Morgunblaðið - 08.12.1965, Síða 8

8
MORCUNBLAÐIÐ
Miðvrku’dagur 8. 3es. 1965V
— Fulltruaráðsfundurinn
urnar í Navarone", sem gerð er eftir samnefndri skáldsögu Ali-
stair MacLean og komið hefur út í' íslenzkri þýðingu. — Me3
aðalhlutverkin fara: Gregory Peck, David Niven, Antliony Qu-
inn, Stanley Baker, Anthony Quayle og James Darren.
“Birtingur“ kominn út
Framh. af bls. 1
sem verður íslenzkt hlutafélag,
byggir. Hið svissneska fyrirtæki
mun eiga langmestan hluta hluta
fjár í iþessu félagi, en heimild
verður til iþess, að önnur dóttur-
fyrirtæki þess eigi einnig í því,
en þó er það háð samiþykki ríkis-
stjórnarinnar.
Þessum aðalsamningi fylgja
nokkrir hliðarsamningar, og þar
er um að ræða raforkasamning
við stjórn Landsvirkjunar og
hafnarsamning um aðstöðu til
þess að setja verksmiðjuna við
Straumsvík. Hafnarfjarðarbær
mun byggja höfnina og veita
fyrirtækinu aðstöðu að öðru
leyti. Á þessu ári hefur verið
unnið að uppdráttum að höfn á
þessum stað þar sem tíu til tutt-
ugu þúsund tonna skip geta at-
hafnað sig. Höfnin er talin kosta
80 milljónir, og í samningsupp-
kasti er gert ráð fyrir, að bræðsl
an greiði gjöld sem svari til
afborgana og vaxta af höfninni
í 25 ór. íslendingar eiga höfnina
og Hafnarfjarðarbær sér um
rekstur hennar. Eftir 25 ár verð-
ur samið á ný um hafnargjöld.
Síðastliðinn laugardag áttu
samninganefndirnar fund með
bæjarfulltrúum í Hafnarfirði, en
langt er síðan samband var upp
tekið við Hafnarfjarðarbæ um
þetta mál. Bæjarfulltrúar í
Hafnarfirði vilja eindregið, að
Hafnarfjörður annizt hafnarfram
kvæmdir, og vænta fyilstu að-
stoðar ríkisstjómarinnar um láns
útvegun og ríkisstjórnin ábyrgist
að við þessar framkvæmdir verði
staðið.
Þá verður lagður fyrir Al-
þingi stofnsamningur hins ís-
lenzka hlutafélags, sem Sviss-
lendingar eru þegar farnir að
kalla Isal. Af sjö manna stjórn
verða fjórir Islendingar og þrír
Svisslendingar, tveir íslending-
amir verða skipaðir af ríkis-
stjórninni, sem sérstakir um-
boðsmenn hennar, en tveir af
Svisslendingum. Stjórnarformað
ur verður íslendingur. Um nokk
ur fleiri fylgiskjöl verða að
Cræða, og hef ég lagt áherzlu á
að láta allt koma fram, sem
máli skiptir.
Asakanir um leynisamninga
byggjast því á haldlausum rök-
um. Þingmönnum hafa verið
veittar allar upplýsingar í trún-
aði áður en málin hafa verið
lögð opinberlega fyrir, og hefur
þingmannanefndin haldið milU
tuttugu og þrjátíu fundi.
Samningsgerðin er mjög um-
svifamikil og hefur þingmanna-
nefndin gengið í gegnum aila
samningana.
Á lokastigi
Málið er nú svo langt komið
að í þessum mánuði verður
hægt að koma saman aðalsamn-
ingi og fylgiskjölum, og hefur
verið ákveðinn fundur í Swiss
4. til 5. janúar. Eftir þann fund
getur málið farið til ríkisstjórn-
ar og þingflokka, þannig að
þingmenn geti haft það til at-
hugunar í um mánaðartíma áð-
ur en undirskrift samninga fer
fram, en þá mim iðnaðarmála-
ráðherra undirrita með fyrir-
vara um samþykki Alþingis.
Jóhann Hafstein vék síðan að
lögum um Landsvirkjun, en í
þeim er heimild um stórvirkjun
í Þjórsá. Nú hefur verið gerður
samningur milli Beykjavíkur
borgar og ríkisins um virkjun-
ina. Viðræður hafa farið fram
við Laxárvirkjun, sem ekki hef-
ur áhuga á aðild, að Landsvirkj-
un sem stendur, en vill halda
opnum möguleika til þess síðar.
í framtíðinni má búast við,
að orka frá kjamorkuofnum
verði samikeppnisfær við vatns-
orkuna. Svisslendingar hafa þeg
ar tekið upp samningaviðræður
við þýzk fyrirtæki um það mál,
og höfum við því lagt ríka á-
herzlu á að missa ekki af strætis
vagninum.
60 þús. tonna bræðsla
í stórum dráttum er nú gert
ráð fyrir 60 þúsund tonna
bræðslu. Alþjóðabankinn telur,
að hagkvæmara geti verið að
fara strax í 60 þúsund tonn, en
þá yrði Búrfell fyrst virkjað í
105 þúsund kw. og færi fljót-
lega í 210 þúsund kw. Mun
alúmínbræðslan nota nálægt
helmingi þeirrar orku.
Síðan vék Jóihann Hafstein að
gj aldeyristekjunum og sagði að
raforka og skattar yrðu greiddir
í Bandaríkjadölum.
Rangt væri að þeir, sem að
þessum málum hefðu staðið sæju
ekki annað en stóriðju Okkur er
fyllilega ljóst að þetta er ekki
samíbærilegt við sjávarútveginn,
en hinsvegar tel ég, að þessar
framkvæmdir muni ekki draga
úr grósku útvegsins, heldur þvert
á móti. Meðan þessar athuganir
hafa staðið yfir, hafa metár ver-
ið í sjávarútveginum, en óvar-
legt er að ætla, að þau verði
alltaf fyrir hendi og því eru ein-
hver takmörk sett hve aukningin
getur verið mikil í útveginum.
Við höfum séð, að sjávaraflinn
getur verið stopull, eins og t.d.
við Norðurland, og er ekki nema
skynsamlegt að tryggja fjöl-
breyttara atvinnulíf og efnahags
afkamiu okkar í heild.
Þeesum málum hefur skilað
verulega áfram á þessu ári. Eins
og kunnugt er hafa framkvæmd-
ir við Búnfell verið boðnar út um
viða veröld og gert er ráð fyrir,
að tiíboð verði komin í janúar.
Sendiráðum allra aðildarríkja AI
þjóðatoankans hefur verið gert
aðvart um þetta, og íslenzk fyrir-
tæki gera einnig sín tiiboð.
Þegar þetta liggur fyrir ætti
að vera hægt að taka upp síðustu
viðræður við Alþjóðabankann.
Ekki á að standa á lánum hjá
bankanum, og geta þau komið í
imarz. Þá verður byrjað á Búr-
felli á þessu sumri, og vinna við
bræðsluna hefst tólf til átjón
mánuðum frá þeim tíma, og er
búizt við að í lok 1968 eða byrj-
un 1969 verði báðum þessum
framkvæmdum lokið. Hið sviss-
neska fyrirtæfci mun setja banka
tryggingu fyrir því að staðið
verði við þessar framkvæmdir.
Raforkusalan til Svisslend-
inganna leggur grundvöllinn að
lánunum hjá Alþjóðabankanum,
sem greiðast upp á 25 árum. Þess
ber að gæta, að Svisslendingar
kaupa raforkuna í heildsölu, og
eru skuldbundnir að kaupa hana
allt árið um kring. Verðið verð-
ur 2,5 mill. (10,75 aurar), en þó
fyrst í stað 3 mill. Norð-
menn fá eilítið hærra verð fyrir
sitt rafmagn, en víða um lönd
er það selt á lægra verði. Saman-
lögð gjöld fyrir raforku og í
skattgreiðslur er sem nemur
3,7 miM.
Ljóst er, að þessi samningur
er grundvöllurinn að því, að
landsmenn fái ódýrari raforku
en þeir mundu ella fá. Þótt raf-
orkuverð hækki er það ekki
vegna Svisslendinganna, heldur
mundi sú hækkun vera enn
meiri, ef ekki væri vegna söl-
unnar til þeirra.
Þá vék ráðherrann, að sérrétt-
indum Svisslendinga hér, og
sagði, að þeir mundu ekki grei’ða
innflutningstolla af hráefnum til
starfrækslunnar eða byggingar-
framkvæmdanna. Væri þetta í
samræmi við venjur í öðrum
löndum. Svisslendingar greiða
skatta eins og önnur fyrirtæki
á íslandi, en þeir hafa verið um-
reiknaðir 4 fast framleiðslugjald
af hverju tonni af alúminium.
Þetta felur ekki í sér nein frfð-
indi, en er auðveldara í fram-
kvæmd. Hinsvegar getur þetta
verið hagstæðara ef alúmínverðið
hækkar, því að þá hækka skatt-
arnir. Ef hinsvegar verðið lækk-
aði, mundu skattarnir einnig
lækka, en þáð mundu þeir einnig
gera þótt þessi háttur væri ekki
á hafður.
Gamlir draumar að veruleika
Ráðherrann sagði síðan, að for-
ustu í stóriðjunefnd hefði dr.
Jóhannes NöiJðdal haft, og ætti
hann og allir þeir íslendingar,
sem að þessu máli hefðu unnið,
miklar þakkir skyldar. í sinn
hlut hefði fallið að fjalla um
þessi mál af hálfu ríkisstjómar-
innar, og hefði hann tekið þátt
í samningafundum, sem iðnaðar-
málaráðherra. Við höfum haft,
sagði ráðherrann, erlenda sér-
fræðinga okkur til ráðuneytis,
bæði norska og enska og fleiri,
en þegar á allt er litið, hafa þeir
íslenzku lögfræ'ðingar og fjár-
málamenn, sem í samningunum
hafa átt, reynzt hæfir og dug-
legir. Samkomulagið hefur tekið
miklum stakkaskiptum frá þv^ að
Svisslendingar lögðu fram sitt
fyrsta uppkast. Þeir em harðir
samningamenn, en við höfum
ekkert undan þeim að kvarta.
Ljóst er, að hið erlenda fyrir-
tæki gerir þetta ekki fyrir okk-
ur, heldur telur sig hafa hagn-
áðarvon og það teljum við okkur
einnig hafa.
Að lokum sagði Jóhann Haf-
stein, iðnaðarmálaráðherra. „Ég
vona, að þessi mál geti orðið áð
veruleika á næstu mánuðum, og
verði íslenzkri þjóð til hagsbóta.
Mikilsvert er að gamlir draumar
og hugsjónir rætist um virkjun
stórfljóta og orku þeirra til þess
að byggja upp fjölbreyttara og
traustara atvinnulíf á íslandi“.
Ákærðir f yrir
samsæri
Áaíró 7. des. — (NTB) —
DÓMSMÁLARÁÐHERRA Ara-
bíska sambandslýðveldisins (Eg-
yptalands) tilkynnti í dag að 14
menn hefðu opinberlega verið á-
kærðir fyrir samsæri, sem mið-
að hafi að því að myrða Nasser
fórseta og steypa stjórn landsins
af stóli. Meðal hinna ákærðu eru
tveir fyrrverandi hershöfðingjar
og tveir ofurstar á eftirlaunum.
Fundur Shastri
og Ayub 4. jan.
Nýju Deihí, 7. des. — NTB
ÁREIÐANLEGAR heimildir i
Nýju Delhí greindu frá því í
dag, að Mklegt væri að fundur
þeirra Shastri, forsætisráðherra
Indlands, og Ayuto Khans, forseta
Pakistan, myndi hefjast 4. janú-
ar nk. í Tashkent í Sovétríkjun-
um. Búiat er við, að fundir þeirra
Shastri og Ayubs muni standa í
viku, og mun ætlunin að reyna
að finna einhverjar leiðir til
sátta eftir bardaga Indiverja og
Pakistaiía í haust.
Shastri lýsti þvi yfir í ræðu
í dag, að Kasimír myndi ekki
verða sérstaklega á dagskrá fund
arins, enda væri það ófrávíkjan
legt sjónarmið Indverja, að ekki
væri hægt að semja um Kasmár,
sem væri hluti af Indlandi. Hins
vegar kvaðst Shastri vera reiðu-
búinn að ræða ágreining land-
anna tveggja.
SL. laugardag opnaði Tízkuverzl-
unin Héla nýja kvenfataverzilun
að Laugavegi 31, Reykjavík
(áður Marteinn Einarsson & Co.)
Verzlunin hefur undanfarin
tvö ár, verið til hiúsa að Skóla-
vörðustíg 15.
Tíakuverzlunin Héla mun hafa
á boðstólum úrval af kvenkápum,
TfMARITIÐ „Birtingur", fyrsta
og annað hefti ellefta árs, 1965,
er komið út fyrir nokkru, fjöl-
breytt að efni og vanöað að frá-
gangi, eins og jafnan áður. Af
innlendu efni má nefna ýtarlega
og myndskreytta v grein eftir
Borghildi Einarsdóttur, sem hún
nefnir „Um Fjölni og Fjölnis-
menn“. í framhaldi af henni er
birtur katfli úr bókafregn eftir
Konráð Gíslason í Fjölni 1844,
sem nefnist. „Um miálið — óska-
barn mannlegs anda“. Kjartan
Guðjónsson skrifar um síðustu
sýningu Sigurjóns Ólafssonar
myndhöggvara, og fylgja grein-
inni mokkrar myndir af verkium
listamannsins. Þá skrifa tveir
ritstjórarma greinar í ritið,
Thor Vilhjálmsson „Syrpu“
sína, og Einar Bragi „Af skorn-
um skammti“, þar sem hann
fjallar m.a. um sjónvarpsmálið
og andlega reisn íslendinga.
„AUmörg íslen2Ík skáld eiga
ljóð í heftinu. Má þar fyrst
nefna „Hús 1 Róm“ efitir Snorra
Hjartarson, „Snúrustaurinn og
hamingjain“ og „Draumkvæðið“
eftir Jón úr Vör. Ennfremiur
fjögur ljóð eftir Jón Óskar:
„Hvað er klukkan?“, „Söngur í
næsta húsi“, „Hljóm-ur þessara
tíma“ og „Skip kom ekkert af
hafi“. Þrjú Ijóð eftir Jóhann
Hjábnarsson: „Skýjamyndir",
„Himinför“ og „Lífstré“. Loks
ljóðin „Við ströndina“ efitir Sig-
urð A. Magmússon og „Goðsögn"
eftir Matthías Johannessen.
Af öðru efni má nefna grein
um sikileyska myndlisitarmann-
inn Antonino Virduzzo eftir Tlior
Vilhjálmsson, ásamt myndum af
listamanninum og verfcum eftir
hann. Atli Heimir Sveinsson
skrifar um tónskáldið Karlheinz
Stockhausen og birtir mynd af
honum og aðra af tónsmið hans
„Nr. 11 Refrain“.
Annað efni í ritinu er „Viðlög
jökkum, pilsum og síðtouxum.
Einnig mun verzlunin selja
DELTA Ikvenifatnað sem fram-
leiddur er hjá Fatagerðinni YL-
UR á SauðárkrókL
Verzlunarstjóri í hinni nýju
verzlun er frú Mally Einarsdótt-
ir
og vísur" frá fiyrri öldum,
„Askorun til alþings 13. marz
1904“ (sextíumenninga-ávarpið),
og „Til kaupenda", þar sem m.a.
er sagt frá efni næsta heftis,
Það mun flyta fyrsta þáitt leik-
ritsins „The Playtooy cnf the West-
ern World“ eftir írska skáldið
J. M. Synge og grein um hann
eftir sænska bókmenntafræðing-
inn Martin Lamm; ennfremur
grein um Gunnlaug Scheving
eftir Björn Th. Björnsson, grein
um nútímamyndlist eftir Paul
Klee, tvær greinar eftir Thor
VMhjálmsson, ljóð eftir sex fær-
eysk nútímaskáld og milli 10 og
20 Ijóð eftir önnur erlend skáld.
Áskriftargjald „Birtings“ er
óbreytt frá fyrra ári.
Bannað að hlusta
á útvarp
Salisbury, London, 7. des. NTB
STJÓRN Ian Smiths í Ródesíu
setti í dag bann við því að menn
hlusti á erlendar útvarpsstöðvar,
þar á meðal BBC og S-afríska út
varpið, á götum úti. Því er hald-
ið fram 1 Salisbury að þetta sé
gert til þess að blökkumenn heyri
síður áskoranir um uppreisn frá
útvarpsstöðvum í afrískum ná-
grannalöndum.
Harold Wilson, forsætisráð-
herra Bretlands, sagði í London £
dag að æskilegt hefði verið, að
sum þeirra landa, sem hæst hróp-
uðu nú varðandi Ródesíumálið,
hefðu stutt aðgerðir Breta í stað
þess að gefa sig að siðbótar-
prédikunum. Hann bætti því við,
að lausn málsins kynni að vera
nær, ef öll lönd hefðu haldið jafn
vel á málum og Bretland í þessu
tilviki.
Síldveiðornar
,BRÆLA var á síldarmiðunum
eystra aðfaranótt þriðjudags, en
í gærmorgun var komið sæmi-
legt veður, og fengu þá nokkur
skip veiði. Alls fengu sex skip
5.950 mál frá mánudagsmorgni
til þriðjudagsmorguns, þ.e. Dag
fari ÞH 1500, Björgvin EA 700,
Faxi GK 1200, Helga RE 1000,
Jón Kjartansson SU 1250 og
Kristján Valgeirsson GK 300,
Vb. Jón Kjartansson frá Eski-
firði er þá kominn yfir 70 þús-
und mál.
★ ★ ★
Akranesi, 7. des. — Vb. Har-
aldur kom hingað í gær með
600 tunnur af síld frá Skeiðarár
dýpi. Þær fóru í bræðslu. Vb.
Ólafur Sigurðsson kom með
2.000 tunnur síldar frá Aust-
fjarðamiðum í gær. 1.000 tunnur
af því voru hraðfrystar og 1.000
tunnur saltaðar.
Fjórir línubátar voru á sjó I
gær. Afli var frá 3 upp í 8,5
tonn. Rán var aflahæst.
Ms. Reykjafoss kom með vör-
ur í morgun, og lestaði síðan 70
tonn af fiskimjöli. — Oddur.