Morgunblaðið - 06.10.1965, Qupperneq 10

10
MORGU N BLAÐIÐ
Miðvikudagur 6. október 1965
Það er rétt eins gaman að
vera gamall sem að vera ungur
— segir SéSveig Sveinsson í viHtali við Mbl.
CM þessar mundir er stödd
hér á landi vestur-íslenzk
kona, Sólveig Sveinsson að
nafni, sem nær allani sinn ald-
ur hefur verið búsett í
Chicago. Hún fluttist vestur
með foreldrum sínum fjögurra
ára gömul til Kanada og bjó
þar, unz hún giftist manni sín-
um Símoni Sveinssyni, er var
byggimgameistari í Chicago.
Símon lézt 1943. Sólveig er
vel ern og létt í lund svo sem
sjá má af eftirfarandi samtali:
— Hve gömul ertu Sólveig?
— Ég hef verið 25 ára í
býsna mörg ár, en nú er mér
farið að finnast ég vera að
verða 26 ára, segir hún og
hlær. Annars skaltu skrifa að
ég sé fædd ’77 og þá skulum
við vona að enginn nenni að
reikna út aldurinn.
— Hve oft hefurðu komið
til íslands
— Þetta er í þriðja skipti.
Ég hef aldrerséð eftir því að
hafa farið til Ameríku, en
þegar ég kem frá íslandi
sakna ég ávallt þeirra róta,
sem ég hef orðið að vera án
í Bandaríkjunum. Mér þykir
gaman að vera Bandaríkja-
kona, en sá er hængurinn á
þar, að ég á engin skyldmenni,
sem hér og þykir mér því
ávallt gaman að koma til ís-
lands og hitta allt það góða
fólk, er stendur að manni hér.
Sólveig' Sveinsson.
Nú fer ljósmyndarinn að
taka mynd af Sólveigu.
— Bara’ að það takist nú
betur með myndatökuna nú,
en þegar ég var að láta taka
af mér passamynd. Mér
fannst myndin svo slæm, að
ég var ekki viss um, hvort
ég ætti að nota hana, en þá
sagði sonur minn, að myndin
væri bara alveg eins og ég,
svo að ég lagði bara niður
skottið og tók hana.
— Þú hefur fengizt við
leiklist, Sólveig. Er ekki svo?
— Jú, þegar ég var hér eft-
ir aldamótin lék ég í einum
fjórum eða fimm leikritum.
Leikstjórinn var Einar Hjör-
leifsson og hafði ég kynnzt
honum fyrir vestan, þeg-
ar hann var í Winnipeg.
Nú svo varð Stefanía Guð-
mundsdóttir einu sinni veik,
þegar verið var að sýna Heim
ilið eftir Sudermann. Ég hljóp
í skarðið Og þannig varð það
að ég byrjaði fyrst að leika.
— Og ertu hætt því núna?
— Já, en ég hef sett á svið
leikrit í Blane, þar sem ég
bý nú. Þangað fluttist ég þeg-
ar maðurinn minn dó, því að
þar voru fleiri íslendingar en
í Chicago. Árlega á sumardag
inn fyrsta settum við upp eitt
hvert íslenzkt leikrit, því að
fólkið vildi hafa leikið á ís-
lenzku, en nú er gamla fólkið
farið að týna tölunni og hið
unga kærir sig ekki um að
heyra íslenzku, það er nefni-
lega ekki lengur Islendingar
heldur Bandaríkjamenn.
— Hve mörg böm áttu?
— Ég á fjögur, sem öll eru
uppkomin. Þau hafa verið að
ala mig upp síðustu árin og
hann sonur minn segir, að
hefði hann bara hitt mig fyrr,
þá hefði hann bara getað gert
úr mér fyrirtaks konu, segir
þessi gamansama kona og
hlær.
— Og barnabörnin, eru þau
ekki mörg?
— Jú, ég á óttalegan urmul
af barnabörnum. Einn dreng-
urinn grét þessi ósköp, þegar
ammá fór upp í flugvélina,
sem flutti hana til íslands.
Hann var svo hræddur um að
amma dytti út úr flugvélinni.
Þegar ég var búin að koma
upp börnunum, hélt ég að nú
væru allar áhyggjur búnar,
en nú er það hins vegar svo,
að ég hef aldrei haft meiri
áhyggjur. Einn sonarsonur
minn er nýbúinn að taka próf
í heimspeki og þjóðfélags-
fr'æði og er nú í Afríku að
kenna negrunum. Hann er
mikill íslendingur með ljóst
hár og blá augu og það vildi
ég að guð gæfi, að hann gæti
látið eitthvað gott af sér
leiða.
— Þú hefur skrifað fyrir
blöð og tímarit.
— Já. Eftir að ég varð
ekkja. hef ég fleytt fram líf-
inu á því að skrifa fyrir tíma-
rit. Þá hef ég skrifað nokkrar
bækur, en þær eru ekkert
merkilegar.
— Þú lítur björtum augum
á framtíðina. Er ekki svo?
— Jú, og það vildi ég segja,
að það er rétt eins gaman að
vera gamall eins og að vera
ungur, einungis ef maður
heldur fullum sönsum, sagði
þessi glaðá vestur-íslenzka
kona um leið og við kvöddum
hana og óskuðum henni góðr-
ar ferðar vestur um haf.
Guðni H.
*
Arnason láfinn
GUÐNI HJÖRTUR ÁRNASON,
trésmiður, og fyrrv. formaður
Trésmiðafél. Reykjavíkur, varð
bráðkvaddur að heimili sínu sL
sunnudag.
Guðni var 45 ára að aldrí er
hann lézt, fæddur í Vestmanna-
eyjum, sonur hjónanna Árna
Sigfússonar, útgerðarmanns og
Ólafíu Árnadóttur. Hann vár
sjómaður í Vestmannaeyjum, en
lærði trésmíði er hann fluttist
til Reykjavíkur og stundaði þá
iðn frá 1949. Hann stóð framar-
lega í félagsmálum í Trésmiða-
félagi Reykjavíkur og var for-
maður félagsins frá 1957—1960,
er lýðræðissinnar voru þar í
stjórn. Guðni lætur eftir sig eigin
konu, Erlu Unni ólafsdóttur og
þrjú börn.
Leiðrétting
Á myndinni á bls. 17 í blaðinu
í gær er hinn nýi sendiherra
Svíþjóðar, Gunnar Granberg,
ásamt handhöfum forsetavalds
og utanríkisráðherra, en ekki
! sendiherra Dana, eins og misrit-
. aðist í blaðinu.
Viðskiptamálnherra segir
frá för til Tékkóslóvakíu og
frá ársfundi Alþjóðabankans
FRÁSÖGN Gylfa Þ. Gislason
ar, viðskiptamálaráðherra í
fréttaauka Ríkisútvarpsins, í
gærkvöldi, er hann sagði frá
för sinni til Tékkóslóvakíu og
frá ástandi Alþjóðabankans í
Washington.
í síðastliðnum mánuði dvaldi
ég í tíu daga í Tékkóslóvakíu í
boði viðskiptamálaráðherrans
þar, Frantisek Homouz. Tékkó-
slóvakía er eitt af helztu við-
skiptalöndum íslendinga: Á und
anförnum fimm árum höfum við
flutt þangað vörur fyrir um 86
milljónir króna að meðaltali á
ári, en keypt þaðan vörur fyrir
106 milljónir króna að meðaltali
á ári. Vörurnar, sem við seljum
til Tékkóslóvakíu, eru einkum
fryst fiskflök, fryst síld og síldar
mjöl, en við kaupum þaðan eink
nm sykur, ýmsar vefnaðarvörur
og skófatnað, bifreiðir, pappír
og margskonar aðrar vörur. Fram
til þessa hafa viðskiptin milli
landanna verið á vörusktipta-
grundvelli. í viðræðum, sem
fram fóru við viðskiptamálaráð-
herrann og helztu embættismenn
hans og undirbúnar höfðu verið
að nokkru leyti hér heima í sam
bandi við siðasta eins árs samn-
inginn, sem gerður var nokkru
áður en ég fór til Tékkóslóvakíu,
var um það rætt, að gera í næsta
heildarsamningi, sem venjan hef
ur verið að gera til þriggja ára
í senn, ýmsar breytingar á
greiðsluháttum í viðskiptum
landanna. Vona ég, að þær breyt
ingar hafi í för með sér, að við-
skiptin verði frjálsari og vöru-
framboð fjölbreyttara, og verði
breytingarnar þannig neytend-
um x báðum löndunum til hags-
bóta. ■
Af hálfu tékkóslóvakskra
stjórnvalda voru móttökur allar
framúrskarandi hlýlegar og vin-
samlegar. Ég var viðstaddur opn
un hinnar alþjóðlegu vörusýning
ar í Brno, sem haldin er árlega,
en þar sýna ekki aðeins tékkó-
slóvakskir framleiðendur vörur
sínar, heldur einnig verksmiðj-
ur hvaðanæva úx veröldinni. Öll
hin Norðurlöndin höfðu þar ým-
ist vörusýningar eða kynningar-
skála. Ég ræddi ýtarlega við að-
alframkvæmdastjóra sýningarinn
ar um gildi hennar fyrir við-
skiptin við önnur lönd og kynnt
ist þar ýmsum nýungum. í Tékkó
slóvakíu er nú lögð mikil áherzla
á aukin og bætt samskipti við
hinar minni þjóðir Evrópu og
þá ekki sízt Norðurlönd. Utan-
ríkisráðherra Dana, Per Hækker
up, hafði nýlega verið þar í heim
sókn. Á vörusýningunni í Brno
hitti ég ráðuneytisstjórann í við-
skiptamálaráðuneyti Noregs, og
mér var sagt, að von væri á ráð-
herrum frá Svíþjóð og Finnlandi
sem gestum til landsins.
Milli Tékkóslóvakíu og íslands
hafa og verið allnáin menningar-
tengsl. Hér hafa dvalið fjölmarg-
ir tónlistarmenn frá Tékkóslóva-
kíu, t.d. hljómsveitarstjórinn
Smetacek, sem er ekki aðeins
einn kunnasti hlómsveitarstjóri
þar í landi, heldur í hópi beztu
hljómsveitarstjóra Evrópu. Mun
hann koma til íslands veturinn
1966—7 og stjórna Sinfóníuhljóm
sveit íslands. íslenzkar bókmennt
ir hafa talsvert verið þýddar á
tékknesku og slóvakisku, á síð-
ari árum fyrst og fremst bækur
Halldórs Laxness, en einnig bæk
ur Gunnars Gunnarssonar, Krist-
manns Guðmundssonar, Þórbergs
Þórðarsonar, Jóns Sveinssonar og
Ólafs Jóhanns Sigurðssonar. Þá
hafa ýmsar fornbókmenntanna
verið þýddar á tékknesku, og ber
þar fyrst og fremst að nefna
Edduþýðingu, gerða af Ladislav
Heger, sem einnig hefur þýtt
Grettissögu og er enn að vinna
að þýðingu á fleiri sögum. Hann
stundaði nám í Kaupmannahöfn,
m.a. hjá Finni Jónssyni og Valtý
Guðmundssyni, en hefur aldrei
til íslands komið. Ég átti ýtar-
legar viðræður við menntamála
ráðherra landsins, dr. Cestmír
Císar, um menningarskipti land-
anna og bar m.a. á góma, að gerð
ur yrði menningarsáttmáli milli
landanna.
Ráðgert hafði einnig verið, að
ég hitti utanríkisráðherrann,
Davíd, að máli, en þar eð hann
var í Moskvu ásamt forseta lands
ins dagana, sem ég var í Prag,
hitti ég fyrsta vararáðherrann
fyrir utanríkismál.
Of langt mál yrði að nefna alla
þá, sem tækifæri gafst til þess að
hitta og ræða við, bæði í Prag og
á ferðalagi því, sem farið var um
landið, en aðalleiðsögumaður
meðan á allri dvölinni stóð var
fyrrverandi sendifulltrúi Tékkó-
slóvakíu á íslandi, Josef Krmá-
sek. Það var mjög ánægjulegt að
verða alls staðar var við einlæg
an áhuga á því að efla og bæta
samskiptin við fslendinga. fs-
landi var hvarvetna og á marg-
víslegan hátt sýnd mikil vinátta.
Þjóðir beggja landanna geta áreið
anlega haft af því bæði gagn og
gleði, að vinsamleg samskipti
þeirra haldist og efiist.
í Washington
í síðastliðinni viku sat ég síðan
ársfund Alþóðabankans og Al-
þjóðagjaldeyrissjóðsins í Wash-
ington ásamt Magnúsi Jónssyni,
fjármálaráðherra, Jóhannesi Nor
dal seðlabankastjóra og Þórhalli
Ásgeirssyni ráðuneytissjóra, en
auk okkar sat Pétur Thorsteins-
son ambassador fundina fyrir ís-
lands hönd. Það mál, sem mest
var rætt á fundinum, var, hvern-
ig unnt væri framvegis að
tryggja, að alþjóðlegir gjaldeyr-
issjóðir yxu nægilega ört sam-
fara vaxandi alþjóðaviðskiptum.
Nú geyma þjóðirnar gjaldeyris-
varasjóði sína fyrst og fremst í
gulli, dollurum og sterlingspund-
um. Allir eru sammála um, að
enn sé enginn skortur á alþjóð-
legum gjaldeyrisvarasjóðum til
þess að tryggja, að heimsviðskipt
in geti gengið greiðlega. En aug-
ljóst er, að í kjölfar sívaxandi
viðskipta þurfa þessir gjaideyris
varasjóðir að fara vaxandi. Og
þá vaknar spurningin, hvort
leggja eigi áherzlu á að auka
gullforðann, dollaraforðann eða
sterlingspundaforðann. Það hef-
ur að ýmsu leyti ólík áhrif, hver
Teiðin er farin, og auk þess eru
því tengdir ólíkir hagsmunir.
Komið hefur jafnvel fram sú til-
laga, sem talsvert hefur verið
rædd, að taka upp nýja alþjóð-
lega gjaldmiðilseiningu, sem
seðlabankar gætu notað til þess
að jafna viðskipti milli landa,
en hefði ekki annan bakhjall en
gagnkvæmt traust.
Við íslendingarnir áttum við-
ræður við fulltrúa frá Alþjóöa-
bankanum og Alþjóðagjaldeyx is
sjónum um skipti íslands við
þessar stofnanir. Við höfum á
undanförnum fjórtán árum t rc
ið nokkur lán hjá Alþjóðaban..-
anum, samtals að upphæð um
340 milljónir króna. Þá hefur ver
ið rætt við Alþjóðabankann um
lán til virkjunar við Búrfell. ef
af byggingu alúminíumver..s-
smiðju yrði. Geir Hallgrímsson
borgarstjóri var í Washington
dagana, sem fundurinn stóð. og
tók þátt í viðræðum okkar við
fulltrúa bankans, enda var síðasta
lánsfé til stækkunar hitaveitunn
ar.
Við íslendingar höfum einnig
átt viðskipti við Alþjóðagjald-
eyrissjóðinn. í sambandi við
efnahagsráðstafanir ríkisstj órnar
innar 1960 var tekið mjög ha«-
kvæmt yfirdráttarlán hjá Alþjóða
gjaldeyrissjóðnum, að upphæð
tæpar 300 milljónir króna, og var
það endurgreitt á tveim næstu
árum. En segja má, að hlutdeild
íslands í Alþjóðagjaldeyrissjóðn
um sé einskonar viðbót við gjaid
eyrisvarasjóð þjóðarinnar, þar eð
hún veitir rétt til hagkvæmra
yfirdráttarlána, ef þörf gerisL
Viðræður okkar íslenzku full-
trúanna við þessar alþjóðastofn-
anir, sem ísland hefur verið að-
ili að frá upphafi, voru mjög vin
samlegar og gagnlegar.