Morgunblaðið - 13.07.1965, Blaðsíða 14

14
MOkCUHBLAÐIÐ
Þriðjudagur 13. júlí 1965
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
' Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 90.00 á mánuði innanlands.
f lausasölu kr. 5.00 eintakið.
RÍKISSTJÓRN í SÓKN
Tííkisstjórnin er í sókn, hin
ábyrgðarlausa stjórnar-
andstaða Framsóknarmanna
og kammúnista er á undan-
haldi. — Stjórnarflokkarnir
standa samhuga í miklu upp-
byggingarstarfi. Stjórnarand-
stöðuflokkarnir eru innbyrðis
sundurþykkir og sammála
um það eitt, að torvelda eftir
fremsta megni framkvæmd
hinnar jákvæðu stjórnar-
stefnu.
Þetta eru nokkrar höfuð-
staðreyndir íslenzkra stjórn-
mála í dag.
Það er nauðsynlegt að þjóð-
in geri sér þessar staðreyndir
ljósar. Á þeim veltur afstaðan
til framtíðarinnar. Og fram-
tíðin skiptir meginmáli. Það
er hægt að jagast endalaust
um atburði liðins tíma. En
hitt er miklu þýðingarmeira
að dregnar séu af þeim réttar
ályktanir í þágu framtíðarinn
ar.
Núverandi ríkisstjórn mætti
fjölþættum vanda og erfið-
leikum af manndómi og festu.
Hún hikaði ekki við að segja
þjóðinni sannleikann um upp-
gjöf og þrotabú vinstri stjórn-
arinnar. Hún gerði nauðsyn-
'legar ráðstafanir til viðreisn-
ar, enda þótt hún gerði sér
ljóst, að þær væru ekki allar
vinsælar í bili. En viðreisnin
bar tilætlaðan árangur og ís-
lenzkir kjósendur veittu Við-
reisnarstjórninni glæsilega
traustsyfirlýsingu í Alþingis-
kosningunum sumarið 1963, og
fólu henni ótvírætt umboð til
þess að fara áfram með völd.
Þetta bar lýðræðislegum
þroska íslenzkra kjósenda ó-
tvírætt vitni. Öruggur meiri-
hluti íslendinga skipaði sér
undir merki hinnar frjáls-
lyndu uppbyggingar- og fram-
farastefnu, en hafnaði úrræða
lausum glundroða Framsókn-
armanna og kommúnista.
Yfirstandandi kjörtímabil
er nú hálfnað. Á þeim tveim-
ur árum hefur ríkisstjórnin
haldið áfram framkvæmd
hinnar jákvæðu stjórnar-
stefnu. Bjargræðisvegir lands
manna hafa verið efldir af
meiri framsýni og í stærri
stíl, en nokkru sinni fyrr. Af
því hefur leitt stórfellda fram
leiðsluaukningu og bætt lífs-
kjör fólksins. Úr erfiðleikum
einstakrá landshluta af völd-
um aflabrests hefur verið
reynt að bæta með raunhæf-
um aðgerðum og glöggum
skilningi á eðli vandamál-
anna. í menningar- og skóla-
málum hafa verið stigin
stærri skref fram á við en
nokkru sinni fyrr. Stuðningur
við vísindalega rannsóknar-
starfsemi í þágu bjargræðis-
! veganna hefur verið stórauk-
in og áherzla lögð á áfram-
haldandi ráðstafanir til þess
að tryggja félagslegt öryggi.
Allt eru þetta staðreyndir,
sem allir vitibornir og sann-
gjarnir íslendingar þekkja og
viðurkenna.
Það er á þessum grundvelli,
sem núverandi ríkisstjórn
stendur í dag. Þess vegna er
hún í öruggri sókn og nýtur
vaxandi trausts. Þess vegna
eru flokkar stjórnarandstöð-
unnar á undanhaldi og loga
að innan af illdeilum og sundr
ungu.
HEIMSÓKN
TORSTEN
NILSSONS
TTin opinbera heimsókn Tor-
stens Nilssons, utanríkis-
ráðherra Svíþjóðar, hingað til
lands fyrir skömmu, var í
senn gagnleg og ánægjuleg.
Hinn sænski utanríkisráð-
herra fékk tækifæri til þess
að kynna,st landi og þjóð um
hábjargræðistímann betur en
áður. Hann ferðaðist víða um
land, og hitti fjölda fólks úr
öllum stéttum að máli. Hann
ræddi við forustumenn úr öll-
um stjórnmálaflokkum og
heimsótti íslenzkar menning-
arstofnanir.
Torsten Nilsson er glæsi-
legur fulltrúi hinnar sænsku
frændþjóðar. Allir, sem til
þekkja vita, að hann hefur
átt ríkan þátt í að leysa ýmis
vandamál, sem upp hafa kom-
ið milli íslendinga og Svía.
Það er t.d. vitað, að góður
skilningur hans og velvilji
átti ríkastan þátt í því að
leysa loftferðardeilun,a um
lendingarrétt Loftleiða, sem
íslendingum var mjög hug-
leikið að leystist sanngjarn-
lega.
Svíar eru stærsta þjóð Norð
urlanda. Þeir eru jafnframt
auðugasta Norðurlandaþjóð-
in, sem hefur byggt upp há-
þróað menningarþjóðfélag. —
Það er íslendingum mikið
fagnaðarefni, að vináttutengsl
in við þessa frændþjóð skuli
stöðugt vera að treystast.
íslerizka þjóðin þakkar ut-
anríkisráðherra Svíþjóðar fyr
ir komu hans hingað til lands
og hinn mikla þátt hans í að
auka gagnkvæman skilning og
vináttu þessara tveggja nor-
rænu og náskyldu þjóða.
Cyril Dunn:
Kominn tími til
breytinga í Indlandi
ER æskilegt fyrir Indland að
hverfa frá þeirri þingræðis-
legu lýðræðisstjórn, sem land-
ið tók að erfðum frá Bret-
landi, og taka upp í staðinn
stjórnarfyrirkomulag sterkrar
forsetastjórnar eins og er við
lýði í Bandaríkjunum?
Iðnaðarmálaráðherra Mad-
ras-ríkis í Suður-Indlandi, R.
Venkatamaran, mun leggja til
að slíkri breytingu verði kom-
ið á næst þegar landsþing ind-
verska Kongressflokksins kem
ur saman, en flokkurinn hefur
stjórnað landinu allt frá því
það öðlaðist sjálfstæði fyrir
18 árum.
Umbætur á stjórnarskránni
gætu virzt utan verkahrings
iðnaðarmálaráðherrans, en í
rauninni er Venkatamaran
einnig dómsmálaráðherra rík-
isins og er það í samræmi við
þá hagkvæmu venju í Ind-
landi, að einn maður gegni
tveim ráðherraembættum. —
Venkatamaran er 55 ára að
aldri og hlaut einu sinni verð-
laun fyrir mælskulist og hann
er lögfræðingur að menntun.
í frægum réttarhöldum var
hann verjandi indverskra her-
manna úr brezka Indlands-
hernum, sem á styrjaldarárun
um voru skráðir í indverska
þjóðarherinn, þegar þeir voru
í fangabúðum Japana og Bret-
ar ákærðu fyrir landráð.
Ef það er aðdáun á stjórn-
málakerfinu eins og það er í
Bandaríkjunum, sem er ástæð
an fyrir óskum Ventkatamar-
an um endurbætur, er ekki ó-
líklegt að hann hafi orðið fyr
ir þessum áhrifum, þegar
hann var fulltrúi Indlands
hjá Sameinuðu þjóðunum í
New York.
Indland hefur auðvitað þeg-
ar forseta. í orði kveðnu hefur
hann þegar talsverð völd og á-
hrif. Sem stendur — þó það sé
aðeins í orði kveðnu — er
hann eini stjórnandi Kerala,
ríkisins í Suður-Indlandi, sem
er næsti nágranni Madras-
ríkis Ventkatamarans.
Þar var sjálfstjórn fólksins
afnumin og svokallaðri for-
setastjórn komið á eftir kosn-
ingar í marzmánuði síðastliðn
um, sem fóru þannig, að eng-
inn flokkur hlaut nægilegt
fýlgi til að geta stjórnað. En
þetta þýðir aðeins, að Kerala
er stjórnað af opinberum emb-
ættismönnum undir Lal Baha-
dur Shastri og ríkisstjórn
hans í Nýju Delhi, en ekki
forsetanum.
Sem stendur er indverski
forsetinn einfaldlega æðsti
maður ríkisins samkvæmt
stjórnarskránni og honum ber
aðeins að starfa samkvæmt
ráði indversku ríkisstjórnar-
innar. Hann hefur um 11
hundruð þúsund íslenzkra
króna í árslaun, auk ríflegrar
risnu, og hann býr í hinni
keisaralegu hödd í Nýju Dehli,
sem Bretar byggðu fyrir vara-
konunga sína.
Núverandi forseti er heim-
spekingurinn dr. Sarvepalli
Radhakrishnan.
Radhakrisnan,
forseti Indlands.
Hann er frjáls að þvi að
lýsa skoðunum sínum á ind-
verskum málefnum og það
hefur hann gert við ýmis tæki
færi — þar á meðal þegar
tungumáladeilur ollu blóðsút-
hellingum og eyðileggingu í
Madras í febrúarmánuði síð-
astliðnum — og kom þar með
indversku ríkisstjórninni í
mikinn vanda. Honum er enn-
fremur heimilt að eiga frum-
kvæðið í utanríkismálum, eins
og t.d. þegar dr. Radhakrishn-
an kom fram með tillögur sín-
ar um frið í Víetnam.
Venkatamaran hefur ekki
ennþá fært rök fyrir tillögum
sínum á opinberum vettvangi.
Þau verða að vera veigamikil,
ef þau eiga að hafa áhrif á
þann geysistóra hóp innan
hins indverska þjóðfélags, sem
hagnast mest á núverandi fyr-
irkomulagi — Kongressflokk-
inn. Hann er ekki stjórnmála-
flokkur eins og það hugtak er
skilið í Bretlandi, þar sem ind
verskt lýðræði á uppruna sinn
fyrst og fremst. Hann stendur
ef til vill nær flokkaskipun-
inni í Bandaríkjunum, en er
jafnvel enn umburðalyndari
en Demókrataflokkurinn
bandaríski í því að taka inn í
sínar raðir fólk, sem hefur
stjórnmálaskoðanir, sem ganga
í berhögg við grundvallarskoð
anir hreyfingarinnar.
Sannleikurinn er auðvitað
sá, að indverski Kongressflokk
urinn er enn í dag þjóðar-
hreyfing, eins og hann var á
árum frelsisbaráttunnar. Hann
er enn reiðubúinn að taka við
sem meðlimum mönnum nærri
því af hvaða pólitíska saúða-
húsi sem vera skal. Hann er
víðfeðmur og sviplaus risi,
þar er allt valdið, þar er upp-
spretta allra embættisveit-
inga og bitlinga, þaðan er veitt
straumum erlendrar efnahags-
aðstoðar til hinna einstöku
ríkja, þar er hin eina raun-
verulega von metorðagjarnra
stjórnmálamanna. Sem eðlileg
afleiðing er Kongressflokkur-
inn enn í rauninni ósigrandi í
þjóðaratkvæðagreiðslu og hef
ur þess vegna enga sýnilega
ástæðu til að gefa hinn
minnsta gaum að stjórnmála-
legum endurbótum.
Kongressflokkurinn mun
varla þurfa að setja niður á
lista rökin gegn tillögum Vent
katamaran. Til að tryggja ó-
sigur hans nægir flokknum að
eins að koma þeirri hugmynd
á framfæri, að hann vilji að
Indland taki sér til fyrirmynd
ar það ríki, sem næst er með
forsetastjórn — Pakistan. Því
landi er einmitt stjórnað af
forseta, og þótt Indverjar líti
á það sem einræðisríki, er þó
reynt að láta það heita svo að
verið sé að móta landið að for
dæmi Bandaríkjanna.
En þegar Ayub Kahn, for-
seti, sölsaði undir sig völdin
árið 1958 lýsti hann því yfir í
fullri hreinskilni að hann
gerði það sökum þess, að Pak-
istan væri ekki reiðubúið fyr-
ir þingræðislega lýðræðis-
stjórn. Hann sagði, að forseta-
stjórn væri auðveldara fyrir-
komulag og hæfði betur hæfi-
leikum og sögu þjóðarinnar og
væri ekki eins líkleg til að
leiða til upplausnar — óhófs,
se vanþróað ríki hefði ekki
efni á. Hann sagði, að þing-
ræði væri eingöngu fyrir þjóð-
Framhald á bls. 13
RANNSÖKNAR-
STOFNUN Á
AKUREYRI
I> annsóknarstof nun fyrir
**■ landbúnaðinn hefur ný-
lega tekið til starfa á Akur-
eyri, höfuðstað Norðurlands.
Er það Ræktunarfélag Norð-
urlands, sem nú er 60 ára gam
alt, sem hefur beitt sér fyrir
þessu merka máli. Hefur rækt
unarfélagið unnið mikið og
gagnlegt starf á undanförnum
áratugum, fyrst og fremst á
sviði grasræktar, garðræktar
og skógræktar. Rak ræktunar
félagið tilraunastöð á Akur-
eyri um langt skeið.
Nú hefur það haslað sér
völl á nýjum vettvangi. Við-
fangsefni hinnar nýju rattn-
sóknarstofnunar munu fyrst
um sinn verða jarðvegsrann-
sóknir og gróðurrannsóknir,
svo og annað sem til fellur á
sviði landbúnaðarins. Hefur
Ræktunarfélagið ráðið ungan
og dugandi vísindamann til
þess að hafa forustu um rann-
sóknarstarfið.
Ástæða er til þess að fagna
þessari nýju rannsóknarstofn-
un og árna Ræktunarfélagi
Norðurlands allra heilla í
frámtíðinni.