Morgunblaðið - 23.09.1966, Blaðsíða 16

18
MORGU NBLAÐIÐ
Föstudágur 23. sept. 1966
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjón: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðrnundsson.
Auglysingar: Árni Garðar Kustinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 105.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 7.00 eintakið.
GJÖRB YL TING
í ATVINNUMÁLUM
¥ gær var athygli á því vakin
í forustugrein Morgun-
blaðsins, að aldrei hefur jafn
mikil breyting til batnaðar
orðið á högum íslenzku þjóð-
arinnar á jafn stuttum tíma
og á sl. 6—7 árum. Á sama
hátt mun óhætt að fullyrða,
að aldrei hafi jafn mikil bylt-
i'ng orðið í íslenzkum ai-
vinnumálum á jafn stuttum
tíma og á þessu sama tíma-
bili. ,
Þar er ekki aðeins um það
að ræða, að gjörbylting hef-
ur orðið í sjávarútvegi lands
manna, fyrst og fremst undir
forustu einkaframtaksins
heldur hefur verið stefnt að
grundvallarbreytingu í ís-
lenzku atvinnulífi, með samn
ingum um nýtingu orku-
linda fossanna til stóriðju-
reksturs á íslandi. Með samn-
ingunum um álverksmiðjuna,
sem ríkisstjórnin og stuðn-
ingsflokkar hennar börðust
fyrir gegn harðri andstöðu
stjórnarandstöðuflokkanna er
nýjum stoðum rennt undir
hið einhæfa íslenzka atvinnu-
Mf, og djörf og framsýn
stefna í atvinnumálum mörk
uð.
Endanlega hefur nú verið
gengið frá öllum samnings-
atriðum í sambandi við bygg
ingu álverksmiðjunnar og
framkvæmdir við hana munu
væntanlega hefjast á næsta
ári. Þótt enn sé stutt um liðið
frá því að baráttan um hana
var til lykta leidd, er óhætt
að fullyrða, að margir þeirra,
sem voru fullir efasemda urn
gildi slíks stóriðjureksturs á
íslandi hafa nú þegar sann-
færzt um að hann getur ein-
Gngis orðið íslenzku atvinnu-
lífi og efnahagslífi til góðs.
Með samningum um bygg-
ingu álverksmiðjunnar hefur
fyrsta sporið verið stigið til
nýrrar atvinnubyltingar, og
væntanlega verður haldið á-
fram á sömu braut.
En um leið og við mörkum
þá nýju stefnu í atvinnumái-
um, að nýta orku hinna ís-
lenzku fallvatna, hljótum við
einnig að vinna að eflingu og
vexti þeirra atvinnufyrir-
tækja, sem þegai eru starf-
andi í landinu. hvort sem það
er á sviði sjávarútvegs, iðn-
aðar eða verzlunar. Það er
kjarninn í íslenzku atvinnu-
lífi, og að honum á að hlúa.
En þegar fram líða stundir
verður það ei til vill talið til
hinna beztu verka sem hin
merka umbotastjórn Sjáli
stæðisflokksins og Alþýða
flokksins beitti sér fyrir á
þessu tímabili, að loks var
teningunum kastað og ráðizt
í það að hefja iðnvæðingu ís-
lands á nýjum grundvelli.
GLÖTUM EKKI
ÞEIM ÁRANGRI,
SEM NÁÐST
HEFUR
að leikur enginn vafi á því
að launþegar hafa á sl.
rúmum tveimur árum nað
fram meiri raunverulegum
kjarabótum en nokkru sinni
áður, og bendir það ótvírætt
til þess, að skynsamlegri
stefna hafi ríkt í samninga-
málum en áður.
Það er hinsvegar alveg
ljóst, að eins og nú horfir
hafa atvinnuvegirnir í land-
inu enga möguleika á því að
taka á sig enn frekari kaup-
hækkanir. Jafnvel síldarút
vegurinn og síldariðnaðurinn.
sem á undanförnum árum
hafa leitt þá kauphækkunar-
öldu, sem staðið hefur í land-
inu, standa nú frammi fyrir
þeirri staðreynd, að verð á
síldarafurðum hefur stór -
lækkað á heimsmarkaðinum.
þannig'að augljóst er að jafn-
vel þessi gróskumikli atvinnu
vegur getur ekki staðið undir
frekari kauphækkunum.
Nú ríður á mestu fyrir
launþega í landinu að tryggja
þann árangui, sem þegar
hefur náðst fram í
kjarabótum launþegum til
handa, og treysta atvinnuör-
yggi í landinu. Þetta tvennt
er vafalaust mikilsverðara
fyrir launþega nú, heldur en
að knýja fram miklar kaup-
hækkanir, sem óhjákvæmi-
lega hafa þær afleiðingar ein-
ar að atvinnureksturinn
dregst saman vegna of mikiis
kostnaðar og atvinna minnk-
ar. Þetta eru þær staðreyndir
sem ekki verður komizt fram-
hjá í dag, og til þeirra verður
að taka fullt tillit. Nú um
sinn hlýtur að verða stöðvun
á þeirri þróun kaupgjalds- og
verðlagshækkana, sem við
höfum búið við undanfarm
ár, og það er vafalaust öllum
til hagsbóta, að dokað verði
við um sinn
f MARGT og mikið hefur
verið rætt og ritað í er-
lendum blöðum um úrslit
kosninganna í Suður-Víetnam
á dögunum — og sýnist sitt
hverjum, sem vænta má, eftir
því hver stjórnmálaafstaða
ræður skrifum. Hér á eftir
verður sagt lítillega frá grein,
sem Berlingske Tidende birti
fyrir nokkrum dögum eftir
stjórnmálafréttaritara sinn í
Washington, Anders Georg,
sem glöggt hefur fylgzt með
málefnum Víetnam.
Anders Georg segir í upp-
hafi, að úrslit kosninganna
varpi að nokkru leyti nýjU
ljósi á tvær yfirlýsingar stjórn
málaleiðtoga um Víetnam-
málið. Annarsvegar yfirlýs-
ingu Johnsons, Bandaríkja-
forseta, er hann gaf í ræðu,
er hann hélt í John Hopkins
háskólanum í apríl 1965:
„Takmark okkar í Suður-
Víetnam er, að landið verði
frjálst og óhult fyrir árásum
Við óskum einskis þar sjáif-
um okkur til handa — við
óskum ekki annars en að íbu-
ar Suður-Víetnam geti fengið
aðstöðu til þess að stjórna
landi sínu sjálfir á þann hatt
sem þeir kjósa sjálfir“. Hins-
vegar yfirlýsingu Ho Chi
Minhs, leiðtoga N-Víetnam,
um það bil ári síðar, er hann
svaraði friðarumleitunum
Bandaríkjamanna, meðan þeir
gerðu fimm vikna hlé ,á loft-
árásunum á N-Víetnam, á þa
leið, að vildu Bandaríkja-
menn frið í Víetnam, yrðu
þeir að „viðurkenna þjóð-
frelsishreyfinguna (Víet Cong)
sem hinn eina sanna fulltrua
fólksins í Suður-Víetnam“.
• ■
£ ' ■ V' j

Við kosningaspjald í Saigon
upp við eðlilegt stjórnmálaiíf
Skyldi barn þetta fá að vaxa
í Suður-Víetnam?
Kosningarnar í S-Vietnam vísir
að eðlilegu stjórnmálalífi
Fréttaritarinn segir ,að sú
yfirlysing Kys, forsætisráð-
herra S-Víetnam, að kosn-
ingaúrslitin hafi' verið stór-
sigur yfir kommúnistum hafi
væntanlega fremur verið gef-
in af von en fullri sannfær-
ingu. Á hinn bóginn hljóti að
vefjast fyrir andstæðingum
Kys að skýra, hversvegna þús
undir og aftur þúsundir kjos-
enda létu sem vind um eyru
þjóta hótanir kommúnista og
áskoranir um að hunza kosn-
ingarnar — og sýndu þar með
ótvírætt, að þeir vildu gjarna
nota tækifærið til þess að
stuðla að því a’ð koma saman
þingi, er setti landinu nýia
stjórnarskrá og legði grund-
völl að borgaralegri stjórn.
„Hvort kjörsókn var 80.8%.
eins og frá var skýrt opinber
lega, eða eitthvað minni, skipt
ir ekki máli. Það, sem kosn-
ingannar sýndu ótvírætt fram
á, var fyrst og fremst, að foik
ið í Suður-Víetnam lítur ails
ekki á Víet Cong og þjóð-
frelsishreyfinguna sem sinn
„eina sanna fulltrúa", eins og
Ho Chi Minh komst að orði.
Kosningarnar gáfu einnig vis-
bendingu um, að því megi
treysta, að Johnson, forseti,
standi við þau loforð ^n að
berjast fyrir því „að fólki'ð í
S-Víetnam fái aðstöðu til þess
að stjórna landi sínu sjálft á
þann veg, ei það sjálft vill“.
Að svo mæltu segir Anders
Georg ástæðu til þess að fjalia
ofurlítið um ýmislegt varð-
andi kosningarnar — m.a.
ýmsar rangar ályktanir, sem
af þeim er hægt að draga og
hafa verið dregnar. „Fyrst af
öllu skal bent á“, segir hann.
„að um það bil þriðjungur
allra íbúa Suður-Víetna-n
býr á landsvæðum, sem Víet
Cong skæruliðar hafa alger-
lega á sínu valdi — þar sem
stjórnin gat ekki skipulagt
kosningar og því ekki kannað
hug íbúanna Þá er ekki hægt
að líta framhjá þeim mögu-
leika, að hið geysifjölmenna
herlið — 700.000 manns —
sem sá um framkvæmd kosn-
inganna, hafi orðið til þess, að
fólk fyndi sig fremur knúið
til að fara á kjörstað en sitja
heima. Þá er
haft eftir áreiðanlegum heim-
ildum, að um það bil 2% at-
kvæðaseðlanna hafi verið rifn
ir í mótmælaskyni gegn kosn-
ingunum og / eða stjórninm“
Að öllu samanlögðu telur
Georg mega gera ráð fyrir
því, að um helmingur at-
kvæðisbærra manna í S-Víet-
nam hafi haft aðstöðu til að
taka þátt í kosningunum at
frjálsum vilja. „Helmingur er
ekki meirihluti — en heldur
ekki minnihluti“, segir hann
og bætir við, að sé dæmið seit
upp, eins og hér að framan,
megi sjá. að kosningarnar
hafi ekki endilega venð
traustsyfirlysing á Ky og
stjórn hans — en heldur ekki
vísbending um áhuga á Víet
Cong, nema síður sé og sízt
viðurkenning á því að þjoö-
frelsishreyfingin sé hinn emi
sanni fulltrúi þjóðarinnar. —
Einnig telur hann of mikia
bjartsýni að álykta að með
kosninguum þessum hafi ver-
ið rudd örugg braut borgara-
legrar stjórnar, er hafi að
baki stuðning á breiðum
grundvelli og geti gert ser
vonir um að haldast trygg í
sessi. Hinsvegar telur hann
einsýnt, að þau öfl. sem stóöu
að baki kosningunum og tóko
þátt í þeim hafi sýnt, að þau
eru sterkari en öfl þau, er
stuðlað hafa að upplausn þjó''
félagsins.
Og þar á Georg ekki að-
eins við skæruliða heldur
einnig hina herskáu Búdda-
trúarmenn, sem með upp-
reisnum og hótunum .sjálfs-
morðum og öðrum örþrifaráð-
um, neyddu Saigon-stjórnina
til áð halda kosningar, en
sátu svo heima á kjördag, svo
að segja í mótmælaskyni vtð
að gengið skyldi að þeirra eig
in kröfum.
Þá segir greinarhöfundur
að sé betur að gáð sýni kosr.-
ingarnar einnig, að hinir her-
skáu og ósamvinnuþýðu
Búddaleiðtogar séu alls ekki
talsmenn Búddatrúarmanna r
heild. „Skýringin er einföid.
Búddatrúin í Víetnam er hug
tak, sem spannar ámóta ví .t
svið og breytilega hagsmuna-
hópa og kristnin á Vestui-
Framhald á bls. 18