
framlag til aukinnar samstöðu
og samheldni um hagsmuna-
málin innan verkalýðshreyf-
ingarinnar í Heykjavík í dag.
Ef meðlimirnir í félögum þess
ara manna þakka þeim ekki
framkomu þeirra á verðugan
hátt, þá má bjóða þeim flest.
öll getum við verið sam-
mála um það, að dýrtíðin ætti
að vera minni og frístúndirn-
ar fleiri. í því sambandi ætt-
um við samt að minnast þess,
að þegar dagvinnan hefir ver
ið stytt, höfum við sjálf kraf-
•izt þess að fá meiri eftir-
vinnu. Svo hefur mér virzt.
En hvað sögðu þeir sem í dag
tala um dýrtíð og vinnuþrælk
un í september 1956, þegar
vinstri stjómin rauf samninga
verkalýðsfélaganna um kaup
og kjör. Jú, þeir sögðu: hátt
kaup er ekki aðalatriðið, held
ur stöðug vinna. Endalokin
á ráðsmennsku vinstri afl-
anna urðu aukin dýrtíð, lækk
andi kaup og minnkandi
vinna eða með öðrum orðum,
hengiflugið, sem lýst var fyr-
ir okkur á Alþýðusambands-
þinginu í nóv. 1958.
Nú kljúfa þessir sömu
menn einingu verkalýðsfélag-
anna í dag. Til hvers? Til
þess að komast fram á hengi-
flugið á ný, annar getur til-
gangurinn ekki verið. MeS
þeirri einlægu ósk, að þeim
takist það ekki, hvet ég alla
tii að mæta á útifundi Full-
trúaráðsins á Lækjartorgi 1.
maí. — Gleðilega hátíð!
Einar Jónsson.
Sverrir Her-
mannsson, for-
maður LÍV:
Á BARÁTTUDEGI verkalýðs-
ins, 1. maí, er verzlunarfólki
efsrt í huga hinir slæmu kjara
samningar sem það á við að
búa. Það er staðreynd að kjara
samningar verzlunarfólks eru
einhverjir þeir lélegustu sem
bérlendis tíðkast. Fyrir því
istrengir verzlunarfólk þess
heit í dag að láta einskis ó-
freistað til að hnýgja fram
endurtoætur á samningum sin-
um, og það þegar á þessu ári.
Verzlunarfólk er svo stór og
þýðingarmikil stétt í þessu*
þjóðfélagi, að hún getur ekki
lengur unað því að búa við
afarkosti í þessum efnum og
miklu verri en önnur sam-
bærileg stéttarfélög. Á það er
einnig að líta, að vegna srtór-
kostlegra framfara á öllum
sviðum þjóðMfsins, sem fyrst
og frernst orsakast af farsælli
stjórn undanfarin ár, þá sýn-
ist óhætt að bnýja á til bættra
kjara án þess að hætta sé á
að nokkru verði ofboðið.
Samitök verzlunarfólks hafa
að undanförnu unnið glæsi-
lega sigra. Landssambandi
ísl. verzlunarmanna tókst eft-
•ir áralanga harðvítuga baráttu
að fá fyllstu viðurkenningu
og fyllsta rétt með aðild sinni
að allsherjarsamtökum ís-
lenzkrar alþýðu, Alþýðusam-
bandi íslands. Þar í flokki á
LÍV og önnur lýðræðissinnuð
verkalýðsfélög og sambönd
mikið verk að vinna.
LÍV skiorar á félaga sína
að fylkja liði og sækja fast
fram í baráttunni fyrir bætrt-
um kjörum og fyrir lýðræðis-
legum stjórnarháttum í sam-
böndum launþeganna.
Sverrir Hermannsson.
Björn Jónsson,
verkamaður:
„Starfið er margt, en eitt
er bræðrabandið, boðorðið
hvar sem þér í fylking standið
hvernig sem stríði þá og þá
er blandið. Það er: Að elska
byggja og treysita á landið“.
Þannig komst Hannes Haf-
stein að orði í sínu fræga alda-
mótakvæði. En það voru ein-
mirtt 'hugsuðir og andans menn
a'ldamótanna, sem blésu lífs-
neista í þjóðina, svo hún vakn
aði tii dáða. Það var einnig
vegna áhrifa þessara manna,
að verkalýður þessa lands
skildi sinn vitjunartíma, og
batzt samitökum, um að þoka
sínum hagsmunamálum áleið-
is. Menn skildu „að samein-
aðir stöndum vér, en surndir-
aðir föllum vér.“
Nú í dag höldum við 1.
mai háfcíðlegan í fertugasrta
sinn, sem barárfctu og frídag
verkalýðsins, Og þegair við lít-
um til baka sjáum við að stór-
ir sigrar hafa unnizt, og sú
krafa sem hvað sterkust var
borin fram á fyrstu baráttu-
árunum, og allt fram á þenn-
an dag, var um atvinnu handa
öllum.
Nú er afcvimna það mikil, að
talað er um vinnuþrælkun,
þó ég skilji ekki þá sem tala
um vinnuþræikun í dag. Þeir
virðast eklki hafa un-nið erfið-
isvimnu bér fyrir 30-40 árum.
Og hvað segja menn um að
hafa ekki vinnu nema rúm-
lega hálft árið, eins og mamg
ur varð þó að sæfcta sig við?
Yið gatuim hugsað okkur sál-
arástand þeirra heimilisfeðra,
sem ráfuðU mann fiá manni
í leit að vinnu, og voru fegn-
ir ef þeir gátu fengið vinnu
í nokkra fcírna eða daga, og
urðu að þræla eins og kraf'tar
leyfðu og roeir en það, því
oft gáfust menn hreinlega upp
Þá voru engar tryggingar
eða atvinnuleysissjóðir, svo
ef eitthvað boU1 útaf með heilsu
var ekki nema um sveitastyirk
að ræða.
En þó margt hafi unnizt
fyrir baráttu verkalýðsins á
síðastUðnum 40 árum, þá er
hitt þó meira sem unnist hef-
ur með vélvæðimgunni, því
nú má telja að erfiðisvinna
sé úr sögunni, og með nægri
vinnu er hægt að velja um
störf. En hvernig stönd-
um við þá félagslega í dag
á þessum fertugasta baráttu-
degi. Það er sem fynr óeining,
vegna pólitískra sjónarmiða.
Við lýðræðissinnar teljum
persónufrelsið og hugsana-
frelsið okkar helgasta réfct.
Við höfum brotið af okkur
þrælkun og kúgun atvinnu-
og yfirstéttavalds, svo nú
er vart hægt að tala um stéfcta
mun í ökkair landi.
En kommúnistar vilja aftur
í staðinn kalia yfir okkur
kúgim og þrælkun ríkisvalds,
og kollvarpa því þjóðskipulagi
sero nú er, og vinna því sem
óábyrgir í þjóðfélaginu ídag,
og vilja beita verkalýðnum
til þessa.
Það er ósk min í dag, á
þessum alþjóðlega baráttudegi
verkalýðsins, að íslenzkur
verkalýður megi bera gæfu
tiil að sameinast í ábyrgri
órofa heild um hagsmunamál
sín, og skipuleggi heildarsam-
tökin þannig, að félögin vinni
ekki hvert gegn öðru, eins og
nú tíðkast. Vinnum í anda
aldamótahugsuðanna.
Elskum landið okkar og
byggjum það upp minnugir
þess að við erum hlekkur í
þjóðfélagskeðju. Við skulum
ekki láta okkar hlekk bresta.
Öllum landslýð óska ég gæfu
og gleðilegs sumars. En sönn
gleðin kemur ekki nema sam-
vizkan sé hrein, og við búum
okkur ekki til bölsýni.
Björn Jónsson.
Bjarni Guð-
brandsson, form.
Sveinafélags
pipulagninga-
manna:
ÞEGAR maður virðir fyrir sér
kjarabaráttu verkalýðsfélag-
anna í dag verður ljóst, að
hún er rekin af meiri póli-
tískum áhuga, en áhuga fyrir
raunhæfum kjarabótum.
Ýmsum verður því á að
spyrja, hvað valdi því, að
menn láta leiðast út í slíka
baráttu.
Þessu er ekki fljót svarað,
en ein af mörgum ástæðum
er vafalaust sú, að ekki eru
fyrir hendi hlutlausar upplýs-
ingar eða upplýsingar, sera
almenningur telur hlutlausar,
um ástand í efnahagsmálum
þjóðarinnar. Nú er svo um
hagfræðilegar niðurstöður, að
skilningur almennings á þeim