Morgunblaðið - 26.10.1965, Síða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 26. október 1965
r
S 5 "í "i * a ■ ^ a s s
Ahrif sveitarstjorna veröi aukin
Ályktufi ráðstefnu Sjálfstæðis-
flokksins um sveitarstjórnarmál
RÁÐSTBFNA Sjálfstæðisflokks-
ins um sveitarstjórnarmál, hald-
in í Reykjavík 23. og 24. októtoer
1965, telur sjálfstæði sveitarfé-
laga eina af mikilvægustu stoð-
um íslenzks þjóðfélags. Hin stað
bundnu verkefni sveitarfélaga
eru svo nátengd lífi og starfi
ítjúa þess, að þau verða bezt
ieyst af kjörnum fulltrúum fólks
ins, sem þar býr, þ.e. sveitar-
stjórnum. Því ber ekki eingöngu
að varast allar aðgerðir, sem
skerða þetta sjálfstæði, heldur
miða að því að auka áhrif sveit-
arstjórna.
Ráðstefnan bendir á, að verk-
efni sveitarfélaga eru ólík, enda
stærð þeirra, atvinnuhættir og
aðstaða öll mLsmunandá. Rálð-
stefnan vekur athygli á eftir-
greindum atriðum, sem taka ber
til sérstakrar athugunar:
1. Sjálfetæði sveitarfélaga
hvílir á fjárhagslegri afkomu
þeirra. Tekjustofnar sveitarfé-
laga verða því jafnan að vera
svo sterkir, að þau geti sjálf
staðið undir nauðsynlegum fram
kvæmdum og öðrum þeim verk-
efnum, sem sveitarstjórnum eru
fengin. Lögin um Jöfnunarsjóð
sveitarfélaga voru stórt spor í
rétta átt og þarf að kanna, hvort
unnt sé að ganga lengra á þeirri
braut. Lánamálum sveitarfélaga
þarf að finna viðunandi lausn
svo fljótt sem verða má.
2. Sveitarfélögin verða að
gæta þess að haga framkvæmd-
um sinum þannig, að þau þurfi
ekki að íþyngja fbúum sinum
með óhóflegum sköttum, sem lík
legir séu til að draga úr eðli-
legri sparifjársöfnun og hamla
gegn vexti atvinnulífeins. Ráð-
stefnan fagnar fyrirhuguðu stað-
greiðslukerfi skatta, sem horfir
tU hagsbóta fyrir skattgreiðend-
ur og tryggir sveitarfélögum út-
svarstekjur hokkurn veginn
jafnt yfir allt árið.
3. Ráðstefnunni er Ijóst mik-
ilvægi þess, að samstarf ríkis-
valdsins og sveitarfélaganna sé
jafnan sem bezt. Endurskoða
þarf verkaskiptingu ríkis og
sveitarfélaga og setja skýrari
mörk á ýmsum sviðum, þar sem
m.a. þess sé gætt, að ábyrgð á
íramkvæmd tiltekinna verkefna
Y&NDERVELL
Velalegur
Ford, amerískur
Ford, enakur
Ford Taunus
Dodge
Chevrolet, flestar tegundir
Bedford Disel
GMC
Bedford, diesel
Thames Trader
BMC — Austin Gipsy
Plymoth
De Soto
Chrysler
Buick
Mercedes Benz, flestar teg.
Pobeda
Gaz ’59
Opel, flestar gerðir
Skoda 1100—120«
Renault Dauphine
Volkswagen
Þ. Jónsson & Co.
Brautarholti 6.
Sími 15362 og 19215.
og útgjöld til þeirra fari saman.
Þess vegna fagnar ráðstefnan yf-
irlýsingu ríkisstjórnarinnar um
það, að settar verði nýjar og ein-
faldari reglur um samskipti rík-
is og sveitaríélaga um stofnun og
rekstur skóla. í þeim samskipt-
um telur ráðstefnan það hlut-
verk ríkisins að hafa með hönd-
um rannsóknir í skóla- og upp-
eldismálum og kynna nýjungar
í þeim efnum.
4. Ráðstefnan telur sjálfsagt,
að sveitarfélögin reki fyrirtæki,
sem hafa með höndum ýmis kon-
ar almenna þjónustu og þar sem
samkeppni verður ekki við kom-
ið, svo sem vatnsveitu og hita-
veitu. Ráðstefnan telur hins veg-
ar, að sveitarfélögin eigi að tak-
marka þátttöku sína í almenn-
um atvinnurekstri og ekki leggja
í atvinnurekstur, sem einstakl-
ingar eða félög þeirra geta og
vilja annast. Ráðstefnan telur
æskilegt, að verklegar fram-
kvæmdir sveitarfélaga verði
boðnar út, í samkeppni milli verk
taka, þar sem því verður við
komið.
5. Vaxandi þéttbýli og aukin
verkaskipting í þjóðfélaginu ger-
ir það að verkum, að kröfur um
ýmis konar þjónustu af hálfu
sveitarfélaga vaxa stöðugt. Eðli
margra þessara verkefna er þann
ig, að nauðsyn ber til, að sveitar-
félögin taki upp meiri samvinnu
sín á milli um lausn tiltekinna
mála og framkvæmd þeirra í rík-
ara mæli en nú tíðkast. Slík sam
vinna gæti orðið undanfari sam-
einingar sveitarfélaga, eftir því
sem heppilegt verður talið og við
komið.
6. öruggar samgöngur og
uppbygging atvinnuveganna
tryggja viðgang og vöxt sveitar-
félaga í öllum landshlutum. —
Ráðstefnan fagnar því þeim
skipulagsbundnu aðgerðum, sem
þegar eru hafnar til bættra sam-
gangna og eflingar atvinnulífs í
einstökum byggðarlögum og
landshlutum, svo og ráðagerðum
ríkisstjórnarinnar um fram-
kvæmdasjóð strjálbýlisins. —
Stuðla þarf að því, að sveitar-
félögum verði gert kleift að
vinna að æskilegum atvinnubót-
um í umdæmum sínum, þegar
sérstakir tímabundnir erfiðleikar
steðja að í atvinnumálum. Slxk
stórátök miða að því að bæta líf
fólks um land allt og gera því
mögulegt að lifa fjöiþættu at-
hafna- og menningarlííi.
íslenzka þjóðin hefur á und-
anförnum árum markvisst sótt
fram til báettra lífekjara og ætla
má, að sú þróun haldi áfram 1
vaxandi mæli. Hinar öru fram-
farir undanfarinna ára hafa m.a.
orðið fyrir góða samvinnu ríkis-
valdsins og einstakra sveitarfé-
laga. Hin heillaríka stefna Sjálf-
stæðisflokksins, sem byggist á
frelsi og sjálfstæði einstakling-
anna til athafna, hefur leyst úr
læðingi öfl, sem hafa stórbætt
lífskjör þegnanna. Það er þvi
hverju sveitarfélagi fyrir beztu,
að sú framfarasókn haldi áfram
og að þeir menn veljist til setu i
sveitarstjórnum, sem sækja fram
undir merki framfarasinnaðrar
og víðsýnnar stjórnmálastefnu —
Sjálfstæðisstefnunnar.
Á næsta vori fara fram sveitar-
stjórnarkosningar um land allt.
f þeim kosningum verður úr þvi
skorið, hverjir fara skuli með
málefni sveitarfélaganna næstu
fjögur ár. í þeirri baráttu, sem
framundan er og háð verður
næstu mánuði, heitir Sjálfetæð-
isflokkurinn á stuðning allra
landsmanna.
Frumvðrp um eignar- og
afnotarétt fasteigna
og jafnvægi í byggð landsins
rædd í iNleðri deild
í NEÐRI deild fylgdi JÓHANN
HAFSTEIN dómsmálaráðherra
úr hlaði stjórnarfrumvarpi um
eignarétt og afnotarétt fasteigna.
Sagði hann frumvarp þetta vera
að mestu samhljóða frumvarpi er
iagt var fram á síðasta þingi, en
hlaut þá ekki afgreiðslu. Þó
hefðu verið gerðar nokkrar
breytingar á því, og þær helztar
að í hlutafélögum skyldu 4/5
hlutar hlutafjár vera eign ís-
lenzkra rikisborgara og íslenzkir
ríkisborgarar skyldu fara með
meiri hluta atkvæða á hluthafa-
fundum.
Ragnar Arnalds (K) sagði að
þegar þetta frumvarp var lagt
fyrir í nefndum í fyrra hefði
orðið um það nokkur ágreining-
ur. Þá hefði verið kveðið á um
að Vi' hlutafjár skyldi vera í
eigu íslendinga. Hefði það þá
verið stefna Framsóknarmanna
að 75% hlutafjár skyldi vera ís-
lendinga, en Alþýðubandalags-
menn hefðu fylgt því að allt
hlutafjár skyldi vera í eigu fs-
lendinga, nema til kæmi sérstök
lagasetning hverju sinni. Breyt-
ing sú er gerð hefði verið á
frumvaiTxinu væri vissulega spor
í rétta átt, en allt um það væru
ákvæði frumvarpsins hagstæðari
Útlendingum heldur en á hinum
Norðurlöndunum. Rík ástæða
væri til varkárni því að erlendir
fjármálamenn spyrðu ekki um
hagsmuni íslendinga, er þeir
legðu fram hlutafé.
Að lokinni umræðu var frum-
varpinu vísað til annarrar um-
ræðu og allsherjarnefndar með
32 amhljóða atkvæðum.
Þá var einnig til fyrstu um-
ræðu í neðri deild frumvarp tíl
laga um sérstakar ráðstafanir til
að stuðla að jafnvægi í byggð
landsins.
Fyrsti flutningsmaður frum-
varpsins Gisli Guðmundsson
mælti fyrir því og sagði það
vera samhljóða frumvörpum er
framsóknarmenn hefðu áður
flutt á Alþingi, en hefðu þá ekki
hlotið afgreiðslu. Sagði hann að
nú virtist stefna að því hröðum
skrefum, að hér byggðst upp
höfuðborg sem hefði að telja
óeðlilegan hundraðshluta lands-
manna. Ekki væri það ætlunin
með þessu frumvarpi að fara að
binda menn átthagaf jötrum held-
ur gera með margvíslegum að-
ferðum aðgengilegra að búa á
landsbyggðinni og kveða á um
jafnvægissjóð sem stuðla mundi
að auknu jafnvægi í framkvæmd
um og eflingar atvinnulífs.
Kvaðst Gísli sérstaklega vilja
vekja athygli á bráðabirgða-
ákvæðum frumvarpsins, þar sem
kveðið væri á um, að jafnvægis-
nefnd skyldi þegar eftir gildis-
töku laganna gera bráðabirgða-
áætlanir í samráði við Land-
nám ríkisins, um sérstaka að-
stoð við þau byggðarlög, sem
dregizt hefðu aftur úr, eða yfir-
vdfandi hætta væri á að drægust
aftur úr því, sem almennt væri.
Leita skyldi álits Búnaðarfélags
íslands, Fiskifélags íslands og
Landssambands iðnaðarmanna
um úrræði á hverum stað. Til
framkvæmdar bráðabirgðaáætl-
unarinnar væri jafnvægisnefnd
heimilt að veita óafturkræf
framlög úr jafnvægissjóði, allt að
þriðjungi tekna hans til ársloka
1968.
Tekjur jafnvægissjóðs skyldu
koma frá ríkinu, sem greiða
skyldi 2% af árlegum tekjum sin
um, samkvæmt ríkisreikningi, en
sú upphæð mundi nema 70—75
milljónum á ári. Þá væri einnig
gert ráð fyrir því í frumvarpinu,
að afnvægisnefnd yrði heimilað
að afla sjóðnum lánsfjár til starf
semi sinnar, allt að 200 milljón-
um króna á ári á árunum 1966 —
1970, gegn ábyrgð ríkissjóðs.
Umræður urðu ekki um frum-
varpið og var því vísað til ann-
arrar umræðu og fjárhagsnefnd-
ar með 28 samhljóða atkvæðum.
í GÆR var lagt fram á Alþingi
frumvarp til laga um Lands-
spítala íslands. Flutningsmenn
eru Hannibal Valdimarsson,
Lúðvík Jósefsson og Ingvar
Gíslason. Er frumvarp þetta
samhljóða frumvarpi er flutt
hefur verið á tveimur síðústu
þingum, en hafa ekki hlotið af-
greiðslu þá. Helztu nýmæli er
frumvarpið felur í sér eru
ákvæði um að Landsspítala ís-
lands sé skipt í deildir þannig,
að auk Landsspítalans í Reykja-
vik reki ríkið einnig Landspítala
deild á Vestfjörðum, á Norður-
landi og Austfjörðum, svo og á
Suðurlandi, ef ástæða væri talin
til þess, sakir nálægðar og góðra
samgangna við aðalspítalann 1
Reykjavík.
Þá var lagt fram tillaga til
þingsályktunar um lagningu
Vesturlandsvegar og er flutn-
ingsmaður herinar Jón Skaftason.
Er inntak hennar að Alþingi
Alþingi ályktar að skora á ríkis-
stjórnina að nota lántökuheim-
ild í III. kafla vegaáætlunar
fyrir árin 1965—1968 vegna
Vesturlandsvegar, til þess að end
urbygging vegarins geti hafizt
á næsta sumri. í greinargerð er
fylgir frumvarpinu er m. a. bent
á að Vesturlandsvegur sé annar
af tveim fjölförnustu þjóðvegum
landsins og sé álagið á veginn
allt of mikið og ástand hans
undanfarna votviðrisdaga hafa
verið slíkt, að nær ómögulegt
hafi verið að aka hann með skap-
legum hætti. Ákvörðun um sjálft
vegarstæðið frá Reykjavík og f
gegnum Mosfellssveit hafi verið
tekin og i vegaáætlun þeirri
fyrir árin 1965—1968, sem sam-
þykkt var á síðasta þingi, væru
ríkisstjórninni veittar lántöku
heimildir vegna lagningar vegar-
ins að upphæð 62,5 mlljónir
króna.
Breytingar á vélstjóranámi
í EFRI deild mælti GYLFI Þ.
GÍSLASON menntamálaráðherra
fyrir stjórnarfrumvarpi um vél-
stjóranám. Rakti hann efni frum
varpsins og þær breytingar sem
það felur í sér frá núgildandi
lögum. Sagði hann að þau inn-
tökuskilyði sem gilt hefðu við
Vélskólann hefði verið starfsemi
hans fjötur um fót og liaft það
í för með sér, að miklu færri
nemendur hefðu sótt skólann en
æskilegt mætti teljast.
Gert væri ráð fyrir því í frum-
varpinu að rýmka inntökuskil-
yrði skólans þar sem helztu
ákvæði um inntökuskilyrði í
slcólann væru nú, að umsækj-
andi hafði náð 18 ára aldri, hafi
lokið miðskólaprófi eða hlotið
hliðstæða menntun og hafi eitt
af þrennu: a. lokið vélstjóranámi
1. stigs, þ. e. staðizt próf að
loknu námskeiði fyrir vélstjóra-
efni. b. öðlast a.m.k. tveggja ára
reynslu í meðferð véla eða véla-
viðgerðum og staðizt sérstakt
inntökupróf við skólann og c.
lokið eins vetrar námi í for-
skóla iðnnáms í járnsmíðagrein-
um og hlotið a.m.k. 6 mánaða
reynslu að auki í meðferð véla
eða vélaviðgerðum og énnfrem-
ur staðizt sérstakt inntökupróf
við skólann.
Fela þessi ákvæði í sér lækkun
á lágmarksaldrinum til inntöku
í skólann sem hefur raunveru-
lega verið 20 ár vegna kröfunn-
ar vm iðnnám. Samkvæmt nú-
gildandi lögum væri það þannig
að hver sá, sem lyki námi í
Vélskólanum væri í senn vél-
stjóri og járniðnaðarmaður.
Breytingar á inntökuskilyrðum,
sem frumvarpið gerði ráð fyrir
að mundi hinsvegar leiða af sér,
að þarna mundi skilja nokkuð á
milli í framtíðinni.
Alfreð Gíslason (K’) sagði það
ekki ætlun sína að gagnrýna
frumvarpið, aðeins benda á það
að réttindi fylgdu aðeins 1., 2.
og 3. námsstigi en aukið atvinnu
réttindi fylgdu ekki 4. námsstigi
nema því aðeins að sveinspróf
kæmi einnig til.
Jón Þorstcinsson (A) sagði það
rétt vera, að 4. námsstigið veitti
ekki sérréttindi. 3. námsstigið
gæfi þegar mikil réttindi og sá
sem lyki prófi í vélskólanum
gæti tekið sveinsprófið á eftir.
Stytting mundi verða á námi 1
vélvirkjun eftir að námi í vél-
skólanum væri lokið og mundi
verða haft samband við iðn-
fræðsluráð um það