Morgunblaðið - 13.04.1967, Síða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 13. APRÍL 1967.

Sigurður Pétursson:
fyrr en varir. Fiskmjöl verður
aðeins gert úr óætum fiskteg-
undum og fiskúrgangi. Síldin
verður étin, öll, sem leyft verð-
ur að veiða.
En hvað eiga þá íslendingar
að gera. Aldrei geta þeir étið
alla sína síld sjálfir, enda tæpast
lært að matreiða hana ennþá.
Það er augljóst, að síldina hljót-
um við að flytja út, og við verð-
um að finna fyrir hana markað,
verkaða á ýmsa vegu: kæida,
frysta, saltaða, súrsaða, reykta,
niðurlagða og niðursoðna. Þetta
virðist alls ekki svo auðvelt eins
og er, en markaðurinn hlýtur að
fara stækkandi, matarþötfin 1
heiminum vex óðfluga. Við þessa
þróun eigum við að miða. Við
Þessar þjóðir hafa þegar byggt
upp sinn niðursuðuiðnað, verk-
smiðjur og markaði. Og þegar
markaður fyrir niðurlagða og
niðursoðna síld eykst, þá eru
þær tilbúnaT að auka framleiðslu
sína jafnóðum og fullnægja
eftirspurninni. Getur þá svo far-
ið, að Islendingar standi hjá,
eins og glópar, og horfa á það,
hvernig t.d. Norðmenn mundu
stöðugt auka niðurlagningu og
niðursuðu á síld, en draga úr
síldarbræðslunni.
Það er nauðsynlegt, að íslend-
ingar efli hjá sér niðursuðuiðn-
aðinn sem allra fyrst. Með opin-
berri aðstoð á að byggja hér uppi
stórframleiðslu á niðurlögðum
og niðursoðnum sjávarafurðum
Sýnishorn af niðurlögðum og niðursoðnum sildarafurðum, sem fluttar eru út frá Islandi:
Fremsta röð: Smjörsíld, sardínur, gaffalbitar. Framl. Kr. Jónsson & Co., Akureyri. Miðróð.
Kipper Snacks (reykt síldarflök), Framl. Norðurstjarnarn h f., Hafnarfirði. Aftasta röð: SUd
arflök, gaffalbitar. Framl. Niðursuðuverksmiðja ríkisins, Siglufirði.
Hvað á að gera við síldina?
Til fermingargjafa
Uppsett
Tjöld
í verzluninni.
Bakpokar
Svefnpokar
Vinsængur
Pottasett
Ferðagastæki
Tjaldborð og stólar
og margt fleira til ferðalaga.
VIÐ sildina verður tæpast gert
nema þrennt: bræða hana, éta
hana eða friða hana. Allt þetta
hefur verið gert á íslandL Frið-
unin á hér að vísu stutta sögu,
en síldarbræðsla og síldarsöltun
hafa síðustu 30-40 árin verið
með stærstu greinum fiskiðnað-
arins.
Árið 1966 fóru hér í bræðslu
680 þúsund tonn síldar, en allur
síldaraflinn var 770 þúsund
tonn. Meginhlutinn af síldarafla
Norðmanna fór einnig í bræðslu,
og Perúmenn veiddu geysilegt
magn af ansjósu, sem fór öll í
bræðslu. Hér bætast svo við aðr-
ir minni framleiðendur og aðrar
tegundir fiskmjöls. Er fisk-
mjölsframleiðslan i heiminum
nú orðin svo mikil að tilfinnan-
legt verðfall varð á þessari vöru
sl. ár, og óttast er, að verðið
muni enniþá lækka. fslendingar
hafa fest mikið fé í síldanbræðsl-
um og beztu og nýjustu fiskiskip
þeirra miðast aðallega við veið-
ar á bræðslusíld á djúpmiðum.
Hér er því mikil hætta á ferð-
um ef markaður fyrir slldar-
lýsi og síldarmjöl fer enn versn-
andi, eða ef síldveiðar minnka
vegna rýrnunar stofnsins, sem
einnig hefur verið talið mögu-
legt.
Síldin er, sem kunnugt er,
einn bezti matfiskur sem til er.
Við bræðslu rýrnar verðmæti
hennar, því að enda þótt síldar-
lýsi sé notihæft til manneldis, bá
er síldarmjölið aðeins hæft til
skepnufóðurs. Með framleiðslu
síldarmjöls er þannig verið að
breyta verðmætri eggjuahvítu-
ríkri fæðutegund í ódýrari vöru,
skepnufóður, til þess að fram-
æiða aðrar eggjahvíturíkar
fæðutegundir. Þetta virðist
Óþörf krókaleið, en hún er farin
aðeins vegna þess, hversu mik-
ið magn er hægt að veiða af síld
á stuttum tíma og ekki aðstæður
til verkunar hennar allrar til
manneldis, né heldur markaður
fyrir alla þá matvöru, sem fram-
leidd væri, að minnsta kosti
ekki eins og er í dag.
Eins og sakir standa má þvi
segja að bræðsla á síld sé af-
sakanleg, en það er ekki víst að
svo verði lengi. Það er stöðugt
talað um yfirvofandi hungurs-
neyð í heiminum, og jafnvel
álitið, að hún sé ekki langt und-
an. Einkum er talið, að eggja-
hvítuefni muni vanta tilfinnan-
lega, enda nú þegar svo komið,
að mikinn hluta jarðarbúa vant-
ar þessi lífsnauðsynlegu efni í
fæðu sína. Framsýnir menn og
stofnanir hafa því gert áætlanir
um framleiðslu eggjahvítuefna
úr ódýrum, einföldum efnasam-
böndum, jafnvel olíu, með aðstoð
gerla eða gersveppa, og einnig
er talað um að vinna svifið úr
sjónum, til þess að bjarga mann- eigum að búa okbur unáir aðog koma þeim
kyninu frá hungursneyð.
Það má vel vera að gera megi
ætan mat úr gerlum, gersrvepp-
um og svifi, en þó virðist þecta
alllangt leitað til matfanga, og
óþarflega langt meðan megin-
hlutanum af síldaraflanum er
fleygt í bræðslu, bæði bér og
annars staðar. Annars verður nú
efalaust raunin sú, að áður en
gripið verður til vinnslu svifs
til manneldis, þá verða nýttur til
matar hver ætur fiskur, sem
veiddur verður eða unnt að
rækta. Þróun þessara mála er
því augljós og ættum við fslend-
ingar að gefa henni nánar gæt-
ur. Síldarbræðsla verðux úrelt

geta verkað stöðugt meiru og
meira af síld til manneldis. Þar
megum við ekki dragast afcur
úr öðrum síldveiðiþjóðum.
íslendingar standa mjög fram-
arlega í frystingu á fiski og geta
því á a-ugabragði margfaldað
frystingu á síld ef markaður
opnast. Þeir hafa og niikla
reynslu í síldarsöltun og geta
hæglega aukið þá grein síldar-
verkunar eftir þörfum. En það
er önnur grein síldarverkunar
þar sem íslendingar eru mjög
skammt á veg komnir, það er
niðurlagning og niðursuða á
sild. Þar stöndum við langt að
baki öðrum síldveiðilþjóðum.
Frá Búrfellsvirkjun
Á næstunni þarf að ráða vegna verktaka:
1. Fjóra pípulagningamenn.
2. Þrjá rafsuðumenn.
3. Fimm rafsuðumenn með rafsuðu-
próf (certificate).
4. Fjóra verkamenn.
Fosskraft
Suðurlandsbraut 32
Sími 38830.
Skrifstofustúlka
Stúlka vön vélritun og með sæmilega
málakunnáttu óskast nú þegar til starfa.
Há laun í boði. Tilboð er tilgreini fyrri
störf, aldur, og kaupkröfu sendist Morg-
unblaðinu merkt: „2254.“
markað. Þetta kostar bæði fé ng
fyrirhöfn. En það kostaði líka
mikið fé og fyrinhöfn að byggja
upp frystiiðnaðinn á sínum tíma.
Fiskimálanefnd, sem mestan
þátt átti í því að byggja upp ís-
lenzka freðfiskframleiðslu, starf-
aði á árunum 1935-1943. Fram-
lag ríkissjóðs og Fiskimálasjóð*
til nefndarinnar nam að meðal-
tali á ári um 420 þúsund krónum.
Til markaðsleitar og vegna taps
á tilraunasendingum greiddi
nefndin á árunum 1936-1937 70
þúsund krónur á ári að meðal-
tali. Og til niðursuðuverksmiðju
S.Í.F. veitti hún 30 þúsund krónm
styrk árið 1938. Þetta voru mikl-
ir peningar á þeim árum, miðað
við útflutningsverðmæti ís-
lenzkra sjávarafurða. Árið 1930
voru fluttar út íslenzkar sjávar-
afurðir fyrir 38 milljónir króna,
en árið 1965 fyrir 5.267 milljón-
ir króna, eða 138 sinnum meira.
Til markaðsleitai og vegna tap*
á tilraunasendingum mætti þvl
greiða nú nær 10 milljónÍT króna
á ári, og styrkur til niðursuðu-
verksmiðj-u, hliðstæður því sem
S.Í.F. fékk 1938, væri nú rúmar
4 milljónir króna. Slíkt væri
mikill stuðningur við íslenzkan
niðursuðuiðnað.
Opinber stuðningur við ís-
lenzkan niðursuðuiðnað gæti
verið margs konar. Beinast ligg-
ur við: útflutningsupphætur á
niðurlagðar og niðursoðnar fisk-
afurðir, niðurgreiðsla hráefnis,
veiting hagstæðra lána, tolla- og
skattaívilnanir og beinar styrk-
veitingar. Það sem fyrst og
fremst mælir með slíkum stuðn-
ingi við þessa framleiðslugrem
fra-m yfir aðrar, er það að með
honum er verið að byggja upp
nýja grein fiskverkunar. Hér eru
einu beztu fiskimið heimsins og
bezta fáanlegt hráefni, ekld
sízt síldin. Að því leyti erum við
samkeppnisfærir við hvern sem
er. Og þetta er auðsuppspretta,
sem aldrei tæmist ef rétt er á
haldið. Hver sú grein fiskiðnað-
ar, sem verkar þetta hráefni ta
manneldis, hlýtur að eiga hét
góða framtíð.