Morgunblaðið - 13.10.1964, Qupperneq 17

f.
Þriðjudagur 13. okt. 1964
MORGUNBLAÐID
IT\
Dönsku blöðin um Loftleið-
ir, SAS og handritamálii
Loftleiðlr hafa
haldið samningona
r' DÖNSKU blöðunum verð 'r
cnn tíðraatt um Lottleiðir, S VS
og handritamálið o? hér á eftir
er drepið á það heÞ.'a sem þau
birtu um þessl mál nú fy’ r
helgina.
i Eiigum við að gefa fslending-
um milljónir króna óuk hand-
ritanna? spyr Berl ngske Ti i-
ende í 2. síðu grein föstudaginn
9. október, þar sem sogir, að rú
só mál SAS og Loftiejða kom-'ð
til kasta ríkisstjórnarr.a, það sé
ekki letnigur mál J'Higfélaganua
: íveggja eða flugmálayfirvalda
í landanna heldur sé það orðið
stórpólitískt milliríkjamál og sé
verið að undirbúa viðræður ut-
anríkisráðherra landanna í
K; upmanniahöfn þessa dagana.
Þá segir að það sé hrein ,.gjóf
til handia Islendinguretf SAS-
| londin verði við krofum Loft-
It’ða. Gerugur Einar Rasmus-
I sen, varafluinálastjcri Dan-
merkur, fram fyrir skjöldu og
segir við fréttam-nm blaðsins,
„Við hötfum þegar genigið leng-
tir í átt til samkomulags en.
réttlætanlegt er fré hlutlægu
sjóncirmiði. Nú er öaf stjómar-
valdanna að ákveðs hvort við
eigum að ganga leng’-a og gefa
fsiendingum tekjurnar af fluig-
leiðinni rétt eins og við ætlum
að gefa þeim handnún.**
Það er ekki svo auðvelt, segir
Waðið, að dæma hiuliægt í svo
Ihatrammri deilu, ;em blossar
upp aftur og aftur. A'mennings-
áiitið í Danmörkiu, Noregi og
Svíþjóð er oft fljótt að taka mál
Stað Islendinga og fslendingar
ekki seinir að nota sér það, seg-
ir B.T.
Þá ræðir blaðið vorr.ag á flug
leiðinni Rvk. — N^w York og
segir að bandarísk yrrvöld láti
fcinar ódým ferðir T.otftleiða af-
skiptalausar atf be;\Ti ástæðu
einni saman, að Bandaríkin vilji
t kki eiga neitt á hættu með her-
stöð sína á Keflavíkurflugvelli.
Enn hefur blaðið tftir Einaii
Rasmussen þau umtr.æb hans að
„annað hvort verða Lotftleiðir
að haga ferðum sín-um í sam-
ræmj við það sem þörf er á
uiilli Danmerkur og íslands og
þá skiptuim við oklrui ekki ntf
verðlagi þeirra, el'egar félagið
íær að fljúga eins <*ft og eins
mikið og það lystir en þá verð-
ur það að hlíta sö;nu skilmá,-
um og aðrir.“
Þá ræðir B.T. núve*andi véla-
kost Loftleiða og verðmun þanr*.
stm IATA hefur víðurkennt á
fargjöldum skrúfuvéla og þotum
en hann hefur flugfélaigasam-
steypan ákveðið 30 dali eða 21U
d Kr. á þessari fiugleið, fyr*r
flugleið, fyrir flugfélög innaa
1ATA. Segir Rasmus-:eii, að þið
virðist gefa auga 1«’?, að me3
tilkomu hinna nýju véla Loft-
leiða og styttri fluftíma milii
New York og Re/kiavíkur og
þarafleiðandi stytt-i flugtími
milli Bandaríkjann« u.g Danmerk
ur, ætti munur á J!'uggjöldium
að minnka, t.d. niðu*- 5 20 dali
„Þó höfum við“ segir Rasmus-
st n, „boðið Loftleiðum að mun-
urinn verði 36 dslir, eða 252
d. kr., enda þótt tvo b.riðju leið
arinnar fljúgi félag.ð hinum
r.ýju vélum sínuim Er.gu að síð
ur halda íslendingar fast við
72 dala eða 504 d.kr. mun.“ Seg
ir Rasmussen, að flugmálayfir-
völdin hafi nú gengib eins lang*
og gengið verði til móts við
kröfur Loftleiða, nema almenn
skynsemi verði fyrir borð bor-
in og önnur sjónarnuð látin ráða
„Ef þetta væri nú saltfiskur,
«n ekki flugmál, sem til umræð t
væru,“ segir Rasmnssfcn að lok
um, „skyldu yfirvc-Min þá líka
tilkynnia dönskum fi^kinnflyti.
endum að þeir geti ’rtitt mark-
tðsverð alls staðar neina á ís-
landi, þar verði þeir að greiða
2u aurum meira fyrir kílóið af
tillitssemi við tilfimiir.gar íslenl
inga?“
Afhendingin afleitt fo.dæmi
í ritstjórnargrein, sem birtist
við hlið greinarinnav um SA3
og Loftleiðir, ræðir „Berlingske
T'dende“ handritam í1'ð og með-
ierð þess í danska þinginu og
segir að þingmenn b.afi ekki ó-
bundnax hendur með tilliti 'il
málsins auk þess sem frumvarp-
ið um afhendingu handritanna
skapi afieitt fordæmi varðanúi
efhendingu fornminia sem aflað
hafi verið á viðurkmndan máta.
Þá segir í ritstjórnsrgreininm,
að enda þótt þingið jvti ráðstaí-
að eignum Konuugsbókhlöðu
eftir geðþótta, sé þcí annan veg
farið um Árnasafn, scm sé einka
siofnun.
„Þjóðþingið ætlar nú að sam-
þykkja lög, sem dra.ga þann dilk
fyrstan á eftir sér að höfðað
verður mál til þess að fá úr
því skorið hvort þ?u séu rétti-
iega sett og þann dilk annan að
íjögurra manna dinsk-íslenzka
netfndin á fyrir höi.dum erfi+t
og ekki sársaukaJaust reiptog
um hvaða handrit aí'öenda sku'il
mg hver ekki“. „Það virðist ó-
hjákvæmilegt", segir blaðið, „að
meirihluti þjóðþing"'>-s telji sig
íkuldbundinn til þess að sam-
þykkja afhendingur s, sem i ó
stríði mót allri sJ'.yrsemi. En
er það nauðsynieg*' sð röng á-
kvörðún, sem þó er ætlað a-3
stilla til friðar, leggi dröig a3
svo hatrömmum og langvarand*
deilum sem þetta 1 ayafrumvai o
gerir?“ spyr Berlingske Tid-
ende“.
„Islendingar sitja við sinn
keip“
„Ekstcabladet" ?e*ir einnig
mál SAá og Loftleiða að urn-
ta.setfni á laugardag.r n og segir
m. a., að nú sé þrjózka íslen.t-
inga komin á könnu stjórnar-
valda, og að utanrík sráðherrar
'andanna hafi nú fengið m.-d
SAS og Loftleiða til úrlausnar
Flugfélögin hatfi ekki sjálf get-
að_ leyst það og það hafi flug-
málayfirvöld landan.'p. ekki heid
ur getað, en loftferðasamningur-
inn milli Svíþjóðar Noregs og
Danmerkiur annamegar og ís-
lends hinsvegar ren’ii út fyrir 1.
nóvember, svo ekki sé mikill
tími til stefnu.
„íslendingar eru þrjózkir og
sitja við rinn kcip“, segir
, Ekstrabladet“ Þeir "ilja halda
500 króna muninum rem nú er
á fargjöldum félagir na á Atl-
antshafsleiðinni, enda þótt þelr
taki í notkun nýjar vélar, hrað-
fleygari og þægilegri, með meira
farþegarými sem kc'Ivarpa fo.r-
sendum mismunaritis sem áður
var.“
Segir blaðið, að eina ástæðan
til þess að malið >e ekki löngu
útkljáð og úr söi'unni sé ótri
n. anna á Norðurlöndum við al-
menningsálitið Loftleiðir cg
íslendingar haldi auðvitað fist
i*. am smum málstíð og sum
sænsk blöð hafi funclð hjá sér
hvöt til þess að b.'ðjf, SAS dð
gjöra svo vel að láta „lit’a
fkinnið“ í fnði. íslerzka stjórn-
in hafi að sönnu ekkert lát',3
t ÞPi um álit sitt, en i íslenzkum
blöðum hatfi komið 'rara tillögur
um að haetta við bvgigingu nor-
tæna hússins í Reyi javik (t>g
þarmeð hætta no.-rænni sam-
vinnu) ef Loftleiðir fá: ekki sínu
frsmgengt.
Almenningsálitið o< aurarnir
„Information" uehr einnig
mál Loftleiðá og S'\.S að umtals
efni í ritstjórnargrein sinni á
föstudaginn og skýnr aðdrag-
snda málsins fyrir lesendum sín-
um í örfáum orðum. Minnir blcö
ið á, að Loftleiðir séu jafn dýr-
seldir og IATA-félögm á flug-
lciðunum milli fslauds og Norð-
urlandanna en hafi íij þess fuil-
tirgi Bandaríkjanna að fljúga ó-
dýrar milli Reykjav’ikur og New
York og sé það vegrva þess að
I Bandaríkj amönnum sé umhug
aC um að friður riic; og ró á
Keflavíkurflugveili. ,,Hinar ó-
dýru ferðir Loftleiða njóta mik
illa vinsælda flugfarbtga,“ segir
blaðið, „en SAS er c-kki alveg
eins mikið um þær gefið. Tii-
raunir til málamiðlunar undan-
farið hafa engan á’‘angur bonð
og nú er málið komii til kasta
stjórnarvalda.“
„Því má ekki g eyma", segir
blaðið emifremur „aó hér er um
milljónir króna a.i tc-fla fyrir
SAS, jafnvel þó félaplnu haCi
vegnað vel s.l. ár — er. líka um
v’nsældir þess. Almi-nningsálit-
ið er þess eðlis, að eí það vekur
gremju manna, að öAS sé mis-
rétti beitt (eins og t.d. takmark-
anir Englendinga á U’ndingaleyf
um á Prestwick), hlýtur þið
einnig að vekja givmju þeitra
og reiði ef SAS w’itir ísland
rmsrétti. Þá tekur það upp
hanzfcann fyrir þann sem síður
má sín. Á meðan c yggi er í
cngu áfátt, mun almenningur
ekki telja það óréitJáta sam-
keppni, er Loftleiðir fcvrast braut
ryðjendur um ódýrar fluigferðir
einkum og sér í .agi þar sem
við er að etja fastaverð alþjóð-
Jegrar flugfélagasair.steypu. Þess
vegna verða fulltrúar SAS-land.
anna einnig að gefa því augr.
af hvoru þeir geti heldur séð —
aurunum — eða almerningsálit-
inu.
Á öðrum stað í bla°r5nu rekur
Intformation nokkuð inntak grein
ar þeirrar sem birtlst í „Aft-
onbladet", blaði sænsku verka-
Ivðsfél., 7. októbí? þar sem
baldið er uppi vörnj.m fyrir Loft
ieiðir og sænska fluginálastjórn-
in borin þungum söbum um ó-
réttlæti og yfirigang gtgnvart fí-
h ginu.
í sama blaði, 8 ckt., seg’.r
, Information" frá hardritamál-
ínu og hinni fyrirhayuðu má i-
l.öfðun Árnasafns, ei fruimvarp-
ið um afhendingu íslenzká hand
ritanna verði samþykkt og seg-
ir að mörgum þyki <*kjóta þar
nokkuð skökku við, er safnið
ir.uni að líkindum nots hluta af
stvrk þeim sem ríkið leggur þcí
til til þess að star.dast straum
af málskostnaðinum.
Segir blaðið að til clíks murii
ebki koma, safnið eig* sjálft ail.
gilda sjóði, eða um 100 000 d kr,
s :m að sumu leyTÍ sé erfðaf?
Arna Magnússonar o" að öðru
gjatfir ýmsar sem safninu hafi
borizt á síðari ár*un „Það er
hverjum manni fuu-ljóst“, seg-
ir „Information", að 100.000 kró*i
urnar hrökkva skamo.t, ef má's
böfðuninni verður haldið til
streitu, en stjórn saf.isins gerir
ráð fyrir því, að áhugi sé nú
svo mikill í Danmöiku á hand-
ritamálinu að ekki vcrði erfi;t
að safna því fé sem til þurfi hjá
einstaklingum, ne;na til þess
kæmi að safnið fengj gjafasóki
í málinu.
Eftirprentanir
amerískra
málverka
í AMERÍSKA bókusafninu v'ð
Hagatorg er til sýnis um pessar
n.undir eftirprenta"*'r (prints)
af myndum eftir tíu bandaríska
listmálara. Sýndar eru svar'-
listarmyndir og önnur verk, og
er útfærsla og viðtf?.'>gsefni lis’a
n’annanna hin ma r* brey tileg-
US'tU.
Listajverkin munu verða til
ajlnis í bókasafninu um óákveð-
inn tíma.
Listamennirnir, ccm verk n
eru eftir, eru:
Josef Albers, Leonard Bask-
in, Edmund Cassarella. Lee Ches
ney, Arthur Deshait-s, Chairn
Koppeiman, Midhael Mazur, B>r
is Margo, John Paul ,'ones, Viu-
cent Longo.
Kaupmannahöfn, 12. okt.
Einkaskeyti frá Rytgaard.
UMRÆÐUR um lendingar flug-
véla Loftleiða á Norðurlöndum
fara nú ekki lengur fram meðal
viðkomandi umferðarmálaráð-
herra, heldur verður það tekið
til meðferðar á fundi utanríkis-
ráðherra landanna.
Fulltrúi Loftleiða i Kaup-
mannahöfn, H. Davids Thomsen,
skrifar um málið í Berlingske
Aftenavis í dag, og segir þar m.a.:
Loftleiðir hafa í einu og öllu
farið eftir ■ ákvæðum gildandi
samninga, enda hafa viðkomandi
loftferðayfirvöld ekki dregið það
í efa.
Thomsen segir ennfremur að
Loftleiðir hafi aldrei farið upp-
fyrir þá farþegatölu, sem félaginu
er heimilt að flytja til og frá
Norðurlöndum og að fyrirhugað-
ur lendingarfjöldi eftir að nú-
gildandi samningar renna út feli
ekki í sér neina aukningu frá því
sem nú er.
Danska hlaðið hefur snúið sér
til loftferðayfirvaldanna varð-
andi grein Thomsens. Hefur blað-
ið það eftir yfirvöldunum að rétt
sé, að eftir að Loftleiðir tóku
DC-6 flugvélar í sína þjónustu ár
ið 1960 hafi verið gerður nokkurs
konar leynisamningur til viðbót-
ar gildandi samningi um viður-
kenningu á þessari breytingu.
En þar var þó ákvæði um að
ekki mætti verða breyting til
batnaðar á aðbúnaði farþeganna.
Þegar Loftleiðir taka nýju skrúfu
þoturnar í umferð frá 1. nóvem-
ber telja loftferðayfirvöld Norð-
urlandanna hins vegar að hér sé
um mikla bót að ræða á allri leið-
inni frá Kaupmannahöfn til New
York þótt nýju vélarnar fljúgi
aðeins á leiðinni Reykjavík-
New York. Segjast yfirvöldin
ekki líta þetta sömu augum og
íslendingar, því líta beri á alla
ferðina sem eina heild, en ekki
tvær ferðir, eins og íslendingar
vilji halda fram. Flestir farþeg-
— /ðja
Frh. af bls. 28
Kommúnistar hlutu því fulltrú-
ana þrjá, en þeir hafa lengi ráðið
lögum og lofum í þessu félagi.
Fulltrúar Múrarafélagsins á
Alþýðusambandsþingi eru þeir
Eggert G. Þorsteinsson, Einar
Jónsson og Hilmar Guðjónsson.
Fulltrúar Iðju eru þessir:
Guðjón Sigurðsson, Iðja.
Ingimundur Erlendsson, Iðja.
Jón Björnsson, Vífilfell.
Jóna Magnúsdóttir, Barnafata-
gerðin.
Runólfur Pétursson, ísaga.
Klara Georgsdóttir, Borgar-
þvottahúsið.
Guðmundur Jónsson, Kassa-
gerð Reykjavíkur.
Ragnheiður Sigurðardóttir,
Leðurverkst. Víðimel.
Rafn Gestsson, Dósaverksm.
Guðmundur Ingvarsson, Hamp
iðjan.
Anna Sigurbjörnsdóttir,
Efnablandan.
Ingólfur Jónasson,
O. J. & Kaaber.
María Vilhjálmsdóttir, Máln-
ing.
Bjarni Jakobsson, Axminster.
Guðríður Guðmundsdóttir,
Sanitas.
Ólafur Pálmason, Hampiðjan.
Guðmundur G. Guðmundsson,
Víðir.
Dagmar Karlsdóttir, Kápan.
Kristín Hjörvar, Vogaþvotta-
húsið.
Fulltrúar A.S.B. eru þessir:
Birgitta Guðmundsdóttir, Guð-
rún Finnsdóttir og Auðbjörg
Jónsdóttir.
Ilúseigendafélag Reykjavíkur
Skrifstofa á Grundarstíg 2A
Sími 15659. Opin kl. 5—7 alla
daga, nema laugardaga.
anna með Loftleiðum fari ekki
alla leið frá Norðurlöndum til
Bandaríkj anna.
— Geimfarar
Framhald af bls. 28 ’ ’
menningarnir Vladimir Komarov,
ofursti, Konstantin Fektistov,
prófessor og Boris Yegorov. Sá
fyrstnefndi er verkfræðingur,
37 ára, og hefur starfað við verk-
fræðideild háskóla flughersins.
Fektistov er 38 ára og þekktur í
Sovétríkjunum fyrir vísindastörf.
Yegorov er yngstur, aðeins 27
ára, og læknir að mennt. Allir
eru geimfararnir kvæntir.
Geimskipinu var skotið á loft
kl. 7,30 í morgun (ísl. tími) og
segir í fréttum frá Moskvu að
notúð hafi vérið ný gerð eld-
flauga til að flytja skipið á braut
sína. Er tilgangurinn með skot-
inu sá að kanna samstarfshæfni
manna úti í geimnum, og einnig
verða gerðar margvíslegar rann-
sóknir. Ekki er vitað hve lengi
skipið á að vera á lofti, en til-
kynnt er að ferðin muni taka
langan tíma. Helzt er gizkað á
að þremenningarnir verði í eina
viku úti í geimnum.
Þegar fyrstu hringferðinni um-
hverfis jörðu var lokið sendi
áhöfn geimskipsins kveðjur til
miðstjórnar kommúnistaflokks
Sovétríkjanna, ríkisstjórnarinn-
ar og Krúsjeffs forsætisráðherra.
Voru kveðjurnar samhljóða:
„Áhöfnin hefur það gott. Tækin
starfa eðlilega, geimferðin geng-
ur vel. Við þökkum sovézku
þjóðinni, flokki okkar og ríkis-
stjórn fyrir þann trúnað, er okk-
ur hefur verið sýndur.“
Þá tilkynntu geimfararnir aS
Yegorov læknir hafi skoðað fé-
laga sína og síðan hafi þeir snætt
hádegisverð. í fjórðu hringferð-
inni sendu geimfararnir svo
kveðjur til íþróttamanna á Ól-
ympíuleikunum í Tókíó og til
íbúa Afríku. Svo töluðu þeir við
Nikita Krúsjeff, forsætisráð-
herra, sem er staddur í sumar-
bústað í Kákasus. Þakkaði Krús-
jeff geimförunum fyrir afrekið,
og óskaði þeim góðrar heimkomu.
Þessu viðtali var svo útvarpað
um Sovétríkin, og einnig sendi
sjónvarpið út myndir af geimför-
unum um borð í Voskhod. Virð-
ist þröngt um þremenningana
um borð. Svaraði Vladimir Koma
rof, ofursti, fyrirspurnum sjón-
varpsþularins og sagði að þeir
þremenningar mundu Ijúka verk
efni sínu eins og til væri ætlazt.
Myndirnar voru skýrar fyrst en
dofnuðu svo.
Nokkuð er rætt um það I
Moskvu að ef til vill verði sent
annað þriggja manna geimfar á
loft á morgun, ,og að þá verði
gerðar tilraunir til að fara frá
skipinu úti í geimnum. Er jafnvel
gizkað á að einhver þremenning-
anna í Voskhod verði látinn fara
yfir í hitt geimfarið.
Eins og gefur að skilja hefur
fréttin um geimfarið vakið mikla
athygli í Sovétríkjunum sem
annars staðar. Er stöðugt skýrt
frá ferðinni í útvarpi og sjón-
varpi í Sovétríkjunum, og blöðin
birta margar greinar eftir sér-
fræðinga um ferðina.
Leonid Sedov, prófessor, skrif-
ar í Izvestia í dag og segir að
ferð þessi hafi orðið til þess að
sýna að hugsanlegt sé að senda
mannað geimfar til annarra
stjarna. Læknisfræðiprófessorinn
Andrei Legendinski heldur því
fram að rannsóknir Yegorovs úti
í geimnum séu afar mikilvægar
frá vísindalegu sjónarmiði, og
taki fram öllum svipuðum rann-
sóknum til þessa.
í Bandaríkjunum er fylgzt vel
með þessu nýja geimskoti Sovét-
ríkjanna, og hefur bandaríska
utanríkisráðuneytið sent Rússum
heillaóskir og óskað geimförun-
um þremur góðrar heimkomu.