Morgunblaðið - 24.03.1964, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLADID
í’riðjudagur 24. marz 19t54
Heimurinn er
Samtal við frú Irmu Weile-Jónsson
HEIMURINN er lítill! Þau gætu
verið einkunnarorð fyrir eftirfar-
andi samtali, sem blaðamaður
Morgunblaðsins átti fyrir nokkru
við frú Irmu Weile-Jónsson. Frú
Irma er ekkja Ásmundar skálds
frá Skúfstöðum, en hann lézt á
sl. ári. Ásmundur setti um árabil
svip á Reykjavík. Hann var sterk
ur persónuleiki og að honum er
sjónarsviptir.
Hjónin bjuggu stutt frá einni
mestu umferðargötu Reykjavík-
ur í gömlu, tveggja hæða húsi,
klæddu bárujárni. Húsið hafði
yfir sér þann þokka, sem mynd-
aði hinn rétta ramma utan um
hið forna innbú hjónanna.
Innbúið hátti heita að mestu
hrein „antik“ frá mesta glanstíma
Evrópu, frá þeirri veröld, sem
var eins og Stefán Zweig skrifar
um.
Það var komið frá bemsku- og
æskuheimili frú Irmu í Berlín,
en það var um skeið miðpunktur
menningar- og samkvæmislífs í
stórborginni Berlín.
Ék knúði dyra. Frú Irma tók
brosandi á móti mér og bauð mig
velkominn með þeirri hjarta-
hlýju, sem er svo sjaldgæf á þess
ari hraðaöld.
Mér fannst ég vera staddur í
gömlu Evrópu, þar sem gleðin
ríkti. Fagrar hallir risu úr húsa-
röð strætanna, fagrar konur
gengu um sali hallanna, fögur
músik ómaði við eyrum. And-
rúmsloftið minnti mig á söguna
um Einar Benediktsson, þegar
hann var að gera hosur sínar
grænar í Kristjaníu fyrir
„primadonnunni" við leikhúsið.
Einar beið fyrir utan leikhúsið
að lokinni sýningu með tvær
lystikerrur, sem tvelm gæðingum
var beitt fyrir. Önnur lystikerran
var ætluð elskendunum, en hin
var hlaðin kampavíni og rósum!
Þetta margumtalað og rómaða
alþjóðlega andrúmsloft geislaði
frá veggjum stofu frú Irmu, frá
öllum myndunum á veggjunum,
frá fomu húsgögnunum. Æða-
slög sögunnar voru auðheyrð,
næstum áþreifanleg.
Minningarnar tóku á sig raun-
veruiegar myndir.
Ég fékk indælar veitingar.
Kaffi, rjúkandi í litlum fallegum
bollum, ævagömlum, og Camen-
bertbsturinn freistaði mín svo
mjög, að ég lét nýbökuð og rjúk-
andi vínarbrauð eiga sig.
Þér vitið ekki, hvað heimurinn
er lítill, sagði frú Irma. Eitt sinn
ýtti ég Puccini, hinu fræga tón-
skáldi út af píanóbekknum heima
hjá okkur í Písa á Ítalíu.
Faðir minn hét Jens Weile, pró
fessor í fornfræði við háskólana
í Pisa og Florens, jafnframt því
að vera þar þýzkur ræðismaður.
Faðir minn var af þýzk-dönsk-
um ættum, kominn af hinni víð-
kunnu vínkaupmannaætt Weile í
Álaborg, sem fyrstir gerðu hið
fræga Álaborgarákavíti.
Jafnframt voru þeir ættmenn
óðalseigendur og háttsettir emb-
ættis- og hirðmenn hjá Danakon-
ungum.
Frægastur af föðurfrændum
hennar er þó Jakob Peter Sever-
in (d. 1752), sem var for-
stjóri Grænlandsverzlunarinnar
dönsku, mikill vinur konungs og
átti Dronninglund-höll hjá Sæby
á Jótlandi.
Hann var aðalstyrktarmaður
Frú Irma og Maestro Bianchi
Hans Egede Grænlandspostula og
við hann er kennd Jakobshavn á
Grænlandi. Liggur hann grafinn
í Frúarkirkjunni í Kaupmanna-
höfn.
Já, segir frú Irma, ég man vel
eftir þessu atviki með Puccini.
Ég var þá aðeins 4 ára gömul.
Puccini sat og lék á hljóðfærið,
þegar ég geystist að honum og
ýtti honum til hliðar, en settist
sjálf við píanóið og spilaði eitt-
hvað út í loftið. i
Puccini var mikill vinur fjö}-
skyldu minnar og kom þangað
oft. Sýndi hún mér mynd af hon-
um áritaða til móður hennar.
Móðir mín hét Stefania Bark-
any og var ungversk. Systir
hennar var hin heimsfræga leik-
kona Maria Barkany. Heimili
hennar í Berlín var eins og áður
er sagt miðpunktur menningar-
og samkvæmislífs, þar til hún
andaðist í Berlín 1928. Eftir lát
föður míns fluttist ég til Berlínar.
Varð ég þá daglegur gestur á
heimili móðursystur minnar, og
þar kynntist ég blómanum úr
lista- og menningarlífi Evrópu á
þeim tíma. Þarna var alltaf opið
hús öllum listamönnum og menn-
ingarfrömuðum. Ég erfði siðar
þessa frægu móðursystur mina.
Munið þér eftir fleirum, sem
heimsóttu foreldra yðar í Pisa?
Já, mörgum. Þegar ég var
kornung kom þar Vilhjálmur
Þýzkalandskeisari ásamt keisara-
ynjunni. Þetta var ekki opinber
heimsókn, en það þótti ekki nema
eðlilegt, að keisarahjónin kæmu
til foreldra minna, því að heim-
ili þeirra var raunar tengiliður í
öllu opinberu lífi milli Ítalíu og
Þýzkalands á þeim tíma.
Árið 1961 kom hingað til fs-
lands prófessor Carlo Schmidt,
vestur-þýzkur vísinda- og stjórn-
málamaður. Feður okkar voru
miklir vinir, þegar þeir bjuggu í
Flórens.
Carlo var þá 11 ára en ég 4 ára.
Ég hitti prófessor Sehmidt í boði
hjá þýzka sendiherranum hér við
fyrstu komu hans til íslands.
Við fórum að tala um Florens
og fundum þá út, hvað feður okk
ar höfðu verið miklir vinir. Urð-
um við ákaflega glöð, töluðum
ítölsku allt kvöldið og rifjuðum
upp lífið í Florens.
Ásmundur skáld frá Skúfstöðum.
Fannst yður ekki heimurinn
vera fjarsika lítill, þegar þér hitt-
uð prófessorinn?
Lítill, jú, það veit sá, sem allt
veit, og þar á ofan er hann alltaf
að srnækka.
Til dæmis kom hingað til ís-
lands í haust framúrskarandi,
ítölsk strengjasveit, I Solisti Ven-
eti, og hafa birzt um hana grein-
ar og myndir í blöðum hér eftir
hljómleika þeirra.
Á efnisskránni var eitt verk
sem tilheyrði nútíma ítalskri
músik. Þetta verk var Bhaspody
eftir Gabrieli Bianchi. Maestro
Bianchi er í dag forseti Músik-
akademiunnar í Feneyjum, Bene
detto Marcello, og er þekkt tón-
skáld í heimalandi sínu.
Allir 9 'hljóðfæraleikararnir í
Soloisti Venettii, heimsóttu mig
hingað í stofuna, sagði frú Irma.
Það var að vísu þröngt, en það
kom ekki að sök. Heimurinn er
nefnilega svo fjarska litill, að
einmitt þetta tónskáld, Maestro
Ga'briele Bianchi, lék undir á
fyrsta konsert mínum, sem ég
hélt á Ítalíu 13. febrúar 1932.
Feyneyjar er heimfræg lista-
borg. Það er auðvitað Milanó
líka, en á öðru sviði og frekar
nýleg borg.
Andrúmsloftið í Feneyjum er
stórkostlegt. Það er eins og allt
sé þar sólroðið gull, en gamla
Flórens hefur einnig sinn „char-
ma“, en hann minnir fremur á
silfurskin mánans, segir frú
Irma, og hún veit vel hvað hún
syngur.
Frú Irma var mjög þekkt
söngkona í Evrópu á árunum
1926-1938. Fyrsta konsert sinn
hélt hún í Berlín árið 1926.
Undirleikari hennar þá var
Móðir frú Irmu
enginn annar en sá heimsfrægi
Louis Kentner, sem tileinkaði
henni 7 sönglög eftir sig.
Frú Irma varð fyrst til að
kynna verk ungverska tón-
skáldsins Zoltán Kodaly utan
heimalands hans, m. a. í Berlín,
Róm, París og Prag; jafnframt
flest önnur tékknesk og ítölsk
nútíma tónskáld.
Frúin hefur á löngum söngferli
sínum sungið í velflestum helztu
borgum Evrópu, og nægir til
við'bótar þeim, sem áður eru
nefndir að nefna Budapest,
Napoli, Brussel og Antwerpen.
f Róm söng hún í útvarpið á
9 tungumálum.
Konsertinn í Feneyjum, þar
sem Maestro Gabriele Bianchi
aðstoðaði hana, varð m .a. merki
um hjátrú frú Irmu. Stjórnu-
spekingur í Berlín hafði spáð
því 1931 fyrir frú Irmu, að bezti
dagur hennar næsta ár yrði
föstudagurinn 13. febrúar 1932.
Konsertinn hafði verið ákveð-
inn einhvern annan dag, en frá
Feneyjum var sent skeyti og beð-
ið um það að deginum yrði
breytt, og 13. febrúar ákveðinn
Enda reyndist þetta mikill happa
dagur fyrir listakonuna.
Blaðamaðurinn fékk að sjá
mörg blaðaummæli úr ýmsum
erlendum blöðum. Kenndi þar
margra góðra grasa.
Þess mætti líka geta, að hún
hefur haldið fjölmarga fyrir-
lestra um ísland, bæði í útvarp
og í samkomusölum, og mörg
samtöl við hana hafa birzt í er-
lendum blöðum, og hefur þetta
máski mest gildi, vegna þess,
hve hún var þek'kt söngkona á
meginlandinu. Hún hefur reynzt
íslandi sannur vinur.
Frú Irma er útlærður píanó-
leikari frá Tónlistarháskólanum
í Berlín, og var hún þar samtím-
is hinum fræga píanóleikara,
Claudio Arrau.
Nú varð blaðamaðurinn að
hverfa, á braut, en frú Irma
lánaði honum til birtingar 5
myndir. Ein myndin er af föður
hennar, og er hún máluð af hin-
um heimsfræga ítalska málara,
Alessandro Lanfredini. Önnur er
af móður hennar, máluð af
búlgarska málaranum, Nicola
Michailov, sem var búsettur í
Berlín. Þriðja myndin er aí
ANGLI
illllll
sem ekki þarf
að strauja
Frú Irma Weile-Jónsson
manni hennar, Ásmundi heitnum
frá Skúfstöðum, og hin fjórða
af frú Irmu á gangi á torgi I
Feneyjum með Maestro Gaforiele
Bianchi, daginn eftir konsertinn.
Fimmta myndin er af frú Irmu,
þegar hún var á hápunkti frægð-
ar sinnar, teiknuð af prófessor
Eduard Klenk frá Budapest I
Berlín 1932. Blaðamaðurinn
kvaddi og þakkaði frú Irmu sam
talið og ágætar veitingar.
Fr. S.
JERSETKJÓLAR
ný sending
FERMINGARKÁPUR
FERMINGARKJÓLAR
Rúllukraga-peysur
Verð frá kr. 245,00
Leffurvestl
Leðurpils
Töskur
Hanskar
og fleira til fermingargjafa
FELDUR U.
Austurstræti 8.