Morgunblaðið - 01.06.1963, Blaðsíða 3

(T LaugaiUagur 1. júní 1963
MORGVNBLAÐiÐ
3
Halldór Jónsson (í miSju) með tveimur skipstjóra sinna. Til hægri er Leifu. sonur hans skipstjori á Halldóri Jónssyni og yngstur
sona Halldórs sem enn hefir tekið við skipstjórn. T.v. er Ingólfu r Kristjánsson skipstjóri á Glað. Myndin er tekin í fyrra, er
þeir voru að taka á móti nýrri vél í Glað
en ég lagðist á jörðina ag gai
þannig lyppað henni otfan af mér.
i>á vissi ég, að ég yrði van bráðar
að bera einihvern minna nánustu
til grafar. Ég vissi ekki hvort
það miundi verða kanan eða eitt-
hvert barnanna, en þau dreymdi
anig jaifnan hægra megin. Koim
hins vegar eitthvað fyrir systkin
mín, dreyimir mig eitthvað, sem
á mig kemur vinstramegin.
Skömimu síðar kenndi MattJhiild-
ur miín sér meins, var flutt í spd-
tala í Reykjavik og lá þar ör-
skamma legu.
Halldór gengur að stórri mynd,
sem hangir á veggnum. Myndin
er aif honum, k<jau hanis og
bömunum þeirra.
— Og þið eignuðust níu börn,
Halldór?
— Já, 9 börn. Hún er ekki
Slegin enn þann dag í dag, gull-
krónan, sem jafnast á við það
að eiga alla þessa fallegu hjörð.
Afkvæmialánið er bvímælalaust
það mesta lán, sem nokkur hjón
getur hent.
— Og nú eru synir þínir teknir
við formennsku á bátunum þdn-
uim, og þú kaupir nýja báta fyrir
þá.
— Ég keypti fyrsta bátinn til
þess að lifa af honum ag fram-
fleyta fjöiskyldunni. Að láta
smiíða bát er ekki neitt. Það er
Það er bara að fá fikkveiðasjóð
til þess að samþykkja smíðina
og einlhverstaðar getur maður
harkað út nokkra tugi þúsunda,
sem maður þarf að leggja fram
sjálfur. En þá er eftir að reka
bátinn. Það er vandinn og það er
verkið. Og strákarnir mínir gera
það og þeir geta það. Þess vegna
kaupi ég nýja báta. Og nú á ég
erdreyminn sægarpur segir frá
Rætt við Halldór Jónsson, utgerðarmann í Ólafsvík
16 ára strák, sem láklega verðux
bezti fiskimaðurinn af þeim ödl-
um.
FYRIR nokkru átti frétta-
maður blaðsins leið um Ólafs-
vík á Snæfellsnesi. Þá hitti
hann að máli Halldór Jóns-
son, skipstjóra og útgerðar-
mann í Ólafsvík. Halldór hef-
ur hin síðari árin verið mik-
ilvirkur útgerðarmaður og á
nú 5 báta. Synir hans þrír
eru með þrjá af bátunum og
eru viðurkenndir dugnaðar-
menn og miklir aflamenn. Þá
er tengdasonur Halldórs með
f jórða bátinn og faðir tengda-
sonarins með hinn fimmta.
Það er því ekki verið að
seilast út fyrir fjölskyldu-
tengslin til að leita stjórn-
enda á farkostum Halldórs
Jónssonar.
Nú skulum vlð bregffa okkur
i heimsókn til Halldórs Jónsson-
ar. Hann býr í litlu húsi rétt hjá
kirkjunni, raunar einnig rétt hjá
fiskimjölsverkssmiöunni og
frystihúsinu, sem standa skammt
fyrir framan kór kirkjunnar.
Kirkjan hafði veriff byggð þarna
fyrir langa löngu, meðan enn
var lítið urn atvinnutæki í Ólafs-
vík og ekkert með frystihús eða
fiskimjölsverksmiðju að gera.
Síðan komu tímar mikilla at-
hafna, ag þá var ekki annar
staður heppilegri en framan við
kirkjukórinn til byggingar á
þessum atvinnutækjum. Nú er
verið að byggja nýja kirkju í
Ólafsvík.
Ég kný dyra í þessu snotur-
lega málaða timburihúsi, og til
dyra kemur meðalmaður á hæð,
grannur, dálítið kinnfiskasoginn
Hann er á skyrtunni og hefur
inniskó á fótum.
— Já, komdu blessaður og
gangbu í bæinn, segir þessi gilað-
legi og hressilegi maður og leiðir
mig til stofu.
— Þetta er nú engin höll, sem
ég bý í hérna, en húsið hefur
uægt mér til þeasa og nægir mér
að líkindum það sem ég á eftir.
Mér hefur svo sem verið ráð-
lagt að byggja nýtt og stórt hús,
en því ætti ég að fara að slíta
/élagsskap við þennan kofa og
flytja í annai)? Hér höfum við
alið upp 7 börn og nú eru bama-
börnin orðin 22. Og börnin gift-
ast og fljúga út í heiminn, það er
þeirrra að byggja ný og stór hús
yfir sig, þetta gamila dugir mér.
Það er tóm vitleysa fyrir mig
að fara að byggja nýtt bús.
— En þú ert nú svo rikur Hall-
dór, að þú hefðir næg eíni á
þvi að byggja yfir þig nýtt hús.
— Og það er valt á þessu völu-
beini. Ég gæti svo sem einn
góðan veðurdag átt minna en
ekki nei'fct. Ég veit svo sem eklki,
hvort þeir létu mig rúlla, bless-
aðir bankastjórarnir. Ég er nú
orðinn svo gamall, og þeim er
farið að þykja vænt um mig.
— Hvað ábtu marga báta núna
Hal'ldór?
— Þeir eru fimrn. Steinunn
og Jón Jónsson hérna heima,
synir mlnir Kristmundur og Jón-
steinn eru með þá. Svo eru þrir
í Reykjavilk. Hialldór Jónsson,
sem Leifur sonur minn er með,
Bj arni . Ólafsson, sem tengda-
sonur minn, Birgir Ingólfsson,
stjórnar, og svo Glaður, en faðir
Birgis, Ingólfur Kristjánsson,
er með hann.
— Já ég hef kynnzt bátnum
Halldóri Jónssyni nafna þínum
og Leifi syni þlmuim, þegar ég
fór með bonum á síldveiðarnar
í fyrravetuir. Það er nýjasti bát-
urinn þinn. Það var gaman að
fara með Leifi. Mér virtist hann
mjög öfculil og kappsfullur sjó-
maður.
— Já, Leifur sýndi það strax,
að hann var dugiegur sjómaður.
Svona er helvítis kappið mikið.
Það er nauðsynlegt fyrir ís-
lenzkan sjómann að vera kapps-
fullur, ef hann ætlar að bera
eitthvað úr þýtuim.
— Byrjaðir þú snemma sjó-
sókn , Hal’ldór?
— Já, ég var níu ára, þegar
ég fór að róa. Það eru nú að verða
50 ár síðan, og ég réri allt þar
til dranótaveiðarnar voru bann-
aðar 1952, eða í rétt 40 ár. Fyrstu
14 árin, sem ég stundaði sjó, get
ég ekki sagt að ég kæimi hingað
heim til Ólafsvíkur nema rétt
sem snöggvast miilli vertíða. Ég
var á alls konar skipum, m.a.
toguruim. Svo kom ég heirn og
keypti hann Víking. Það var 9
tonna bátur. Hann kostaði níu
þúsund krónur og veiðarfærin
1600 krónur, en ég átti ekki einu
sinni fyrir stimpilgjaldinu, þegar
ég keypti hann. Það var snernma
vons, að ég byrjaðd að róa. Ég
hafði lofað að borga það, sem ég
fékk lánað, fyrir næstu áramót,
og ég stóð við það. Þetta var
1936. Auðvi'tað var þetta band-
vitlaust að borga þetta allt
svona strax og varð erfitt fyrir
mig, en ég átti bátinn skuld-
lausan um nœstu áramóit. Við vor
uim fimm á bátnum óg var for-
maður, vélamaður og stjórnaði
þessu öllu. Við fiskuðum reið-
innar helvítis ósköp og ég lét
al'lt ganga upp í skuildir nema
rétt það sem við höfðum til heim-
il'isins að li'fa á. AJ þessu varð ég
að borga aðeins 4 hluti en hitt
lét ég allt í bátinn.
— Já, ég hef einmitt heyrt af
því látið að þú hafir verið afla-
sæll og duglegur skipstjóri Hall-
dór. Mér hefur liika verið sagt,
að þegar illa gekk, hafi þig oft
dreyrnt fyrir veiðiskapnum. Einn
gamall sjómaður sagði við mig
fyrir nokkru: „Hvað er að tala
uim hann Halldór! Hann bara
lagði sig og fór að sofa, þegar
ekkert aflaði-st. Svo rauik hann
upp og sagði við mannskapinn:
Jæja strákar, nú skuilum við
hypja okkur af stað. Nú fylluim
við bátinn!“.
— Já, mig dreymir oft fyrir
dagiátuim eins og sagt er. Ekiki
aðeins fyrir aflabrögðum, heldur
líka fyrir því setm hendir mína
nánusfcu. Það kemur mér aldrei
að óvöruim þegar einhver úr
fjölskyldunni deyr. Ég get sagt
þér eitt dæmi um það þegar mig
dreymcU fyrir aflabrögðum.
Það mun hafa verið annað sum-
arið, sem við vorum á snurvoð.
Þetta var í júníimánuði ,og við
'höfð um eikkart fengáð. Veðrið
var sæmilegt eitt kvöldið, og ég
segi við strákana, að nú skulum
við leggjast og fara að 90fa. Þá
dreymir mig, að ég fer að hekn-
sækja Sigurjónu sysitur rnína.
Mér fannst ég vera svangur,
þegar ég kom ti'l hennar, en bún
bauð mér strax að borða og gaf
mér mikinn og góðan mat. Þegar
ég vakna, segi ég einmitt við
strákana: Nú skulum við drifa
okkur af stað, því að nú fáum
við mokafla. Auðvitað hlógu
strákarnir að þessu og var
ekki að furða, eins og aflabrögð-
in höfðu gengið undanfarið. En
það var eins og við manninn
mælt, þann daginn drekkkhlóð-
um við skipið.
— Og þú segir þig stundum
dreymi fyrir dagilátuim?
— Já, það er ekiki alltaf gott
þegar maður er svona berdreym-
inn. Það er ekiki mikið, þótt
farinn sé að koma á mann kerl-
ingarsvipur eða maður hriistist
ofurlítið.
— Mér er sag't að- þú hatfir
misst konu þina fyrir noklkru,
Halldór. Dreymdi þig fyrir láti
hennar?
Halldór lítur til mín snöru
augnaráði, hann stendur upp,
gengur ofurlítið um gólf, hugsi,
horfir síðan dálítið hvössu augna-
ráði, og mér finnst eins og um
stund hverfi glettnin úr svipn-
um, sem leikið hafði um hverja
fellingu í andiliti hans skömrnu
áður.
— Já, ég get svo sem sagt þér
frá því, drengur minn, þegar mig
di'eymdi fyrir látinu hennax
Matthildar minnar. Mig dreymdi,
að ég sbóð í hallanum hja
pósthúsinu hérna í Ólatfsvík. Það
var strekkings vindur. þá fæ ég
fijúgandi á mig svarta kápu
hér á hægri öxlina. Ég sný mig
og hristi mig og stekk til og frá
og reyni að svipta af mér káp-
unni, en allt kemur fyrir ekki.
Ég hafði hana ekiki af mér fyrr
Halldór hafði fyrir nokikuirri
stundu sóbt koníaikstflösku og sett
hana á borðið fyrir framan ofok-
ur. Hann fékk mér gtas og bað
að taka sjáilfan sem mér sýndist
úr flöskunni. Sjáilfur fékk hann
sér kaffibolla, brá sér fram í
eldibús, kom inn aftur, bar boli-
ann upp að vörum sér og sagði:
Sfoáil, drengur minn. Þegar hér
er komið sögu segir Hallldóir
við mig.:
— Því bragðar þú ekki á kon-
íakinu, drengur? þegar ég dratak,
hefði ég ekki verið lengi að
hvolfa í mig úr þessari flösiku.
Ég hætti að drekka fyrir 20 árum,
en alltaf síðan hef ég lagt fyrir á
hverju ári talsverða peningaupp-
hæð á sérstaka bók, sem ég kal'la
brennivínsíbókina. Og fyrir
'þetta fórum við Mattihildiur
min í siglingu fyrir nofok-
rum árum víða um Evrópu,
alit suður til Rómar. Það var
skemmtilegt feðalag.
— Og nú hetfur þú unnið að
uppbyggingu þessa staðar hér
í Ólafsvífo.
— Já hér var ekki einu sinui
bryggja, þegar ég kom hingað
fyrst. Ég er fæddux á Arnar-
stapa og fluttist hingað ársgam-
all. Víið bygigðum hér frysti-
húsið 1939 — 40. Það fyrirtæki
bjargaði okkur. Húsið borgaði
sig upp á tveimur árum en nú
eru aðetæður þess heldiur bi-eytt-
ar, hvað sem veldur. Það skuldar
víst einar 20 milljónir nú í dag.
Á kreppuárunum ýmist gáfust
menn upp hér 1 Ólafisvík og fóru
á hausinn, eða þeir dugmestu
fluttu héðan burt, En það var
ekk hægt fyrir okkur barnafólkið
sem ekkert áttum, að flytja á
brott. Við gátum ekkert farið.
Svo nældum við okkur í bát, ag
þá fór þetta smátt og smétt að
lagast. Ólafsvík hefur sennilega
byggzt hraðast hér á árunum
1955 — 59. Þá voru byggðir 8
bátar, og þá fór að færast liátf í
útgerðina hér.
— Var ekki lítiff um báta hér,
þegar þú féfokst Viking 1936?
Eramhald á bis. 4.