Morgunblaðið - 04.01.1966, Page 6

e
MORGUNBLAÐIÐ
I
Þriðjudagur 4. Janúar 1966
Avarp Asgeirs Asgeirssonar, forseta Islands á nýjársdag
Innan skefja þarf að halda Ollum átðkum
Góðir íslendingar, nær og fjær!
Ég þakka öllum gamla árið,
sem nú er liðið í sfcaut aldanna,
og óska yður öllum góðs og far-
sæls nýs árs! Gleðilega hátíð!
Ég á þar við, að nýjársdagurinn,
sem nú er talinn, var raunar áð-
ur um miðbik jólanna, sem náðu
frá aðfangadagskvöldi til þrett-
ánda.
Jólin eru upphaflega ævaforn
miðsvetrarhátíð, sem kristin
kirkja hefir helgað frá kristni-
töku. Enn eru um jólin sagðar
sögur frá fomeskju, og rifjuð
upp gömul minni frá heiðni, án
þess að nokkur amist við.
Hinn mikli fagnaðarboðskapur
jólanna er þó engu að síður jóla-
guðspjallið, María og Jósep, jatan
og Jesúbarnið, jólastjaman, frið-
ur á jörðu og velþóknun með
mönnunum. Þrettándinn var og
áður haldinn heilagur, ýmist í
minningu vitringanna frá Aust-
urlöndum eða skímar Jesú og
opinberunar Heilags Anda í
dúfulíki.
Jólaguðspjallið er oss í blóð
borið, og það skiptir ekki öllu
máli, hvort menn líta á það sem
sannsögulega frásögn eða tákn-
og helgisögu að einhverju leyti.
Um slíkt er varla lengur deilt,
og sízt á jólum. Helgisögur geta
verið sannar á sinn hátt eins og
allur hinn hæsti skáldskapur.
Upp úr jólum fer sólin aftur
að hækka á lofti, daginn að
lengja, „Hið sanna Ijós, sem
upplýsir hvern mann, var að
koma í heiminn". ,,Orðið varð
hold, og hann bjó með oss, fullur
náðar og sannleika". Það er því
meiri helgi yfir jólunum en öllum
öðmm hátíðum, nema vera
skyldi páskunum, hátíð uppris-
unnar.
Það er skammt á milli jóla-
txésins og krosstrésins, og þó er
það hin helgasta og háleitasta
saga, sem gerzt hefir hér á jörð.
Hún fyllir hug vorn friði og vel-
þóknun enn þann dag í dag, þó
stutt vilji á stundum verða í
vopnahléum, eins og dæmin sýna.
Jólaboðskapurinn ætti þó að taka
til alls ársins.
Á áttundadag jóla, eins og
nýjársdagurinn var áður nefnd-
ur, er venjan að minnast sér-
staklega sögu hins nýliðna árs
og framtíðarvona. Það gerum vér
öll í hjörtum vorum. Áramóta-
greinar og ræður svo margra
annarra hafa það aðalviðfangs-
efni, svo ég mun á fátt minnast
í þessu stutta ávarpi.
Gamla árið var góðæri, ein-
munatíð og afli, nema helzt gras-
brestur á Austurlandi. Metafli
var á sjó og verðlag á útflutn-
ingsafurðum hagstætt. í slíku
góðæri má ekki gleyma hörðu
árunum. í vorri sögu hafa jafnan
skipzt á góðæri og hallæristíma-
bil. Og þó hallæri sé máske full-
sterkt orð á vorri tækniöld, þá
mun svo enn verða, að árferði
og aflsæld gangi í öldum Ekki
hefir síldin reynzt árviss, síðan
þær veiðar hófust að nokkru
ráði. Hátekjur þjóðarinnar verð-
ur að nota til að brúa yfir lág-
tekjukaflana, bæði með því að
safna sjóðum og skapa f jölbreytt-
ari og vaxandi afkomumöguleika.
Gildir það jafnt um þegna sem
þjóð. Til þjóðfélagsins eru gerðar
miklar og vaxandi kröfur, og
gott að heyra úr ýmsum áttum
viðurkenning á því, að ekki sé
unnt að gera allt í seim. Þarfirn-
ar eru miklar, og vart hægt að
fullnægja á hverjum tíma nema
forgangskröfum.
En áróðurinn er áleitinn, og
flokkskapp fer oft fram úr hófi.
Áróðurstækni hefir ekki síður
færzt í aukana en önnur tækni’,
vaxandi blaðakostur, útvarp og
svo frv. Flokkaskipting er að
visu nauðsynleg og samvaxin
lýðræðisSkipulagi. Flokkur er
sjaldan betri en meðaltal þeirra,
sem flokkinn fylla. Og þó hver
flokkur sé góður fyrir sinn hatt,
þá eiga allir að baki og fyrir
höndum samstarf við aðra, enda
sjálfir samsteypa ólíkra hags-
muna og sjónarmiða. Fullkomið
eða svokallað „vísindalegt" skipu
lag, sem sé óháð mannlegu eðli,
kostum þess og göllum, fyrir-
finnst ekki. Það er enginn kol-
svartur né drifhvítur Og í ridd-
arasögum, heldur allt líkara
mannlýsingum íslendingasagna,
þar sem ágætum mönnum getur
yfirsézt og engum þó alls varnað.
Þó jólafriðurinn sé skammær,
þá er það engin nauðsyn, að
áróðurinn sé daglegur og árlang-
ur. Skylt er þó að játa, að minni
beiskja eg fjandskapur virðist nú
manna á meðal en stundum hefir
áðúr verið í íslenzkum stjórn-
málum. Og innan skefja þarf að
halda öllum átökum, ef lýðræði
og þjóðareining á að varðveitast.
Ég læt ekki undir höfuð leggj-
ast að minnast eins höfuðatburð-
ar frá íslenzku sjónarmiði á
liðnu ári, en það er samþykki
Þjóðþings Dana á afhending ís-
lenzkra handrita til vor, sem eig-
um þar geymda mikla sögu og
mestu bókmenntaafrek forfeðr-
Ásgeir Ásgeirsson.
anna. Þau eru kjörgripir og
helgir dómar þessarar þjóðar.
Það verður aldrei ofmetið, hvern
þátt hinar einstöku og heims-
kunnu fornbókmenntir vorar
eiga í endurreisn og fullveldi
vorrar fámennu þjóðar. „Norður-
landaþjóðir eru náskyldar og um
margt áþekkar“, segir einn af
þekktustu sagnfræðingum vorra
tíma, Arnold Toynbee, „en þaS
var fámennasta þjóðin, íslend-
ingar, sem um langt skeið ortu
ljóðin og rituðu söguna. Þetta fæ
ég hvorki skýrt né skilið“. Vér
getum sjálfir rakið ýrns rök, og
fært fram ástæður, en þó hygg
ég, að ekki verði hjá því komist
að telja, að íslendingar hafi að
eðlisfari verið öðrum hneigðari
til skáldskapar og bóklegrar iðju,
enda hefir þráðurinn ekki slitn-
að til þessa dags. En slíkt þjóðar-
eðli verður erfitt „að skýra og
skilja“, eins og Toynbee kemst
að orði.
Það er mikið drengskaparbragð
af Dana hálfu að gera slíka sam-
þykkt, og binda þannig endahnút
á langa viðureign. í þeirri sjálf-
stæðisbaráttu á öllum sviðum,
sem nú er lokið, hafa íslendingar
þroskazt til sjálfsstjórnar og full-
veldis.
Það er aðdáunarvert, að Jón
Sigurðsson setur í upphafi mark-
ið svo hátt, að það þurfti meira
en mannsaldur umfram hans eig-
in ævi til að ná því marki. Það
ber allt að sama brunni um hans
stórhug og réttdæmi um sögu
þjóðarinnar frá upphafi og fram-
tíðarstefnu. Það er vissulega
samband milli sögu og samtíðar,
og nú er það vort að sýna og
sanna að íslenzk þjóð sé enn, og
verði áfram samboðin fornu
þjóðveldi og trausti Jóns Sig-
urðssonar.
Og víkjum. nú sögunni hingað
til Bessastaða. Það er langur fer-
iU, og heldur óskemmtilegur, frá
því að Bessastaðir komust í kon-
ungseign eftir víg Snorra Sturlu-
sonar og þar til fyrsti Islending-
urinn hlýtur amtmannsembætti.
Framhald á bls. 22
Gleðilegt ár
Gleðilegt ár, ég þakka
ykkur fyrir þáð gamla. Vonandi
hafa allir notið áramótanna vel,
hver við sitt hæfi.
Ég held, að drykkjuskapur sé
að verða æ minni um áramótin
en áður var, a.m.k. í Reykja-
vík. Þetta er m. a. frumkvæði
lögreglunnar að þakka. Hinar
skipulögðu áramótabrennur
draga áð sér þúsundir manna
og þeir, sem ekki hafa ráðgert
að „gefa“ börnunum gamlárs-
kvöld, eru til þess neyddir nú
orðið. Ég er líka viss um að
flestir komast að þeirri niður-
stöðu, að þannig séu áramótin
skemmtilegusL
ÍT í glerhúsinu
Á sunnudagskvöldi'ð borð
aði ég í Grillinu að Hótel Sögu
— aldrei þessu vant. Þetta var
fyrsti dagurinn (ég held síðan
á aðfangadag) sem ég át ekki
yfir mig — og þess vegna var
ferðin í Grillið eins konar her-
ferð gegn hungri. — f blíðskap-
ar veðri er ákaflega skemmti-
legt áð horfa yfir borgina, að
kveldlagi úr glerhúsinu. Þar
fer líka einkar vel um gestina
og maturinn er eftir því.
Fátt er það, sem breytt hefur
höfuðborginni jafnmikið á
undanförnum árum, og hinir
nýju veitinga og gististaðir. Ég
nefni fyrst og fremst Naustið og
Hótel Sögvi. Án þessara sam-
komustaða væri Reykjavík
ekki borg — og hún er ekki
lengur bær, m. a. vegna þessara
veitingastaða, sem ekki eru
aðeins smekklegir og hrein-
legir, heldur bjóða einnig fyrsta'
flokks fæðu.
ic Jenka
í Súlnasalnum var, mikið líf
í tuskunum — og ég er það
mikill sveitamaður, að ég hafði
ekki séð þennan jenka-dans
fyrr. Vissi í rauninni ekki hvað
þetta „hopp og hí“ átti að þýða.
En þáð leyndi sér ekkL að
þessi dans hafði hlotið almenna
viðurkenningu og vinsældir, því
að ungir sem gamlir jenkuðu
í jötunmóð — jafnvel svo, að
ég hélt að gólfið ætláði niður
í kjallara.
it Bjórinn
Hér kemur eitt bréf frá
íslendingi í Stokkhólmi. Ég tek
fram, að það þarf ekki endi-
lega að túlka skoðanir Velvak-
anda fremur en önnur bréf, sem
hér birtast. Ég geri ráð fyrir,
að einhver — eða einhverjir eigi
eftir að gera sínar athugasemdir
við það, sem ég bið þá að reyna
að vera stuttorða. Og hér er
bréfið:
„Kæri Velvakandi.
Loksins virðist koma að þvi,
áð við íslendingar fáum að
bjóða gestum okkar upp á ann-
að en svartadauða, 5. flokks
kaffi eða sykurvatn á glaðri
kvöldstund. Bjórinn er á leið-
inni og án efa kemur hann til
með að bæta drykkjumenningu
landsmanná.
Þetta virðast jafnvel for-
ystumenn bindindissarotaka
vera farnir áð sjá, ef dæma má
eftir skrifum Kristins Stefáns-
sonar, áfengisvarnarráðunauts i
Velvakanda þ. 19. október í ár.
Kristinn Stefánsson ræðir þar
um áfengisástandið í Stokk-
hólmi veturinn 1963. Þá var
verkfall verkstjóra áfengisverzl
unarinnar í um tvo mánuði og
fékkst ekkert sterkara í Svía-
veldi en áfengur bjór. Nóg var
samt til af honum, bæði inn-
lendum og útlendum (Tuborg,
Carlsberg, Heineken). Um þetta
mesta bjórdrykkjutímabil Svía
skrifar Kristinn Stefánsson,
áfengisvarnarráðunautur meðal
annars eftirfarandi:
.......í Stokkhólmi breyttist
ástandfð í áfengismálum mjög
til hins betra ..... Um það
vitnuðu dagblöð höfuðborgar-
innar, svo ekki verður um
villzt, einnig lögregla borgar-
innar, sjúkrahús og drykkju-
mannahæli".
Þetta sagði Kristinn Stefáns-
son, áfengisvarnarráðunautur.
Öll getum við verið sammála.
Bjórinn kemur til méð að bæta
hið frumstæðd og fáránlega
ástand í áfengismálum lands
okkar.
H. J.“
Höfum flutt verzlun vora og
verkstæði að
LÁGMÚLA 9
Símar:
38820 (Kl. 9—17)
38821 (Verzlunin)
38822 (Verkstæðið)
38823 (Skrifstofan)
Bræðurnir Qrmssonhf.
Vesturgötu 3, Lágmúla 9.
Sími 38820.