Morgunblaðið - 19.06.1964, Blaðsíða 6

6
MORCUNBLAÐIÐ
Fosíudagur 19. juní 1964
Dr. Richard Beck:
Móðurjörð og feðrafold
Dr. Richard Beck flytur ræðu sína.
Frá aðalfundi SiS:
Fjárfesting verði
takmörkuð
Kveða frá Vestur-íslending-'
um flutt á Lýðveldishátíðinni
í Reykjavík 17. júní 1964.
„HVAR sem ég er staddur á
hnettinum, er skammt heim í
Fagraskóg". Þannig kemst þjóð-
skáldið ástsæla og nýlega látna,
Davíð Stefánsson frá Fagraskógi,
ag orði í yndislegri grein um
æskustöðvar sínar í Eyjafirði.
Vér börn Islands, sem ævidvöl
eigum utan ættjarðarstranda,
getum tekið heitum huga undir
þau fögru orð skáldsins. Vér
eigum öll vorn Fagraskóg, hjart-
fólgnar æskustöðvar, hvar sem
þær kunna að vera á landinu.
Og eftir því, sem æviárunum
fjölgar, sækja æskuminningarn-
ar fastar á hugann. Einar Páll
Jónsson skáld í Winnipeg talaði
áreiðaníega beint út úr hjörtum
alls þorra þeirra landa sinna,
sem slitu barnsskónum hér
Keima, þegar hann segir í einu
sinna snjöllu ættjarðarkvæða:
Hún skýrist í huganum, móðir,
þín mynd
þess meir sem að líður á dag;
öll forsagan tvinnuð og tengd
minni sál
eins og texti við uppáhaldslag.
Enn skipta þeir þúsundum,
landar vorir vestan hafsins, sem
mæla á íslenzka tungu. Eðlilega
er meirihluti þeirra í hópi mið-
aldra og eldri kynslóðarinnar,
þótt finna megi hreint ekki fátt
fólk yngra að árum, sem getur
talað íslenzku mjög sæmilega.
En ræktarsemin við íslaiid er
ekki takmörkuð við það fólk
eitt af vorum stofni vestan hafs,
sem kanri íslenzka tungu eða
skilur hana. f hópi hinna, sem
það gera ekki, og þeim fer vitan-
lf.ga fjölgandi, eru þeir fjölda-
margir, sem bera í brjósti ein-
lægan ræktarhug til sinnar
feðrafoldar.
Djúpstæður ræktarhugur fs-
lendinga þeim megin hafsins til
íslands lýsir sér fagurlega í því,
að þeir fjölmenna nú á sumri
hverju í heimsókn til ættjarðar-
innar. Dvelur hér nú stór hópur
þeirra í kynnisför til frænda og
vina, meðal þeirra margir sem
sjá nú í fyrsta sinn fagurt og
sögufrægt land feðra sinna. En
ísland svíkur aldrei neinn, er
n:eð opnum augum og heilum
huga leitar á fund þess, sizt af
öllu þá, sem íslenzkt blóð renn-
ur í æðum. Ekkert treystir held-
ur betur framhaldandi ættar- og
menningartengsl vor íslendinga
yfir hafið, en einmitt slíkar
heimsóknir, og sérstaklega af
hálfu yngri kynslóðarinnar
vestan hafsins. Það er því fagn-
aðarefni, og góð spá um fra-m-
tíðina, að fleiri og fleiri úr
þeirra hópi leggja nú leið sína
til ættjarðarstranda.
Vér höldum hér hátíðlegt f dag
2C ára afmæli hins íslenzka lýð-
veldis. Það gera Vestur-íslend-
ingar einnig víðsvegar um álf-
una á þessum blessaða degi, eða
um þessar mundir. Satt að segja,
á ég dálítið erfitt með að átta
mig á því, að tuttugu ár séu lið-
in síðan lýðveldið var stofnað
á Þingvöllum 17. júní 1944. En
við, sem bárum gæfu til þess að
lífa þann sigurríka dýrðardag,
gieymum honum aldrei. Hann
lifir f hugum vorum eins og
yndislegt og eilíft-ungt vorsins
ljóð.
Með stofnun lýðveldisins fór
sterk vakningaralda um þjóð-
ina, enda hefir ný landnámsöld
ríkt hér á íslandi undanfarið, og
svo er enn með mörgum hætti.
Eg hefi verið svo lánssamur í
seinni tíð að geta komið hingað
heim á fárra ára fresti, og hefi
því af eigin sjón og reynd, og
fagnandi huga, fylgzt með hinum
stórstígu framförum á mörgum
sviðum.
En kynni mín af dásamlegri
Gott veður
Heppin vorum við með 17.
júní. Nú gátu allir skartað sínu
fegursta. Börnin voru létt-
klædd og nutu dagsins í ríkum
mæli. Það vard skemmtilegur
blær yfir hátíðinni og fólksf jöld
inn varð svo mikill, að pinnaís
og pylsur settu minni svip á
daginn en oft áður. Ef finna
mætti að einhverju, þá dettur
mér helzt í hug, að hátalara-
kerfið í miðbænum hefði mátt
vera ögn fullkomnara. Það var
t. d. áberandi gallað á Austur-
velli. Ræða forsætisráðherra
heyrðist aðeins við þinghúsið.
Þeir, sem stóðu hinum megin
vallarins, heyrðu ekki orða
skil.
Góð dagskrá
En sjálfsagt má deila um það
hvort ekki væri þörf einhverrar
nýbreytni við þessi hátíðahöld
á næstunni. Eg minntist á það
ekki alls fyrir löngu, að þjóð-
hátíðardagskráin væri svo til sú
sama ár eftir ár. Það væri
sennilega ekki úr vegi að hleypa
einhverju nýju blóði í undir-
búningsnefndirnar. Annars var
kvöldvakan á Arnarhóli með
sögu þjóðar vorrar, og af sigur-
vinningum íslenzkra landnema
í Vesturheimi í harðsóttri braut-
ryðjendabaráttu þeirra hafa
glætt mér í brjósti bjargfasta
trú á íslenzku þjóðina og fram-
tíð hennar, á þann manndóms- og
frelsisanda, sem með henni býr
og fram hefir komið í svo möng-
um og glæsilegum myndum á
förnum ferli hennar.
í þeirri framtíðartrú flyt ég
forseta íslands, ríkisstjórninni
og þjóðinni allri, hjartanlegar
heillaóskir Þjóðræknisfélags ís-
lendinga í Vesturheimi og ís-
bezta móti að þessu sinni, f
rauninrii mjög góð — og efnið,
sem þar var flutt sennilega
það bezta, sem völ er á hér hjá
okkur.
Ef, ef, ef .. ..
Nú eru þeir farnir að moka
síldinni upp, ég held bara fyrr
en nokkru sinni áður. Nú hefur
sem betur fer enginn áhyggjur
af verkföllum. Það hefur stund
um hvarflað að mér, að senni-
lega skapaðist hér algert vand-
ræðaástand, ef Jakobi Jakobs-
syni dytti í hug að fara í sumar
frí — maður talar nú ekki um
verkfall — yfir hásumarið. Von
andi er búið áð taka úr honum
botnlangann, því illt væri það
til afspurnar, að síldarvertíðin
lamaðist vegna eins botnlanga,
þegar við erum loksins búin að
tryggja að verkföllin komi ekki
í veg fyri að þeir haldi áfram
að moka upp síldinni.
Við Miklubraut
Og svo kemur hér bréf frá
húsmóður.
„Kæri Velvakandi,
Ég hef nok.krum sinnum und
LAUGARDAGINN 6. júní var
aðalfundi Sambands isl. sam-
vinnufélaga sem haldinn var að
Bifröst í Borgarfirði, og hófst
föstudaginn 5. júní, lokið. Reikn-
ingar Sambandsins voru sam-
þykktir og síðan var samþykkt
tillaga frá félagsstjórn um út-
hlutun tekjuafgangs til kaupfé-
laganna að upphæð 2,5 milljónir.
Þá voru tckin fyrir önnur mál.
Forstjóri Sambandsins, Erlendur
Einarsson, flutti erindi um „bylt-
ingu í samvinnumálum i Dan-
mörku.“
Eftirfarandi tillögur voru sam-
þykktar:
„Aðalfundur S.Í.S., haldinn í
Bifröst 5. og 6. júní 1964, sam-
þykkir að kjósa 5 manna nefnd,
er hafi það hlutverk, að gera
tillögur um framtíðarstarfsemi
samvinnuhreyfingarinnar, með
það fyrir augum, að hún geti
sem bezt gengt hlutverki sínu
við síbreytta aðstöðu í þjóðfé-
laginu.“
lendinga þar í álfu nú á 20 ára
afmæli hins íslenzka lýðveldis.
Bið éig svo landi og lýð blessunar
um ókomna tíð í hjartaheitum
bænarorðum þjóðvakningar-
mannsins Eggerts Ólafssonar:
ísland ögrum skorið
eg vil nefna þig,
sem á brjóstum borið
og blessað hefir mig,
fyrir skikkan skaparans.
Vertu blessað blessi þig,
blessað nafnið hans.
anfarnar vikur fengið mér
gönguferð eftir gangbrautunum
með fram Miklubrautinni og
það nú síðast í morgun. Mér
hefur stundum flogið í hug, að
nú töluðu fáir um Miklubraut-
ina og alla þá virinu, sem í hana
var lögð á sínum tíma. Geysi-
mikill fjöldi á þó þarna leið
um á hverjum degi, akandi eða
gangandi, og mér leikur grun-
ur á, að einhverjum a.m.k. finn
ist mikill munurinn og að
Miklabrautin hafi breytzt. Ja,
bara eins og vera ber segja
kannske einhverjir, því að oft
hafa yfirvöld okkar kæru borg
ar verði gagnrýnd, bæði opin-
berlega og ekki síður manna á
meðal fyrir slóðaskap á frá-
gangi gatna í borginni. Hvort
slóðaskapurinn eða seinlætið á
rætur að rekja til peninga-
skorts, veit ég ekki, en þegar
ég um daginn var að öfundast
yfir gangstéttunum við Reykja
hlíð, sem verið var að steypa,
fór ég ósjálfrátt að reikna út,
eftir aldri húsanna í Hlíðun-
um, hvenær mætti vænta
slíkra hlunninda í nýjú hverf-
in, þar sem húsmæðurnar þurfa
helzt að hafa sérstaka skó til
í nefndina voru kosnir: Jakoh
Frímannsson, Erlendur Einars-
son, Helgi Rafh Traustason, Guð-
röður Jónsson og Ragnar Péturs-
son.
Fjárfesting verður takmörkuð.
Eftirfarandi var samþykkt:
„Aðalfundur Sambands ís-
lenzkra samvinnufélaga, haldinn
í Bifröst 5.—8. júní 1964, ályktar
með tilliti tii þess alvarlega
rekstursfjárskorts, sem atvinnu-
rekstur landsmanna á nú við að
stríða, að nauðsyn sé á, að mikill-
ar varúðar sé gætt í fjármálum,
og leggur m.a. áherzlu á eftir-
taldar ráðstafanir:
1. Að fjárfesting Sambands og
kaupfélaganna sé takmörkuð
sem mest má verða og ekkl
hafriar nýjar byggingafram-
kvæmdir að sinni, nema fá
til þerra sé fyrrfram tryggt.
2. Að útlán séu minnkuð.
3. Að aukin áherzla sé lögð á
innheimtu útistandandi
skulda." |
í stjórn Sambandsins höfðu
lokið kjörtíma Þorsteinn Jónsson
frá Reyðarfirði og Finnur Krist-
jánsson, kaupfélagsstjóri á Húsa
vík. Þorsteinn Jónsson baðst und
an endurkosningu, en hann hef-
ur setið í stjórn Sambandsins f
41 ár. í stað hans var kosinn
Guðröður Jónsson kaupfélags-
stjóri á Norðfirði. Finnur Krist-
jánsson var endurkosinn.
(Úr fréttatilkynningu
frá S. I. S.).
nota í hverfinu". Ef farið er f
góðum skóm í bæinn (í leik-
hús, kvikmyndahús eða slíkt),
þá þarf helzt hversdagsskó
milli hússins og strætisvagnsina
og skiþta svo yfir á spariskóna,
þegar í bæinn kemur, þ. e. ef
hælarnir eiga ekki að verða
allir upptuggðir. Og svona
venjulegar húsmæður, sem eru
að spara upp í afborgun af
nýju íbúðinni og kaupa þvf
ekki spariskó oft á ári, þær
hugsa sig a.m.k. tvisvar um
áður en þær nota spariskóna í
„hverfinu", þó ekki sé nema
50 metra vegalengd í strætis-
vagn.
Um daginn þegar ég var að
stikla á hverfisskónum mínum
í búðina, sá ég að komnir voru
ungir piltar, svona 14—15 ára,
til að undirbúa eyjarnar við
Miklubrautina undir grassán-
ingu. Og auðvitað sannfærðist
ég um sannleiksgildi sagnanna
Um „bæjarvinnutempóið“, þeg
ar ég sá, að 3—4 piltar voru 2
daga að raka síðustu umíerð-
ina á efsta hluta eyjarinnar,
þ.e. frá Háaleitisbraut og svo
sem 100 metra niður með
Miklubrautinni. Og mér datt í
hug, hvort þessum ungu pilt-
um væri holt, í einum af sín-
um fyrstu vinnutímum ævinn
ar, að geta skrópað svona og
svikizt um. Myndu þeir í fram-
tíðinni bera virðingu fyrir aga,
stundvísi og samvizkusemi. Og
ég þóttist hafa fundið eina af
mörgum orsökum Meinsemdar
innar miklu“.
ELDAVÉLAR
ELDAVÉLASETT
GRILL
Sjálfvirkt hita- og
tímaval.
A E G - umboðið *
Bræðurnir ORMSSON
Vesturgötu 3