Morgunblaðið - 18.09.1966, Blaðsíða 10

10
MORGU N BLAÐIÐ
Sunnudagur 18. sept. 1968
* -K *
Blaðamðaur Morgunblaðsins
lagði leið sína í Daii vestur nú
fyrir skömmu og ræddi þá við
nokkra sýslubúa um málefni
byggðarlagsins og ástand og
horfur í atvinnu- og búskapar-
málum. Lá leiðin fyrst að Neðri-
Brunná í Saurbæ, en þar hitt-
um við að máli ungan bónda,
Kristján Sæmundsson að nafni.
Kristján er fæddur að Bjarn-
arstöðum í Saurbæ, en flutti 1944
að Brunná og hefur átt þar
heima síðan. Búskap á jörðinni
hóf hann 1959.
Kristján sagðist hafa bland-
aðan búskap, þ.e. búa bæði með
sauðfé, en með tilkomu mjólk-
um árum hefðu bændur í Saur-
bænum nær eingöngu búið með
sauðfé, en með tilkomu mjólk-
urstöðvarinnar í Búðardal hefði
þetta breytzt, þannig að menn
hefðu farið að koma sér upp
kúm. Fram til þess tíma hefðu
verið litlir möguleikar á mjólk-
ursölu, nema þá til Borgarnes,
en þangað hefði mjólk verið
flutt yfir sumarmánuðina. >að
hefði þó verið heldur óhag-
kvæmt þar sem flutningar voru
töluvert dýrir. Til mjólkursam-
lagsins í Búðardal væri nú seld
mjólk úr öllum sveitum sýslunn
ar, auk Geiradals og Reykhola-
hrepps í Barðastrandarsýslu.
Mjólkurflutningar gætu orðið
erfiðir yfir vetrartímann og
væri hægt að fara með sjónum,
um sem vegir tepptust. Þetta
stæði þó til bóta, þar <em verið
væri að lagfæra vegina þar serrr
mestur snjór hefði lagst á og nú
væri hægt að fara með sjónum,
— sú leið væri að vísu lengri,
en héldist lengur opin.
Nú mundu bændur sennilega
-<ækka nokkuð nautgripunr í
haust og kæmi þar til minni
töðufengur en undanfarin ár, og
auk þess hefðu bændur verið
óánægðir með innviktunargjald
það er sett var á mjólk í sum-
ar.
Kristján sagði, að sauðfjáriand
væri gott í Saurbænum, svo
langt sem það næði, þar sem
hagarnir væru nú að verða iull-
setnir og afrétt hefðu þeir engan.
Þá gætu bændur þar ekki treyst
neitt á vetrarbeit. Hún væri
mjög lítil nema á einstaka bæ
og reyndar alls staðar létt þótt
yi hennar næðist. Töluvert væri
um það að kindur hjá þeim væru
tvílembdar, eða allt upp í helm-
ing á sumum bæjum, enda væri
víða gefinn mikill fóðurbætir
framan af vetri og á vorin. Stutt
væri fyrir bændur að koma sauð
fjárafurðum frá sér, þar sem
nýtt sláturhús væri hjá Kaup-
félagi Saurbæinga á Salthólma-
vík. Kjötið væri flutt að mestu
suður jafnóðum, en núna síð-
ustu ár hefði einnig verið toiu-
vert af því saltað fyrir Noregs-
markað.
Sökum þess hve þröngt væri
um haga mætti segja að hag-
kvæmara væri að búa með kýr i
Saurbænum, enda hefði sú
stefna verið ríkjandi til þessa,
að fjölga kúnum. Ræktunar-
möguleikar væru alls staðar þar
mjög miklir. Heita mætti að all-
ur heyfengur væri taða og sá
litli engjaheyskapur er enn tíðk-
aðist væri óðum að leggjast
niður.
Kristján sagði, að nú væru
bændur almennt búnir að heyja
og mætti segja, að heyskapur
hefði gengið sæmilega. Slátur
hefði byrjað víðast hvar hálfum
mánuði til þrem vikum seinna
en venja væri og töðufengur
væri með al-minnsta móti. Aftur
á móti kæmi það, að heyskapar-
tíð hefði verið góð svo og nýt-
ing heyja. Dálítið væri um það
að menn bæru á tún á milli
slátta, en nú virtist svo sem það
hefði engan árangur borið. Sömu
söguna væri allsstaðar að segja,
háarspretta væri lítil sem engin.
Yfirleitt væru bændur nú bún
ir að koma sér upp góðum véla-
kosti og létti það störfin við hey-
skapinn. Ekki væri mikið um það
að menn hefðu með sér sam-
vinnu um vélakaup, þótt það
væri vissulega æskilegt þar sem
hægt væri að koma því við. Nú
væri víða verið að byggja í sveit-
inni og mætti segja að vel váeri
orðið byggt.
Hlunnindajarðir væru fáar í
Saurbænum, aðeins á 2 til 3 bæj-
um væri selveiði og á einstaka
bæ væri lítilsháttar laxveiði, en
nú hefðu árnar verið leigðar út
til laxaræktar og væri þegar
farinn að sjást árangur af því
starfi, og hefði örugglega komið
betur í ljós hefðu árnar ekki
verið eins vatnslausar undanfar-
in ár og raun bæri vitni.
>á sagði Kristján að í fyrra-
vetur hefði rætzt langþráður
draumur íbúanna í Saurbænum.
Þá hefðu þeir fengið rafmagn
frá Hólmavík og næði það til
flestra bæjanna í Saurbænum.
Rafmagnið væri ennþá nægilega
mikið og hefði það gjörbreytt
aðstöðu fólks til búskaparins. Á
nokkrum bæjum hefðu verið smá
diselrafstöðvar fyrir, en þær
hefðu verið það litlar að rétt
nægði til ljósa. Virkjunarmögu-
leikar væru þarna sama sem
engir.
Þegar við spurðum Kristján
um félags- og skemmtanalíf,
sagði hann það vera all líflegt,
sérstaklega yfir sumartímann.
Þeir hefðu ágætt og nýtt félags-
heimili að Tjarnarlundi, það væri
að vísu helzt til lítið yfir sumar-
tímann, þegar það væri mikið
sótt af utansveitarfólki, en aðra
tíma ársins væri það meira en
nógu stórt. Flestir leikflokkar,
sem á ferð væru á sumrin kæmu
þarna við og sýndu og væri
sveitarbúum að því mikil þökk,
þar sem lítill kostur væri á að
njóta slíkra sýninga ella. Ekki
væri enn sem komið væri neinn
fastráðinn maður' hjá Búnaðar-
sambandi sýslunnar, sem hlypi
undir bagga með bændum ef
þörf krefðist, en telja mætti það
nauðsyn að svo yrði í framtíð-
inni.
Þá sagði Kristján, að íbúatala
sveitarinnar hefði staðið mikið
til í stað undanfarin ár og fáar
jarðir hefðu farið í eyði. Unga
Kristján Sæmundsson
bæði á skóla og í atvinnu. Það
væru samt sem áður margir ung
ir bændur í sveitinni og gæti
litið vel út með framtíð hennar
hvað því viðviki, og víst væri
að mikill væri áhuginn hjá mönn
um um að drífa búskapinn
áfram. Sitt álit væri það, að
menn gætu haft það mjög gott
við búskap, þegar þeir væru bún
ir að koma sér upp húsum og
bústofni, en eðlilega væri það
töluvert átak og útheimti mikla
vinnu. Búin væru nú almennt
stærri, vélakostur meiri og
þarafleiðandi yrði afkoman betri
UM kvöldið hittum viff hjónin
Magnús Bögnvaldsson, vegaverk-
stjóra og Kristjönu Ágústsdóttur
í Búðardal. Kristjana, sem er
fréttaritari Morgunblaðsins á
staðnum, byrjaði á að segja okk-
ur fréttir af bændahátíð Dala-
manna, er fram fór að Tjarnar-
lundi fyrsta sunnudaginn i
september.
Sagði hún að hátíðin væri
haldin árlega, og hefði að þessu
sinni byrjað með guðsþjónustu i
kirkju staðarins og hefði þar
þjónað séra Ingiberg Hannesson.
Síðan hefði skemmtunin hafist
kl. 5 og hefði Bjarni Finnboga-
son, héraðsráðunautur, sett hana
og stjórnað. Ásgeir Bjarnason,
alþingismaður í Ásgarði flutti
ávarp, en síðan sungu allir við-
staddir hátíðasöng bændahátíðar
innar, sem er eftir Hallgrím
Jónsson frá Ljáskógum. Síðan
flutti séra Þórarinn Þór ræðu
og Ragnar Þorsteinsson kennari
sagði ferðasögu og sýndi myndir
frá vetrarferðum sínum um
Spán og Marokkó. Að því loknu
sungu tvær húsfreyjur í Búðar-
dal, þær Sigríður Árnadóttir og
Anna Kristjánsdóttir. Björn Guð-
mundsson kennari flutti frum-
samda gamansögu og að lokum
var stiginn dans. Sagði Kristjana
að það hefði verið mál manna
að þessi bændahátíð hefði verið
vel heppnuð, enda hefði veður
verið hið bezta allan daginn.
Þá hefði það og verið ánægju-
efni að öll skemmtiatriðin voru
heimafengin.
Við spurðum síðan þau hjón
um íbúatölu í þorpinu og hvaða
atvinna væri þar stunduð. Sögðu
þau, að íbúar hreppsins væru
nú orðnir um 320 þar af væru
140—150 í þorpinu siálfu. Þar
hefði orðið veruleg fjölgun und-
anfarin ár og mætti nefna sem
dæmi að fyrir 12—15 árum hefði
íbúatala þorpsins verið á milli
70 og 80. Atvinna hefði til
skamms tíma aðallega verið við
verzlun, en mikil atvinnuaukn-
ing hefði orðið með tilkomu
mjólkurstöðvarinnar, en þar
vinna nú 6—7 fastir starfsmenn
auk 3 miólkurbílstjóra. Einnig
væri á staðnum bifreiða- og tré-
smíðaverkstæði þar sem nokkrir
menn störfuðu og hefðu ætíð nóg
að gera. Einnig væri gerður út
10 manna vegavinnuflokkur.
— Hefur bá ekki verið byggt
hér mikið að undanförnu?
Það hefur verið byggt hér
mikið undanfarin þrjú ár. Nú er
verið að flytia inn í tvo fyrstu
verkamannabústaðina hér og
byrjað er að slá upp fyrir öðrum
tveim. Allir verða þeir einbvlis-
hús. Auk þess er einnig verið að
byggia hér tvö önnur einbvbs-
hús. Þá hafa verið byggð briú
svonefnd grasbýli á vegum Land
náms ríkisins. Landnámið bvw-
ir þessi hús og selur fokheld á
kostnaðarverði. og sér auk bess
um ræktun túna. Hugmyndin á
bak við þetta er að menn geti
haft nokkuð af kindum sem hiá-
verk og til tekiuaukningar. Gras-
bylin eru ekki fullbúin ennbá,
bar sem ræktuninni er ekki lok-
ið. Á þessum býlum munu búa
Magnús Rögnvaldsson verkstjóri í Búðardal; Kristjana Ágústs-
dóttir kona hans, dóttir og fóstursonur þeirra hjóna.
fólkið sækti þó nokkuð í burt
en áður.
Trrarr>>.ald á bls. 23
Bærinn aö Neðri-Brunna-