Morgunblaðið - 23.11.1966, Qupperneq 11

MOkGUNtiLÁÐIÐ
MÍðvikuáaguf 2S. náv.1966
Um söluskatt
af bifreiðasölu
f HÆSTARÉTTI var nú nýlega
kveðinn upp dómur í máli þar
sem ágreiningurinn var um inn-
heimtu söluskatts. Hafði toll-
stjórinn í Reykjavík krafist
þess, að lögtak yrði látið fram
íara hjá gerðaþola, Guðjóni
Guðjónssyni, til tryggingar sölu-
ekattskröfu að upphæð kr.
18.262.00.
Málavextir eru sem hér skal
greina:
Á árinu 1965 var Guðjón Guð-
jónsson krafinn um söluskatt að
fjárhæð kr. 18.262.00. Var skatt-
urinn lagður á andvirði 5 bif-
reiða, er áfrýjandi hafði selt á
árinu 1963. Grundvöllur skatt-
lagningarinnar var sá, að talið
var að nefndur Guðjón hefði
Btundað kaup og sölu bifreiða í
atvinnuskyni á árinu 1963, enda
þótt hann þá hefði haft aðra
aðalatvinnu og hefði eigi til-
kynnt um þessa starfsemi sína.
í annarri grein sbr. 5. gr. 1. nr.
10 1960 sé hver sá aðili talinn
eöluskattsskyldur, sem selji eða
afhendi í atvinnuskyni vöru eða
verðmæti með þeim takmörk-
unum einum, sem í lögunum
greinir. Var talið, að þau við-
ekipti Guðjóns að selja 5 bif-
reiðir á árinu 1963 væri fyrst
og fremst sala í atvinnuskyni,
enda hefði hann haft hagnað
af þessum viðskiptum.
Guðjón Guðjónsson mótmælti
umræddri skattálagningu. Taldi
hann að einstaklingar mættu
ekipta um bifreiðar til einkaaf-
nota eins oft og þeir vildu, án
þess að ástríða af slíku tagi væri
talin söluskattsskyld.
Niðurstaða lögtaksmálsins í
héraði, að hinn umkrafði sölu-
ekattur vegna bifreiðasölunnar
var talinn hafa verið réttilega
álagður. Studdist úrskurður
héraðsdómarans við ákvæði 13.
tl. 9. gr. reglugerðar nr. 15. 1960
um söluskatt, en þar segir m.a.
svo um þær sölur, sem undan-
þegnar eru söluskatti: „Lausafé
eem seljandi hefur notað í eigin
þágu eða við starfsemi sína,
enda geti salan ekki talizt til
etvinnurekstrar. Með þessu
ékvæði er t. d. undanþeginn
eala á notuðum munum einstakl-
inga, ennfremur sala véla og
éhalda atvinnufyrirtækja, sem
Xiotuð hafa verið í atvinnurekstri,
ef salan getur talizt eðlilegur
þáttur í endurnýjunar og við-
haldi þeirra eða fyrirtæki hættir
starfsemi. Sé sala nefndra fjár-
muna meiri eða örari, en eðli-
legt getur talizt með tilliti til
aðstæðna hverju sinni, verður
að líta svo á að um skattskylda
starfsemi sé að ræða.“
Þessum úrskurði var áfrýjað
til Hæstaréttar, og komst Hæsti-
réttur að annárri niðurstöðu og
segir svo í forsendum að dómi
réttarins:
„Afrýjandi seldi á áinu 1963
fimm nótaðar bifeiðir, en fjórar
þeirra hafði hann keypt á sama
ári. Eigi átti hann nema eina
þeirra í einu. Var söluveð bif-r
eiðanna samtals kr. 627.000,00, og
hagnaður af sölunum er 12.000,oo
samkvæmt skattframtali. Skatta-
yfirvöld telja áfrýjanda sölu-
skattskyldan af söluverði bif-
reiðanna og hafa gert honum að
greiða k. 18.262.00 í söluskatt.
Er nú krafizt lögtaks hjá honum
fyrir fjárhæð þessari auk drátt-
avaxta og kostnaðar.
Með kaupum og sölu nefndra
bifreiða hefur áfrýjandi, sem
enga sjálfstæða starfsstöð rak
með bílasölu, svo vitað sé, hvorki
stundað „sjálfstæða starfsemi“ í
merkingu 4. gr., stfl. d. laga nr.
10/1960 né „atvinnurekstur" í
merkingu 6. gr., 13. tl., sömu
laga, er honum bæri að tilkynna
sem söluskattskylda starfsemi
eða atvinnurekstur til skatta-
yfivalda samkvæmt 11. gr. sömu
laga. Var áfrýjandi bví eigi skylt
að greiða söluskatt af söluverði
bifreiðanna. Samkvæmt þessu
ber að fella hinn áfrýjaða úr-
skurð úr gildi og dæma stefnda
til að greiða áfrýjanda máls-
kostnað í héraði og fyrir Hæsta-
rétti sem ákveðst kr. 15.000,00“.
Kalla hesm
sendiherra
Tokíó, 21. nóv. — AP
FRÉTTASTOPAN „Nýja Kína"
skýrir svo frá í dag, að stjórn
Norður-Kóreu hafi kallað heim
sendiherra sinn í Peking. Ekki
er vitað hversvegna, — en frétta
menn gizka á, að ráðstöfun
þessi standi í einhverju sam-
bandi við þá stefnu stjórnar N-
Kóreu að halda algeru hlutleysi
í deilum sovézkra og kínversikra
kommúnista.
Krónur 4.300,00.
Svefnbekkir frá kr. 2.800,00 (5 gerðir).
Svefnsóíar, 2ja manna.
Svefnstólar — Svefnherbergissett.
Sófasett, 3 gerðir. — Útskorin sett.
Sófaborð — Skrifborðsstólar.
Vegghúsgögn (mikið úrval). Margt fleira.
Sendum gegn póstkröfu um land allt.
Húsgagnavenliiin Þorsteins Sigurðssonar
Grettisgata 13 — Stofnsett 1918. — Sími 14099
Páll V. G. Kolka
ALLIR landsmenn eiga kröfu til
þess, að hið opinbera sjái þeirn
fyrir viðunandi embættisþjón-
ustu, eftir því sem aðstæður
leyfa og starfskraftar hrökkva
til. Á þessu hefur orðið allmikill
misbrestur víða á landinu vegna
þess að menn hafa ekki fengizt
í embættin og á þetta einkum
við um lækna og presta. Með
læknaskipunarlögunum frá 1965
er reynt að ráða bót á þessu með
breyttu skipulagi, að því er
læknisþjónustuna varðar, og er
þar gert ráð fyrir samsteypum
lækniáhéraða. Nefnd sú til end-
urskoðunar prestakalla, sem heil
brigðismálaráðherra skipaði síð-
astliðið ár samkvæmt ályktun
kirkjuþingsins 1964, hefur lagt
fram nökkuð hliðstæðar tillögur
um samsteypur - prestakalla
og tilfærslur á þeim í því skyni
að reyna tryggja öllum lands-
hlutum prestþjónustu með
betri nýtingu starfskrafta. Nú
hafa þau furðulegu tíðindi
gerzt, að meirihluti presta í
Rangárvallaþingi hefur á ný-
afstöðnum héraðsfundi sýnt það
ábyrgðarleysi að stinga höfðinu
niður í Landeyjasand og lýsa sig
mótfalla öUum breytingum á
núverandi fyrirkomulagi. Er því
full ástæða til að útskýra þetta
mál nánar, einkum fyrir þeim
sem lítið eða ekkert þekkja til
þess utan Suðurlandsundirlend-
isins.
Samkvæmt gildandi lögum eru
nú til á pappírnum 102 presta-
köll utan Reykjanessvæðins.
Tæpur helmingur þeirra, eða
48, höfðu færri en 500 íibúa 1.
des. 1964 — þar af 18 undir
200 og eitt með sjö — segi og
skrifa sjö íbúa. Mörg presta-
köll úti um land hafa árum sam-
an haft engan fastan prest, og
það jafnvel sum, sem áður voru
talin eftirsóknarverð. Nú eru
sem stendur 18 prestaköll, sem
ekki hafa gengið út. Allar líkur
eru til að þessum prestlausu
köllum fjölgi mjög á næstu ár-
um, eins og réttilega var sýnt
fram á af formanni Prestafélags-
ins, síra Gunnari Árnasyni, á
síðasta Kirkjuþingi. Á næsta
áratugi munu allmargir prestar
hætta störfum fyrir aldurs sak-
ir, viðkoma er lítil í guðfræði-
deild Háskólans og margir hætta
prestsstörfum úti á landi á miðj-
um aldri, kjósandi heldur
kennslu- eða skrifstofustörf í
Reykjavík. Samkvæmt lækna-
skipunarlögunum nýju njóta
læknar í afskekktum og lélegum
héruðum forgangsréttar til betri
embætta, en þessu er öfugt var-
ið með sveitapresta. Vegna hinna
úreltu og siðspillandi prests-
kosningalaga verða þeir að sitja
þar sem þeir eru eitt sinn komn-
ir, nema þeir hafi fjárafla eða
fjársterka fylgismenn til að
leggja út í harðvítuga kosninga-
baráttu í eftirsóknarverðara
brauði. Þeir eru sú eina stétt
opinberra starfsmanna úti á
landi, sem ekki geta átt von á
neinum embættisframa, hversu
vel sem þeir standa í stöðu
sinni. Prestakosnmgalögin fæla
því margan ungan guðfræðing
frá því að sækja um sveitapresta
kall, nema helzt einhver hóglíf-
isbrauð, þar sem samgöngur eru
ágætar og lítið þarf fyrir lífinu
að hafa, þeir sem þannig eru
sháttur
gerðir.
Hið margumtalaða jafnvægi í
byggð landsins kemur að öllu
óbreyttu þannig út, að því er
presta og lækna snertir, að æ
fleiri staðir utan Suðurlanás-
undirlendisins og Faxaflóa-
svæðisins verða að vera án þjón
ustu þessara embættismanna.
Þetta er einkum hart fyrir þau
héruð, sem hafa lagt í mikinn
kositnað við spítalabyggingu, eða
fámenna söfnuði, sem hafa ráð-
izt í dýra kirkjubyggingu.
„Þetta er allt í lagi“, segja þeir
góðu Guðsmenn í Rangárþingi,
„við viljum hafa sérstakan prest
til að þjóna Bergþórshvöls-
kalli, með 300 íbúa, hvað sem
þeim líður á Austfjörðum og
Vestfjörðum.
Nú er svo komið, að aðeins
er einn þjónandi presitur í allri
Vestur-Barðastrandasýslu, þótt
þar séu fjögur prestaköll á papp-
írnum. Hann verður að þjóna
níu kirkjum og er á sjö þeirra
yfir fjallvegi að fara, sem oft
eru ófærir bílum á vetrum, svo
að presturinn verður að, fara
á skíðum á annexurnar. Á ein-
hverjum þeirra kirkjustaða, og
reyndar miklu víðar á þessu
landi verður kirkja ékki opnuð
til guðsþjónustuhalds á þeirri
jólahátíð, sem í hönd fer. Þar á
vísu ekki Yið sú gamla saga, að
„kirkja fyrirfinnst engin“, held-
ur hitt, að prestur fyrirfinnst
þar ekki nema á einhverri blað-
síðu í Lagasafninu. Sumurn
finnst öllu borgið meðan hann
er ekki strikaður út úr því. Svo
langt eru þeir utan við lífið og
veruleikann.
—x—
f Prestakallanefndinni áttu
sæti Ásgeir Pétursson sýslumað
ur, sem var formaður hennar,
síra Ingólfur Ástmarsson bisk-
upsritari, síra Sigurður Einars-
son í Holti, Ólafur Björnsson,
stjórnarráðsfulltrúi og undirrit-
aður. Nefndin skipti með sér
landinu til yfirferðar og hafði
tal af flestöllum prestum úti á
landi og fleiri málsmetandi
mönnum. Hún mætti hjá þeim
svo að segja öllum, að sumum
Suðurlandsprestunum und.an-
teknum, fullum skilningi á því,
að nota yrði bættar samgöngur
og samfærslu byggðarinnar til
þess að nýta betur mjóg tak-
markaða starfskrafta kirkjurm-
ar. Þá verður að hafa presta-
köllin í sveitum yfirleitt ekki
mannfærri en með 500 ibúa,
enda er prestum í Reykjavik
ætlað að hafa 5000 manna söfn-
uði og í öðrum kaupstöðum allt
að 4000. Prestar þurfa h.íldur
ekki nú orðið að annast yfir-
heyrslu ungmenna við húsvitj-
anir né taka manntal, eins og
áður var, en af aukaverkum í
5C0 manna söfnuði koma á prest
að meðaltali 13 skírnir, 4 hjóna-
vígslur, 3—5 greftranir og ferm
ingarundirbúningur 10—12 ung-
menna á ári' Þetta er því sízt of
mikið starf, nema þar sem erfið
ar samgöngur eða Vetrarríki
hamlar. Nefndin tók þó tillit til
þess og lagði til að halda við fá-
mennari prestaköllum á nokkr-
um slíkum stöðum, svo sem á
Langanesströndum og Borgar-
firði eystri, enda getur prest-
ur í afskekktri byggð verið ómet
anlegur liðsmaður einnig í ver-
aldlegum efnum. Ég hygg það
varla ofmælt, að nefndin hafi
lagt alla alúð við starf sitt.
Nefndarálit hennar kom svo
fyrir síðustu prestastefnu, sem
féllst á það í meginatriðum, en
vildi ganga skemmra í samsteyp
um. Kirkjuráð tók bæði álitin til
mjög rækilegrar athugunar, fór
nokkuð bil beggja, en tengdi
það svo við áður framkomið
frumvarp um Kristnisjóð. Er þá
einnig gert ráð fyrir aukinni
verkaskiptingu og sérhæfingu,
svo sem að ráðnir verði sér-
menntaðir prestar til starfs með
al sjómanna, á sjúkrahúsum og
meðal ungmenna, en auk þess að
kinkjan fái hreyfanlega starfs-
krafta, sem hægt er að grípa
til hverju sinni, sem þörfin er
mest úti á landi. Nýafetaðið
Kirkjuþing fjallaði svo um mál-
ið og afgreiddi það með nokkr-
um breytingum. Það er því
furðulegt, að til skuli vera menn
og það innan prestastéttar, sem
telja engra breytinga þörf og
spilla með því fyrir nauðsynleg-
um endurbótum á starfstilhögun
kirkjunnar.
Ef prestar hefðu borið gæfu
til þess að standa saman um
ffumvarpið um breytta presta-
kallaskipun og Kristnisjóð, eins
og það kom frá Kirkjuráði, sem
hafði leitast við að gæta hófs í
samsteypum prestakalla, þá
hefði mátt búast við að því væri
tryggður sigur á Alþingi. Á því
er enginn vafi, að kirkjulegur
áhugi leikmanna er nú mun
meiri í landinu en var fyrir 20—
30 áru-m, en verði allt látið reka
á reiða í sikpulagsmálum kirkj-
unnar mun þeim söfnuðum
fjölga á Vestur-, Norður-, og
Austurlandi, sem verða að
mestu leyti að vera án prests-
þjónustu, jafnvel á stórhátíðum.
Verður það þá ekki sízt að
kenna þeim undarlega og hörmu
lega þvergirðingshætti, sem sum
ir prestar hér sunnanlands eru
gagnteknir af og spillir fyrir
öllu kirkjulegu samstarfi.
P. V. G. Kolka.
ATHUGIÐ!
Þegar miðað er við útbreiðslu
er langtum ódýrara að auglýsa
í Morgunblaðinu en öðrum
blöðum.
Opel Record 1966
Seljum næstu daga örfáa fólksbíla, stationbíla og
sendibíla af gerðinni Opel Record, árgerð 1966
á lágu verði.
Vébdeild $í§
Ármúla 3. — Sími 38900.
DÆLUR % - 6“
Dælur af öllum tegundum fyrir heitt cg
kalt vatn, lýsi og alls konar feiti.
Leitið tæknilegra upplýsinga.
=HÉÐINN=
félaverzlun . Slml 24260
Vélaverzlun — Sími 24260.