Morgunblaðið - 26.09.1964, Qupperneq 6

6
MORGUNBLADID
LjMigarjagur 2S. sept, 1934
ÚTVARP REYKJAVÍK
svo þvaeld, að stundum gerðu
menn sér varla lengur grein
fyrir raunverulagri merkingu
þeirra. Meðal þessara orða vaeru
ýmiskonar „slagorð". Eitt þeirra
orða, sem væðu nú mjög uppi,
væri orðið vandamál. Hann
sagðist ekki minrvast þess orðs
í sínu ungdæmi. Orð þetta
kæmi nú fyrir í hinum marg-
víslegustu samsetningum. Nefndi
hann t.d. efnahagsvandamál.
Áður hefði fólkið farið á hrepp
inn eða og dáið úr hungri, án
þess að vita, að til væru efna-
hagsvandamál. Að því er virtist
vandamál. Þá yrðu ráðherrar
stefna að öll þjóðmál yrðu nefnd
sennilega nefndir fjárvandamála
ráðherra, menntavandamálaráð-
herra o.s.frv.
Erindi Skúla var skemmti-
lega stílað og vel flutt, og rétt
er það, að irtörg orð verða
þreytandi fyrir sakir ofeiotkun-
ar. Ég vildi aðeins benda á orð
ið lvftistöng. f>að bregst ekki,
að sérhver jákvæð mannleg
starfsemi er lyftistöng síinu
byggðarlagi. Meira að segja mik
il lyftistöng. Fyrir sakir ofnot-
kunar hafa blessaðar lyftistang-
irnar nú misst alla sína uppruna
legu orku, og vafasamt, h-vort
þær eiga lengur heima í verk-
færageymslu daglegs máls.
Hólmifríður Gunnarsdóttir og
Haraldur Ólafsson stjórn-uðu
þættinum: „Sitt sýnist hverjum“
síðar á mánudagskvöldið. Voru
fjórir menn spurðir um álit sitt
á lengingu skólatíma barnanna,
sem nú hefur verið stofnað til h
sem nú hefuæ verið stofn-
að til hjá vissum ald-
ursiflokkum. Þeir, sem
spurðir voru, voru skólastjór-
amir Ámi Þórðarson, og Krist
ján Gunnarsson, auk þeirra dr.
Gunnlaugur Þórðarson og Jónas
Pálsson, sálfræðingur . Ámi,
Kxistján og Jónas voru allir með
mæltir lengingu skólatímans.
.Seittu þeir ýmsum röksemduim,
og em þesar helztar:
í nágrannalöndum okkar eru
sumarfrí bama og unglinga frá
skólum yfirleitt
ekki nema um
6 vikur. Á ís-
landi er hins
vegar um að
ræða 17-18
vikna frí. ís-
lendingar em
ekki gáfaðri en
aðrar þjóðir.
Þess mega
Kristján Gunn- m€,ga þeir ekki
arsson skóla- hafa styttri
stjóri skólatíma en
þær. Vegna vaxandi tæknimenn
ingar væri nú minni þörf fyrir
unglingavinnu í sveitum en áður
Vafasamt væri að láta börn
vinna fiskvinnu, bæði kæmust
þau þar oft í vondan félagsskap
og fengju, ef til vill, of rúm fjár
ráð, svo að erfiðara yrði fyrir
up>palendur að hafa hemil á
þeim. Skólalhúsin eru sólrikar
stofnanir og því ekki hægt að
segja, að börn séu innilokuð í
neinu svartholi þar. Aukin fræð-
sla er nauðsyniieg, sérstaklega
í tæki.4 .'ísindum. Andleg og efna
leg velmegun þjóðarinnar
veltur á skólunum. Góða landa-
fræðiþekkingu þarf til að fylgj-
ast með heimsmálum o.sfrv.
Þetta voru nokkur rök skóla-
lengingarmanna.
Dr. Gunnlaugur Þórðarson
var í höfuðatriðum á annari
skoðun. Hann benti á, að langt
sumarfrí gæfi 'éfnalitlu fólki
kost á skólagöngu. Gott væri
fjrrir böm og unglinga að kynn
ast meginatvinnuvegum þjóðar-
innar með því að vinna við þá.
Þá gaignrýndi Gunnlaugur ýmsa
kénnsluþætti, svo sem setninga-
fræði og greinamerkjafræði,
sem helzt virtust sniðnir fyrir
norrænufræðinga. Próf og ein-
kunn-agjafir taldi hann vafa-
samar í núverandi mynd. Ein
einkunn gæti, sem stæði, haft
ot mikil áhrif á framtíð ung-
mennis. Hann kfvað nauðsyn-
legt að endurskoða kennslu-
kerfið frá grunnL
Allar voru umsagnir þess-
ara manna hinar fróðlegustu.
Þeir þremenn
ingar virtust
ganga út frá
því sem gefnu
f að lenging skóla
| / ; tímans yki þekk
ingu nem-
í «í‘ é enda. Frá stærð
fræðilegu sjón-
armiði er sú
ályktun víst eðli
Dr. Gunnlaugur íeg. En er hægt
Þórðarson að leggja barns
hugann á þenn
an hátt undir einfaldar reikn-
ingsilegar mælistikur? Og er
það víst, að lenging skólatímans
auki ekki fremur en hitt náms-
leiða nemenda? Ég hélt, að á-
hugi uniglings fyrir námsefni
væri sterkur, ef ekki sterkasti
þáttur í námsárangri hans. Sé
áhugi hans vakandi lærir hann
kannske meira á 9 en 8 mánaða
skólaári. En sé námsáhuginn
lamaður Og gæti námsþreytu hjá
unglingum, svo sem mjög er
áberandi nú til dags, þá er það
engin lækning að lengja skóla-
tLnann Fremur mundi það
stuðla að útbreiðslu sjúkdóms-
ins. Því hefði sennilega verið
réttara, að fresta a.m.k. leng-
ingu skólatímans, þar til kennslu
kerfið allt hefði verið ræiki-
lega endurskoðað. Endurmat á
hlutverki skó!a.nna í nútímaþjóð
félagi getur nefnilega ekki ver-
ið langt undan.
Á þriðjudagskvöld lauk Jón
R. Hjálmarsson, skólastjóri, hinu
fróðlega emdi sínu u;m Blóð-
brúðkaupið í París og Hinrik
fjórða. Sagnfræðilegum erind-
um mætti gjarnan fjölga í út-
varpinu. Þau eiga áivallt vísan
stóran hlustendahóp, enda eru
íslendingar sennilega með áhuga
sömustu þjóðum um sagnfræði.
Á sumarvökuinni á miðviku-
dagskvöldið flutti Ragnar Jó-
hannesson. cand. mag. ágætt er-
indi um Hallormsstaðaskóg. Þar
er nú risinn fyrsti barrskógur á
íslandi, og hæstu tré hans orð-
in 10-11 metra há. Var fyrst
sáð .til þess skógar árið 1938.
Birkið er þó enn voldugast Og
vinsælust trjábegund í Hallorms
staðaskógi.
Á fimmtudags- og föstudags-
kvöld voru flutt tvö erindi um
þingkosningarnar í Svílþjóð og
Danmörku, sem væntanlega
verða afstaðnar þegar línur þess-
ar birtast. Flytjendur voru þeir
Harai'dur Ólafsson, flíl.kand og
Þórarinn Þórarinsson, ritstjóri. Á
fimmtudagskvöld var Ævar
Kvaran enn fremur með hálfs-
mánaðarþátt sinn „Á tíundm
stund“. Ræddi hann m.a. um
sjónvörp, sjónvarpssíma og geim-
tæki ýmiskonar. Hann taldi, að
þess yrði ekki langt að bíða, afí
sett yrði á fót alheimssjónvarp
með aðstoð gervihnattar. Þá ku
„gei mpósthús“ vera á döfinni,
þannig að sendibréifaskriftir
verða óþarfar og enn fremur
dag'blöð. Fleiri forboða kom-
andi breytinga taldi Ævar fram.
Tungumál í heiminum skar hann
niður í 2-3, og eftir því var rót-
tæknin á öðrum sviðum.
Erlendur Haraidsson flutti síð
ara erindi sitt: „Með Kurdum i
írak“ á föstudagskvöldið. Lýsti
hann ýmsum þjóðsiðum Kurda.
Þeir borða „með fingrunum“, er»
þvo sér bæði fyrir og eftir mál-
tíðir. Sauðfjárækt stunda þeir
mjög og halda marga hunda. Kon
ur ganga þar slæðulausar, en eru
fremur hlédrægar. Karlmenn
safna Hitlerskeggi.
Óskalög sjúklinga á laugar-
dögum er vinsæll þáttur, sem
aldrei má leggja niður, jafnval
þótt allir sjúklingar tækju sæng
sína og gengju. Hins vegar
mæfcti líklega skera Jónas Jónas-
son niður um þriðjung. Hann heif
ur nú á annan klukkutíma til um
ráða, en nægðu vafalaust þrír
stundarfjórðungar. Á þeim tíma
ætti hann að geta náð tveimur
viðtalsþáttuim, hlustendum til
ánægju og uppbyggingar.
Tímann, sem þannig sparað-
ist, mætti nota til margra hiuta
T.d. vantar enn
ævisöguþátt í
útvarpinu, þar
sem rakinn er
hverju sinni
æfiferill ein
hvers merks
manns úr for-
tíð eða nútíð.
Það væri ekk-
ert ó>hóif að
hafa slíkan
þátt vikulega.
Þá vantar fast-
an þátt um heilbrigðismál og
læknavísindi. Það gæti ve-rið
gott innlegg í baráttu gegn
skottulæiknum og kukiurum.
Svo vantar okkur t.d. bók-
menntagagnrýni í útvarpinu,
ekki eirKvörðungu upptalnin-gu
á nýútkommum bókum, heldur
beinlínis ritdóma. Það glæðir
bókmenntaáhuga manna.
En rnundi það ekki setja hlut
Jeysisstefnu útvarpsins í hættu?
spyr einhver. Mörg skáldverk
eru beint og óbeint pólitísk
Framhald á bls. 23.
Jónas
Jónasson
Á milili Heklu og Landmanna
lauga liggur litið vatn, á stærð
við myndarlegt
túri. Það nefnist
Frostastaða-
vatn, og er
mönnuim ókunn-
ugt um uppruna
þeirrar nafngift
ar. Vatnið mun
gróðurlaust og
engin er þar
silungsveiði. Sér
HaHgrimur Jónkennileg fegurð
asson kennari er nálega það
eina, sem vatn
þetta hefur til sdns ágætis. Hall
grímur Jónasson, kennari, lýsti
þessu vatni sunnudagskvöldið
13. september, en Haliigrimur er
sem kunnugt er, ferðagarpur
mikill. í lokin flutti hann frum
ort kvæði um Fixxstastaðavatn.
Seinna um lí. öldið var hinn
skemmtilegi þáttur: „Út um
hvippinn og hvappinn". Agnar
Guðnason brá sér fyrst vestur
I Dali og ræddi við Hallgrím
Jónsson, bróður Jóns heitins
frá Ljárskógum. Skáldskapar-
gáfa mun rík í þeirri ætt, og
fór Hallgrímur m.a. með kvæði
eftir sig. Þvi næst heimsótti
Agnar, Guðmund Guðjónsson,
bónda á Saurum í Helgafells-
aveit. Sauramenn áunnu sér
þjóðarloÆ fyrir 4-5 árum, er
þeir sendu útvarpinu tvihöfða
uppvakning í kálfslíki í hefnd
arskyni fyrir rangan fréttaflutn
ing. Síðan þá hefur útvarpið
ekki skrökvað fríviljugt að
hlustendum. Guðmundur Guð-
jónsson er fulltrúi ógiftrá bæ-nda
í Rotary félagsskap þar vestra.
Að lokum brá Agnar sér að
Reykjalundi og kynnti hlust-
endusm all ýtar.ega starfsemi
þar. Vinnuhælið að Reykja-
lundi tók til starfa 1. febrúar
1945. Það hefur stöðugt færzt
í aukana, í fyrstu var þar rú.m
fyrir 20 vistmenn, en nú fyrir
97, og er ávallt fullsetið. Þar eru
trésmíðaverkstæði, járnsmíða-
verkstæði, plastmunagerð, röra-
framleiðsla, saumastofa o.fl.
Vistmenn vinna frá 3-6 tíma á
dag, eftir því sem starfsorka
þeirra leyfir. Framkvæmda-
stjóri hæ’.isins er Árni Eimarsson.
Pétur Sumarliðason ílutti
dags og vegs þátt eftir Skúla
Guðjónsson á Ljótunnarstöðum
á mánudagskvöldið. Hann sagði
m.a., að því væri haldið fram,
að tæknin kæmist inna.n tíðar
á það stig, að líkamleg vinna
yrði að mestu óþörf. Hins vegar
væri mönnum tjáð, að það væri
stórhættulegt heilsu maima að
reyna ekki á líkamann. Hann
sagði, að það virtist draumur
margra að firra unglinga líkam-
legri vinnu, en lengja heldur
námsfcíma þeirra. Þá þróun taldi
hann eigi æskiíega. Skúli taldi
líkamlega vinnu eigi síður holla
sálinni en líkamanum. Hann
taldi óæskilegt að stytta sveita-
vistar tíma kaupstaðabarna á
sumrin. Það hefði holl uppeldis-
áhrif á börn að umgangast dýr,
glæddi með þeim góðvild og um
riyggju. Taldi hann það tákn-
rænt, að nú hefði húsdýraihald
verið bannað innan lögsagnar-
umdæmis Reykjavíkur.
Þá vék Skúli að ýmsum orð-
um íslenzkum, sem væru notuð
í tíma og ótíma og væru orðin
Myndir af læknum
Kona ein, sem var að velja
sér heimilislækni hjá sjúkra-
samlaginu, hringdi til mín og
kvartaði yfir þjónustunni þar.
„Mér var afhentur blaðsnep-
ill með nöfnum nokkurra lækna
og sagt, að úr þessum nöfnum
mætti ég velja eitt. Ég þekkti
hvorki haus né sporð á mönn-
unum, kannaðist ekki einu sinni
við nöfnin — engar frekari upp
lýsingar var að fá. Auðvitað
á sjúkrasamlagið að hafa hand
bærar prentaðar upplýsingar
um aldur og menntun lækn-
anna — og helzt myndir af
þeim,“ sagði konan.
Ég jánkaði öllu sem hún
sagði, fannst það liggja í hlut-
arins eðli að sjúkrasamlagið
ætti að hafa bækling, sem hefði
að geyma nöfn lækna og helztu
upplýsingar um sérgreinar
þeirra, aldur o.s.frv. En ég
maldaði í móinn, þegar hún fór
að tala um Ijósmyndirnar og
sagði, að það gæti varla skipt
miklu máli hvort læknar væru
með stórt eða lítið nef.
En hún stóð á því fastar en
fótunum, að fólk gæti ekki val
ið sér lækni nema^að fá að sjá
mynd af manninum. Ég kem
þessu á framfæri án frekari
umsagnar af minni hálfu.
Mjóu munar
Síðan farið var að merkja ak
reinar á götum borgarinnar hef
ég rekið mig á það, að fjöldi
bifreiðastjóra ekur alltaf hægra
megin þar sem fleiri en ein ak-
rein eru í sömu átt. Tökum
Skúlagötuna sem dæmi. Þar er
oft ekki hægt að komast fram
úr bifreið nema að aka vinstra
megin fram úr. Enda þótt þeim,
sem er á hægri akrein, sé skylt
að gefa stefnuljós, þegar farið
er yfir á þá vinstri, vill það
oft bregðast — og það getur
því verið stórhættulegt að aka
fram úr vinstra megin þótt
margir geri það. Ég hef oft-
sinnis orðið vitni að því að
mjóu munar að slys verði stund
um við slikar aðstæður og ættu
ökumenn að temja sér að aka
vinstra megin þegar það er
fært-
Olíumöl
Malbikunin hefur gengið vel
I sumar, eins og fram hefur
komið í blöðunum — og er
mikill munur að aka um bæinn
nú orðið. Ég gæti vel trúað, að
þessi fjölgun malbikaðra gatna
sparaði okkur stórar fjárhæðir
árlega í viðhaldi og varahluta-
innkaupum fyrir bílana. Ef það
er jafnan haft í huga, þá má
til sanns vegar færa, að í raun
inni sé það ekki dýrt að setja
varanlegt slitlag á götur og
vegi. — Er ekki ætlunin að gera
neinar frekari tilraunir með
olíumölina á þjóðvegunum?
Eða er beðið eftir því hvernig
tekst með malbikun á tunglinu?
Kaupið |iað biizta
RAFHLÖÐUR
fyrir translstor viðtaeki.
Bræðurnir OrmssM
Vestnrgötn S. sími 114«t