Morgunblaðið - 06.09.1966, Blaðsíða 4

4
MORCU NBLAÐID
ÞriSjudagur 6. sept. 1966
BILALEIGAN
FERÐ
Daggjald kr. 400.
Kr. 3,50 per km.
SÍMI 34406
SEN DUM
IMAGIMUSAR
s«ipholti21 símar21I90
■ eftirlokun slmi 40381

Hverfisgötu 103.
Sími eftir lokun 31160.
f^BÍLALEICAN
rALUR

RAUÐARÁRSTfG 31
S f MI 22022
LITLA
bíloleigon
Ingólfsstræti II.
Volkswagen 1200 og 1300.
Sími 14970
Bifreiíaleigan Vegferí
SÍMI - 23900
BÍLALEIGAIM
VAKUR
Sundlaugaveg 12. Sími 35135.
Guiíjón Styrkársson
hæstaréttarlögmaður
Austurstræti 6. — Sími 18354.
BOSCH
Þurrkumótorar
24 volt
12 volt
6 volt
Brœðurnir Ormsson
Lágmúla 9. — Sími 38820.
Eigum við að taka
upp ættarnöfn?
„Eir»s og málin standa
nú orðið í íslenzkum þjóðfé-
lagsháttum, er gamla íslenzka
nafnakerfið að ganga sér gjör-
samlega til húðar. Megnið af
þjóðinni býr nú við númerað-
ar götur í stærri eða minni
bæjarfelögum, og hefur end-
anlega yfirgefið sveitarbýlin,
sem íslendingar hafa löngum
kennt sig ýið eða verið kennd-
ir við af öilum almenningi. í
t.d. stærri bæjarfélögum í
landinu, hlýtur gamla kerfið
með fornafni og föðumafni að
leiða innan skamms til sívax-
andi öngþveitis: Hver er hver?
Hefur fjöldinn af íslenzKum
bæjarbúum yfirleitt sérstakt
kenninafn lengur, nema starfs
heitið sé hnýtt aftan í viðkom-
andi.
Málið er afar viðkvæmt, þar
sem mannanöfn verða alltaf
talin mjög persónulegt einka-
mál, hvers og eins. En sú við-
kvæmni, sem við íslendingar
sýnum annars í öllu viðvíkj-
andi nafnakerfinu á sér samt
sínar skringilegu hliðar:
Svo mjög sem við viljum
vernda hið gamla sérstaka
nafnakerfi okkar með ráðum
og lögum, er það þó meira en
furðuleg framkoma íslenzka
löggjafans, sem kemur við út-
lendinga, sem fá íslenzkan rík-
isborgararétt. f>etta alsaklausa
fólk skal engu fyrr týna en
gamla nafninu sínu, eigi það
að fá heiðurinn af að mega
kalla sig íslendinga. Þanmg er
fjöldinn allur af mjög svo
grunsamlegum útlendingum
látinn ganga í þjóðlegt, ramm-
íslenzkt þrifabað. — Þvílíkur
skrípaleikur.
Þegar íslendingar koma op-
inberlega fram á vegum síns
ágæta fósturlands erlendis, er
hið valinkunna íslenzka nafna
kerfi, miskunnarlaust fótum
troðið og því misþyrmt á hinn
herfilegasta hátt, jafnt af óís-
lenzkulegum útlendingum og
raunar af hinum íslenzku full-
trúum sjálfum. Allt í einu skýt
ur upp Mr Guðmundsson, Mon
sieur Sigurðsson, Madame
Thorsteinsdóttir (eða þá það,
sem sífellt er að færast í vöxt
þegar um hjón er að ræða:
Madame Sigurðsson et cet.),
Fröken Thorgilsdóttir, Herr
Ásmundsson o.s.frv. Sama á
við um ísl. ferðafólk erlendis.
Við íslendingar ætlumst þó
ekki til að útlendi umheimur-
inn taki einhvern tíma að átta
sig á fjölskylduheitunum okk-
ar furðulegu eins og t.d.: Thor
arinn Jóhannsson, (hans kona)
Líney Sigfinnsdóttir (og börn
in) Steinunn Thorarinsdóttir
Þorvarður Thorarinsson.
Kannske erum við að bíða
eftir að augu umheimsins ljúk
ist upp fyrir okkar ágæti og
við verðum ávarpaðir Mister
Thorarinn, Madame Líney,
Fröken Steinunn, eða Herr
Thorvarður. Öll önnur ávarps
form hljóta að fara um of í
hinar þjóðlegu, íslenzku taug-
ar okkar.
Það mætti annars skilja
bannfæringu íslenzka löggjaf-
ans á ættarnöfnum, ef um eitt
hvert sérkennandi íslenzkt
nafnakerfi (þ.e. son-(ur) og
dóttir) væri raunverulega að
ræða hér á landi, og kerfið
væri einstakt í sinni röð, sem
slíkt. En því er nú einu sínni
ekki að fagna: Slafneskar þjöð
ir, Tyrkir, margar Araoaþjóð-
ir, ísraelskir Gyðingar og fleiri
þjóðir hafa haft og haía að
nokkru leyti enn sama hátt á
og við, en nú á dögum ein-
ungis í dreifbýli sveitanna.
Ættarnöfn Norðmanna, Svía
og Dana eru almennt fremur
ung fyrirbæri.
Þá má benda á, að svo mjög
sem okkur íslendingum virð-
ist hið „rammíslenzka“ bænda
nafnakerfi í blóð borið, hafa
íslenzkar konur um langan
aldur haft þann sið, ef þær
giftust erlendum eða íslenzk-
um mönnum hér á landi, sem
höfðu a.m.k. einhvern vísi að
ættarnafni, að láta það verða
sitt fyrsta verk eftir gifting-
una að kasta sínu ágæta Jóns-
dótturnafni á öskuhauginn.
Þótt einkennilegt megi virðast
hafa þessar konur verið engu
óíslenzkari á eftir.
Væri það annars ekki allt í
senn tímabært, sknysamleg og
einföld lausn á því öngþveiti í
ónothæfu nafnakerfi okkar að
hvetja íslendinga með nýrri
hentugri náfnalöggjöf, fremur
en letja, til að taka hið fyrsta
almennt upp ættarnöfn, sem
hefðu jafnan rétt á við for-
nöfnin og yrðu notuð jöfnum
höndum í ávarpi. Á þennan
hátt bættust ætarnöfnin ein-
faldlega við fornafn og föður-
nafn þegar fulls nafns væri
getið, og við fslendingar hefð-
um þar með eignast nafnakerfi
sem telja mætti raunverulega
rammíslenzkt og þjóðlegt. Við
losnuðum við þennan hvim-
leiða, gagnlausa nafnahræri-
graut, sem nú er og íslenzkum
föðurnöfnum yrði ekki mis-
þyrmt framvegis bæði innan-
lands og utan. Kunnáttumenn
Háskólans í íslenzkum fræðum
(nefnd) mundu vafalítið rétta
ísl. almenningi leiðandi hjálp-
arhönd við að úrskurða, hvað
teljast mætti gott og gilt ís-
lenzkt ættarnafn. Á einum til
tveimur áratugum gæti nýja
nafnakerfið verið komið á hjá
öllum þorra Islendinga, og
horfin og gleymd öll þessi
hræðsla við að verða álitinn
óíslenzkur eða jafnvel hégóma
legur snobbari vegna ættar-
nafns. Ástandið eins og það
er nú í öllum sínum glundroða
nafna og föðurnafna plús .at-
vinnuheita, auk annarra stór-
skringilegheita, mundi hverfa
fyrir fullt og allt.
K. S. Þ.“.
Velvakandi ætlar ekki að
leggja neinn dóm á efni bréfs-
ins. Skoðanir hafa ætíð verið
skiptar um þetta efni. Hins
vegar vil ég taka undir það,
sem bréfritari segir inn nafna-
breytingar sem fram fara, þeg
ar erlent fólk fær íslenzkan
ríkisborgarétt. Þegar fólk hef-
ur slitið barnsskónum er nafn
þess orðinn það mikill hluti af
því, að undantekningarlítið
tekur það flesta sárt að þurfa
að skipta um nafn. Væri mikil
hætta á ferðum, ef þessu íólki
væri leyft að halda sínum nöín
um? En auðvitað yrðu börn
þeirra að bera íslenzk nöfn.
Þetta væri ekki óeðlileg til-
högun.
'A Séra Árelíus
og James Bond
Lesandi skrifar:
„Mig langar að þakka séra
Árelíusi Níelssyni fyrir erind-
ið er hann flutti í útvarpið 1.
þ.m. um James Bond drauma-
prins æskunnar.
Það var þörf hugvekja og
fyndist mér æskilegt að út-
varpið flytti við og við álíka
alvarleg viðvörunarorð, þar
sem reynt er að vekja athygli
almennings á því tjóni, sem
æsandi kvikmyndir geta vald-
ið börnum og unglingum.
Sumum foreldrum virðist
alls ekki vera það ljóst hvað
auðvelt er að hafa áhrif á
æskufólk með æsandi viðburð-
um, og hvernig margs konar
klækir og glæpir, sem sýndir
eru á kvikmyndatjaldinu
sljóvga ábyrgðartilfinninguna
og veikja siðferðisþróttinn
smátt og smátt.
‘ Nýlega fór ég að horfa á
kvikmynd, sem leyfð var börn
um frá 12 ára aldri.
En áður en sýning hófst á
umræddri mynd voru sýndar
glefsur úr annarri mynd er
sýna átti seinna.
Hver myndin annarri við-
bjóðslegri, svo að mig hryllti
við.
Er kvikmyndahúsunum leyfi
legt að sýna slíkar myndir á
sýningu sem böm mega sækja?
Og hörmulegt finnst mér
það að miklir listamenn skuli
fást til að leika morð, sjálfs-
morð, sifjaspell, rán og hvers-
konar glæpi.
Það finnst mér raunaleg mis
notkun góðra hæfileika. Því
slíkar myndir ýta undir lágar
hvatir, ala á löstum og kenna
klæki, og það því fremur sem
myndin er meira listaverk.
Mér hefur alltaf virst myndir
hafa dýpri og varanlegri áhrif
á börn og unglinga en hið tal-
aða orð, ég held því að kvik-
myndir gætu verið máttugt
hjálpartæki við uppeldi barna
og unglinga. Lyftistöng til
meiri andlegs þroska, ef að-
eins væri sýnt það bezta. Það
sem er til fyrirmyndar og vert
er að líkjast.
Hersilía Sveinsdóttir.“ i*
Því miður missti ég af er-
indi þessu, en ég hef heyrt
marga minnast á það. Vænt-
anlega verður það endurtekið.
VÍGATOUCR
Hr. ritstjóri:
Hinn 4. þ.m., var í blaði yð-
ar birt kvörtun frá vegfaranda
um Reykjanesbraut yfir því,
að hann hafi ýmist verið lát-
inn greiða 40 kr. eða 50 kr.
í umferðagjald fyrir bifreið,
sem sé 1100 kg. að eiginþunga
og fari það eftir því, hvaða
innheimtumaður sé á vakt
hverju sinni.
Samkvæmt gildandi gjald-
skrá fyrir innheimtu umferða
gjalds af bifreiðum, sem ekið
er um Reykjanesbraut og tók
gildi hinn 1. apr. sl., þá eiga
bifreiðar sem eru „að og með
1100 kg að eiginþunga" að
greiða gjald samkv. I. flokki
sem er 40 kr. Bifreiðar sem
eru yfir 1100 kg að eiginþunga
eiga hins vegar að greiða gjald
samkv. II. flokki eða kr. 50.-
Þar sem innheimtumenn um
ferðagjalds á Reykjanesbraut
hafa flestir hverjir starfað við
innheimtuna frá byrjun, þá
þekkja þeir strax í hvaða gjald
flokki allar algengustu bifreiða
eru og þurfa því ekki að tefja
vegfarendur á því að láta sýna
skoðunarvottorð, nema þeir
séu í vafa. Hins vegar hefur
komið í ljós, að bifreiðar af
sömu tegund og árgerð eru
ekki allar skráðar með sama
eiginþunga og af því geta starf
að mistök, ef skoðunarvottorð
er ekki sýnt.
Ég vil ráðleggja bréfritara
yðar, svo og öðrum bifreiða-
stjórum sem aka um Reykja-
nesbraut, að sýna skoðunar-
vottorð bifreiðar sinnar strax
ef þeir telja sér gert að greiða
of hátt umferðargj ald, því að
það tekur af allan vafa í þessu
efni.
Virðingarfyllst
Sigurður Jóhannsson.
Seyðisfjörður
Bréf hefur borizt frá
þremur seyðfirzkum húsmæðr
um og vill Velvakandi þakka
þe.im orðsendinguna. Ekki er
ástæða til að birta bréfið i
blaðinu vegna eðlis málsins, en
það hefur verið sent viðkom-
andi aðilum.
Vön afgreiÖslustúlka
öskast
ekki yngri en 25 ára. — Upplýsingar á staðnum
(ekki í síma) eftir hádegi í dag og næstu daga.
Skiltagerðin, Skólavörðustíg 21.
Greiðslu á afnota-
gjaldi frystiklefa
verður veitt móttaka frá, 1.—15. sept. 1966.
Sœnsk-íslenzka frysfihúsið