Morgunblaðið - 30.11.1963, Blaðsíða 13

í Laugardagur 30. nóv. 1963
MORGUNBLAÐID
13
Fleiri aögerðir þarf tii að
fyrirbyggja ofþenslu
* *
Ræða Sverris Júlíussonar formanns L. I. IJ.
EINS og frá var skýrt í blað-
inu í gær hófst aðalfundur
Landssambands íslenzkra út-
vegsmanna hér í Reykjavík í
fyrradag.
Formaður sambandsins,
Sverrir Júlíusson, flutti ræðu
í upphatfi fundarins. Útdrátt-
ur úr henni fer hér á eftir:
í upphafi ræðu sinnar rakti
formaður þær skipulagsbreyting-
ar, sem gerðar voru á samband-
inu á síðasta aðalfundi, sem
hefðu beinzt að því að þjappa út-
vegsmönnum saman, ekki sízt í
kjaramálum, sagði hann í því
eambandi:
Ég þarf að sjálfsögðu ekki að
Tekja ástæðuna fyrir nauðsyn á
þeim breytingum, sem gjöra
þurfti, en vil þó minna á, að í
átökunum, sem urðu um kjara-
eamningana á síldveiðum 1962
kom ótvírætt í ljós, að skipulags-
breytinga var þörf. Það gat ekki
Bamrýmst að félagsheildir í
hinum ýmsu verstöðvum væru
aðilar að sambandinu, og hins
vegar hópur einstaklinga víðs
vegar um landið. Komu þá hinir
stórkostlegu vankantar í ljós, við
formsatriði á uppsögn á nefnd-
nm kjarasamningum, þegar fé-
lagsdómur dæmdi á árinu 1962
kjarasamninga bindandi fyrir
einstaklinga og jafnvel félög,
Bem aldrei höfðu staðið að þeim
samningsgjörðum, aldrei skrifað
undir þá, en skráð skipverja sína
eftir þeim samningi, sem gjörður
var fyrir milligöngu LÍÚ og sjó-
mannasamtakanna.
Það, sem hér hefur verið nefnt,
var önnur megin orsökin fyrir
þeim lagabreytingum, sem gerð-
ar voru, sem sagt, að allir með-
limir LÍÚ væru beinir meðlimir
I deildum þess. Svo og einnig
það sjónarmið að fækka deildun-
um, gjöra þær stærri og athafna-
Bamari í félagsmálunum.
í lögunum er gjört ráð fyrir
að deildirnar yrðu í það minnsta
11, samt var þó út frá því geng-
ið, að vegna staðhátta í nokkr-
um landshlutum, mundi þurfa út
af því að bregða, enda hefur
reyndin orðið sú.
í þeim félögum, sem stofnuð
hafa verið, svo og þeim, er fyrir
voru, voru þau skilyrði sett, að
eftirfarandi skuldbindingar væru
6amþykktar af öllum félags-
mönnum:
1. Félagið hafi fulla heimild til
að fara með kjarasamninga við
Btéttarfélög sjómanna fyrir fé-
laga sína og undirrita slíka samn-
inga þannig, að bindandi sé fyrir
félagana, án þess að samþykki
þeirra þurfi að koma til hverju
Binni. Heimilt skal útvegsmanna-
félagi að fela sambandinu samn-
ingsumleitanir og samningsgerð
um kjaramál.
2. Félagið kjósi sér á aðalfundi
trúnaðarmannaráð, er skipað sé
eigi færri en 3 og eigi fleiri en
12 mönnum. Trúnaðarmannaráð
Bkal hafa heimild til að taka
ákvörðun um vinnustöðvun með
þeim hætti, sem tiltekinn er í c.
lið 15. gr. laga nr. £0/1938.
3. Fyrir brot á samþykktum fé-
lagsins greiði félagi sekt, að fjár-
hæð kr. 5.000.00 — 300.000.00 á
skip, eftir ákvörðun stjórnar
sambandsins.
Síðari hluta sumars og í haust,
hefur félagsmálafulltrúi sam-
bandsins, Kristjún Ragnarsson,
stundum með aðstoð fram-
kvæmdastjóra og fulltrúa, Gunn-
ars Hafsteinssonar, unnið að
þessum nauðsynlegu skipulags-
bretyingum á félögunum, sem
fyrir voru, og stofnað ný, sem ná
yfir stærra svæði, en áður var.
Ég vil þakka þessum mönnum,
sem með dugnaði hafa unnið að
þessum skipulagsmúlum, um leið
og ég fagna þeim skilningi, er
útvegsmenn hafa sýnt, og þeim
félagsþroska, er hefur komið
fram hjá þeim almennt.
Það má segja, að lítið vanti á
að hringurinn Sé alveg lokaður,
aðeins er eftir svæðið Stokks-
eyri — Þorlákshöfn, og á Norður-
landi útgerðarstaðir fyrir vestan
og austan Eyjafjörð, en þar get-
um vér eins vel gjört ráð fyrir
að félögin, sem starfandi voru á
þessum slóðum muni kjósa að
starfa áfram í minni félögum
vegna sérstöðu.
Því næst mælti formaður á
þessa leið:
Nú eru umbrotatímar í
þjóðfélaginu varðandi kaup-
og kjarasamninga hjá flestum
vinnustéttum, en eins og kunnugt
er, standa nú yfir viðræður milli
verkalýðsfélaga og annarra laun-
þegasamtaka og vinnuveitenda,
og er skemmst að minnast þeirra
umræðna og átaka, er áttu sér
stað, er frumvarp ríkisstjórnar-
innar um launamál og fleira, var
til umræðu á Alþingi, er lyktaði
með „vopnahléi“, og er nú unnið
að, fyrir milligöngu ríkisstjórnar-
innar, að ná samkomulagi um
þessi mál fyrir 10. desember nk.
LÍÚ og FÍB hafa eins og kunn-
ugt er samið, fyrir sína umbjóð-
endur, um kaup og kjör á fiski-
skipaflotanum.
Samningar þessir hafa yfirleitt
gilt fyrir eitt ár í senn. Ég mun
ekki í þessum ávarpsorðum fara
að rekja tæmandi hvernig þessir
samningar hafa gengið á þessu
liðna starfsári, þar eð það kemur
greinilega fram í skýrslu stjórn-
arinnar, sem flutt verður síðar á
fundinum.
En í stórum dráttum vil ég
segja, að samningar við verka-
lýðs- og sjómannafélögin um bol-
fiskveiðar, eru bundnir til árs-
loka 1964, nema á 7 smærri stöð-
um á landinu. Einnig eru samn-
ingar lausir við aðeins 1 vélstjóra
félag, er nær til vetrarvertíðar og
síldveiða.
Ég tel ekki líkur fyrir þvi, að
til vinnustöðvunar komi hjá báta
flotanum á þessum stöðum vegna
árgeinings nú um áramótin.
Þessu til viðbótar er rétt að það
komi einnig fram, að LÍÚ sagði
upp samningum um áramót ’62—
’63 við FFSÍ, í þeim tilgangi að
lækka hlut skipstjóra á síldveið-
um. Þrátt fyrir harðar viðræður,
hefur ekki náðst samkomulag við
þau félög skipstjóra, sem eru inn-
an FFSÍ, en kaup hefur verið
greitt samkvæmt gamla samn-
ingnum.
Deila þessi er hjá sáttasemjara
ríkisins, óleyst, en ég trúi ekki að
ég hafi ennþá séð framan í þann
mann, er fullvissað gæti mig um,
að yfirmenn á síldveiðibátum eða
vélbátaflotanum stæðu fyrir
stöðvun, að öllu óbreyttu.
Þá skýrði formaður frá því, að
á togurunum væru gildandi samn
ingar við yfirmenn, en undir-
menn hefðu sagt upp sínum samn
ingum frá og með 1. des. nk.
Um Innkaupadeild LÍÚ gat for-
maður þess, að fyrir fundinn yrði
lagt til athugunar og umræðu
frumvarp til nýrra samþykkta
fyrir hana.
Um fiskaflann sagði formaður
m.a. eftirfarandi:
í heild hafa veiðar á bolfiski og
humar gengið skaplega á árinu,
eins og aflaskýrslur sýna. En
ég hef ekki við hendina
skýrslur um hinar ýmsu greinar,
þó vissulega væri það bæði frpð-
legt óg nauðsynlegt að sjá, hver
útkoman hefur verið í hinum
ýmsu þáttum sjávárútvegsfram-
leiðslunnar.
En það eru tveir þættir, sem
um langan aldur hefur oftast
verið rætt um, er ég vil víkja
nokkuð að.
Annars vegar eru það botn-
vörpuskipin, þeirra hlutur í öflun
verðmæta fyrir þjóðarbúið, er á
síðustu árum hefur farið minnk-
andi, og vil ég hér á eftir lýsa
nokkuð þeirra starfsemi, á þessu
og undanförnum árum:
Afli togaranna frá 1. janúar til
30. október þ. á. nam um 61.500
tonnum. Innanlands var landað
um 36.970 tonnum, í Englandi úm
11.840 tonnum í 78 söluferðum og
í Þýzkalandi um 12.650 tonnum í
110 söluferðum, auk þess sem
þangað voru flutt á togurunum
um 36.970 tonnum, í Englandi um
framangreindri tölu söluferða
eru nokkrar söluferðir með ís-
varða síld eingöngu.
Auk þessa var um að ræða í
mánuðunum júní til október 37
söluferðir fiskibáta til Bretlands,
auk þess sem flutningaskip fóru
4 ferðir með bátafisk á tímabil-
inu. I nóvembermánuði hafa
margir bátar siglt til Bretlands
og Þýzkalands, einkanlega þess
síðarnefnda. Hefur FÍB greitt
fyrir þessum löndunum eftir föng
um.
Um afla og sitthvað annað síð-
ustu árin má vísa til þess, sem
um togarana segir í síðustu árs-
skýrslu samtakanna, en þar segir
meðal annars:/
Afli togaranna undanfarin ár
hefur verið sem hér segir:
1958 207.000 tonn
1959 162.000 —
1960 120.000 —
1961 80.000 —
1962 44.000 —
en þá var verkfall frá
9. marz til 26. júlí.
Þannig hefur togaraaflinn far-
ið minnkandi undanfarin ár.
Veldur þar miklu um, að afli á
fjarlægum miðum, einkum karfa-
afli, hefur brugðizt. Einnig hefur
útfærzla fiskveiðitakmarkanna
að sjálfsögðu rýrt afla togaranna.
Þá hefur það og dregið úr aflan-
um að með minnkandi afla hafa
sölur erlendis aukizt og fiskidag-
ar tapazt á siglingatímanum.
Það er ljóst af því sem að fram
an er sagt, að afkoma togaranna
er nú mjög slæm og hefur verið
það síðari árin.
í sambandi við lausn vinnudeil-
unnar á togurunum sl. sumar hét
ríkisstjórnin stuðningi við togara
útgerðina vegna erfiðleika henn-
ar. Enginn vafi er á því að það,
sem þegar hefur verið gert hefur
fram að þessu hindrað rekstrar-
stöðvun flotans. En það er jafn-
ljóst að frekari aðgerða er þörf
og eru þau mál nú öll í athugun.
Erfiðleikar togaraútgerðar á Is-
landi eru ekkert einsdæmi, sömu
sögu er að segja a.m.k. um tog-
araútgerð í Bretlandi og Vestur-
Þýzkalandi og njóta þær í þeim
löndum veigamikils opinbers
stuðnings. Og það ervíst aðrekstr
arerfiðleikar togaraútgerðarinn-
ar hér eru miklu meiri. Má í því
sambandi m.a. benda á þrjú at-
riði, sem eru: mannafjöldi sá, er
togarar okkar verða að hafa við
veiðar, sem er mun meiri en á er-
lendum togurum, mismunur á
olíuverði og loks tollar á fiski ís-
lendinga í Bretlandi og V-Þýzka-
landi, sem þarlendir togarar
þurfa ekki að greiða sjálfir.
Þess verður að vænta, að þjóð-
in og ríkisvaldið líti á togaraút-
gerðina sem ómissandi þátt í
þjóðarbúskapnum, og geri þess
vegna nauðsynlegar ráðstafanir
til þess að skapa henni viðunandi
rekstursgrundvöll.
Hinn þátturinn eru síldveiðarn
ar, sem hafa nú um þriggja ára
bil fært þjóðinni stórkostlega
auknar tekjur.
Það væri ekki úr vegi, að menn
myndu, að það voru 16 síldar-
leysisár, sem voru undanfari
þessara þriggja ára, sem hafa orð
ið lyftistöng fyrir marga útvegs-
menn og sjómenn, eins og þjóð-
ina í heild.
Við setningu síðasta-aðalfundar
gerði ég nokkra grein fyrir afla-
hlut og útkomu á sumarsíldveið-
um 1962, en segja vil ég það, að
íslendingseðlið hefur mjög glöggt
komið fram hjá mörgum útvegs-
mönnum og nýliðum í útgerð, er
virðast treysta á silfur hafsins í
mjög ríkum mæli, samanber hin
miklu skipakaup.
í umræðum um síldveiðar, er
því miður venjulega talað um
aflahæstu skipin, og gengið út frá
stórgróða þegar á heildina er lit-
ið.
Það voru að vísu 30 skip, sem
öfluðu frá 13.600 málum og tunn-
um og allt upp í tæp 26.900 mál
og tunnur á sl. sumri.
Síðan gerði formaður rækileg-
an samanburð á meðalafla síld-
veiðiflotans sumarið 1962 og 1963,
heildarverðmæti aflans, meðal-
aflaverðmæti og hásetahlut, sem
er þannig í aðalatriðum:
Heildarafli, mál og tn.........
Verðmæti upp úr sjó, miðað við
núverandi verðmæti í báðum til-
fellum .........................
Meðalafli pr. skip, mál og tn...
Meðalverðmæti ..................
Meðalhásetahlutur m/orlofi, mið-
að við 27% til skipta í 11 staði . .
Þess vegna skulum við allir
vera minnugir þess, að styrkleiki
heildarinnar fer eftir styrkleika
veikasta hlekksins í keðjunni.
Þessu næst rakti formaður þær
meðalverðbreytingar, sem orðið
hafa á síldarmjöli og síldarlýsi á
árunum 1960 til 1963. 1961 hækk-
aði mjöl um 41% og 1962 um
17.4%, en 1963 lækkaði það aftur
um 8,0%.
1961 hækkaði síldarlýsi um
12.8% en lækkaði síðan árið 1962
um 24.6% og hækkaði svo á ný
1963 um 16.0%.
Meðalverðbreytingarnar á
mjöli og lýsi urðu þannig að 1961
var um að ræða hækkun um
23.9%, 1962 lækkun um 6.0% og
1963 hækkun um 6.4%.
Tölurnar 1963 eru miðaðar við
1. október.
Þá vék formaður að Verðlags-
ráði sjávarútvegsins og verð-
ákvörðunum þess. Gerði hann
samanburð á verðlagsþróuninni á
fiski hér á landi og á afurðunum
erlendis.
Um störf Verðlagsráðsins og að
stöðu útvegsins gagnvart verð-
lágningunni, sem nú stendur fyr-
ir dyrum mælti formaður á þessa
leið:
Verkefni Verðlagsráðsins eru
mjög vandasöm, enda var það, að
áður en þessi skipan komst á og
frjálsir samningar fóru fram
milli kaupenda og seljenda, þá
tók það lagnan tíma að ná
samkomulagi, og t.d. samningar
um fiskverð árið áður en Verð-
lagsráð var stofnað, þá horfði til
stórvandræða og næstum öng-
þveitis og var líkt í sumum dag-
blöðunum við „nýtt þorskastríð“.
í ákvörðunum sínum á Verð-
lagsráð að taka tillit til markaðs-
verðs á hverjum tíma, svo og til-
kostnaðar við vinnslu afurðanna,
og þess vegna er LÍÚ gert að
skyldu að senda sem gleggstar
upplýsingar um útgerðarkostnað
bátanna, þó í áætlanaformi sé,
svo að til þeirra sé tekið tillit.
Við síðustu verðákvörðun á
bolfiski um áramótin 1962—1963
varð álit yfirnefndar, þar sem
hlutlaus aðili var í oddastöðu,
að eftir að kostnaður beggja að-
ila var skorinn niður, vantaði
samt 28 aura á kíló til þess að
endar næðu saman.
. Úrskurður yfirnefndar varð sá,
að þessu skyldi skipt jafnt milli
kaupenda og seljenda og hafa for
svarsmenn kaupenda óspart látið
frá sér heyra, sér í lagi siðari
hluta þessa árs, hve hlutur þeirra
við fiskvinnsluna sé slæmur,
enda kemur þar fleira til, hækk-
un á vinnulaunum og ýmsum öðr
um tilkostnaði.
Næstu daga liggur það verk-
efni fyrir Verðlagsráðinu að á-
kveða fiskverð fyrir árið 1964.
Til þess kjörnir aðilar innan
LÍÚ hafa sent ráðinu áætlun, er
sýnir því miður nokkuð lakari út-
komu fyrir meðalbátinn en síð-
asta áætlun gerði, þrátt fyr-
ir að stærð meðalbáts-
ins er talin minni, og verður vart
komizt nær því, þar sem það er
raunveruleg meðalstærð á bát-
um þrjú síðustu árin.
Báturinn lækkar þar af leið-
andi í verði, og fyrningarupphæð
þar af leiðandi einnig.Tekjur báts
ins 1963 eru um 130 þús. meiri en
árið á undan, veiðarfæri hækka
talsvert mikið, sem að mestu er
vegna hækkunar á sísaltogi en
sér í lagi er það einn liðurinn,
sem hefur hækkað stórkostlega,
en það er' viðhald skipsins, sem
er 85% hærra í hinni nýju áætl-
un. —
Viðhaldskostnaðurinn er fund-
inn á þann hátt, að tekinn er
raunverulegur viðhaldskostnaður
36 báta, víðsvegar að af landinu,
bátar, sem eru margir hverjir
fárra ára og ætti því viðhalds-
1962 1963
2.370.066 1.620.421
kr. 412.811.932 313.940.610
11.175 7.932
kr. 1.847.375 1.395.290
kr. 65.870 49.750
kostnaður þeirra áð vera með
lægra móti.
Því næst mælti formaður á
þessa leið:
Um það verður ekki deilt, að
sú velmegun, sem íslendingar nú
búa við, á rætur sínar að rekja til
framleiðslu sjávarútvegsins.
Framsækni og áræði þeirra
manna, sem um árabil hafa stað-
ið þar í fylkingarbrjósti, hefur
ráðið verulega um afkomu þjóð-
arinnar, þótt fleira hafi að sjálf-
sögðu einnig komið þar til greina.
Og fyrir sjávarútvegsfram-
leiðsluna er það mikilvægt, að
jafnvægi geti verið í þjóðarbú-
skapnum, framkvæmdir í sam-
ræmi við vinnuafl.
Sjávarútvegsframleiðslan er
fjárfrek og getur engan veginn
keppt við þær greinar atvinnu-
lífsins, sem á einhvern hátt hafa
komið sér þannig fyrir að geta
velt yfir á almenning tilkostnaði
Framh. á bls. 14