Morgunblaðið - 08.10.1966, Blaðsíða 14

14
MORCUNBLAÐIÐ
Laugardagur 8. október 1966
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavik.
Framkvæmdastjón: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður 3j.arna.son frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðinundsson.
Auglýsingar: Árni Garffar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Siini 22480.
Askriftargjald kr. 105.00 á mánuði innanlands.
f lausasölu kr. 7.00 eintakið.
BJARTSÝN TRÚ
Á FRAMTÍÐINA
17yrir nokkrum árum birti
* Tíminn samtal við Gísla
R. Pétursson sem er ungur
kaupfélagsstjóri á Þórshöfn í
N.-Þingeyjarsýslu. Skýrir
kaupfélagsstjórinn frá því að
miklar framkvæmdir standi
yfir í byggðarlagi hans. Mikl
ar vonir séu bundnar við vax
andi fiskvinnslu og útgerð
og rekstur hinnar nýju og
glæsilegu síldarverksmiðju.
í sveitum héraðsins sé mikill
framfarahugur. Bændur hafi
átt við erfiðleika að etja en
bæti stöðugt bú sín og vél-
væði þau og miklar fram-
kvæmdir séu nú á döfinni í
sveitum héraðsins. Hinn ungi
kaupfélagsstjóri segir að fólk
ið sé bjartsýnt á framtíðina.
„Það er mikill framfarahug-
ur í fólki hér, enda er það
mjög duglegt fólk og þraut-
seigt og gefst ekki upp þótt
móti kunni að blása á stund-
um“, segir kaupfélagsstjór-
inn.
Það er mikill munur á lífs
viðhorfi þessa unga manns
og „móðuharðindatóninum í
Framsóknarþingmanninum á
Húsavík. Kaupfélagsstjórinn
lítur raunsætt á hlutina,
greinir frá stórfelldum fram-
kvæmdum og uppbyggingu,
sem yfir stendur í héraði
hans en segir jafnframt að
bændur hafi átt við erfið-
leika að etja. Þeir hafa hins
vegar mætt þeim viðhorfum
með dugnaði og kjarki og
snúist að því að vélvæða og
bæta bú sín.
Þetta sjónarmið er mann-
legt og eðlilegt. Enda þótt
almenn og mikil velmegun
ríki hér á íslandi í dag hlýt-
ur það þó að vera þannig
nú eins og jafnan áður að
atvinnufyrirtækjum og ein-
staklingum vegni misjafnlega
vel. Tímabundnir erfiðleikar
geta komið upp nú eins og
alltaf áður. Það er t. d. stað-
reynd, sem vakin var athygli
á hér í blaðinu í gær, að fisk
iðnaðurinn í landinu í dag á
við ýmiss konar erfiðleika að
etja. En þeir spretta fyrst og
fremst af þremur ástæðum.
í fyrsta lagi allt of mikilli
aukningu tilkostnaðar við
rekstur og framleiðslu hrað-
frystihúsanna, í öðru lagi af
verðlækkun afurða þeirra er
lendis og í þriðja lagi vegna
hráefnisskorts.
Vitanlega verður að leggja
allt kapp á að ráða fram úr
þessum erfiðleikum þessara
þýðingarmiklu atvinnutækja
sem standa undir atvinnu al-
mennings í hverjum einasta
kaupstað og sjávarþorpi í
landinu. Hraðfrystihúsin eru
hyrningarsteinn útflutnings-
framleiðslunnar.
Sú staðreynd verður ekki
sniðgengin að hinn góði afli
á sildveiðum síðustu sumur
hefur skapað hinni smærri
útgerð, og rekstri minni vél-
bátanna og hraðfrystihús-
anna verulega erfiðleika. Sjó
mennirnir vilja helzt vera á
stóru skipunum, þar sem
(nagnaðarvonin er mest og
stöðugt verður erfiðara að
halda minni bátum úti og
þannig að afla hráefnis til
hraðfrystihúsanna.
Vitanlega verður að snúast
við þessum vandkvæðum af
skynsemi og festu. Það fyrsta
sem verður að gera er auð-
vitað að koma í veg fyrir að
áfram verði haldið að hlaða
auknum framleiðslukostnaði
á frystihúsin. Síðan verður
að freista nýrra leiða m. a.
með aukinni tækni og vinnu
hagræðingu til þess að gera
reksturinn hagkvæmari.
Kjarni málsins er að líta
verður þessi vandamál raun
sæjum augum. Hrópyrði
Framsóknarmanna og komm
únista og raklausar ásakanir
á hendur ríkisstjórninni
leysa engan vanda. Það er
einmitt vegna þess að stjórn-
arandstaðan hefur barizt
gegn öllum jafnvægisráðstöf
unum ríkisstjórnarinnar,
sem tilkostnaður framleiðslu
tækjanna hefur vaxið svo að
til vandræða horfir í einstök
um greinum athafnalífsins.
Það er vissulega engin á-
stæða til þess að örvænta
ef þjóðin aðeins lítur raun-
sætt á hag sinn, hættir verð-
bólgukapphlaupinu og ein-
beitir kröftum sínum að því
að byggja upp bjargræðis-
vegi sína á grundvelli nýrrar
tækni og fullkomnari vinnu-
bragða. Ef hún gerir það er
vissulega ástæða til bjart-
sýnnar trúar á framtíðina.
ÁRÁSIN MISSTI
MARKS
að vakti athygli í umræð-
um um fjárhagsmál
Reykjavíkurborgar á fundi
borgarstjórnar sl. fimmtudag,
að fulltrúar minnihlutaflokk-
anna í borgarstjórn leiddu al-
gjörlega hjá sér að ræða
efnislega þær upplýsingar,
sem borgarstjóri gaf um fjár-
hag og greiðslústöðu borgar-
sjóðs.
í ræðu borgarstjóra kom
fram, að borgarsjóður hefur
nú yfir 40 milljónum króna
minna fé til ráðstöfunar
vegna lakari innheimtu út-
sig.
Varð blýeitrun
Rómarríki að falli?
Allt frá því að rómverska
ríkið féll hafa fræðimenn a-
litið að hrun þess hafi orsak-
ast af þjóðfélagslegum sjúk-
dómi, og þá einkum vegna
blindu þegnanna á hann. Nú
hefur hins vegar komið fram
ný kenning um hrun Róma-
ríkis. Þar segir að það hafi
hvorki verið af vesæld, deyfð,
ofáti, kynvillu né öðrum þjóð-
félagslegum vandamálum, sem
Rómarríki hafi hrunið. Á 3.
alþjóðaráðstefnnu erfðafræð-
inga, sem haldin var í Chicago
skýrði þjóðfélagsfræðirvurinn
Seabury Colum Gilfillan frá
því að yfirstétt ríkisins hefði
fallið úr blýeitrun.
Ef blý er tekið inn í líkam
ann um munninn eða um
lungu í magni, sem er meira
en 1 mg. á dag orsakar það
hor, missir matarlystar, útlima
kvalafuJlt harðlífi, blóðleysi,
lömun og að lokum dauða. Ein
afleiðing blýeitrunar er þó
enn eftir og hefur dr. Gilrillan
sérstakan áhuga á henni. Hún
er sú, að fái karlmenn visst
magn af biýi í líkamann
orsakar það vangetu, en fái
konur sama magn missa þær
fóstur eða fæoa andvana.
Dr. Gilfillan segir að Róm-
verjar hafi vitað ákaflega lítið
um áhrif blýs á líkamann,
þótt þeir hafi í rauninni inn-
byrt meir en nóg til þess að
áhrifin yrðu greinileg. Plin-
ius gamli hafi ráðlagt að blý
pottar skyluu notaðir í
stað bronzpotta, en blý var
einnig aðalefni í öllum vatns-
leiðslum, bollum, sigtum, feg-
urðarlyfjum, útvortis smyrsl-
um, málningum og þótt undar
legt megi virðast í líkkistum.
Blýeitrun orsakaðist mest
af víndrykkju. Til þess að
geyma mætti vínið og svo að
unnt væri að sykra það bættu
Rómverjar í vínið sírópi, sem
búið var til úr ógerjuðum
sítrónusafa, er soðinn hafði
verið í blýhúðuðum pottum
og mengaðist vökvinn þá af
blýi. Til allra óhamingju
segir dr. Gilfillan varð Róm-
verjunum aldrei ljós þessi
hægfara eitrun sirópsins. Þeir
suðu vínið til þess að drepa
ýmsan bakteríugróður, en
gerðu sér ekki ljóst, að um
Blýeitrunin fór í eins konar
manngreinaraiit, vegna þess,
að hinar fátæku stéttir höfðu
ekki ráð á svo dýrum vín-
um sem þessum. Þessa kenn-
ingu dr. Gilfillan styður hin
háa dánarprósenta meðal
heldra fólksins í Róm, svo og
lág tala lifandi fæddra barna.
Gilfillan hefur nú undir hönd
um bein, frá þessum tímum
sem hann vonar að styðji
þessa skoðun hans.
Með hjálp legsteina áletr-
ana heíur komið í Ijós að
meðalaldur yfirstéttarinnar
hefur verið 22—25 ár. Mann-
talsannálar segja frá því að
fæðingatala yíirstéttarinnar
hafi verið sérstaklega lág, ef
til vill einungis V* af því,
sem hún þurfti að vera til
þess, að hún héldi við fjölda
sínum. A nokkrum kynslóð-
um þurrkaði þessi yfirstéttar
sjúkdómur út aila írömuði í
!
I
s
\
s
s
s
s
s
s
s
\
svara og aðstöðugjalda og ann
arra tekna en búast mátti við,
en þessi upphæð skilur á milli
þess hvort um greiðsluerfið-
leika hefði verið að ræða eða
ekki. Reykjavíkurborg hefur
ekki fengið frekari yfirdrátt-
arlán í viðskiptabanka sínum
en verið hefur til þess að brúa
það bil. Síðustu vikurnar hafa
verið gerðar ráðstafanir til
að draga úr framkvæmda-
hraða borgarinnar og jafn-
framt er gert ráð fyrir, að inn
heimtan batni á næstu þrem-
ur mánuðum, þannig að þess-
ir tímabundnu greiðsluerfið-
leikar verði brátt úr sögunni.
Þessar staðreyndir fengust
fulltrúar minnihlutaflokk-
anna ekki til þess að ræða,
en fluttu þess í stað áróðurs-
ræður um það að fé hefði
verið sóað fyrir kosningar og
miklum framkvæmdum lofað
þá, en þau loforð hefðu nú
verið svikin.
Borgarstjóri vakti athygli á
því, að sl. vor hefði verið lok
ið að nokkru eða öllu leyti
við byggingar nýrrar slökkvi
stöðvar, dagheimilis við
Rauðalæk, vistheimilis við
Dalbraut og röntgendeild
borgarsjúkrahússins. Engar
aukagreiðslur til verktaka
voru greiddar vegna slökkvi
stöðvarinnar og vistheimilis
ins við Dalbraut, vegna dag-
heimilis við Rauðalæk voru i
greiddar kr. 40,000,00 fyrir '
yfirvinnu og er það ekki um-
talsverð upphæð miðað við
byggingarkostnað þess heim
ilis. Um röntgendeild
borgarsjúkrahússins sagði
borgarstjóri að brýn þörf
hefði verið á því að taka
hana í nótkun og það væri
álit fróðra manna, að þótt
nokkur yfirvinna hefði ver-
ið greidd til þess að flýta
því verki, hefði það ekki
reynzt kostnaðarmeira en ef
dregizt hefði á langinn að
ljúka því. Þá hrakti borgar-
stjórinn þær fullyrðingar
minnihlutaflokkanna, að fyr
ir kosningar hefði verið lof-
að vaxandi framkvæmdum
og benti á að í kosningabar-
áttunni hefði hann tekið
skýrt fram, að draga yrði
úr framkvæmdaaukningunni
á þessu kjörtímabili.
Því var haldið fram af full
trúum minnihlutaflokkanna,
að línurit og framkvæmdir
borgarinnar sýndu, að fram-
kvæmdirnar væru jafnan
mestar rétt fyrir kosningar
en síðan drægi úr þeim.
Benti borgarstjóri fulltrúum
minnihlutaflokkanna á að
kynna sér upplýsingar Fram
kvæmda- og fjáröflunar-
áætlunar borgarinnar fyrir
árin 1966 — 1969 um fjár-
munamyndun Reykjavíkur-
borgar síðustu árin en þar
kemur fram að fjármuna-
myndun borgarsjóðs og borg |
arfyrirtækja, á verðlági
ihvers árs hefði árið 1961,
ári fyrir kosningar, minnkað
um 8,6%, 1962 hafði hún auk
izt um 19,2% en framkværrd
irnar það ár voru að sjálf-
sögðu mestar eftir kosnirg-
ar, þar sem veturinn er erf-
iður tími til framkvæmöa,
1963 var hún 20,6%, 1964 34,
7% en 1965, árið fyrir borg-
arstjórnarkosningarnar e.n-
ungis 10,6%. Það eru bví
hreinar staðleysur, þegar ví
er haldið fram, að fra u-
kvæmdirnar aukizt rétt fyr-
ir kosningar en síðan drr i
úr þeim heldur þvert á móti.
Umræðurnar í borgarst' "n
leiddu greinilega í ljós að full
trúar minnihlutaflokkanna
reyndu að blása út tírra-
bundna greiðsluerfiðleira
Reykjavíkurborgar, ekki með
hagsmuni borgarinnar fyi .r
augum, heldur í áróS >r--
skyni. Reykjavíkurborg he'-
ur á undanförnum árum stað
ið fyrir gróskumiklum fram-
kvæmdum, sem hafa gjur-
breytt yfirbragði borgarinn-
ar og vakið athygli um land
allt og jafnframt örvað önn-
ur sveitarfélög til nýrra .-
taka ekki sízt á sviði varan-
legrar gatnagerðar. Fram-
kvæmdir borgarinnar hljóta
þó, að takmarkast við gjald
getu borgarbúa og það hefur
komið greinilega í ljós und-
anfarnar vikur, að á því hafa
borgarbúar fullan skilning.