Morgunblaðið - 01.05.1963, Blaðsíða 11

Miðvikudagur 1. maí 1963
MORCUNBLAÐ1Ð
11
er mjög takmarkaður, og því
er auðveldara að gera þær
tortryggilegar, en þær upp-
lýsingar, sem eru fólki að-
gengilegar. Það gerist því
meira aðkallandi með hverju
árinu, sem líður að komið sé
á fót sérstakri, hlutlausri
stofnun, sem sinni því hlut-
verki að fylgjast að jafnaði
með kaupgetu launa og
greiðslugetu atvinnuveganna.
Segja má, að nokkur vandi sé
á höndum að skipa starfs-
menn við slíka stofnun svo
öllum líki, en vafalaust má
þó telja, að þennan vanda
megi leysa, ef vilji er fyrir
hendi.
í þessu sambandi er rétt
að geta Iðnaðarmálastofnunar
íslands, sem tekið hefur þátt
í að semja grundvöll fyrir
ákvæðisvinnu fyrir nokkrar
stéttir og þá gegnt hlutverki
óháðs aðila, sem hefur með
höndum hlutlaust mat á þeim
atriðum, sem nota á við samn
ingu ákvæðisvinnutaxta. í
þessu starfi nýtur Iðnaðar-
málastofnun íslands hins
fyllsta traust allra, sem við
hana hafa skipt og gæti hún
því um margt orðið til fyrir-
myndar þeirri stofnun, sem
falið yrði að vera hagfræði-
leg forsjón launþega og at-
vinnurekenda, en hér veldur
sem annars staðar miklu hver
á heldur.
Upp á síðkastið gerast há-
værar þær raddir, sem krefj-
ast breytinga á lögunum um
stéttarfélög og vinnudeilur,
einkum þeim hluta, sem fjall-
ar um vinnustöðvanir. Vissu-
lega er verkfallsrétturinn bit-
urt vopn, sem beita ber af
ábyrgðartilfinningu og gætni,
og vissulega má með sanni
segja, að stundum hafi hon-
um verið misbeitt. Þó verð-
ur því ekki neitað, að án
verkfallsréttar hefði kjara-
baráttu launþega lítið miðað
undanfarna áratugi, enda við
ramman reip að draga.
Ekki vil ég fortaka, að
vinnuveitendum hafi farið
eitthvað fram upp á síðkast-
ið, þótt marglofaður skilning-
ur þeirra og aukinn þroski sé
ekki neitt sérlega áberandi.
Ég tel þvi, að sem stendur sé
mjög misráðið að skerða verk
fallsréttinn á þann hátt, að
dregið sé úr áhrifavaldi verk-
lýðsfélaganna.
Bjarni Guðbrandsson.
Svavar Júlíussont
bifvélavirki:
verkalýðsbaráttunni á undan-
förnum áratugum, bíða enn
sem fyrr mörg ha gsmun amál
úrlausnar. Eitt brýnasita verk-
efnið nú, er að sérhaefa menn
í vimnulhagræðingu. Ég er
þeirrar skoðunar, að hún sé
raunlhæfasta leiðin til stytt-
inga.r vinnudagsins og frek-
ari kjarabóta. Eigi verkalýðs-
hreyfingin á að skipa sérhæfð-
um mönnum í þeirra grein,
er líklegt, að sú tortryggni
‘hverfi, sem nú ríkir milli
vinnuveitenda og launiþega,
þegar rætt er um, að vinna
hjá fyrirtækjum sé endur-
skipulögð. Sýni vinuveitend-
ur tómlæti um slíka endur-
skipulagnimgu, þegar verka-
lýðlsihreyfingin hefur eignazt
•menn, sem kunma full skil á
þeim málum, ber henni að
leggja kapp á, að fá henni
framgengt.
Um leið og ég sendi Full-
trúaráði verkalýðsfélaganna í
Reykjavik árnaðaróskir á 40
ára atfmæli þess og óska verka
mörnnum og verkakonum um
land alit til hamingju með
hátíðisdag verkalýðsins, vill
ég hvetja vinnandi fólk í
Reykjavik til þátttöku í hátíða
höldum dagsins á Lækj ar-
torgi.
Svavar Júlíusson.
Kristján Jó-
hannsson,
sjómaður:
í DAG er hátíðisdagur verka-
lýðsins um land allt, og um
leið minnir hann á og gerir
kröfur um róttláta tekjuskipt-
ingu, bætt vinnuskilyrði,
styttri vinnudag, aukna al-
þýðumenntun, verkamannabú
staði og aðstoð við íbúðar-
byggingar einstaklinga. Þetta
eða þessu Mkt hefur staðið á
kröfuspjöldum fólksins, en
hvað af þessu hefur orðið að
raunveruleika?
Lífsskilyrði verkamanns-
ins hafa batnað, með áratuga
langri og skeleggiri baráttu.
Þó munu umibæturnar síðasta
kjörtímabil hafa orðið stór-
stígastar. Hvað veldur því?
Á fimmta ár hafa nú verið
við völd stjórnir, sem hafa
haft vilja og einurð til þess
að ráða fram úr vandamálum
iíðamdi stundar. Meðal þesis,
sem gert hefur verið á þessu
tímabiU má nefna auknar ad-
mannatryggingar, stórfelldar
ráðstafanir til styrktar helztu
atvinnuvegunum ásamt auk-
inni aðstoð við íbúðarkaup
og íbúðaibyggingar almenrn-
ings.
Mörg verkefni eru framund-
an hjá okkur. Sjómenn þurfa
að fylgja fast eftir kröfum
um aukið öryggiseftirlit á sjó,
breytta og bætta starfshæitti
um fiskmat og nýjan samn-
ingsgrundvöll á togurum og
farskipum. Um leið og þesisi
síðustu atriði eru höfð í huga,
verða sjómenn að gera sér
ljósar þær skyldur, sem á
þeim hvíla. Það er ekki nóg
að gera kröfur, þeim fylgir
einnig ábyrgð og skyldur.
Á árunum eftir 1920 var
leikinn sá grái leikur að etja
saman og skapa tortryggni
mil'li launþega og vinnuveit-
enda. Þetta sundrungarstarf
hefur þó farið dvínandi með
anknum áhrifum og vaxandi
fylgi Sjálfstæðisfiokksdnis.
Þar tengjast saman margir
hópar fólks með ólíkar skoð-
anir. Á þann hátt kynnaist
menn betur og læra að virða
annarra sjónarmið i gagn-
kvæmu trausti og samstarfi,
Sjálfstæðismenn hafa ásamt
Alþýðuflokksmönnum unnið
að því að skapa vinnandi fólki
möguleika til að sækja fram
til bættra lífskjara, án þess
að það þurfi að beita verk-
fallsréttinum eða öðrum rót-
tækum aðgerðum. Það er hag-
ur launþega, að fylkja liði
um þessa stefnu í kosningun-
um eftir rúm.an mánuð.
Kristján Jóhannsson.
Guðjón Sv.
Sigurðsson
formaður Iðju
NÚ ERU Mðin 40 ár frá því
að 1. maí var fyrst haldinn
hátíðlegur hér í bæ. Okkur
finnst það vera langur tími,
en í rauniinni er það ekki
nema andarták í hinni löngu
sögu mannsins í sífelldri leit
hans og baráttu fyrir fram-
förum á etfnalegu og andlegu
sviði.
Verkalýðslhreyfingin hér á
landi iítur nú til baka yfir
farinn veg og sér leiðina varð-
aða hinum mörgu þjóðfélags-
legu umbótum, sem hún hef-
ur barizt fyrir og náð hafa
fram að ganga.
Mikið er sarnt eftir að gera,
þótt mörgu sé lokið, og sumir
yngri menn Mkja verkalýðs-
hreyfingunni við ósáinn akur
í ýmsum menningarmálum.
Verkefnin eru vissulega mörg,
en það er ekki hægt að láta
örfáa einstakUnga innan félag-
anna vinna þau, allir fólags-
menn eiga að taka þátt í starf-
inu. Þannig verða verkefnin
leyst bæði fljótar og á auð-
veldari hátt.
Verkalýðsfélögin þurfa öll
að eignast félagsheimili. Mörg
félög eiga sér nú þegar sama-
stað ,og hefur það verið ómet-
anleg lyftistöng í félagslíf-
inu.
Verkalýðsfélögin þurfa að
koma upp vistheimilum fyrir
aldraða félaga sína; það þarf
að koma upp skóla til að
þjálfa starfsmenn verkalýðs-
félaga og trúnaðarmenn á
vinnustöðum; það þarf að
stofna verkalýðsbanka til að
ávaxta sjóði verkalýðsfélag-
anna, lífeyrissjóði, sjúkra-
sjóði, atvinnuleysistrygginga-
sjóði o.s.frv.
En aðalverkefni verkalýðs-
félaganna er að losa sig við
hin óþjóðholllu niðurrifsöfll,
sem hafa nú um langan tíma
notað mörg verkalýðsfélög
sem dráttarvél fyrir sína
pólitísku vagna. Á ég þar við
kommúnista og framsóknar-
menn sem hafa tröllriðið síð-
ustu alþýðusambandsþingum
og haft í flrammi lögbrot og
gilímulausit oflbeldi eins og
alkunnugt er. Meðan verka-
lýðshreyfingin hefur innan
sinna vébanda afturhald fram-
sóknar og ofbeldi og öfgar
komimúnista, getur verkalýðs-
hreyfingin ekki gegnt því
hlutverki sem hún á að gera:
vera sverð og skjöldur hins
vinnandi manns í baráttunni
fyrir bættum kjörum og al-
hMða fraimförum í þjóð'Mfinu.
Strengjum þess heit 1. maí
að losa hina íslenzku verka-
lýðshreyfingu við afturhalds-
og ofbeldisseggina og stefn-
um einhuga að því að skapa
þróttmikið, lifandi þjóðfélag,
þar sem allar stéttir vinna
einhuga samian börnum okkar
og komandi kynslóðum til
hagsbóta.
Guðjón Sv. Sigurðsson.
Sigurður G.
Sigurðsson,
múrari:
í DAG eru 40 ár liðin, síðan
verkalýðsfélögin í Reykjavík
fóru fyrstu kröfugönguna og
báru letruð spjöld, með á-
kveðnum kröfum, um réttar-
og kjarabætur hinna vinn-
andi stétta.
Enda þótt 40 ár séu ekki
langur tími í lífi þjóðarinnar
getur margt skipazt til fram-
fara og hagsældar, eða kyrr-
stöðu og andlegrar kreppu.
Um það eru þó flestir sam-
mála, að síðan 1. maí 1923
hafi orðið stórkostlegri fram-
farir hér á landi en bjart-
sýnustu menn óraði fyrir, og
það þótt stundum hafi gætt
erfiðleika í atvinnu- og efna-
hagsmálum. Og síðustu 20 ár-
in mesti framfaratíminn í
sögu þjoðarinnar.
Bendir margt til þess, að
svo geti og orðið í framtíð-
inni, með góðri samvinnu
launþega og atvinnurekenda
ásamt farsælu starf-i þeirra
ríkisstjórna, sem meta alþjóð-
arhag öðru fremur.
Béttmætar kröfur
Flestum þeim kröfum, sem
verkalýðsfélögin báru í fyrstu
kröfugöngunum hefur nú
verið fullnægt og aðbúð og
efnahagsleg afkoma hinna
vinnandi stétta farið batn-
andi. Mun líka svo komið, að
fáar þjóðir búa nú við meiri
launajöfnuð og þjóðfélagsleg-
ar réttarkröfur, en við ís-
lendingar og að því leyti geta
verkalýðsfélögin fagnað stór-
um sigri.
Verkalýðsbaráttunni eru
engin takmörk sett í lýð-
frjálsu landi og nýjar kröfur
mótast með hverri liðandi
stund. Flestar beinast þær til
i
|
I
|
;
1
i
í
atvinnuveganna og ríkis-
valdsins, en þess gætir sjaldn-
ast, að verkalýðsfélögin geri
kröfur til sinna eigin forystu
og þeirra einstaklinga, sem
þeir hafa kjörið til þess að
gæta hagsmuna sinna og
marka stefnuna til raunhæfra
kjarabóta.
Þegar fyrsta kröfugangan
var farin hafði Alþýðusam-
band íslands starfað í 7 ár.
Þau heildarsamtök verkalýðs-
ins áttu að mynda sameigin-
lega forystu, sem mótaði
raunhæfa stefnu í kjarabar-
áttunni til hagsbóta hinum
einstöku félögum launþega.
Þess vegna hefði mátt ætla,
að verkalýðsfélögin gætu
fagnað 47 ára starfi sam-
bandsins og hefðu fundið hjá
því þá styrku stoð, sem til
var ætlazt. — Svo mun þó
ekki, enda hefur Alþýðusam-
bandið nær alltaf frá stofnun
þess, verið tengt stjórnmála-
flokkum eða hagnýtt af þeim
til stjórnmálalegrar hags-
muna, og er svo enn, þrátt
fyrir þá lagabreytingu, sem
á sínum tíma var gerð til þess
að tryggja þar stjórnmála-
legt frelsi. Er líka svo komið,
að atvinnurekendur og hið
opinbera leita ekki orðið til
heildarsamtakanna til samn-
ingsviðræðna um launakjör,
heldur til einstakra verka-
lýðsfélaga.
Skipulagsmál ASf
Hinar miklu framfarir síð-
ustu ára hafa ekki aðeins
bætt afkomu fjöldans, heldur
og valdið breyttu skipulagi í
atvinnuháttum og festu fé-
lagslegu starfi. Hin almenna
launabarátta verður nú orðið
að miðast við breytta þjóðfé-
lagshætti og krefst því end-
urskoðunar á skipulagsmálum
ASÍ.
Miðstjóm sambandsins hef-
ur lítið sinnt þeim málum. Að
vísu var, fyrir löngu síðan,
skipuð nefnd til þess að gera
tillögur um framtíðarskipu-
lag ASÍ. Naut nefndin að-
stoðar erlends sérfræðings og
skilaði áliti fyrir næstsíðasta
sambandsþing, og við það sit-
ur, enda virðist miðstjórn
ASÍ hafa misst allan áhuga á
skipulagsmálunum, nema þá
sem átyllu til þess, að úti-
loka fjölmenn launþegasam-
tök frá inngöngu í samband-
ið.
Gamalt skipulag og úreltar
starfsaðferðir eiga því enn að
vera allsráðandi í heildar-
samtökum launþega og rekst-
ur margra atvinnufyrirtækja
að eiga á hættu stöðvanir,
vegna verkfalla, oft á ári.
Hvort sem horfið yrði að
skipulagi með starfshópafé-
lögum skyldra fyrirtækja,
Framhald á bls. 19.