Morgunblaðið - 03.12.1965, Blaðsíða 10

10
MORGU N BLAÐIÐ
Föstudagur 3. des. 1965
Mannslíkaminn, Lýðir og landshagir eftir
Þorkel Jóhannesson og skáldsaga eftir
Oskar Aðalstein
ALMBNNA Bókafélagið hefur
sent frá sér þrjár nýjar bækur,
en tvær eru væntanlegar eftir
nokkra daga auk gjafabókar-
innar.
MANNSLÍKAMINN, önnur bókin
í ALFRÆÐASAFNI AB.
Sem kunnugt er hóf Almenna
bókafélagið fyrir skömmu út-
gófu á bókaflokki um bækur og
vísindi, Alfræðasafn AB. Nefnd-
ist fyrsta bókin FRUMAN og var
í þýðingu dr. Sturlu Friðriksson-
ar, erfðafræðings.
önnur bókin í safninu er nú
komin út og er það MANNSLÍK-
AMINN eftir Alan E. Nourse í
þýðingu læknanna PÁLS V. G.
Kolka og Guðjóns Jóhannesson-
*ar.
í þessari bók getur lesandinn
kannað hinar margbreytilegu
furður mannslíkamans, sem birt-
ist m. a. í hinu aðdáanlega sam-
ræmi milli einstakra vefja, gerð
þeirra og starfi. Bókin segir frá
einstökum líffærum, líffærakerf-
um, beinagreindinni, skilningar-
vitunum, efnasamsetningunni og
hvernig allt þetta vinnur saman.
Lesandinn kynnist því hvers-
vegna hann verður veikur, en
öðlast heilbrigði á ný, og hann
fær svar við því, af hverju við
erum ung en verðum gömul,
ásamt fjölda annarra hliðstæðra
svara. Lesandinn fær einnig að
skyggnast inn í heim læknisins
og kynnist hlutverki hans og
þýðingu fyrir samfélagið. Heitir
einn af myndaköflum bókarinn-
ar. Læknir verður til, og segir
frá því, á hverju læknanemi
verður að sigrast áður en tak-
markinu er náð.
• Bók þessi er, eins og fyrsta
bókin í Alfræðasafni AB, 200
bls. að stærð í stóru broti, og
í henni eru ekki færri en 110
myndasíður, þar af rúmlega sjö-
tíu prentaðar í fjórum litum.
Bókin er sett í Prentsmiðjunni
Oddi h/f., textafilmur unnar í
Litbrá h/f en bókin prentuð og
bundin í Hollandi í samvinnu
við fjölda annarra útgefenda í
Evrópu.
LÝÐIR og LANDHAGIR
eftir dr. Þorkel Jóhannesson.
Lýðir og landhagir, fyrra
bindi, eftir dr. Þorkel heitinn
Jóhannesson, háskólarektor, er
komið út hjá Almenna bókafé-
laginu og er desemberbók fé-
lagsins. Er útgáfutími bókarinn
ar valinn með tilliti til þess, að
þann 6. desember hefði dr. Þor-
kell orðið sjötugur.
í þessari bók, sem er fyrra
bindi, er fjallað um ýmis efni
frá ýmsum tímum, en einkum
þó þau svið, er dr. Þorkell voru
voru hagstæðust, ýmsa þætti úr
hagsögu og um atvinnuhætti á
íslandi fyrr á tímum. Til dæmis
um efni bókarinnar má nefna
ritgerð um atvinnuhagi á ís-
landi fram um siðaskipti, tvær
ritgerðir úr verzlunarsögu ís-
lands og önnur um landbúnað
á íslandi á árunum 1874—1946.
Þá er þar einnig að finna rit-
gerð um alþýðumenntun og
skólamál á íslandi á 18. öld og
«önnur um það, er prentlistin
kom fyrst til íslands. Enn-
fremur má geta ritgerða um
Skaftárelda og annarrar um
Pláguna miklu 1402 til 1404, sem
venjulega gengur undir nafninu
Svarti dauði. Fleiri þættir skulu
ekki taldir hér, en öllum er
það sameiginlegt, að um efnið
er fjallað af alúð og skarp-
skyggni trausts sagnfræðings og
rithöfundar.
Lárus H. Blöndal, bókavörð-
ur, hefur búið bókina, sem er
340 bls., til prentunar. Hún er
prentuð i Víkingsprenti h/f og
bundin í Félagsbókbandinu h/f.
Kápu hefur Torfi Jónsson teikn-
að.
Eins og áður getur kemur bók
in út í tilefni af sjötugasta af-
mælisdegi dr. Þorkels Jóhannes-
sonar, en hann lézt, sem kunn-
ugt er, þ. 31. október 1960. Dr.
Þorkell Jóhannesson vann mik-

•S- ’.'f
mm-
l&M&ý' •
Hecla í Reykjavíkurhöfru
Dr. Þorkell Jóhannesson
ið að ýmsum félagsmálum, og
var m. a. einn af stofnendum
Almenna bókafélagsins og sat i
bókmenntaráði þess frá upp-
hafi. Hann var kjörinn formað- ,
ur þess í maí 1960 og gegndi því
trúnaðarstarfi til dauðadags.
BREYSKAR ÁSTIR
eftir Óskar Aðalstein
Út er komin hjá Almenna
Bókafélaginu ný íslenzk skáld-
saga Breyskar ástir eftir Óskar
Aðalstein, saga vestan úr fjörð-
um. Er þetta októberbók Al-
menna bókafélagsins og jafn-
framt fyrsta bókin, sem AB
gefur út eftir Óskar Aðalstein.
Breyskar ástir er skáldsaga,
sem fjallar um vandamál úr nú-
tímanum. Söguhetjan er Jóna-
tan bóndi í Ytridal, sem hefur
yfirgefið mölina og setzt að í
dalnum og vill erja jörðina.
Hann er vilja Og fjörmaður, sem
ann gróðri jarðar og tímgun
dýra og mannlífs og verst af
þráa og þrótti gegn straumi
tímans, sem ber börn hans burt
úr dalnum í hið sivaxandi líf og
fjör í þorpinu í næsta firði. Hann
er þó enginn búri, og er síður
en svo ónæmur fyrir iðandi lífi
byltinga og breytinga. í ýmsu
nýtur hann alls hins nýja, og er
talinn nokkuð veikur fyrir
kvenlegu fjöri og fegurð. Hon-
um reynist örðugt að standast
freistingar þær, sem mæta hon-
um í sjálfum Bændakastalanum
er hann kemur til höfuðsta \ -
ins til að tak þátt í stofnun átt-
hgafélags Ytridælinga, sem
reyndar hafa fæstir í Ytridal
komið. Þá mætir hann freisting-
unni í sjálfum Bændakastalan-
um ,sem hann gistir. í sögunni
kemur fyrir mikill fjöldi lífi
gæddra persóna, kvenna og
karla.
Breyskar ástir er 213 bls. að
stærð, prentuð í Steindórsprenti
h/f., en bundin í Félagsbókband
inu h/f. Kápu og titilsíðu hefur
Kristín Þorkelsdóttir teiknað.
Höfundur bókarinnar Óskar
Aðalsteinn er fæddur á ísa-
firði árið 1919. Hann var um !
skeið aðstoðarbókavörður við
Bókasafn ísafjarðar, og síðar j
vitavörður við Hornbjargsvita (
um þriggja ára skeið. Vitavörð- ;
ur við Galtarvita hefur hann
verið síðan 1951. Fyrsta skáld- '
Brezkt hafrannsóknar-
skip í Reykjavíkurhöfn
Nefnt Hecla eftir eldfjaílinu
EINS og þegar hefur verið
skýrt frá í blaðinu, kom hingað
til lands á þriðjudag brezka haf
rannsóknarskipið H.M.S. Hecla.
Skipi þessu var hleypt af stokk-
unum fyrir þremur mánuðum
og mun Reykjavík vera fyrsta
höfnin utan Bretlands, sem skip
ið kemur til. H.M.S. Hecla er
fyrsta skipið af þremur, sem
brezka flotamálaráðuneytið læt
ur smiða með hafrannsóknir
fyrir augum. Upphaflega var
ráð gert fyrir fjórum skipum
þessarar tegundar, en frá því
var horfið sökum fjárskorts.
Skipherra á H.M.S. Hecla er
G.P.D. Hall, og ræddu frétta-
menn við hann um borð í skipi
hans, síðdegis í gær. Hall skip-
herra kvað þetta skip hafa ver-
ið smíðað með tilliti til alhliða
hafrannsókna, könnun sjávar-
botnsins, hitastig sjávar, haf-
strauma o.fl., en slíkar rann-
sóknir væru mjög mikilvægar,
þegar hliðsjón er höfð af hinni
öru fjölgun mannkynsins og er
fram liðu tímar mundi hafið
verða einn helzti fæðugjafi þess.
Sjóherinn hefði einnig sýnt þess
um rannsóknum mikla athygli,
m.a. sökum þess, að á stríðs-
tímum mun hernaður aðallega
fara fram neðansjávar og hafa
rannsóknir þessar því hernaðar-
lega þýðingu.
Hall skipherra sagði, að skip
sitt væri áttunda brezka skipið,
sem bæri nafnið Hecla. Fyrsta
skipið með þessu nafni var
smíðað árið 1787. Hall gat þess,
að fyrsti maðurinn, sem hlaut
Viktoríukrossinn var írskur
liðsforingi um borð í Hecla,
Arthur Lucas að nafni, en þessa
viðurkenningu hlaut hann fyrir
afrek, er hann vann um borð
í skipinu í Eystrasalti.
H.M.S. Hecla er 2.800 lestir
og lengd skipsins er 260 fet. —
Fullkomin vísindatæki til haf-
rannsókna eru um borð í skip-
inu og þar eru einnig vistar-
verur fyrir 7 vísindamenn, en 6
vísindamenn eru með í þessari
ferð skipsins. Áhötfn Hecla er alls
116 og þar af 13 yfirmenn. —
Næsti ákvörðunarstaður skipsins
er Akureyri, en síðan mun það
stunda hafrannsóknir í hafinu
suðaustur af íslandi.
Hall skipherra hefur nokkr»
um sinnum áður komið til Is-
lands, fyrst 1934 og þá í einka-
erindum. Hann er fróður um
sögu landsins og hefur t.d. kynnt
sér fornritin íslenzku og fékk
við lestur þeirra áhuga á land-
inu. Þess má geta að dóttir hans,
Virginia Hall, kom til íslands
í vor og starfaði þá við korta-
gerð Vitamálaskrifstofunnar, en
Hall skipherra er sjálfur sér-
fræðingur í kortagerð.
Hall skipherra við mal verk af Heklu.
saga hans, Ljósið í kotinu, kom
út á ísafirði árið 1939, en auk
skáldsagna hefur hann skrifað
barna- og unglingabækur.
TVÖ LEIKRIT
og NÓTT í LISSABON
Þá eru væntanlegar hjá Al-
menna bókafélaginu innan fárra
daga Tvö leikrit eftir Jökul
Jakobsson, og Nótt í Lissabon
eftir Erich Maria Remarque.
1 bókinni Tvö leikrit birtast
tvö þeirra leikrita Jökuls Ja-
kobssonar, sem mesta athygli
hafa vakið, Hart í bak og Sjó-
leiðin til Bagdad. Eru í bókinni
myndir úr báðum leikritunum
ásamt sviðsteikningum. Sveinn
Einarsson skrifar formála. Bók-
in er 144 bls.
Nótt í Lissabon er eftir hinn
kunna höfund bókarinnar Tíð-
indalaust á Vesturvígstöðvun-
um, Erich Maria Remarque.
Nótt í Lissabon á sér rætur í að-
draganda og atburðum síðari
heimsstyrjaldarinnar. Hún fjall
ar um landflótta fólk í heims-
styrjöldinni siðari og baksvið
hennar er Evrópa stríðsáranna.
Bókina hefur Tómas Guðmunds
son þýtt á íslenzku.
Nótt í Lissabon er 320 bls.
að stærð.
Gjafabók AB 1965
Gjafabók AB að þessu sinni
verður Kvæðakver Sighvats
Þórðarsonar og sér Jóhannes
Halldórsson, cand. mag um út-
gáfuna. í bókina er safnað þeim
vísum og kvæðum, sem verða
eignuð Sighvati skáldi Þórðar-
syni, og er megin hluti þeirra
úr ýmsum handritum konungs-
sagna, en auk þess fáeinar vísur
j og vísubrot úr Eddu Snorra
Sturlusonar, Málskrúðsfræði Ó1
afs hvítaskálds Þórðarsonar og
vísuhelmingur úr Laufás-Eddu.
Gjafabókin verður ekki til
sölu, en er gjöf Almenna bóka-
félagsins til þeirra félagsmenna,
sem keypt hafa 6 eða fleiri AB-
bækur á árinu.
Þrjár nýjar AB-
bækur komnar út