Morgunblaðið - 04.12.1966, Blaðsíða 17

Morgunblaðið - 04.12.1966, Blaðsíða 17
Sunnudagur 4. des. 196« MORCUNBLAÐIÐ 17 iTengsl gamallar o" nýrrar kynslóðar ATHYGLI manna beinist nú, eins og endranser, á þeseum árs- tíma, að bókamarkaðnum, og virðist hann ætla að verða all íjölbreytilegur. Islendingar eru, hvað svo sem segja má um upp- Bkeruna yfirleitt, iðjusamir á akri bókmenntarmia, og er ijóst að þessi mánu'ður mun sýna það enn einu sinni. Margar bækur koma út nú ífyrir jólin, sem vert er að leiða Ihugann að, bæði skáldirit, sagn- fræðrit, barnabækur og margar Bðrar tegundir bóka — og er það vel. Ein er sú bók, sem sýnir •kemmtilega hvensu bókmenn- ing er íslendingum í blóð borin. í>að er rit Gísla Jónssonar, fyrrv. Blþingismanns um foreldra hans. Er bók þessi góður vottur um tengsl gamallar og nýrrar kyn- •lóðar á íslandi, og þann áhuga, •em íslendingar hafa ávallt haft 6 bókmennt. Hinn aldni alþing- Ísmaður setzt niður eftir langan •g erilsaman dag og skrifar að tlestra dómi ágætt rit um efni, •em honum er hugleikið. Hefur hann einnig Skýrt frá því. að bann sitji nú við að skrifa skáld- •ögu, kominn fast að áttræðu. Eins og allir vita var Gísli Jóns- •on abkvæðamikill þingmaður ar fyrir Iþurfa að þegna sína Börnin kunna sér ekki læti, þegar hann fer að snjóa og skeita litt um frost og kulda. Þessi mynd er úr porti Miðbæjarsk ólans. REYKJAVÍKURBRÉF . Laugardagui 3. des. eg þjóðmálaskorungur, sem oft barðist af kappi í fremstu víg- Knu. Nú situr hann á sáttshöfði við allt og alla og hugar að rit- verkum til að gleðja bæði sjálf- «n sig og aðra. Auðvitað á Gísli til bókelskra að telja, en bróðir bans var öndvegisskáldið Guð- tnundiur Kamban, sem frægur •r víða fyrir miklar og voldug- ar bókmenntir, og þá ekki sizt leikrit. Má segja að skemmtilegt •é, að bróðirinn haldi enn merk- inu á lofti — og með þeim góða úrangri, sem rit hans nú ber vott um. Pólitík fyrr og nú Stundum er því haldið fram, ttð stjórnmálabarátta á íslandi •é heldur lágkúruleg, og ekki er þetta gripið úr lausu lofti, því •ð vissulega er oft ástæða til að gagnrýna málflutning stjórn- Biálamannanna, eins og t.d. þeg- •r Helgi Bergs ritari Pramsókn- •rflokksins, sem þó er verk- íræðimenntaður maður, gerði *ig sekan um að flytja á Alþingi talnarunu um hag þann, sem ís- iendingar gætu haft af gerð varanlegra vega og falsaði dæmi •itt um mörg hundruð prósent. í>ví miður er þetta ekki eins- Sæmi nú á tímum og óumdeilan- legt er, að forustumenn Fram- •óknarflokksins ganga lengst í hvers kyns fölsunum og kátlegri meðferð talna, enda hefur for- maður flokksins beinlínis lýst því yfir, að öll sú þekking, sem nútímaibagfræði býr yfir, sé fcreinn hégómL En ekki skyldu menn þó halda, •ð stjórnmálamenn fyrri tíma faafi verið sakleysið uppmálað. Oft var þá beitt áróðursbrögð- «m, sem ekki voru sem allra beiðarlegust. betta rifjast nú upp í tilefni af útkomu bókar Þorsteins Thorarensen „í fót- spor feðranna", en sú bók er holl lesning öllum þeim, sem kynna vilja sér íslenzk stjórnmál. Sjálfsagt eru ekki allir sam- mála um niðurstöður höfundar þeh'rar bókar, en ekiki verður þó um það deilt, að Þorsteinm Hhorarensen leitast við að líta á málin öfgalaust, og gefa sem •annasta og réttasta mynd af þeim harðvitugu, og oft kynd- ugu deilum, sem hér risu á fyrsta áratug aldarinnar. Umbrotatímar bæði þá og nú Við upphaf tuttugustu aldar- innar voru mikil umbrot í ís- lenzku þjóðlífi, og víst er það eðilegt, að við slí'kar aðstæður sköpuðust líka deilur og átök, sem eftir á virðast ástæðulausar og stundum á misskilningi byggðar. Menn vildu gera stór- átök á Skömmum tíma og sýndist þá sitt hverjum um leiðirnar. En athyglisvert er þó, að allir skildu nauðsyn þess, að hagnýta erlent fjármagn til íslenzkrar atvinnuuppbyggingar, þótt minna yrði úr en ella hefði orðið, vegna ágreinings um það hvert leita skyldi og hvaða tilboðum tekið. En furðulegt er, að í dag skuli vera til menn, sem berjast gegn stórframkvæmdum til að bæta landið og efla atvinnulífið, vegna þess að til þeirra þarf útlenda peninga. Hitt er hins vegar eng- in furða, þótt átök séu í íslenzku þjóðlífi og traustabrestir, því að undanfarin ár hefur verið mesta framfarasókn þjóðarinnar og tímar stöðugra og mikilvægra umbreytinga. Bezti vitnis- burðurinn Og bezti vitnisburðurinn um styrk íslenzks þjóðfélags og ör- uggara lýðræði er einmitt það, að menn skulu láta eins og vind um eyru þjóta söng stjórnarand- stæðinga, formælingar og barna- lega tilburði. Menn vita sem er, að þrátt fyrir það, að margx fer ver en skyldi, og enginn er sam- mála öllu því sem gert er, þá höfðum við gengið til góðs &öt- una fram eftir veg. Það er eðli nútímaþjóðfélags, að stöðugt þarf að glíma við margiháttuð verkefni, lausn eins venkefnis skapar jafnan ný. Það eru átök og hræringar á öll- um sviðum, en öllu verður að halda innan þeirra takmarka, að ekki hljótist af stórslys. Og ein- mitt það er hlutverk stjórnar- valdanna, mikki ftemur en að veita stöðugt einhverja forustu, sem allir eiga að hlíta, þótt slí'kum áhrifum þurfti stundum að beita, þegar á móti blæs eins og nú að undanförnu er erfið- leikax hafa steðjað að vegna lækkandi verðs okkar megin útflutningsafurða. Og engin leið er að halda því fram með réttu, að íslenzkum stjórnarvöldum nafi á síðustu 8 árum mistekizt að stjórna, svo að ÖU heilbrigð þjóðfélagsöfl fengju notið sín, enda framfar- irnar gleggsti vitnisburðurinn. Forusta um verðstöðvun En ríkisstjórnin hefur nú beitt sér fyrir verðstöðvun um eins árs skeið. Hún hefur haft for- ustuna um það að kveða verð- bólguna niður og hvetja lands- menn alla til að staldra við og láta sér nægja þau kjör, sem menn í dag búa við, og óum- deilanlega eru þaiu langbeztu, sem íslendingar hafa þekkt, og einhver hin beztu, sem þekkjast í víðri veröld. Þessu forustuhlutverki er rík- isstjórn Bjarna Benediktssonar vel vaxin, vegna þess að hún hefur áður beitt sér fyrir því, að landslýður gæti í sem ríkust- um mæli notið ávaxta aflasæld- ar og góðs árferðis á viðskipta- sviðinu. Sumir liggja stjórninni raunar á hálsi fyrir það, að hún hafi ekki gert nægilega róttæk- ar ráðstafanir til að treysta hag atvinnuveganna, heldur látið um of undan þeim þunga launþega- samtaka að fá aukna hlutdeild í afrakstri atvinnulífsins jafnóð- um og auðsins var aflað. En þeir, sem mest hafa kvart- að vegna erfiðleika atvinnulífs- ins — og í þeirra hópi eru st j órnar andstæðingar upp til hópa — ættu þá að veita stöðv- unarstefnunni öflugan stuðning. En sú hefur hvorki orðið raunin með Moskvu-kommúnistanna, sem rita í kommúnistamálgagn- ið, né heldur forustumenn Fram- sóknarflokksins. Hvorir tveggja kvarta sáran undan stöðvun- inni og finna henni allt til for- áttu. Vandamál víðar en hér Annars eru svipuð vandamál og við íslendingar höfum átt við að gílíma viðar tiL Og ekk- ert er það þjóðfélag þar sem ekki hvílir stöðugur vandi og áhyggjur á stjórnendunum. Og annars staðar eins og hér er um úrræðin deilt, þótt minna sé gert að því að deila um stað- reyndir. Meginárásaefni Framsóknar- flokksins, aðalstjórnarandstöðu- flokksins, á Viðreisnarstjórn- ina er, að hún fþyngi atvinr.u- vegunum með allt otf háum vöxt- um. Samt er það nú svo, að al- mennir útlánsvextir eru víða jafnháir og hér og sums staðar miklu hærrL Og í fjármagns- auðugu landi eins og Danmörk er borið saman við ísland, ru vextir mjög svipaðir og hér, svo að dæmi sé nefnt. En Danir hafa átt við að glima verðbólguþróun eins og við ís- lendingar og eitt af úrræðunum, sem þeir hafa gripið til í viður- eigninni við þann vanda, er ein- mitt vaxtahækkun. Vera má að verðstöðvunin, sem nú virðast allar ástæður til að ætla að tak- ist, geri okkur kleift að lækka vexti og mundu margir fagna því, en út í bláinn er að berjast gegn stöðvuninni, en heimta jafnframt lægri vexti. Annars er hæð vaxtanna ekki aðalatriðið fyrir þá, sem lán þurfa að fá, hvorki atvinnuveg- ina né húsbyggjendur, heldur hitt, að nægilega löng lán sé að fá til framkvæmdanna, en á því hefur hér verið misbrestur, einkum vegna þess að jafnvægi hefur skort í efnahagslífinu, en einmitt stöðvunin, söm nú er stefnt að, er heppilegasta úrræð- ið til að ráða á þvi bót. Þeir sem fárast yfir lánsfjárskorti ættu þess vegna að styðja verð stöðvunarleiðina, en enn sem fynr rekur sig eitt á annars horn í málflutningi stjórnarandstæð- inga; þeir amast við verðstöðv- un, en heimta samt rýmri lána- markað. arnar í Ástralíu og á Nýja-Sjá- landi vakið einna mesta eftir- tekt nú síðustu daganna. Þar urðu mjög harðar deilur um af- stöðu stjórnanna til Vietnam- stríðsins og þátttöku þessara ríkja í styrjöldinni þar. Stjórn- arandstæðingar vildu kalla heim heri þá, sem Ástralía og Nýja- Sjáland hafa í Suður-Vietnam, en stjórnarsinnar héidu þvl fram, að brýna nauðsyn bæri til að hefta framrás kojnmúnism- ans og verja landið gegn yfir- gangi hans. Við íslendingar eigum ef til " vill erfitt með að gera okkur grein fyrir því, hver fórn það hverja þjó'ð að senda vöskustu á vígvöllinn, en þó ættum við að geta skilið tilfinn- ingar þeirra manna sjálfra, sem fyrir þessu verða, og þeirra ætt- irkgja. Og af almennum kosn- ingum, sem einkum snúast um þetta mál, ætti að mega ráða hvert viðhorf fólks sé. Stjórnarflokkarnir héldu velli, og Ástralíumenn og Nýsjálend- ingar munu berjast við hlið hers SuðurVietnam þar til yfir lýkur. En hvers vegna? Það er von að spurt sé, því að ein- mitt hér á íslancU, á fjarlægasta punkti frá þessum löndum, heyr- ast raddir um þaS að það sá glæpur af Ástralíumönnum, Ný- sjálendignum og einkum þó Bandaríkjamönnum að ofurselja ekki Suður-Vietnam ofbeldisöfl- um kommúnismans. En þessar þjóðir gera sér grein fyrir því, sem við fslend- ingar og aðrar Vestur-Evrópu- þjóðir gerðu sér grein fyrir, er kommúnistar huTðust sölsa und- ir sig hvert þjóðlandið af öðru 1 Evrópu, að ofbeldisöflurvum verð'ur að mæta með festu og fullri hörku, annars eflast þau og þá er þvf fórnað, sem mest er um vert að varðveita, frelsi þjóða og einstaklinga. Kosningarnar í Astralíu og Nýja Sjálandi En svo að vikið sé að erlend- um málefnum þá hafa kosning- Læra af reynslunnii Þegar kommúnisminn ógnaði Vesbur-Evrópu var. útlitið vissu- lega ískyggilegt, líkt eins og I KnÍbudeilunnL þegar Kennedy forseti tók af skarið og sagði hingað og ekki lengra. En I bæði skiptin skildu Ofbeldismennirnir, að þeir mundu ekki koma fram átfonmum sínum og létu af þeim. Þegar Evrópumenn sýndu, syo að ekki varð um villzt ,að þeir ætluðu sér að verja hendur sínar, var fast á þá deilt fyrir ógnanir við friðinn og styrjald- arvilja. John Foster Dulles utan- ríkisráðherra Bandaríkjanna var nefndur stríðsglæpamaður og annað í þeim dúrnum. Þessar raddir heyrðust í Bandaríkjun- um, þær heyrðust í Evrópu. en háværastar voru þær austur i Asíu og Ástralíu. Nú er dæminu snúið viði. Sæmileg festa er komin á í Evr- ópu, vegna þess að skynsamlegri og óbifanlegri stefnu var þar fylgt. En þá snúa ofbeidisöflin sér austur á bóginn og nú búast Asíu- og Ástralíuþjóðir til varn- ar. En þá rísa upp Evrópu- menn, sem þykjast sérstakir boð endur frjálslyndis, og segja að austur þar sé fráleit sú stefna, sem í okkar heimshluta tryggði sjálfstæði og öryggi. Um þetta þarf ekki fleiri orð, þótt hitt sé, ljóst að styrjöldin í Vietnam hljóti að hryggja og særa hvert heilbrigt mannsbarn, en ekki ætti að þurfa að fara á milli mála, hverjir á því bera ábyrgð.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.