Morgunblaðið - 27.09.1964, Blaðsíða 13

Sunnudagur 27. sspt. 1964
MORGU N BLAÐIÐ
13
Sr. Haraldur Sigmar
„I>AR sem góðir menn fara, >ar
eru guðs vegir.“ í>essi orð Björn-
etjerne Björnsons ihins norsika
ekáldjöfurs koma mér í hug er
ég lít í anda liðna tíð og minnist
viðkynningar minnar við séra
IHarald Sigmar dr. theol., um
aneira en þrjátíu ára skeið. Þann
ig munu allir til hans hugsa, nú
(þegar lífsstarfi hans er lakið. Það
tnun þó næsta sjaldgæft að menn
eleppi með öllu við aðkast í líf-
inu, og misjafna dóma samferða-
mannanna. Mörgum er því miður
tamara að lasta menn, en að lofa
fxá. Oft leita menn að þverbrest-
um í lundarfari og líferni manna,
og er furðu fundvísir. Að vísu
þarf ekki að jafnaði að fletta
mörgum blöðum i ævisögu
manna til þess að finna mislit
©g brotin blöð, frásagnir um víxl
epor, eða bresti^ í lyndiseinkun-
lim og dagfari. í þessu tiliti var
eéra Haraldur fágæt undantekn-
ing. Hann var svo einstakur láns
maður að honum tókst að bera
hreinan skjöld um langa ævi,
©g ávinna sér óskert traust og
virðingu allra sem hann átti sam
leið með frá æskualdri til elliára.
Þetta er þeim mun eftirtektar-
verðara þegar þess er minnzt að
hann var prestur með Vestur ís-
lendingum öll árin sem hin and-
lega Sturlungaöld þeirra stóð yf
ir. Var hann þar oft framarlega
í i víglínu. Þá voru mörg spjót á
! iofti og örvadrífa úr ýmsum átt-
trm. Þegar ailar röksemdir voru
þrotnar sem menn kunnu að bera
fram fyrir málstað sínum, var
cft gripið til annarra ráða. Voru
þá tíðum grafnar upp gamlar
fcnútur hvar sem finnast kunnu,
©g þeim fleygt svo langt sem
cugað eygði í ræðu og riti, í
þeirri von að þær kynnu að hæfa
©g særa. Engum var hlíft. Deil-
urnar urðu oft mjög persónuleg-
»r. Slí'kt kemur oft fyrir í ís-
lendingasögum.
í En séra Haraldur gekk ósærð-
iir af þessum vígvelli. Hann hafði
ékveðna sannfæringu um þau
tnál senri önnur, og sló aldrei af
henni. En Txann flutti mál sitt
ávalltmeð svo mikilli hógværð og
prúðmennsku að menn báru virð
ingu fyrir honum og létu hann
•ð mestu óáreittan. Sóknarbörn
þans elskuðu hann og virtu
évallt og allsstaðar sem persónu-
Jegan vin og prest, og þeir sem
*tóðu á öndverðum meiði við
iiann í kirkjumálum viður-
lcenndu fúslega þann maklega
•Imannaróm að hann var ein-
*takt ljáfmenni og prúðmenni.
í Séra Haraldur var fæddur í
| IA.rgyle byggð í Manitóba, 20.
! Cktóber 1885. Foreldrar hans
I voru Sigmar Sigurjónsson frá
j fiinarsstöðum í Reykjadal í Þing-
*yj arsýslu, og kona hans, Guð-
I rún Kristjánsdóttir frá Hólum í
Rey kjadal í sömu sýslu. Þau sett-
•íst að í Argyle byggð, árið 1883,
og bjuggu þar lengi rausnarbúi.
þau eignuðust ellefu börn, öll
bin mannvænlegustu, og er mik-
ill ættbálkur frá þeim kominn.
y Um Sigmar bónda segir í rit-
•iðum heimildum að „hann var
•pakur maður og vinsæll í hé-
raði.“ En um Guðrúnu konu hans
, «r sagt að hún hafi verið „mikil-
| bæf kona,“ og allmikið hafi borið
É henni i félagsmálum. Má af
j þessu þessu sjá að eplið féll ekki
1 langt frá eikinni, því að sonur-
f inn, sem hér um ræðir, og reynd-
»r börnin öll, erfðu hina góðu
eiginleika foreldra sinna.
^ Mun Haraldur hafa verið sá eini
•f níu sonum þeirra hjóna sem
*ettur var til langgkólanáms. Sex
tán ára að aldri hóf hann nám
Við Wesley skólann í Winnipeg,
Ag útskrifaðist frá Háskóla Mani-
toba fylkis með Bachelor of Arts
menntastiginu, árið 1908. Því
Bsest hóf hann nám við lúterska
þrestaskólann í Cicago, og út-
•krifaðist þaðan um vorið 1911.
Br sagt að hann haff verið far-
well námsmaður, og að hann hafi
Jayst öU próf af hendi með góð-
um vitnishurði fyrir ástundun og
afrek í námi, einkum latínu og
grísku.
Þann 18. júní 1911 var hann
prestvígður á þingi hins Evange-
liska lúterska kirkj ufélags ís-
lendinga í Vesturheimi, og fram-
kvæmdi séra Björn B. Jónsson,
þáverandi forseti vígzluna. Var
kirkju)þin.gið það ár haldið í Arg-
yle byggð, og fór athöfnin fram
í 'kirkju Frelsissafnaðar, en þar
hafði Haraldur verið skírður og
fermdur. Er sagt að Sigmar faðir
hans hafi aldrei verið kátari en
þann dag er sonur hans var vígð-
ur, því að hann hafði lengi þráð
að sjá son sinn ná þessu tak-
marki.
Hins vegar gekk hinn ungi
maður inn í prestsstöðuna með
þeirri hógværð og auðmýkt sem
einkenndi hann ávallt síðan. Seg
ir hann í sjálfsævisögunni sem
lesin var við vígsluna meðal ann-
ars: „Með þá trú í hjarta að guð
hafi kallað mig geng ég öruggur
að starfinu, þótt ég hins vegar
finni sárt til ófullkomleika sjálfs
mín.“ Litlu síðar bætir hann við:
„.... ég þakka drottni innilega
fyrir handleiðsluna og varðveizl-
una á liðinni tíð....og fyrir hið
mikla, takmarkalausa meðlæti,
og fel honum um leið mig og
starf mitt á komandi tdmum.“
Tók hann þá þegar við embætti
sem prestur sex safnaða í is-
lenzku nýlendunni í Wynyard,
Saskaschewan, og nágrenni, og
þjónaði því prestakalli í fimmtán
ár.
Hann reyndist strax mjög vin-
sæll sem prestur. Öll prestverk
fóru honum einkar vel úr hendi
Hann var virðulegur maður utan
kirkju sem innan, vænn að vallar
sýn, fríður sýnum, og góður söng
maður. Er hann flutti prédikanir
sínar, má ætla að hann hafi haft
í huga orð Páls postula til safn-
aðarins í Korintubong: „Er ég
kom til yðar, bræður, og boðaði
yður leyndardóma guðs, kom ég
ekki með frá'bærri mælskusnilld
eða speki; því að ég ásetti mér
að vita ekkert á meðal yðar,
nema Jesúm Krist og hann
krossfestann." (I.2:l-2). Ræður
hans voru lausar við allt orð-
skrúð og yfirlæti, voru alþýðu-
legar að efni, vandlega samdar,
og fluttar af augljósri sannfær-
ingu með þeirri rósemi og festu
sem einkenndu hann í öllu dag-
fari.
Hann hætti ekki að vera prest-
ur þegar komið var úr kirkju,
skildi „prestinn“ aldrei eftir
heima á ferðum sínum innan
eða utan sveitar. í návist hans
höfðu menn ósjálfrátt þá meðvit
und að þeir stæðu í návist manns
sem hafði helgað guði líf sitt.
Hann prédikaði hvar sem hann
var staddur, eins fyrir því þótt
hann segði ekki neitt. Við barna-
fræðslu var hann ljúfur og örv-
andi; við sjú'kravitjanir lipur og
nærgætinn; við útfarir framlið-
inna samúðarríkur og hjartahlýr;
á skemmtisamkomum var hann
spriklandi af f jöri, og hrókur alls
fagnaðar. Lí'klega hefir hann kom
ist nær því takmarki að ver*
sannur sálusorgari en flestir
aðrir samtíðamenn hans í presta-
stétt meðal íslendinga vestan-
hafs.
Séra Haraldi voru falin ýmis
trúnaðarstörf í þeim sveitum er
hann þjónaði. Hann var vara-
forseti kinkjufélagsins um langt
skeið, og forseti þess um nokk-
urra ára bil. Hefði hann getað
haldið þeirri stöðu eins lengi
og lög leyfðu, en hann Lét af em-
bætti að læknisráði. Forsetastarf-
ið fórst honum sem annað vel
úr hendi, og óx hann við það að
virðingu og vinsældum. Enda
'þótt hann gengi aldrei á ís-
lenakan «kóla, fór hann ágætlega
með móðurimál sitt í raeðu og riti.
Má sjá þess glöiggan vott í ýms-
um ritgerðum sem eftir hann
liggja í blöðum vestanhafs, eink-
um Sameiningunni og Lögbergi.
En þeir Norður-Dakota prest-
arnir, séra Kristinn K. Ólafsson,
á Mountain, og séra Páll Sigurðs-
son á Garðar hurfu frá presta-
köllum sinum næstum samtímis
árið 1925 fannst forráðamönnum
kirkjumála sjálfsagt að reyna að
sameina byggðina í eitt presta-
kall. Allmikill klofningur hafði
orðið þarna, og gömul sár voru
ekki enn að fullu gróin. Fannst
mönnum, að sá prestur mundi
vandfundinn, sem byggðirnar
gætu sameinazt um. í þessum
vanda var leitað til séra Haralds
og hann kallaður. Hann kom,
og hann brást ekki. Með prúð-
mennsku sinni og hógværð tókst
honum að sameina sundur-
dreifða íkrafta og breiða yfir
þessa byggð bræðralag, vinskap
og tryggð við hið göfuiga og góða
Þjónaði hann sjö söfnuðum á
þessu svæði í hart nær tuttugu
ár, (1926-1945).
Kvonfang séra Haralds reynd-
ist honum eitt mesta gæfuspor
ævinnar. Kom þar fram eins og
oft annars, handleiðslan guðdóm-
lega og meðlæti forsjónarinnar,
sem hann þakkaði guði fyrir á
vígsludegi sínum. Árið 1914 gift-
ist hann Ann Margarethe Thor-
laiksson dóttur hins alkunna öðl-
ings, séra Steingríms Thorlaks-
son í Selkirk, og konu hans,
Eriku Rynning, sem var stór-
ættuð kona frá Noregi, og hinn
mesti skörungur. Varð heimili
þeirra Sigmars hjóna mjög til
fyrirmyndar, enda sór hús-
freyjan sig í ættina um hæfi-
leika .höfðingsskap . og rausn.
Voru þau hjón mjög samhent
í starfi. Svo sem kunnugt er,
urðu tveir sona þeirra prestar,
Haraljl í Vancouver, Washing-
ton, og Eric í Camas, sama ríki.
Eru þeir báðir viðurkenndir hæfi
leikamenn, og vel metnir í sinni
s-tétt. Þriðji sonurinn hefir at-
vinnu í Kelso, og hefir hann
jafnan verið með foréldrum sín-
um. Einkadóttirin Margrét, er
Skúk
SÍÐAN 1962 hafa Kúbubúar hald
ið árlega 22 manna alþjóðlegt
skákmót til minningar um hinn
látna skákjöfur José Raúl Capa-
blánca, sem var heimsmeistari í
skák frá 1921—1927.
Á fyrsta mótinu sigraði pólsk-
argentínski skákmeistarinn M.
Najdorf. Hann hlaut 16(4 vinn-
ing í 21 skák. í öðru sæti urðu
þeir Polugaevski og Spassky með
16 vinninga.
Annað mótið, sem haldið var
1963 vann Rússinn V. Korchnoi,
hlaut 16(4. í öðru sæti urðu Tal,
Geller og Pachman, hlutu 16
vinninga.
Þegar þessar línur eru skrifað-
ar stendur þriðja minningarmót-
ið yfir. Eftir 5 umferðir er röðin
þessi: 1.-2. L. Portisch og W.
Uhlmann 4; 3.-4. L. Evans og
Sthálberg 3(4; 5.-8. E. Jiménez,
Pachman, Smyzlof og Taimanof 3
9.-14. O’Kelly, R. Orteka, Pad-
ewsky, Robatsch, Rossetto og
Udovic 2(4; 15. Cobo 2; 16.-19.
Letelier, Darga, Donner og Santa
Cruz 1(4; 20. Bielicke 1; 21.-22.
Wade og García (4.
gift mætum manni sem heitir
Elvin Kristjánsson, og eiga þau
heima í Hayward, California.
Auk ek'kjunnar og ofangreindra
barna, lætur séra Haraldur eftir
sig þrettán barnaböm, og tvo
bræður í Manitoba, Aibert og
Fred.
Árið 1946 sagði séra Haraldur
lausu prestákalli sínu í Norður
Daikota. Um svipað leyti tók
hann köllun frá íslenzika söfnuð-
inum í Vanoouver, B.C., og þjón-
aði honum næstu fimm árin. En
áður en hann hóf starf þar vestra
tóku' þau hjónin sér skemmtiferð
á hendur til Noregs og íslands.
Á íslandi heimsótti hann átthaga
föður síns í Þingeyjarsýslunni,
og fór víðar um landið. í þeirri
ferð kom hann fram við biskups
vigslu herra Ásmundar Guð-
mundssonar, dr. fcheol. sem full-
trúi kirkjufélags síns, en þeir
höfðu báðir verið samtímis prest-
ar í Wynyard, Sasikatchewan, og
'hafði tekizt með þeim góð vin-
átta sem hélzt æ síðan. í þeirri
ferð var hann sæmdur Riddara-
krossi íslenzku fálkaorðunnar.
Kirkjufélagið gerði hann síðar
(1957) að heiðursforseta sínum,
og ári síðar heiðraði fyrrverandi
prestakall hans í Dakota hann
með lífstíðakjöri sem pastor eme-
ritus. Árið 1944 sæmdi United
College í Winnipeg hann doktors
nafnbót í guðfræði (Doctor Di-
vinitatis, honoris causa).
Árið 1950 var hann tilneyddur
að taka sér hvíld frá störfum
vegna vaniheilsu. Hresstist hann
svo á nokkrum mánuðum, að
hann sá sér fært að taka köllun
Blaine safnaðar í Washington.
Þjónaði hann þar unz hann lét
af störfum fyrir fullt og allt,
árið 1957, og fluttist til Kelso,
nökkru sunnar í ríkinu. Naut
hann sæmilegrar heilsu enn um
skeið, en þar kom að kraftarnir
dvínuðu óðum. Loks varð hann
að mestu rúmfastur, og tvo síð-
ustu mánuðina var hann á spít-
ala, og oft þungt haldinn. En
þrátt fyrir það týndi hann aldrei
gleði sinni eða bjartsýni. Oft
beiddist hann lausnar, og talaði
um vistaskiptin með fögnuði.
„Mín önd er þreytt, ég þrái eitt,
að finna góðan guð.“ Og lausnin
•kom, nýja lífið rann upp fyrir
honum 28. október 1963. Hafði
hann þá náð sjötíu og átta ára
aldri, og verið þjónandi prestur
í fjörutíu og sjö ár.
Útför hans var gerð með til-
hlýðilegri viðhöfn, bæði í heima-
bæ hans, Kelso, og einnig í
Seattle þar sem hann var jarð-
settur. Fyrri athöfnin fór fram
í sóknarkirkjunni í Kelso, 31.
stofu í Seattle á Allra Heilaga
október , en sú síðari i útfarar-
messu, 1. nóv. Sóknarpresturinn
í Kelso stýrði fyrri athöfninni.
Eftirfarandi skák er tefld í 5.
umferð mótsins.
Hvítt: Uhlman.
Svart: Donner.
Drottningarbragð.
I. d4, Rf6; 2. c4, e«; 3. Rf3, d5;
4. Rc3, Be7; 5. cxd5, exdð;
6. Bg5, c6; 7. Dc2, g6; 8. e3, Bf5;
9. Bd3, Bxd3; 10. Dxd3, 0-0;
II. Bxf6. Vel þekkt vending til
þess að geta ‘hafið minnihluta-
sókn á drottningarvæng. 11. —
Bxf6; 12. b4, a6; 13. 0-0, Be7;
14. Habl, Rd7; 15. Hfcl, Bd6;
16. a4, Rf6; 17. b5, axb5; 18. axb5,
Ha3; 19. Dc2, Da8; 20. bxc6, bxc6;
21. g3. Það er svo merkilegt hvað
þessi byrjun og miðtafl teflast
ávallt í sama dúr. Svartur fær
bakstætt peð á c6. Það er eigin-
lega allt og sumt. Hvort hvíti
tekst að notfæra sér veikleikann
á c6 er spurning um tækni og
skákstyrkleika. Það er þó stað-
reynd, að mjög öflugur skákmað
ur, vinnur nær undantekningar-
laust slíkar stöður. 21. — Hc8;
22. Re5!, c5; 23. Rb5, Ha2; 24.
Dxa2! Eini möguleikinn til þess
að tefla til vinnings. 24. — Dxa2;
25. Rxd6, Hc7; 26. dxc5, Hxc5;
Donner velur þann kostinn að
gefa til baka skiptamuninn. Að
öðrum kosti yrði frelsinginn á c5
of sterkur. 27. Hb8f, Kg7; 28.
Hxc5, Dalf; 29. Kg2, Dxe5; 30.
Hd8, De7; Ef 30. — Re4; 21. Hxsd6!
(Re8f). Sl. Ho5-c8, h5; 32. Re8f!,
en forseti Pacific Northwest syn
odunnar, Dr. A. G. Fjellman,
þeirri síðari. Líkmenn voru vald-
ir úr 'hópi vina hans í heimasöfn-
uði, og á meðal fyrrverandi sókn
arbarna haris í Saskatchewan,
Norður Dakota, Vancouver og
Blaine. Synir hans, Harald og
Eric mæltu síðustu orðin yfir
gröf hans á íslenzku. Lásu þeir
hvor um sig nokkur vers úr sálm
inum Allt eins og blómstrið eina,
og fóru með greftrunarorðin og
postullega blessan. Fjölskyldunni
bárust samúðarskeyti úr ýmum
áttum. Hinn mikilhæfi kirkju-
höfðingi Franklin Clark Fry, for-
seti lútersku kinkjunnar i Ame-
ríku, skrifaði bræðrunum eigin-
handar bréf, sem líklega eru ein-
stök í sinni röð vegna vitnisburð-
arins sem þau geyma um hinn
látna. Eru þau því prentuð hér
með. Bæði eru þau dagsett í New
York, 6. nóv. ‘63.
„Dear Harald: The Churoh on
earth is poorer when a trans-
parently Ohristian soul like your
fafcher's leaves it and I bow my
head with you and with all who
loved him at his passing. 1 am
sure that you will find, as I did
years ago on a similar occasion,
brougiht ever so much closer
beyond and the one here, ara
that God‘s two realms, the one
together with him as a link. AH
your life he has been setting vou
an example. There is still sun-
ligsht on his head, this time a
glory, as he waiks ahead. I sor-
row and rejoice with all the Sig-
mars. ... “
„Dear Eric: Your father was
as fine and appealing Christian
personality as I have ever
known, gentle, mild, with a sterl-
ing and unswerving loyalty to
his Lord. May his works follow
him! I thahk God that his sons
are doing so too. It will be an
easy transition for your father
into the courts of the Master's
house, samething that cannot be
said of all of us. That is a
measure of the essential Ohristi-
anity of his life and his inmost
spirit. Do place an arm around
your beloved mother for us all.“
Hefði dr. Haraldur mátt mæla
við sína eigin jarðarför, er mjög
líklegt að hann hefði endurtakið
orðin sem hann mælti á vigslu-
degi sínum fyrir meira en hálfri
öld. Þau voru jafn sönn nú og
þá. Hvar sem litið er á lifsferil
hans, má sjá vott um handleiðsl-
una, varðveizluna, og hið tak-
nvarkalausa meðlæti sem hann
naut hjá guði og mönnum. „Góð-
ur maður á guðs vegum.“ Þann-
ig verður honum bezt lýst, og
þannig mun hans minnst á með-
an þeir eru ofar moldu sem
þekktu hann.
V. J. E.
Rxe8; 33. Hxe8, Dc2; 34. Hc8-d8,
f5. Eftir 34. — d4t; 35. e4 er
svarta staðan tiltölulega vonlaus.
35. Hg8t, Kh7; 3«. Hb8, Dc«;
37. Hgc8, De6; Skárra var 37. —
Da4, en hvítur ætti að vinna eigt
að síður. 38. Hc7t, Kh«; 39. Hh8t,
Kg5; 40. f4t, gefið.
IRJóh.
GLEBAUGNAUÚSID
TEMPLARASUNDI3 (homiö)