Morgunblaðið - 30.10.1966, Síða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 30. okt. 1966
/ Þóra Jónsdóttir og
/Fr. Guðmundsson -
I»á indælla vina endar dugur
•fan hrapar við lífsins vé.
Ó, þú Drottinn minn almáttugur
«í hverju læturðu þetta ske?
t>annig hugsum við sem gamlir
trum, þegar þau ósköp bera að
höndum, að ájætir vinir, sem
hafa fulla heilsu bíða bana í
■lysförum á einu augabragði.
Okkur verður þá að hugsa til
veraldarinnar æðsta valds: Guðs
•lmáttugs og nefna spurninguna
tim það hvað valdi, þá spurningu,
sem við vitum þó að aldrei
fást svörin við. Hviða orsakir
hafa valdið þessu ægilega- slysi
veit ég ekki. En hafi einhver
mistök átt sér stað frá Jóhanns
hálfu, þá er ég viss un,, að hin
éviðráðanlega feigð hefir orsak-
að það. Ég segi svo af því að ég
hafði langa reynslu af j'óhanni
lem einum fínasta, öruggasta og
varfærnasta bifreiðarstjóra, sem
hægt er að kjósa. En hvað sem
þessu líður, þá er það vísí, að
•rlögunum fær enginn stjórnað.
Æfisaga þessara merku hjóna
Verður eigi rakin hér. Það, munu
aðrir gera. En þegar mér var
sögð fréttin af hinum hörmu-
lega atburði, þá hrökk ég svo
við, að sjaldan hefir eins orðio.
En mér tók þó sárast að hugsa
til fjölskyldunnar, sem eftir lifir
og fékk yfir sig svo stórkostlegt
áfall í einni svipan. Milli mín og
þessara hjóna hefir verið lang-
varandi óbrygðul vinátta. Þar
var ekki við að skipta aðila, sem
voru eins og fólk er flest. Þar
mátti í stuttu máli gefa þessa
lýsingu:
wUnaðsmynd og ánægja —
elti hjónin snjöMu,
gestrisin og glaðsinna —
góðviljuð í öllu.“
Eins og gefur að skilja áttu
þau fjölda vina, og oft var nokk-
ttð margt í kringum þau. En
hvar sem þau fóru, þá var alúð
©g gleði þeirra ófrávíkjanlegir
förunautar. Oftast höfðu þau
góða heilsu og voru að flestu
leyti gæfusamt fólk og aðlaðandi,
sem bjart og glatt hlaut að vera
I námunda við. En það sem
mestu réði um það, að gera þau
öðruvísi, en flest annað fólk, var
skáldskaparlistin, sem lék þeim
í hug og á tungu og birtist í hví-
vetna, eins og morgungeislar
upprennandi sólar.
Þóra Jónsdóttir var fædd og
uppalin í Kirkjubæ í Norðurár-
dal, dóttir hjónanna Jóhönnu
Einarsdóttur og Jóns Jónssonar,
sem þar b^uggu lengi og sem
bæði voru orðslyngir hagyrðing-
ar. Móðurafi Þóru var hið lan^s-
kunna skáld Einar Andrésson,
sem oft var kenndur við Bólu í
Blönduhlíð, sama bæinn. sem
Bólu-Hjálmar bjó lengi á. Utaf
Einari Andréssyni er til fjöl-
mennur hópur afkomenda og
margt góðra hagyrðinga í því
liði Kirkjubæjar. Þóra var þar
í fremstu röð. Hún fór að yrkja
strax á æskuárum og Mugu visur
hennar og kvæði víða um Húna-
vatnssýslu. Þegar á æfina leið
hélt hún áfram, en þó dræmara
en skyldi. Er þó mín skoðu.i
tvímælalaust sú, að engin is-
lenzk skáldkona, sem nú lifir
tæki henni fram. En hún hafði
þann mikla galla, að hlédrægn-
in var svo mikil, að hún reynd-
ist alltaf ófáanleg til að birta
sín ljóð, svo að þannig stendur,
•ð allur almenningur veit á þeim
lítil deíli.
Jóhann Fr. Guðmundsson var
•kagfirzkrar ættar, úr Fljótum
norður. Hve miklir eða hve
margir ljóðamenn voru í ættum
hans veit ég ekki svo vel, að ég
geti rakið. En hitt er víst, að
Jóhann var ágætur hagyrðingur
•g svo bragfimur, að vísurnar
flugu eins og skæðadrífa þegar
hann fór af stað á góðum gleði-
mótum, heima og annarsstaðar.
En honum fylgdi sama veilan
eins og Þóru konu hans. Hlé-
drægnin var svo mikil að hann
reyndist ófáanlegur til að birta
sín ljóð. Mun það og nokkru
hafa um ráðið, að honum fannst
eigi hæfa að hann færi á undan
frúnni í opinbera ljóðaútgáfu.
Nú þegar þessi ágætu Ijóða-
hjón eru horfin yfir tjaldið
Jóhann
Minning
Jónssonar, en Jóhann var fædd-
ur á Haganesvík 14. janúar 1899.
Voru foreldrar hans Guðrún
Magnúsdóttir og Guðmundur
Jónsson.
Árið 1925, 14. nóvember gift-
ust þau Þóra og Jóhann og sett-
ust skömmu síðar að á Siglu-
firði, þar sem þau voru búsett
til ársins 1938 er þau fluttu til
Seyðisfjarðar. En þar voru þau
búsett í 5 ár og gegndi Jóhann
þar forstjórastarfi vicj síldarverk

mikla, er vonandi að einhverjir
nánustu aðstandendur taki sig
fram um það, að týna saman
það sem til er skrifað, því
nokkuð mun það. Grunar mig
þó, að það sé mikill minni hluti
af öllu þvi, sem til varð.
Þegar ég nú hugsa til þess, að
þ'essir mínir ágætu vinir eru
horfin sjónum, og ég fái aldrei
að sjá þau aftur hérna megin
grafar, get ég eigi látið hjá líða,
að lýsa sorg minni og um leið
flytja þeim innilegar þakkir
fyrir alla þeirra vináttu og ótal
margar ógleymanlegar ánægju-
stundir á liðnum árum.
Börnum þeirra, tengdabörnum,
barnabörnum, systkinum og öðr-
um aðstandendum votta ég ein-
læga samúð og hluttekningu
vegna hins mikla missis. Og ég
bið Guð og allar góðar vættir, að
lýsa og fylgja anda hinna látnu
hjóna í hinum nýju heimkynn-
um svo að gleðin og ljóðsniildin
megi fylgja þeim um allan aldur.
Akri 25. október 1986
Jón Pálmason.
Ein hinna mörgu og oft átak-
anlegu slysa og sorgartíðinda, er
svo þrátt verða með þjóðinni
gerðust hér í Reykjavík fyrra
sunnudagskvöld, er hjónin Þóra
A. Jónsdóttir og Jóhann Fr. Guð
mundsson fulltrúi til heimilis að
Eskihlíð 10 A, Rvík. biðu bæði
bana í bílslysi á leið heim til
sín. Hress og glöð, svo sem þeirra
var vandi komu þau úr snöggri
ferð austur úr Árnessýslu, frá
því að heimsækja son sinn og
tengdadóttur ásamt tveim barna
börnum sínum og systur Þóru,
sem þau höfðu boðið með sér
í ferðina
Og hress og hlý kvöddu þau
þessa systur og mágkonu, eru
þau skildu við hana hjá heimili
hennar á Skólavörðustígnum
laust fyrir kvöldverðartíma og
héldu síðasta spöiinn heim til
sín. En fám æðaslögum síðar
voru þau bæði liðin lík. Svo
skjótt — svo skjótt getur fjarað
út okkar jarðneska lífi. Svo ör-
skammt er stundum bilið milli
„blíðu og éls“ í þessum misviðra
heimi.
Hjónin Þóra og Jóhann voru
bæði Norðlendingar að ætt og
uppruna. Þóra var fædd að
Kirkjubæ i Austur-Húnavatns-
sýslu 23.8 1895 dóttir hjónanna
Halldóru Einarsdóttur og Jóns
smiðjuna á staðnum. Frá Seyð-
isfirði fluttu þau til Reykjavik- j
ur vorið 1943 og hafa búið þar
æ síðan. Hefur Jóhann lengst af
starfað hér, sem fulltrúi á skrif
stofu Verðlagseftirlitsins. — Á
Siglufirði ráku þau um hríð
verzlun, en síðustu ár sín þar ,
hafði Jóhann á hendi aðalverk- j
stjórn hjá Síldarverksmiðjum
ríkisins.
Börn þeirra hjóna urðu þrjú:
tvíburasysturnar, frú Brynhild- |
ur, sem gift er Albert Guðmunds t
syni stórkaupmanni, hinum víð- 1
kunna knattspyrnukappa og Álf
hildur Helena, sem andaðist um
sex ára að aldri og Álfþór, sem
kvæntur er frú Björgu Bjarna-
dóttur, og er hann nú yfirverk-
stjóri hjá Búrfellsvirkjun.
Með þeim Þóru og Jóhanni
eru gengin hjón, sem oft og
lengi mun verða minnst, ekki
einungis af ættmennum og ást-
vinum, heldur og einnig af þeim
fjölmörgu vinum og kunningj-
um, sem þau svo víða áttu.
Þóra og Jóhann voru um
margt sérstæð að persónuleika
og eigendum. Þau voru sterkgáf-
uð höfðinglunduð, listelsk og list
hneigð. Og viðmót þeirra allt og
framkoma einkenndist af þeim
hlýja og hressandi hugblæ, sem
laðaði og lífgaði og jóx hvar-
vetna gleði. Þess vegna urðu
þau eftirsótt til fagnaðar og fé-
lagsskapar og unnu sér vinsæld-
ir hvar sem bú þeirra stóð.
Þau unnu skáldskap og bók-
menntum og voru í þeim efnum
| víðlesin og vel heima. Báðum
l'var þeim það sameiginlegt að
. vera með ágætum skáldmæit og
! höfðu af því sérstakt yndi að
iðka þá íþrótt í góðum vina-
I hóp. — Fór því svo, hvar sem
þau bjuggu, að þeir sem höfðu
| huga og eyru opin fyrir skáld-
skap og vísnagerð urðu þeirra
heimilisvinir. Var þá oft glatt
á hjalla á heimili þeirra, er
| stökur og kviðlingar flugu um
borð og fóru skáldfákar þeirra
s hjónanna þá oft á góðum kost-
, um- Hygg ég, ef saman hefði
| verið haldið í einni syrpu öllum
| þeim vísum er til urðu á heim-
| ili þeirra Þóru og Jóhanns í góð
um Óg glöðum félagsskap, þá
yrði það safn eigi lítið og mundi
| mörgum þykja góður fengur að
komast í. Og að ólöstuðum öllum
þeim sem hlut eiga þar að mál-
um, mundi hlutur þeirra hjóna
þar drýgstur verða. Nokkrar
lausavísur Jóhanns hafa birtzt
í blöðum og í bókinni „Hún-
vetnsk ljóð“ eru smákvæði og
lausavísur eftir Þóru.
Heimili þeirra Þóru og Jó-
hanns voru ávallt í fremstu röð
að glæsibrag og yndisþokka og
gestrisni öll og viðtökur slíkt að
á btíra varð ekki kosið. Á heim-
ili þeirra leið öllum vel bæði
gestum og heimafólki. Húsmóð-
ur- og húsbóndahæfileikar
þeirra, gáfur, glaðlyndi og um-
hyggja fyrir öllum, sem í návist
þeirra voru, skópu það andrúms
loft er öllum yljaði. — Börn-
um sínum voru þau einstakir
foreldrar og umhyggja þeirra
fyrir barnabörnum sínum og
ástúð til þeirra átti sér engin
takmörk.
Yfirleitt voru mannkostir
þeirra hjóna slíkir að þess máttu
ekkert aumt sjá. Þess vegna var
ástúð þeirra og umhyggja fyrir
börnum og gamalmennum, sem
í návist þeirra voru svo rík og
nærgætin.
Fám árum eftir að þau giftust
og reistu heimili sitt á Siglu-
firði fluttust foreldrar Þóru til
þeirra, þá komin á efri ár og
orðin slitin og þreytt af hinni
hörðu og slítandi baráttu sem
sveitafólk þeirra tíma þurfti
stundum nótt með degi að heyja,
til að sjá sér og sínum farboða.
— Faðir Þóru andaðist fám ár-
um eftir að hann flutti til dóttur
sinnar og tengdasonar, árið 1935.
En Halldóra móðir Þóru lifði
fram á efstu elliár á heimili
þeirra. — Það vakti athygli
þeirra mörgu gesta, er á heim-
ili þeirra hjóna komu af hversu
einstökum skilningi, ástúð og
hlýleika þau önnuðust hina öldr
uðu móður og tengdamóður. —
Og þó mikil og mild væri ást
dótturinnar til hinnar öldruðu
og þreyttu konu, var þó máske
ást og umhyggja tengdasonarins
enn aðdóunarverðari. Slíkan
tengdason kysu áreiðanlega all-
ar aldraðar konur að eiga.
Fráfall slíkra manna sem
þeirra Þóru og Jóhanns hlýtur
ætíð að skapa söknuð og tóm,
eins þó það beri að með öðr-
um og eðlilegri hætti en hér
varð. Slíkt fólk festir svo sterk-
ar rætur í hjörtum ástvina og
kunningja, að þær verða aldrei
án sársauka slitnar. — En vissu
lega megum við minnast þess
hve mildum mundum þau fóru
um lííið og yls þau færðu á leið
okkar, sem við þau áttum ættar
tengsl eða kynni. Og þær minn-
ingar munu, er frá líða stundir
milda söknuðinn og lýsa upp
tómið. —
Meðan ég er að skrifa þessar
línur hvarflar hugurinn til þeirra
mörgu og glöðu stunda, sem ég
svo oft átti, sem gestur á heim-
ili þeirra Þóru og Jóhanns. Og
þá bregður upp í huga mínum
minningu frá einu vorkvöldi er
ég var gestur þeirra austur á
Seyðisfirði. Við höfðum setið
saman allt kvöldið og rætt um
bókmenntir, skáldskap og eitt
og annað, sem okkur var hug-
þekkt. — Það var liðið að mið-
nætti er ég loks tygjaði mig til
heimferðar og fylgdu hjónin
mér bæði út á tröppurnar. Þetta
var kyrrt og yndislegt vorkvöld
og veðri svo farið að heiðmyrk-
urþoka næturinnar lá yfir öllu
og fyllti fjörðinn hátt upp eftir
fjöllum. En ofar þokunni risu
tindar fjallanna bjartir og tign-
arlegir við heiðan himinn. Er
við stóðum þarna á tröppunum
sagði Þóra: „Haldið þið, piltar
að það væri ekki gaman að vera
orðin svo mikil skáld að við
gærtim orkt okkur upp úr þok-
unni, upp á þessa svipfögru
tinda, eins og Matthías forðum.“
Vissulega voru þau bæði skáld
Þóra og Jóhann. Þau orktu leik-
andi vísur sem lyftu hugum
þeirra sjálfra og annarra til
gleði og yndisauka. — Og þau
voru skáld, einnig að því leyti,
að þau fundu og mátu, mörg-
um öðrum betur, þá fegurð og
þann f&gnað, sem svo oft gefur
lífinu ljós og gildi öðru flestu
fremur.
Og nú hefur andi þeirra lyfzt
yfir lágþokur þessarar jarðnesku
tilveru upp í það hreina heiði,
þar sem við trúum að okkur
sé dýrðaróður um eilífð alla.
Knútur Þorsteinsson.
HÉR setti alla hljóða, er sú
harmafregn barst norður, að
þau heiðurshjónin, Þóra Jóns-
dóttir og Jóhann Fr. Guðmunds-
son, hefðu bæði látizt, af afleið-
! ingum bifreiðaslyss í Reykjavík,
þann 23. þ.m.
Við Siglfirðingar eigum hér á
bak að sjá fyrrverandi samborg
urum okkar, sem bæði hafa, af
dugnaði og þjónus+ulund, unnið,
um margra ára skeið, að atvinnu
legri og menningarlegri uppbygg
ingu okkar litlá bæjarfélags.
Jóhann Fr. Guðmundsson var
fæddur að Hrútshúsum i Fljót-
um þann 14. janúar 1898. For-
eldrar hans voru hjónin Guðrún
Magnúsdóttir og Guðmundur
Jónsson. Eftir að þau hjón höfðu
brugðið búi, bjuggu þau hér á
Siglufirði í fjöldamörg ár. Níu
börn þeirra, ásamt tveimur fóst-
urbörnum, urðu hér vel þekktir
og góðir borgarar. Flest börn
þeirra Guðmundar og Guðrún-
ar komust til fullorðinsára og
hafa komið meira og minna við
sögu Siglufjarðar, öll að góðu
einu.
Þann 14. maí 1925 gekk .16-
hann að eiga unnustu sína, Þóru
Jónsdóttur. Voru þau gefin sam-
an í Reykjavík, en fluttu
skömmu síðar til Siglufjarðar,
og dvöldust hér til 1940, en þá
tók Jóhann heitinn við stöðu
framkvæmdastjóra Síldarverk-
smiðja ríkisins á SeyðisfirðL
Hér í bæ tóku þau hjón virk-
an þátt í atvinnu- og menning-
arlífi bæjarbúa. Þau unnu bæði
! listum, íþróttum og skáldskap
! og á því sviði voru þau bæði
snillingar.
| í dag minnumst við Siglfirðing
I ar þeirra og fjölskyldu þeirra
! með hlýhug og þakklæti — en
sorg í hjarta.
Þegar J.F.G., tn svo kölluðum
við Siglfirðingar almennt Jó-
hann heitinn, hleypti heimdragan
um, frá fátæku sveitaheimili
í hinni afskekktu, en undurfögru
sveit, Fljótum, var hann ekki
búinn því vegarnesti, hvað skot-
silfur snerti, að jafnast gæti
á við það, sem ungir menn nú
s á dögum eiga. En hann átti það
s vegarnesti, sem öllu gulli er
skýrara, ágætar gáfúr, skapfestu
og kjark. Af eigin rammleik
| braust hann til mennta og lauk
bæði verzlunarskólaprófi og
stýrimannsprófi í Reykjavík.
| Hér á Siglufirði stundaði Jó-
í hann verzlunarstörf og útgerð
af miklum dugnaði, en heims-
kreppuárin léku hann svo sem
marga aðra útgerðar- og athafna
menn, illa.
Jóhann gerðist yfirverkstjóri
Síldarverksmiðja ríkisins og
stóð þar drengilega í stöðu sinni
j vann sér vinfengi og virðingu
| bæði verkamanna og yfirboðara,
enda var hann skömmu síðar
skipaður framkvæmdastjóri þess
sama fyrirtækis á Seyðisfirði,
svo sem áður getur.
Árið ' 1934-38 áttum við Jó-
hann sæti saman í bæjarstjórn
Siglufjarðar. Að vísu vorum við
þá ekki í sama stjórnmálaflokki.
Nú á þessari skilnaðarstund
fagna ég því, að það aftraði
okkur ekki frá að bindast vin-
áttuböndum. Þessi vináttubönd
styrktust því lengur sem árin
færðust yfir okkur. Því er fyr-
| ir að þakka, að á mörgum svið
I um áttum við sameiginleg áhuea
mál. Báðir stunduðum við
íþróttalíf og útiveru. Mér eru
þær stundir ógleymanlegar. sem
við áttum saman á sjó og landi,
vopnaðir byssu og silungastöng.
Okkur gafst tóm til aS ræða
ágreiningsmálin og urðum sam-
mála um að óþarflega mikilli
orku væri oft á tíðum eytt til
einskis, eytt til að peksa, um inn
antóm aukaatriði.
A þessum stundum útiveru
kynntist ég drengskaparmannin
um Jóhanni Fr. Guðmundssyni,
víðsýni hans og velvild.
Við Siglfirðingar kveðjum nú
Framhald á bls. 21