Morgunblaðið - 27.11.1964, Blaðsíða 19

Föstudagur 27. nóv. 1964
MORGUNBLAÐIÐ
19
UM BÆKUR
f *
0, að ég kynni nð yrkjn brng
í -
LISTAMANNALJÓÐ.
Magnús Á. Árnason safnaði
ljóðunum og sá um útgáfuna.
Helgafell 1964.
' ÍSLENZKIR myndlistarmenn
eru ekki frábrugðnir öðrum íbú-
um landsins að því leyti að löng-
unin til að heita skáld er rík í
þeim. Listamannaljóð sanna
þetta. Þau minna mig dálítið á
safn átthagaljóða, qg þegar um
þau er fjallað verður að hafa í
huga að hér er um föndur að
ræða, oftast nær jákvæða tóm-
stundaiðju, eins og hjá alþýðu-
skáldunum. „ó (að) ég kynni að
yrkja brag“, kveður Sölvi Helga-
son, og tjáir þar óskir margra
ónefndra manna sem fást við
Ijóðagerð.
Enginn íslenzkur myndlistar-
maður hefur stundað ritmennsku
ef jafn miklu kappi og Jóhannes
Sveinsson Kjarval. Margar
þækur hefur hann sett saman um
dagana, en þær eru sjaldgæfir
gripir. Hann er of lítillátur til að
kæra sig um að verða frægur af
skáldskap. En hvernig væri að
kunnáttumaður tæki saman úr^
val úr verkum hans í því'skyni
að kynna skáldið Jóhannes
Svéinsson Kjarval fyrir alþýðu
manna? í þessari bók á Kjarval
tvö Ijóð sem litla hulgmynd gefa
um hann sem skáld. En hér eru
línur sem bera honum fagurt
vitni:
Á alvíddar barmi
hyldjúpsins hjarta
er hugurinn bundinn
í augans myndum.
Fjallhringsins tvöfalda tal
togar skynsemd
að upphafs lindum.
Því miður er erfitt að finna í
Listamannaljóðum álíka persónu-
leika, enda ekki við því að bú-
est. Ég finn mig ekki kallaðan
til að lýsa því fyrir þjóðinni
hversu einstakur Jóhannes
Sveinsson Kjarval er. Allir vita
að hann er stolt íslenzkrar mynd-
listar í dag, og hann er líka
skáld ef að er gáð.
Sæmundur Hólm rímar
Skemmtiletga I kvæðinu „Elska
flestir ágirnd“, og af verkum
nokkurra myndlistarmannanna
*ná ráða, að þeir hefðu getað
©rðið þokkaleg skáld ef þeir
ihefðu valið sama kostinn og
alvöruskáldin: vanda sig eftir
megni, og ekki gleyma að mála
i tómstundum sínum.
En bíðum við. Þegar að þeim
myndlistarmönnum kemur sem
fæddir eru á tuttugustu öld fer
að gæta viðleitni til skáldskapar,
©g það er ljóst að þessir höf-
undar hafa gert sér far um að
lcynna sér alvöruskáldin. Ég á
við þau Nínu Tryiggvadóttur.
Hörð Ágústsson og Sigríði
Björnsdóttur.
Svo einkennilega vill til að
bæði Hörður og Nína eiga hér
lagleg ljóð um Hafnarfjörð. Ljóð
Nínu nefnist „Dagsverk", og er
þannig:
Ég hef verið í Hafnarfirði
á sumardegi,
hraunið ilmaði
af þurrum fiski.
Ég sá húsin spegla sjg
í silkibláum sjónum,
menn og konur
með krosslagða fætur
l strætisvagni —
— er þetta allt?
Ég tók niður liti —
rautt, gult og blátt
og kallaði það dagsverk.
Hörður Ágústsson kallar ljóð
■itt „Sól á Hafnarfirði“;
Jóhannes Kjarval
Hið stöðuga vindgnauð daganna
hefir vikið
um stund fyrir kliði bæjarins,
eins og gára á vatni
víkur fyrir spegli þess.
Eins og spegillinn gefur þá mynd
af himni og skýjum
þannig birtir hljóður
bæjarkliðurinn
sem líður upp af þökum húsanna
eins og bæn,
það líf, sem hér hrærist: Fimm
þúsund menn.
í ljóðum þeirra Nínu og Harð-
ar er listræn viðleitni. Nína er
fáorðari og varkárri, en Hörður
siglir djarfara, og er þess vegna
hætt kominn sumstaðar. Hann á
samtals sex ljóð í bókinni, og þó
að viðvaningsbraigurinn leyni sér
ekki ems og að líkum lætur,
mætti ætla að hér sé um upphaf
á rithöfundarferli að ræða.
Sigríður Björnsdóttir, hefur
gefið út bók með ljóðum og
teikningum. Það ljóö sem hér er
birt er nýtt, og eykur ekki álit
mitt á henni sem skáldkonu.
Sigríður kann að draiga upp
snöggar myndir sem hvorki
líkjast spurningum né svörum,
eru raunverulega ekki neitt, en
engu að síður lifandi. Sigríður er
of margorð í þessu ljóði, qg það
fer henni ekki vel. Fvrsta erindið
er bezt.
ég var hjá þér
haust
og geymdi gleði
mína
er ég horfði á
sofandi andlit
þitt
við hvítan
vegginn
Auk þeirra málara sem é|g hef
nefnt eru í Listamannaljóðum
kvæði eftir Sigurð Guðmundsson,
Ríkharð Jónsson, Gunnfríði Jóns-
dóttur, Finn Jónsson, Magnús
Á. Árnason, Guðmund Einarsson
frá Miðdal, Freymóð Jóhanns-
son, Eggert Laxdal, Ólaf Túbals
og Ásgeir Bjarnþórsson. Aftast
í bókinni eru sjálfsmyndir höf-
undanna.
Ég sé eniga ástæðu til að amast
við því sem stendur á þessari
bók. Margir munu hafa af henni
yndi, og líklega mun það
skemmta listamönnunum sjálf-
um að sjá eftir sig ljóð á prenti.
Magnús Á. Árnason hefur verið
duglegur að safna þessu saman,
hvort gera hefði mátt betri bók
með listamannaljóðum er mér
ekki kunnugt. En það má telja
vist að fleiri myndlistarmenn
hafi dundað við skáldskap á ís
landi en þessir. Ef til vill þora
sumir þeirra ekki að sýna kvæði
sín, qg að þessu leyti eiga þeir í
sama stríði og skáldin. Þau eru
að drepast úr hræðslu við að
einhverjir sjái til þeirra meðan
þau glíma við málaralistina, að
ég tali nú ekki um að það sem
þau klessa á strigann Verði
bölvuðum alvörumálurunum að
hlátursefni.
Jóhann Hjálmarsson
Olíuleit í Græn
landi
Kaupmannahöfn 25. nóv. NTB
Efnahagsmálanefnd danska
þingsins samþykkti í dag að
leyfa olíuleit á tveimur stöðum
í Grænlandi. Það er einkafyrir-
tæki, sem hyggst leita olíunnar,
en ef hún finnst, á síðar að semja
um nýtingu olíunnar.
46 hafa nú látizt
Róm, 25. nóv. — NTB.
TALA þeirra, sem létust er
sprenging varð í Boeing 707 flug
vélinni frá TWA, er nú komin
upp í 46 manns.
Bók ísleitdings um upp-
reisnarmenn í Kúrdistan
MORGUNBLAÐINU hefur bor-
izt bók Með uppreisnarmönnum í
Kurdistan eftir Erlend Haralds-
son. Skuggsjá gefur bókina út.
Sagt er á kápu að höfundi
Ihafi verfð smyglað inn í land
Kúrda og ti'l uppreisnarmanna
þar. Fór hann huldu höfði um
nætur, en svaf á daginn. í bók-
inni er sagt frá landinu, sem
höfundur ferðaðist um, uppreisn
armönnurh og aðbúnaði þeirra,
en inn í frásögnina er fléttuð
saga kúrdísku þjóðarinnar, sem
er allbrösótt með köflum.
Óhikað má fullyrða, að nýstár
legt sé áð ungur íslendingur
skuli hafa komizt til bækistöðva
Kúrda í frak, enda vart hægt að
segja, að þær slóðir séu bein-
línis í þjóðbraut.
Erlendur Haraldsson
Fé veitt til ílugvallar fram-
kvæmda í Færeyjum
r
Agúst Ebenezers-
son togaraskip-
stjórí látinn
ÞANN 12. þ.m. lézt í sjúkrahúsi í
London eftir stutta legu Ágúst
Ebenezersson, togaraskipstjóri,
65 _ ára að aldri.
Ágúst var Vestfirðingur að ætt,
fæddur í Þernuvík við ísafjarðar
djúp 21. ágúst 1899. Ágúst stund-
aði sjómennsku alla ævi, fluttist
til Grimsby árið 1981 og var þar
togaraskipstjóri yfir 30 ár, m.a.
öllstríðsárin.
Ágúst var hið mesta glæsi-
menni, harðduglegur og mikill
aflamaður. Hann var léttur í
skapi, vinsæll og vel látinn af
öllum, sem af honum höfðu ein-
hver kynni.
Kona Ágústs, frú Guðný Valde
marsdóttir frá Bíldudal lifir
mann sinn ásamt þremur sonum
þeirra hjóna, sem búsettir eru
í Grimsby.
„Ekki orð heldur athafniry/
f TILEFNI hins árlega ung-
templaradags koma samtök
þeirra á framfæri eftirfarandi
ávarpi undir kjörorðinu: „Ekki
orð heldur athafnir“. í sambandi
við þennan árlega dag ungtempl-
ara um heim allan, mun formað-
ur íslenzkra ungtemplara, séra
Árelíus Níelsson, flytja erindi í
útvarpið föstudagskvöldið 27.
nóvember og nefnist það: Vanda-
mál æskulýðsins.
Ávarp í tilefni af
ungtemplaradeginum 1964
Hin geysilega þróun, sem orð-
ið hefur hinn síðasta áratug —
sérstaklega á sviði tækni og efna-
hags — hefur fært einstaklinga
og þjóðir nær hvert öðru og gert
heiminn að einni heild.
Auglýsingatæknin hefur skap-
að menningarlegt samfélag. Atom
vopnin flutt öllum sameiginleg
örlög.
Þetta allt og margt annað hefur
það í för með sér, að við verð-
um óhjákvæmilega þátttakendur
í þeim vandamálum, sem varða
heiminn sem eina heild.
Kynþáttavandamálið, flótta-
mannavandamálið, framfærslu-
vandamál, framleiðsluvandamál,
menningarvandamál, félagsleg
vandamál, ekki sízt áfengisbölið
— allt hefur sérstaka þýðingu
fyrir þróun hinna einstöku landa
og hag eða heill hvers einstakl-
ings, hvar sem er í veröldinni.
Því meira sem gert er til að
leysa þessi vandamál í samein-
ingu og með velferð alls mann-
kyns að takmarki, þeim mun
meira verður öryggið og hag-
sældin fyrir hvern einstakling.
Það erum við mennirnir, sem
skapað höfum vandamálin. Því
verðum við að leysa þau. Sá
arfur, sem við unga fólkið hljót-
um, krefst þátttöku og fram-
kvæmda.
Krafan er sú, að við sýnum
vilja og hæfni til starfa, að við
notum tímann til starfs til mót-
unar þeirri framtíð, sem við fá-
um okkar eftirkomendum í hend
ur.
Á ungtemplaradaginn viljum
við senda orð Bertrands Russels
út til mannkynsins:
„Það hefur aldrei verið neitt
tímabil í veraldarsögunni frem-
ur en nú, þar sem skírskotun til
hugsunar og samvizku einstakl
ingsins væri nauðsynlegri Allar
mannlegar verur — yfirleitt hver
einasta manneskja geta átt sinn
hlut að því að bæta heiminn.“
Út frá þessu sjónarmiði ósk-
um við þess, að sú aðstaða, sem
mótar alla viðleitni til umbóta í
veröldinni, megi lúta kjörorðinu:
EKKI ORÐ, HELDUR
ATHAFNIR.
Þórshöfn, 25. nóv.
FJÁRMÁLANEFND danska
þingsins veitti í dag 1,6 millj.
danskra króna "til flugvallargerð
ar á Vogey. Umrædd flugvallar
gerð felst i því, að því er flug-
málastjórnin danska segir, að
flugbrautin, sem nú er 980 metr'.
löng, verður lengd í 1100 metr.
Að auki verði ýmsar tálmanir
við sjálfa brautina, holur og
annað slíkt, fjarlægðar.
Þá er ráðgert að gera „rampa“
við flugvöllinn, koma upp ýms-
um miðunartækjum m.a. radíó-
vita. Hins vegar er ekki ráð fyr-
ir því gert, að tæki til „blindra
lendinga“ verði á staðnum.
Þá verður aukið við slökkvi- og
öryggistæki, og flugvallarbygg-
ingin stækkuð. — Arge.
35. sýning
IVf jallhvítar
Barnaleikritið Mjallhvít verður
sýnt í 35. sinni n.k. sunnudag
í Þjóðleikhúsinu. Aðsókn hef-
ur verið mjög góð að þessum
barnaleik og hefur verið upp-
selt á flestar sýningar leiksins.
Leikurinn verður á næstunni
sýndur kl. 3 á sunnudaginn. —
Myndin er af Helgu Valtýs-
dóttur í hlutverki vondu
drottningarinnar.