Morgunblaðið - 08.12.1963, Blaðsíða 3

/ Sunnudagur 8, .des«.19&3
MQRGUNBLAÐIÐ
ÞAD VAKTI eigi alllitla at-
hygli fyrir skömmu, er það
spurðist, að Tryggvi Helga-
son, flugmaður á Akureyri,
hefði ráðizt í kaup á fjórum
tvíhreyfla flugvélum til starf
semi sinnar. Tryggvi er mað-
ur framsýnn og stórhuga, gjör
hugull og fastur fyrir, sam-
einar á sjaldgæfan hátt djarf-
leik og gætni; og þarf því eng
an að undra, að hann skuli
nú stefna hátt í uppbyggingu
flugstarfsemi sinnar og ráð-
ast í nokkur stórvirki vegna
framtíðarinnar. Hann er og
eini maðurinn utan Reykja-
víkur, sem hefir rekstur flug-
véla með höndum.
Xryggvi Helgason við eina flu gvéla sinna.
„Stundum verður að
bjargast við tungisljós
Rætt v/ð Tryggva Helgason, flugmann
Mbl. átti fyrir nokkru tal
við Tryggva um störf hans og
fyrirsetlanir, og leysti hann
greiðlega og góðfúslega úr
spurningum fréttamanns.
— Hvenær hófst þú sjúkra-
flug frá Akureyri, Tryggvi?
— Haustið 1959 festi ég
kaup á tveggja hreyfla flug-
vél vestur í eonnecticut í
Bandaríkjunum, en eigendur
■ að hálfu á móti mér eru Rauða
krossdeild Akureyrar og Slysa
varnadeild kvenna á Akur-
eyri. Sú vél getur tekið 4 far-
þega eða sjúkrakörfu og 2
farþega. Ég fékk Aðalbjörn
Kristbjarnarson flugstjóra í
lið með mér til að fljúga vél-
inni heim, og héldum við
fyrst um Goose Bay til Syðri
Straumfjarðar á Grænlandi.
Þaðan til Akureyrar var
lengsti áfanginn, og tók flug-
ið 6 klst. og 25 min. Við höfð-
um dagsbirtu og heiðskírt
veður yfir Grænlandsjökli, en
við austurströndina var tek-
ið að bregða birtu. Flugum við
síðan í myrkri til íslands,
komum inn yfir sunnanvert
Snæfellsnes og héldum síðan
þaðan stytztu leið til Akur-
eyrar. Þetta er eina vélin,
sem komið hefur fljúgandi
frá útlöndum beint til heima
hafnar utan Reykjavíkur.
Þetta var hinn 1. nóvember
1959. Áður hafði ég verið flug
maður hjá Flugfélagi íslands
í tæp 3 ár.
— Hefur þú annazt rekst-
ur flugvélarinnar síðan?
— Já, ég hef annazt dag-
legan rekstur að öllu leyti, en
Rauðakrossdeildin og Slysa-
varnadeildin hafa stutt mig
á ýmsan hátt og staðið dyggi-
lega á bak við starfið.
— Er hagkvæmt að reka
flug á Akureyri?
— Það er á ýmsan hátt
dýrara og erfiðara en t.d. í
Reykjavík, margt þarf að
sækja til Reykjavíkur og und-
ir Reykvíkinga, auk þess sem
ýmsar aðstæður eru fullkomn
ari þar, svo sem flugskýla-
kostur. En bæði finnst mér
nauðsyn, að einhverjir veiti
landsbyggðinni meiri þjónustu
en oft er gert og svo er gam-
an að geta sýnt, að sem flest-
ar gréinar atvinnulífsins geti
blómgazt víðar en við Faxa-
flóa.
— Átthagatryggð á þá hugs
anlega nokkurn þátt í vali
þínu á athafnasvæði?
— Það má kannske segja
það. Svo er geysilegt öryggi í
því að hafa sjúkravélar stað-
settar víðar en á einum stað
á landinu, ekki sízt vegna
þess, hvé veðurskilyrði eru
oft gjörólík norðan lands og
sunnan. Oft er fært að fljúga
hér, þótt ófært sé syðra —
og öfugt.
— Situr sjúkraflugið ekki
fyrir annarri starfsemi í
rekstrinum?
— Jú, skilyrðislaust. Alloft
hef ég verið að leggja upp í
venjulegt leiguflug, en frest-
að því, þegar beiðni hefur
komið um aðkallandi sjúkra-
flug. Annars er sjúkraflug
ekki alltaf aðkallandi, — það
er misjafnt. Mér þykir sárast
að vita fárveikt eða slasað
fólk bíða flutnings, þegar ekki
er fært að fljúga, annaðhvort
vegna dimmviðris eða ófærð-
ar á flugbrautum, svo sem
aurleðju, eins og algengt er
á vorinu. Sumt fólk skilur
ekki, að ekki skuli alltaf vera
fært, og liggur mér á hálsi
fyrir það, en öryggis verður
að gæta umfram allt. Þó
reyni ég alltaf að fljúga í
neyðartilfellum, ef þess er
nokkur kostur.
— Hvernig er ástand sjúkra
flugbrautanna og hinna
smærri flugbrauta almennt
talað og aðbúnaður þar?
Yfirleitt eru litlu flugvell-
irnir fjarska frumstæðir um
allan búnað, eins og eðlilegt
er. Fjármágnið, sem til þeirra
er ætlað, er ekki mikið og
dreifist á marga staði. En allt-
af er eitthvað verið að vinna
að endurbótum einhvers stað-
ar og þá er eðlilegt, að stærstu
flugvellirnir, þar sem um-
ferðin er mest, fái stærstu
skammtana. Verst þykir mér
ljósleysið á litlu völlunum.
Stundum verður að bjargast
við tunglsljós eða stjörnuskin
ásamt lendingarljósum flug-
vélarinnar, stundum eru bíl-
ar látnir lýsa upp brautirn-
ar.
— Manstu eftir einhverju
sérstöku atviki af þessu tagi?
— Þau eru náttúrulega
mörg, en sem dæmi get ég
nefnt ferð, sem ég fór til
Raufarhafnar á jóladagskvöld
í fyrra til að sækja smábarn,
sem talið var með sprunginn
botnlanga. Myrkur var ný-
skollið á, þegar beiðnin barst,
og 'lágskýjað, þegar austur
kom. Einhverjum ljósum
hafði verið komið fyrir með-
fram flugbrautinni, en ég sá
þau ekki úr lofti fremur en
þau væru kertaljós og hafði
ekkert gagn af þeim. Varð ég
eingöngu að styðjast við lend-
ingarljós vélarinnar og þurfti
þrjár lendingartilraunir, áður
en mér tókst að hitta brautina.
Tók ég svo barnið um borð
og fór strax upp aftur, og
gekk allt vel eftir það. Þetta
er aðeins lítið dæmi til að
sýna aðstæðurnar, sem víða
eru.
— Hvað segir þú um flug-
velli við athafnabæi eins og
Siglufjörð og Raufarhöfn?
— Þeir eru báðir lélegir og
illa staðsettir, — það er fljót-
sagt. Á Siglufirði er flugbraut-
in of stutt og þar að auki á
henni bunga og hús fyrir suð-
urendanum. Hún verður aldrei
til gagns. En nú er byrjað á
nýrri braut á leirunum fyrir
botni fjarðarins. Hún verður
eflaust ágæt, enda miklu
lengri en aðflugið verður
alltaf þröngt. En langar braut-
ir vega nokkuð upp á móti lé-
legum aðflugsskilyrðum. — Af
Raufarhöfn er svipaða sögu að
segja. Að vísu er það lcostur,
að brautin er nálægt þorpinu,
en bæði höfnin og kirkjan eru
of nálægt brautarenda. Ekki
er unnt að lengja brautina,
því að hún takmarkast af sjó í
báða enda. En ráðgert er að
gera langa og góða flugbraut
sunnan við þorpið, og þar er
nóg landrými. — Á Vopna-
firði er verið að bæta flug-
skilyrðin mikið um þessar
mundir; verið er að setja upp
bæði talstöð og radíóvita, sem
stórbæta aðstöðuna þar.
— Er sjúkraflugið mikill
þáttur í starfsemi þinni?
— Ég fer að jafnaði í 60
til 70 sjúkraflug á ári. Það er
auðvitað breytilegt, stundum
hef ég farið í þrjú sjúkraflug
á sama sólarhringnum, þá er
flogið nótt og dag.
— Er ekki alltaf kappnóg
að gera hjá þér?
— Alltaf nóg að gera, þó
minna að vetrarlagi, enda
margir vellir ófærir þá vegna
snjóa, — vantar fjármagn og
tæki til að hreinsa af þeim
snjó. Þó færist það mál sífellt
til betra horfs, eftir því sem
jarðýtum og vegheflum fjölg-
ar. — í sumar hafði ég tvo
flugmenn auk mín, þá Hall-
grím Jónsson og Kristján
Árnason, einn flugvirkja,
Björn Sveinsson. Kristján
hætti þó hjá mér í haust. Við
höfum annazt leiguflug bæði
með farþega og vörur. Oft
höfum við ílogið með vara-
hluti í' skip og báta, sem
stöðvazt hafa í ýmsum höfn-
um vegna bilana. — Svo
stunduðum við síldarleitarflug
í sumar lengst af vertíðarinn-
ar.
— Hefurðu stundað áætlun
arflug?
— Lítið, en þó hef ég flogið
til Grímseyjar hálfsmánaðar-
lega allt þetta ár, þá vikuna,
sem póstbáturinn Drangur fer
þangað ekki. Sennilega verð-
ur framhald á því.
— Nota Grímseyingar ferð-
irnar vel?
Ég held þeir kunni vel að
meta þær, þó eru þær misjafn
lega mikið notaðar. Ég flyt þá
líka póst í báðum leiðum, flyt
reyndar póst á ótal staði hérna
austur um, þegar ég á leið
þangað og póstur fellur til,
þar sem póstferðir eru víða
afar strjálar að vetrarlagi,
þegar bílar ganga ekki. Ég
flyt þó .nokkrar smálestir af
pósti á hverju ári.
— Og nú ertu að stækka
flotann.
— Yfirleitt hefur eftirspum
eftir flugferðum verið svo
mikil að undanförnu, að ég
hef ekki getað annað henni
með þessari einu vél, og taldi
nauðsynlegt að fá aðra eða
aðrar, helzt stærri. Þess vegna
réðst ég í flugvélakaupin um
daginn. Hugmyndin var að
koma fyrst einni vél í lag og
svo kannske annarri, ef vel
gengur. Ég hef ekki fjárhags
legt bolmagn til að koma
þeim öllum fjórum í gagnið í
einu, enda hefur gengið erfið
lega að fá lánað til flugstarf-
semi. En ætlunin var sú að
þreifa sig áfram með þetta
og hafa alltaf a.m.k. eina flug
vél flughæfa til taks, þó að
aðrar séu í viðgerð eða skoð-
un. Svo kemur til mála að
nota eina eða tvær sem vara-
hluti í hinar. Ég ætla sem sé
að geyma mér allar ákvarðan
ir og bíða og sjá, hvað setur.
— Þessar vélar eru líka mun
hæfari til sjúkraflugs en sú,
sem ég hef núna. Bæði geta
þær flogið við verri veður-
skilyrði vegna ísvarnartækj-
anna á vængjum og skrúfu-
blöðum, sem litla vélin hefur
ekki, og svo eru þær hrað-
fleygustu tvíhreyfla vélarnar,
sem eru í eigu íslendinga, t.d.
mun hraðfleygari en Dakota-
vélamar. Svo geta þær tekið
10 farþega eða 1 lest af vör-
um. Þær þurfa að vísu lengri
flugbrautir fullhlaðnar en
sjúkravellirnir leyfa, en létt-
hlaðnar geta þær hæglega
notað lengstu sjúkraflugvelli.
— Hvar eru vélarnar núna,
og hvenær er von á þeim
hingað?
— Þær eru enn suður í Ala
bama. Wallace ríkisstjóri hef
ur til umráða nákvæmlega
sams konar vél og mínar, 9
ára gamla hervél, sem hefur
verið breytt í ágætis-farþega-
vél, — að vísu með öllu glæsi-
legri innréttingu en ég ætla
að hafa í mínum vélum.. Þær
verða innréttaðar hér heima,
og í því felst geysilegur gjald-
eyrissparnaður. Ein vélin var
gerð flughæf í haust, ýmsir
hlutar endurnýjaðir. farið yfir
alla mæla o.s.frv. Ég ætlaði
hálft í hvoru að fljúga henni
heim í haust, en hætti við
það, þótti of áliðið hausts og
allra veðra von. Svo þegar ég
frétti um 15 vindstig á Akur-
eyrarflugvelli, féll mér allur
ketill í eld, enda ekkert flug-
skýli handa henni hér.
— Já, hvað viltu segja um
Akureyrarflugvöll?
— Sannleikurinn er sá, að
fyrir hann hefur margt verið
stórvel gert. Afgreiðsluhús og
flugturn eru með ágætum og
fjarskiptaþjónusta til fyrir-
myndar. Brautarljós og rat-
sjá eru af full'komnu tagi og
ýmis tæki prýðisgóð, t.d. tæki
til að hreinsa snjó af braut-
inni. Segja má, að þetta séu
allt frumþarfir og skiljanlegt,
og ber að þakka og meta það,
sem vel er gert. En hins er
ekki að dyljast, að þörfin
fyrir flugskýli, sem gæti tek-
ið a.m.k. eina millilandavél
a'uk flugvélakosts Akureyr-
inga, er fyrir löngu orðin
brýn og kominn tími til, að
henni sé sinnt. Þangað til
slíkt flugskýli er komið upp,
eru tugmilljónaverðmæti í
húfi, ef' skyndilegt ofsaveður
skylli á . Þangað til verða
flugvélar að standa á ber-
svæði. Að vísu er eitt lítið
bárujárnsskýli á vellinum, en
þangað inn komast ekki vél-
ar, sem hafa yfir 12 m. væng-
haf. Nýju vélarnar mínar hafa
t.d. 15 m vænghaf og allar
vélar Flugfélags íslands og
Loftleiða þaðan af meira. Ég
vona að fjárveitingavaldið
sjái sér fært að leggja ríflega
fjárhæð til góðs flugskýlis hér
á næsta ári.
— Svo rekur þú flugskóla?
— Ég byrjaði flugkennslu
1961 og fékk Piper Cup vél til
að kenna byrjendum Svo
keypti ég Piper Colt vél í
sumar handa framhaldsnem-
endum og get notað hana til
blindflugskennslu, þar sem
hún er búin nægilegum tækj-
um til þess. Enn sem komið
er hafa nemar eingöngu lokið
námi til einkaflugprófs, en
flest skilyrði eru fyrir hendi
hér til að menn geti lært und-
ir atvinnuflugpróf. Áhugi virð
ist hér mikill á flugnámi. Báð
ar kennsluvélarnar voru í
notkun að staðaldri í sumar.
Á veturna viðrar vitaniega
ekki vel hér fyrir kennslu-
flug. — En nokkurt hag-
ræði ætti að vera fyrir áhuga-
menn hór nyðra að geta stund
að flugnám í heimahögum,
en þurfa ekki að sækja
kennsluna til Suðurlands.
Sv. P.
rr