Morgunblaðið - 15.05.1964, Page 10

10
MÖRGUNBLAÐID
Föstudagur 15. ma! 1964
Ernes Hemingway árið 1926.
5 EINS og frá hefur verið
1 skýrt í Morgunblaðinu
Í stendur til að endurminn-
g ingar Ernst Hemingways
§ „A Movable Feast“ komi
1 út hjá Alinenna bókafé-
1 laginu áður en langt um
j| líður. Bókin er nú þegar
E komin út hjá nokkrum
E bókaforlögum erlendis og
!= vekur að vonum mikla at-
H hygli. Hún fjallar að
Í miklu leyti um árin 1920
= —30, þegar Hemingway
Í dvaldist sem mest í París
i — höfuðborg heimsbók-
Í menntanna á þeim árum,
i svo og annarra lista —
E eftir að hann hætti blaða-
Í mennsku og var farinn að
= skrifa sögur, „sem enginn
= vildi kaupa í Bandaríkjun-
E um“. Hér á eftir verður
Í sagt lítillega frá nokkrum
g atriðum í bók Heming-
= ways, sem hann byrjar
Í með því að gefa lesandan-
i um dálitla hugmynd um
| fjárhag listamanna á þess
H um árum.
„Menn urðu mjög svangir í
Í París, þegar þeir ekki fengu
H nóg að borga", segir Hem-
= ingway“, því að í gluggum
= brauðbúðanna var svo margt
= gimilegt og fólk sat að snæð-
j= ingi úti á gangstéttuim og
= menn horfðu á og fundu
H matarilminn“. Og hann segir
= frá því, er hann átti vart
E fyrir mat og gekk svangur
= um í Luxembourgarsafninu,
g af því þar var engin matar-
i . lykt til að ýta undir sultar-
= tilfinninguna — og skoðaði
S Cezanne og velti því fyrir
S sér, hvort hann hefði líka
= verið svangur þegar hann
= var að mála, — hvort hann
Ihefði ekki átt fyrir mat, eða
hvort hann hefði bara gleymt
að borða. „Seinna hugsaði ég,
= að Cézanne hefði sennilega
= verið öðruvísi svangur“, seg-
g h- hann.
A þessum ámm kynntist
= Hemingway mörgum lista-
Imönnum og konum og fjallar
hann urri margt af þessu fólki
gj í bók sinni, meðal annarra
S um Gertmde Stein, Ezra
g Pound, Wyndham Lewis og
E Scott Fitzgerald.
y Hann segir um Gertmde
= Stein, að hún hafi verið mjög
= stór kona, ekki há, en sterk-
1 lega byggð, eins og sveita-
Zi kona. „Hún hafði dásamleg
| augu og sterklegt andlit ....
= hún minnti mig á sveitakonu
E frá Norður-ltalíu — fötin
= henriar, síkvikt andlitið og
= hárið .... þetta skemmtilega
S þykka og lifandi hár, sem
S hún setti upp eins og maður
S gæti trúað að hún hafi gert
E á háskólaámnum.“
Og hann segir frá lagskonu
= Gertrude Stein, — að hún
= hafi haft mjög þægilegan
S mák-óm, verið smá vexti,
= dökk á hörund og með konga
g nef. „Við kunnum vel við
g' 'ungfrú Stein og vinkonu
= hennar“, segir hann og bætir
§j við, að sér hafi virzt, að þeim
= hafi einnig fallið vel við
S hann og konu hans — þær
H „komu fram við okkur eins
H og við værum góð, vel upp-
H alin og efnileg böm og ég
= hafði það á tílfiningunni, að
= þær hefðu fyrirgetfið okkur,
að við vorum ástfangin og
gift .... tíminn myndi laga
það“.
Ezra Pound segir Heming-
way að hafi alllaf verið sér
góður vinur. Og að hann hafi
sífellt verið að hjálpa mönn-
um og 'gera þeim greiða.
„Vinnustofan, þar sem hann
bjó ásamt konu sinni, Dor-
othy, var eins fátækleg eins
og vinnustotfa Gertmde Stein
var ríkmannleg. Hún var
mjög vel lýst og hituð upp
með ofni, og þar voru mál-
verk eftir iapanska lista-
menn. sem Ezra þekkti. . “
„Ezra var betri og kristi-
legri í viðhorfum sínum til
fólks en ég. Ég leit alltaf á
hann sem eins konar dýrling,
— ritverk hans vom, þegar
honum tókst upp. svo fuffl-
komin, og hann var svo ein-
lægur í mistökum sínum og
svo hrifinn af ávirðingum
sínum. En han.n var líka upp
stökkur. en það hafa etf til
vill margir dýrlingar verið.“
Hemingway 'segir Ezra
Pound hafa verið örlátasta
rithöfund, sem hann hafi
nokkru sinni kynnzt, —
hann háfi hjálpað ljóðskáld-
Ezra Pound
um, málurum, myndhöggvur-
um og rithöfundum, sem
hann trúði á —• og reyndar
hvort, sem hann trúði á þá
eða ekki, væm þeir í krögg-
um. Hann hatfi haft miklar
áhyggjur af listamönnum og
um það leyti, er þeir kynnt'-
ust fyrst, hafi áhyggjur hans
fyrst og fremst snúizt um T.
S. Eliot, sem „varð að vinna
í banka í London og hafði
þyí bæði ónógan og óhentug-
an tíma til þess að yrkja.“
Til þess að bjarga T. S.
Eliot komu Ezra Pound og
auðug bandarísk kona. bú-
sett í París, Miss Natalie
Barney, á laggirnar félags-
skap. er þau nefndu „Bel
Exprit.“ Hugmynd beirra var
sú, að fá sem flesta lista-
menn og vini þeirra til að
leggia fram ákveðinn hluta
af tekium beirra í sjóð, er
veria skyldi til að koma T.
S. Eliot úr bankastarfinu og
gera honum fært að yrkia
lióð. ..Mér virtist betta ágæt
hugmynd og síðan, er við
værurm búnir að koma Eliot
úr bankanum, þugsaði Ezra
sér, að við héldum áfram og
styrktum hvern sem var..
Wyndham Lewis
uiiiiimiiiimiiiiiiiiHiiiiiiiiHiiiimiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiimiiiiiiiiiii
• iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiHi'ifi
í garði ungfrú Barney var
eftirlíking af grísku hofi og
þar átti Eliot að halda til við
ljóðagerðina. Einhvernveg-
inn fór þessi .Bed Exprit fé-
lagsskapur út um þúfur —
„ég man ekki hvers vegna
segir Hemingway en
bætir við „ég hugsa að það
hafi staðið í einhverju sam-
bandi við útgáfu „Thé Waste
Land“.
Hann segir það reyndar
hafa valdið sér vonbrigðum,
að þeir skyldu ekki ná Eliot
úr bankanum með Bel Ex-
prit-sjóðnum einum, því að
hann hafi séð í anda, er Eliot
væri búinn að koma sér fyrir
í gríska hotfinu, að hann,
og Ezra Pound kæmu
þangað til að krýna
Eliot iárviðarsveig .... „ég
vissi hvar ég gat náð í ágæt-
an Lárviðarsveig .... ég gat
sótt hann á hjólinu mínu
og ég hugsaði sem svo
að við gætum krýnt hann,
þegar hann væri einmana,
eða þegar Ezra væri búinn
að lesa yfir handrit eða
prófarkir að nýju stóru ljóði
í líkingu við „The Waste
Land.“ Loks' minnist skáldið
þess, að afdrif Bel Exprit-
sjóðsins höfðu heldur óheppi-
leg áhrif á hann siðferðilega,
því að þeim peningum, seim
hann hafði la.gt fram til að
bjarga skáldinu úr bnnkan-
um, eyddi hann í að veðja á
hesta.
En heima hiá Ezra Pound
kveðst Heminewav hafa hitt
einhvern óffeðfelldasta mann.
er hann hafi kynnzt —
það var Wyndiham Lewis.
Svo bar við. að Ezra Pound
vildi láta Hemineway kenna
sér box og voru þeir að box- '
ætfineum á vinnustofu
Pounds. er T.ewis kom ban.e-
að í heimsókn." Ezra haifði
ekki boxað í lanvan tíma og
mér þótti miður að láta
hann eera það frammi fvrir
manni. sem hann bek'kti
svo að ée reyndi að láta hann
sýnast eins góðan oe hægt
var....... Ée vildi hætt.a. en
Lewis heim.taði að við héld-
um áfram on' év sá að hann
beið eftir b’n að siá E2ra
fara baffln.ka. En aVVert ærð-
irt. Ég sótt.i aldrei. en lét
Ezra ean°a á miv. bann
gaf eitt vínrtri handar hö,w
og noVVnr hævri. ov $vo saaði
év að við væmm búnir. bvoði
mér og burrVnði oif fór í
skvT-t.una.“ W»mirn*irar serir
að Lewis bafi verið klæddur
eins og persóna úr ,.La
Bobeme". með svartan harða
stóran hatt. „Andlit hans
T. S. Eliot
iiiiiiiiiiiiiniitiiiiiiii nuiiiiiiiiMiiiiiuiiiiiiimiiiiimiiiiui
minnti mig á frosk“, segir
hann. Og síðar „við fengum
okkur eitthvað að drekka og
ég hlustaði á Ezra og Lewis
tala um fólk í London og
París.. Ég skoðaði Lewis ná-
kvæmlega, án þess sæist, að
ég horíði á hann, rétt eins
og maður gerir í boxi — og
ég held ekki að ég hafi
nokkru sinni séð andstyggi-
legri mann í útliti. Sumt
fólk ber með sér mannvonzku
rétt eins og góður veðreiða-
hestur ber með sér kyn sitt.
.... Lewis bar ekki með sér
mannvonzku — hann var
bara svo ógeðfelldur í útliti.
Þegar Hemingway kom
heim til sín sagði hann við
konu sína „í dag hitti ég
ógeðfelldasta mann, sem ég
hetf nokkru sinni séð. Hún
svaraði: Tatie, góði segðu
mér ekki frá honum, við er-
um að fara að borða.“
Meðal þeirra, er Heming-
way segir frá, er skáldið
Francis Scott Fitzgerald og
kona hans Zelda. Kemur
fram af lýsingu hans, að þau
hafi bæði hneigzt til drykkju
á stundum og að afbrýði
semi Zeldu í garð ritstarfa
Fitzgeralds hafi verið honum
mikill fjötur um fót, framan
af, og tafið hann verulega
frá ritstörfum. Hemingway
segir m.a. frá því, er hann
og kona hans voru boðin í
hádegisverð heima hjá Scott
Fitzgerald og Zeldu. en þau
bjuggu þá ásamt lítilli dótt-
ur þeirra við Rue de Tilsítt.
Er þau komu reyndist Zelda
ekki of vel undir það búin að
taka á móti gestum, þau hjón
in höfðu verið að skemmta
9ér á Montmartre kvöldið
timburmönnum. „Hún var
áður off var Zelda illa haldinn
kurteislega elskuleg .... en
svo var. sem hún væri ekki
viðstödd nema að litlu leyti,
eins og hún væri enn i veizl-
unni. sem hún hafði komið
úr . þá um morguninn....“,
seeir Hemineway oe síðan:
„Scott var hinn fuillkomni
gesitgiafi og við snæddum
miög slæman hádeeisverð.
Vínið lífgaði ofurJítifS upp á
hann en heldnr ekki meira.
Lit.la teplan þeirra var ljós-
hærð og bústin i kinnum,
fallega skapað og hraustlegt
barn að sjá og hún talaði
ensku með greinilegum
Cockney hreim. Scott sagði,
Frarrihald af 19. síðu.
Gertrude Stein
lillllllllllllllllllllUMIIIitllllHIIIIIIIIIIÍIIIIIIÍIIIIIIIllllHIIIIIHI'
lllllllllUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHUUMIIIIIIIIIillllllllllllllllllllllllillUllllllllllllllllllllllflllllllllllllllllllllllllllllllMi; llllllllll.....Illllllllllllll