Morgunblaðið - 28.01.1966, Page 17

Fostudagur 28. janúar 1966
MORGUNBLAÐID
17
Vildum endurvekja líf og litauðgi
gullaldar - tdnlistar Feneyja
- segii Cloudio Sximone, stjórnnndi strengja-
sveiturinnur I Solisli Veneti
Að kvöldi föstudagsins 22.
nóvember árið 1963 kom sam-
an í Þjóðleikhúsinu fámenn-
ur flokkur tónlistarunnenda
til þess að hlýða á unga og
svo til óþekkta strengjasveit,
sem komin var til landsins í
fyrsta sinn. Hljóðlátur trega-
blær var yfir þessari sam-
komu — menn voru enn
furðu lostnir og harmi slegn-
ir yfir þeim tíðindum, sem
borizt höfðu þá nokkrum
klukkustundum fyrr — fregn
inni af morði Bandaríkjafor-
seta, Johns F. Kennedys. Ein-
hvernveginn virtist ólíklegt
að unnt yrði að festa hugann
við- tónlistina, — og hljóð-
færaleikurunum virtist svip-
að farið, þeir voru auðsjáan-
lega djúpt hrærðir.
Áður en hljómleikarnir
hófust var forsetans minnzt
og allir viðstaddir risu úr
sætum til þess að votta hon-
um virðingu sína. Síðan hófst
leikur strengjasveitarinnar,
sem var að mestu skipuð
ungum mönnum. En þeir
höfðu ekki lengi leikið áður
en tónlistin náði algerum
tökum á þeim. og leikur
þeirra á áheyrendum — það
varð fljótt ljóst, að hér voru
á ferðinni snillingar og hljóm
leikarnir í heild urðu ó-
gleymanlegur viðburður,
þeim, sem á hlýddu.
Þessir ungu menn kölluðu
sig „I Solisti Veneti“ og nú
eru þeir komnir til landsins
á ný og ætla að halda tón-
leika í Austurbæjarbíói í
kvöld. Stjórnandi þeirra er
Claudio Scimone, . suðrænn
maður á brún og brá, sem
lifir og hrærist í list sinni og
var einkar fús að fræða fá-
kunnandi blaðamennina, sem
hittu hann að máli á Hótel
Sögu í gær. Öðru hverju
gerði hann þó hlé á máli sínu
til þess að dást að útsýninu
yfir tæran bláhvítan fjalla-
hringinn, gullinn sjóinn og
kvöldsólina, sem seig æ
lengra niður á vesturhimin-
inn. „Sennilega kunnið þið
ekki eins vel að meta þetta
og ég, sagði hann afsakandi
— en ég verð að segja, að
mér finnst ísland heillandi
— og fólkið sömuleiðis. Við
eignuðumst marga góða kunn
ingja, þegar við komum hing
að síðast og lögðum mikið
kapp á að koma aftur. Ég
held, að þjóðir, sem eru svona
umkringdar hafi eins og ís-
lendingar verði frjálslegri og
opnari en aðrir, bætti hann
við.
— Mörgum finnst við nú
heldur köld, a.m.k. á ytra
borðinu, skaut einhver inn í.
— Það kann að vera, játaði
Scimone, — og þó virtist mér
til dæmis af hljómsveitinni
ykkar, sem ég heyrði þarna
um haustið, að hún væri skip
uð heitum mönnum. Hún var
hlýrri en margar aðrar hljóm
sveitir á Norðurlöndum, sem
ég hef heyrt — og hljóm-
sveitir segja manni nú alltaf
nokkuð.
Síðan sagði Scimone okkur,
að strengjasveitin „I Solisti
Veneti“ hefði verið stofnuð
árið 1959 — „það er varla
hægt að segja, að neinn einn
okkar hafi haft forgöngu um
að stofna sveitina, sagði
hann, því að við höfðum
flestir verið saman við nám
og störf og áttum sameigin-
legan áhuga á því að endur-
vekja gullaldarmúsik Fen-
eyja, frá því síðast á sautj-
ándu öld og fyrri hluta átj-
ándu aldar. Okkur féll_ ekki,
hvernig tónlist þessi hafði
verið túlkuð og þannig varð
sveitin til eins og af sjálfu
sér. Við vildum kappkosta að
endurvekja líf og anda, lit-
ríki og blæbrigðaauðgi þess-
arar tónlistar, komast nær
því sem hún var á tima
Vivaldi
meistaranna sjálfra, — sýna
hana í „sönnu feneysku ljósi“,
eins og við höfum stundum
komizt að orði, — jafnframt
því sem við leggjum áherzlu
á að draga fram hið skíra
og tæra. Það er algengt, hélt
Scimone áfram, að menn
hugsi sér þessa gömlu meist-
ara sitja við að spila graf-
alvarlega og hátíðlega með
síð skegg og stórar ýstrur.'En
í raun og veru voru þeir allt
öðru vísi — glaðir og reifir
og léku á sín hljóðfæri af
lífi og sál. Lýsingar ýmissa
erlendra ferðamanna, sem
komu og hlýddu á þessa
menn sýna, að þeir voru síð-
ur en svo dauðyflislegir“.
Og Scimone hélt áfram
eitthvað á þessa leið: „Við
höfum reynt eftir mætti að
rannsaka músík þessa tíma,
athugað handrit og prentuð
verk og reynt að lesa í skýr-
ingar og athugasemdir höf-
undanna. Á þeirra tíma var
bæði dýrt og erfitt að prenta
nótur og- þessvegna eru ekki
til á prenti nema hlutar af
verkunum, eins og þau raun-
verulega voru leikin. Sei\ni-
lega getum við aldrei gert
okkur fullkomna grem fyrir
þvi, hvernig þau voru í fiutn
ingi meistaranna sjálfra, því
að hver og einn hljóðfæra-
leikari hafði í þá daga írjáls-
ar hendur um „improvisati-
on.“ Hinsvegar getum við
með rannsóknum leitt nokkr-
ar getur að þeim meginregl-
um, er. lágu til grundvallar
„improvisation“ á hverjum
stað og hverjum tíma. Rann-
sókn á þessari tegund tón-
listar hefur fleygt mjög fram
á síðustu áratugum, — en
að vissu leyti hefur verið
eins konar „járntjald“ milli
hljóðfæraleikara og tónvís-
indamanna, sem rannsóknir
hafa stundað. Eitt af því, sem
fyrir okkur vakir er að fella
þetta „járntjald". — í túlk-
un tónlistar höfum við frá
því fyrsta lagt áherzlu á að
draga fram hið einfalda og
tæra — og gera það þannig,
sagði, að mörgum hefði þótt
nóg um hve túlkun þeirra á
þessum koncertum væri frá-
brugðin því, sem menn hefðu
átt að venjast. Tók hann sem
dæmi gagnrýnanda einn í
Róm, er líkaði illa byrjunin
á Vorkoncertinum. Scimone
sagði, að hann væri oftast
byrjaður svipað göngulagi og
þannig hefði gagnrýnandinn í
Róm sagt að bezt næðist andi
vorsins; en við héldum því
fram, að það væri aðeins
vegna þess að vorið í Róm
væri allt öðru vísi en vorið
í Feneyjum, — sem Feneyja-
tónskáldið hefði auðvitað
haft í huga við samningu
verksins.
Á fundinum með Scimone
kom fram, að um þessar mund
ir er að koma út í Banda-
ríkjunum ný hljómplata þar
sem „I Solisti Veneti“ leika
fjóra aðra koncerta eftir
Vivaldi og voru þrír þeirra
samdir fyrir sérstakar trúar-
hátíðir. Vivaldi var geysilega
afkastamikið tónskáld. Hann
starfaði nær fjóra áratugi við
stofnun, er nefndist Ospedale
Della Pieta og var þá liður
í starfi hans að semja koncerta
til flutnings a.m.k. hálfsmán-
aðarlega. Ospedale Della Pieta
Auk hljómleikanna í Austurbæjarbíóli munu „I Solisti Veneti“ leika fyrir tónlistarfélag
Garðahrepps nk. laugardag, — og í gær léku þeir inn á segulbönd fyrir Ríkisútvarpið.
Meðfylgjandi mynd var tekin við upptökuna í gær.
að öllum megi verða ljóst
hvað tónskáldið er að fara.
Þetta á ekki aðeins við um
Feneyja tónlistina, heldur
einnig síðari tíma tónlist,
rómantísku tónskáldin og nú-
tíma tónlist, sem við einnig
leikum töluvert. Eru nokkur
tónskáld, bæði ítölsk og er-
lend, se mhafa á undanförn-
um árum samið tónverk sér-
staklega fyrir okkur.
Nafn strengjasveitarinnar •
I Solisti Veneti sagði Scimone,
að væri dregið af öllu því
héraði, sem teldist til Fen-
eyja en á Italíu er gerð-
ur greinarmunur á borginni
sjálfri Venezia og landsvæð-
inu umhverfis Veneto þar sem
eru ýmsar fleiri borgir, m. a.
Padua, þar sem strengjasveit-
in var stofnuð. Ennfremur
væri nafnið miðað við aðal-
markmið sveitarinnar, flutn-
ing Feneyjatónlistar.
Mestu tónskáld gullaldar-
tímabils Feneyjatónlistarinn-
ar taldi Scimone að væru þeir
Albinoni, Bonporti, Galupi,
Marcello, Tartini og Vivaldi.
Hinn síðastnefndi mun þeirra
kunnastur, m. a. fyrir hina
frægu Árstíðakoncerta, sem
strengjasveitin leikur á hljóm-
leikunum í kvöld. Scimone
var ein af fjórum stofnunum
í Feneyjum og nágrenni sem
veittu húsaskjól, uppeldi og
tónlistarmenntun ungum mun
aðarlausum og óskilgetnum
stúlkum, þar til þeim varð
komið í örugga höfn hjóna-
bandsins.
Þær stúlkur, sem sýndu
hæfileika til tónlistarnáms
nutu kennslu hinna ágætustu
manna. Þær lærðu söng og
léku á öll hugsanleg hljóð-
færi þeirra tíma og héldu tíð-
um tónleika. Vivaldi var fyrst
fiðlukennari við stofnunina
en síðan hljómsveitarstjóri og
varð, sem fyrr segir, að sjá
stúlkunum fyrir koncertum á
hálfsmánaðar fresti a.m.k.
Hann mátti því láta hendur
standa fram úr ermum hvað
hann og gerði, enda var sagt,
að Vivaldi væri fljótari að
semja koncertana en skrifarar
hans að skrifa þá upp. Og
leikni stúlknanna og fjöl-
breytt hljóðfæraval gaf hon-
um tækifæri til mikillar fjöl-
breytni í tónsmíðum.
Um líf Vivaldis er ekki
ýkja margt vitað. Hann var
kunnur undir nafninu „II
prete rosso“ — rauðhærði
presturinn — hafði erft frá
Framhald á bls. 27.