Morgunblaðið - 14.04.1967, Qupperneq 13

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 14. APRÍL 1967.
13
- UMRÆÐURNAR
Framhald af bls. 1.
I UPPHAFI ræðu sinnar gerði
Jóhann Hafstein dómsmálaráð-
herra að umtalsefni málflutning
stjórnarandstæðinga í útvarps-
umræðunum, sem dregið hafi
upp hrollvekjandi mynd af
íslenzku þjóðfélagi í dag. En
hvernig er aIb búa á íslandi í
dag?
f fyrsta lagi: Það verður ekki
hrakið og hver og einn veit af
eigin raun að á síðustu sjö til
átta árum hafa orðið meiri fram
farir í efnahags íslendinga en á
nokkru öðru sambærilegu tíma-
bili í sögu þjóðarinnar hingað
til. Þjóðarauður í raunveruleg-
um verðmætum hefur aukizt um
40—50%.
í öðru lagi: Á árunum 1961
til 1965 hefur þ'4?arframleiðsl-
sn vaxið að jafnaði um 5,4%
é ári sem er meiri vöxtur en í
nokkru öðru iðnþróuðu landi,
Bem á aðild að Efnahags og
iframtfarastofnuninni, að Japan
undanteknu. Til samanburðar má
geta þess að 1955—1960 var
vöxtur þjóðarframlerðslunnar
hægari en í nokkru öðru landi
'V-Evrópu, aðeins 1% að meðal-
tali á áiri og 1957 minnkaði hún
miðað við næsta ár á undan. í
þriðja lagi: Skv. skýrslu Efna-
hags og framfarastofnunarinnar
fyrir árið 1965 var' fsland það
ér þriðja í röðinni af aöildar-
ríkjum stofnunarinnar í þjóðar-
framleiðslu á mann aðeins
Bandaríkin og Svíþjóð voru á
undan.
f fjórða lagi: Á sama tíma
hafa launastéttir fengið vaxandi
hlut þjóðartekna þar sem ráð-
stöfunartekjur kvæntra sjó-
verka og Iðnaðarmanna með
börn á framfæri hafa vaxið að
meðaltali á viðreisnartímanum
um 47% samtímis aukningu
þjóðartekna á mann að meðal-
tali 33%.
í fimmta lagi: f janúarbyrjun
1967 var fullum launajöfnuði
náð milli karla og kvenna en
launamunur var 21% 1962 og er
þetta liður í viðleitni ríkisstjórn-
erinnar til að rétta híut hinna
lægst launuðu.
f sjötta lagi: Auk framan-
greindra lífskjarabreytinga hef-
ur næg atvinna og beinlínis
ekortur á vinnuafli verið allt
viðreisnartímabili', vöruval og
framboð komið í stað vöruskorts
og svartamarkaðsbrasks og verð
•lækkað á ýmsum vörutegundum,
eem áður voru taldar „lúxus“-
vörur, vegna tollalækkana. Síð-
an vék Jóhann Hafstein að þeim
merkjum velmegunar sem alls
Btaðar má sjá í þjóðfélaginu.
Einkaneyzla: 1965 var einka-
neyzla á mann meiri á íslandi en
I nokkru öðru atðildarríki Bfna-
hags- og framfarastofnunarinn-
«r að Bandaríkjunum undan-
teknum.
Bifreiðir: f árslok 1966 var
tala einkabifreiða hér á landi 31
þúsund. Hefur einkabifreiðum
fjölgað um meira en 100% á
viðreisnartímabilinu og eru nú
rúmlega sex íbúar á hverja bif-
reið aið jafnaði en 1960 var ein
bifreið á hverja 12 íbúa lands-
ins. 1966 voru fluttar til lands-
ins fleiri bifreiðir en nokkuð
annað ár eða 5630 bifreiðir að
innflutningsverðmæti 548,5 millj.
króna.
Símatæki: í árslok 1966 voru
68.400 símatæki í notkun hér á
landi eða 57% fleiri en í lok
ársins 1959.
Sjónvarpstæki: Tala sjónvarps
tækja er nú orðin 14 þúsund.
Ferðalög: 1959 ferðiiðust 10
þúsund fslendingar til útlanda.
Árið 1966 var fjöldi íslendinga
aem ferðaðist til annarra landa
orðinn um 23 þúsund sem svar-
ar til þess að 11—12 af hverj-
um landsmönnum hafi farið
utan á árinu.
Meðalævi fslendinga: Á fs-
landi er meðalaldur kvenna hæst
ur þegar borið er saman við
þær þjóðir, þar sem velmegun
er mest og heilbrigðisástand tal-
ið til fyrirmyndar. Meðalævi
karla er sú fjórða hæsta.
Þá gerði Jóhann Hafstein að
umtalsefni margendurteknar
staðhæfingar stjórnarandstæð-
inga þess efnis að verðbólgan
heifti verið miklu meiri á við-
reisnartímabilinu en áður. Á ára
tugnum 1. jan. 1950 til 1. jan. 1960
er hækkun vísitölu framfærslu-
kostnrbar að meðalt. á ári 8,5%.
Hækkunin á ársgrundvelli var
síiðasta hálfa ár vinstri stjórn-
arinnar 36,5%. Frá 1. maí 1964
til 1. maí 1965 er hækkun fram-
færsluvísitölunnar yfir árið
4,7% og eru það áhrif júnísam-
komulagsins. Það'Br lægsta hækk
un vísitölu á ársgrundvelli að
meðaltali allt frá 1950. Ennþá
minni hækkun er svo frá 1.
maí 1966 til 1. marz nú eða að-
eins 2,6%. Og alls er hækkun
vísitölu framfærslukostnaðar á
ári frá 1. maí 1964 og þar til
nú 6,5%. Jóhann Hafstein ge:Ei
samanburð á ríkisframlögum til
heilbrigðismála nú og í tíð vinstri
stjórnarinnar miðað við fast verð
lag 1965 og sagði að ríkisfram-
lögin væru nú 127% meiri en
19M. 1967—1989 yrði lokið við
byggingu Landsppítalans og yrði
þá fjölgun sjúkrarúma auk nýrra
deilda 22% en líkleg fólksfjölg-
un á sama tíma 5—6%.
Hann gedði iðnaðinn að um-
talsefni og sagði að stofnlána-
mál iðnaðarins hefðu tekið al-
gjörum stakkaskiptum og Iðn-
lánasjóður lánað 20 sinnum
meira á síðustu 4 árum en í
tið vinstri stjórnarinnar. Árleg
lán voru þá um 2 millj. en
voru 76,5 millj. 1966 og verða
á annað hundraC millj. í ár.
Á sama tíma hefði Iðnaðarbank-
inn aukið rekstrarlán sín um
230%.
Hannibal Valdimarsson (K)
ræddi verðstöðvunarstefnu ríkis
stjórnarinnar og sagði, að hún
væri yfirborðsfyrirbæri. Undir
niðri væri allt á ferð og flugi.
Það eina, sem hefði verið stöðv-
að væri visitalan, sem hefði ver-
ið stöðvuð með hundruð millj-
óna niðurgreiðslum úr ríkissjóði.
Hannibal nefndi sem dæmi, að
Tryggingastofnunin gengi á
sjóði sina um 40—50 millj. á
þessu ári vegna verðstöðvunar-
innar, en á næsta ári yrði hún
að taka þessa upphæð tvöfalda
af þér og mér, sagði hann. Alþbl.
var heils hugar fylgjandi verð-
stöðvun og bar fram margar til-
lögur til þes að hún yrði raun-
hæf, en þær voru allar felld-
ar.
Hannibal Valdimarsson gerði
síðan grein fyrir helztu stefnu-
málum Alþýðubandalagsins,
lagði áherzlu á uppbyggingu at-
vinnulífsins, og sagði að land-
helgissamningarnir við Breta
væru nauðungarsamningar, sem
Alþbl. teldi að ekki ætti að
standa við.
Hann sagði ennfremur að
Framsókn biði upp á þrjár leið
ir, hina leiðina, nýju leiðina og
jákvæðu leiðina og væri Fram-
sóknarmönnum eins farið og Ei-
ríki rauða sem gaf Grænlandi
sitt fallega nafn til þess að fleiri
fýsti að fara þangað.
Jónas Pétursson (S) minnti á,
að í velsæld nútímans væri
býsna auðvelt að láta ýmislegt
eftir sér. En þá væri jafnframt
meiri hætta á öfgum. Gengdar-
laus kröfupólitík ætti þó sitt
gönuskeið, sem taka mundi enda.
Síðan vék ræðumaður að ýms-
um framförum síðustu ára, m.a.
á syiði landbúnaðarmála. Efling
lánasjóða landbúnaðarins með
lögum um Stofnlánadeild land-
búnaðarins hefðu verið eitt far-
sælasta spor, sem stigið hefði ver
ið. Lánveitingar hefðu stórauk-
ist. Framsóknarmenn hefðu barizt
hatramlega á móti þessari lög-
gjöf, á móti 1% framlagi af verði
framleiðslunnar frá bændum
gegn jöfnu framlagi ríkissjóðs,
auk 0,75% álags frá neytendum,
en þannig hefði fengist afl þeirra
hluta, sem gera skal — f jármagn.
Nú, þegar framsýni Sjálfstæð-
ismanna í lánamálum bænda
kæmi æ áþreifanlegar i ljós með
ári hverju, þögnuðu raddir Fram
sóknarmanna. í verðlagsmálum
hefði hlutur bænda einnig ver-
ið stórlega réttur. Þetta dyldist
engum bónda, sem myndi tím-
ana fyrir 1960, sizt þeim sem
stunduðu sauðfjárbúskap að ráði.
Meiri bjartsýni hefur rikt síð-
ustu árin, en áður var. Með sér-
Jónas Pétursson
stökum ræktunarstuðningi við
bændur með túnstærð allt að
•25 ha. hefði verið reynt að lyfta
smærri búunum. Landgræðsla
■og gróðurvernd hefðu verið stór-
aukin. Framleiðsluaukning í land
búnaði hefði verið mikil þegar
árferð hefði ekki hamlað. Hin-
ar miklu framkvæmdir í land-
búnaði að undanförnu, ræktun
'byggingu og vélvæðingu, væri
mikil trygging fyrir þvi, að hlut
ur sveitanna mundi ekki liggja
eftir í framtíðinni.
Þá vék ræðumaður m.a. að
Vegalöguum nýju, sem mörkuðu
merkileg tímamót. Stórfelld
•aukning hefði orðið á fjármagni
til vegaframkvæmda og stór-
felld átök átt sér stað, m.a.
taætti nefna Keflavikurveg,
Strákagöng, Múlaveg, Ennisveg,
*vegi skv. Vestfjarðaráætlun,
brúargerð í A-Skaft. o. fl. Ekki
tnætti gleyma því sem áunnist
hefði, þótt horft væri fram til
þess sem enn væri ólokið —
ög unnið yrði að. Á sviði sjávar-
útvegs hefðu einnig átt sér stað
'stórfelldar framfarir. Stefna rík-
■isstjórnarinnar, sem grundvall-
■aðist á athafnafrelsi. hefði leyst
úr læðingi öfl atorku og sjálfs-
bjargar, sem greitt hefði verið
fyrir að fengju notið sín. Meg-
inhluti verðmætasköpunar síld-
veiðanna hefði farið fram á svæð
inu frá Raufarhöfn og austur
ög suður um til Djúpavogs, en
afraksturinn engu að síður
dreifzt meira og minna um allt
landið. Með stofnun álverksmiðj
únnar i Straumsvík væri nýttur
óinn dýrmætasti auður okkar —
örka fallvatnanna. Þess mundi
öll þjóðin njóta, þegar fram i
'sækti, m.a. vegna atvinnujöfn-
unarsjóðs, sem tryggja mundi
'hlut strjálbýlisins. Stjórnarand-
stæðingar hefðu barizt á móti
1— en væru að smá sjá sig um
hönd í þessum efnum og héldu
nú máli þessu lítið á lofti. Sjálf-
stæðsflokkurinn óttaðist ekki
stór átök og framundan væru
ínörg mikilvæg verkefni í vega-
málum, raforkumálum. atvinnu-
málum o. fl., sem unnið yrði að.
„Hin leiðin“ heillaði ekki. At-
hafnaþrá og sköpunargleði fólks
ins yrði áfram að fá útrás.
Sverrir Júliusson (S) sagði í
ræðu sinni að Framsóknarflokk-
urinn hefði jafnan sýnt sjávar-
útvegsmálum lítinn skilning og
staðreynd væri að Framsóknar-
flokkurinn hefði verið utan
stjórnar á mestu uppbyggingar-
tímum sjávarútvegsins, á nýsköp
Unarárunum og viðreisnartíma-
bilinu sl. 8 ár. Ég skal nefna
nokkur dæmi máli mínu til sönn
unar. í árslok 1938 þegar Fram-
sókn leitaði á náðir Sjálfstæðis-
flokksins utti myndun þjóðstjórn-
ar var vélbátafloti landsmanna
496 bátar eða tæpar 13 þús. smá
lestir. Á þessum tíma var bann-
aður innflutningur fiskibáta og
einn útvegs- og athafnamaður var
sektaður fyrir að gera tilraun
til vöruskipta á síld til Sviþjóð-
ar og fiskibát til íslands. Á ár-
unum 1947—1949 þegar verka
nýsköpunarstjórnarinnar fór að
gæta tvöfaldaðist rúmlestafjöldi
bátanna eða í 25,516 rúmlestir.
í árslok 1958 þegar vinstri
stjórnin fór frá völdum var báta
fjöldinn 649 samtals 28,070 rúm-
lestir. Þegar fyrra kjörtímabili
viðreisnarstjórnarinnar lauk var
bátafjöldinn 787 eða 41,797
rúml. og um síðustu áramót var
fjöldinn 761 bátur og 54573 rúm
lestir. í smíðum voru um síðustu
áramót 34 bátar samtals 10,810
rúmlestir. Þetta sýnir að þegar
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
stjórnarforustu leyfir hann ein-
staklingum að njóta sín og hann
vill laða fram dug og dáð og leyf
ir þeim innan hæfilegra marka
að njóta ávaxta af hugkvæmni
og dugnaði.
Sverrir Júlíusson gat siðan
tveggja mikilvægra mála er
varða sjávarútveginn sem liggja
fyrir Alþingi að frumkvæði
Sjálfstæðismanna, annars vegar
lagafrv. um Fiskimálaráð sem
móta skal heildarstefnu í sjávar
útvegsmálum og hins vegar til-
laga um endurbyggingu togara-
flotans. Þá nefndi hann þrjú mik
ilsverð hagsmunamál útvegs-
manna og sjómanna er ríkis-
stjórnin hefði leitt til lykta. í
fyrsta lagi lög um Verðlagsráð
sjávarútvegsins sem sett voru
1961 en þau auka samstöðu út-
vegsmanna og sjómanna. Á síð-
asta þingi voru sett lög um sam-
einingu stofnlánasjóðs sjávarút-
Sverrir Júlíusson
vegsins, Fiskveiðasjóðs og Stofn-
■lánadeildarinnar og er það trú
mín að þessi sameining með
auknu fjármagni verði til mik-
illa hagsbóta fyrir sjávarútvegs-
frameiðendur. í þriðja lagi vil
ég benda á að fyrir tilstuðlan
ríkisstjórnarinnar var tekin upp
á sl. ári viktun á allra bræðslu-
síld á Austur- og Norðurlandi.
Við nokkrir þingmenn Sjálfstæð
isfokksins bárum fram tillögu
um það mál á Alþingi 1964 en
mál þetta hefur verið baráttu-
mál útvegsmanna og sjómanna
um langan tíma. Sverrir Júlíus-
son sagði að á stjórnartímabili
Framsóknar 1939 hafi góðar með-
altekjur háseta á vélbátaflotan-
um numið 2 þúsundum krónum
á ári en það jafngildir miðað við
neyzluvísitölu ársins 1938 og
1966 45,704,00. Skv. nýjustu Hag
tíðindum eru meðaltekjur sjó-
manna þ.e. háseta árið 1965 290
þús. Meðaltekjur sjómanna 1938
hafa því verið um 16 af hundr-
aði miðað við tekjur þeirra 1965.
Þessar tölur tala sínu máli.
Gylfi Þ. Gislason mennta-
málaráffherra hóf ræðu sína með
þvi að segja frá því, að hann
hefði hitt gamlan kunningja er
haldið hefði fram að ekki skipti
máli hverjir stjórnuðu.
Taldi ráðherra þetta mjög
vafasama kenningu og yrði hún
litt fallin til að bæta ástandið
í landinu. Máli sínu til sönnun-
ar taldi ráðherra upp nokkur
atriði, er hann taldi sanna, að
máli skipti, hverjir sætu við
stjórnvölinn.
Fyrst vék menntamálaráð-
herra máli sínu að Framsókn.
Sagði hann, að þvi miður væri
hún köfnuð undir nafni, þar
væri horfin hin frjálslynda
stefna, er mótuð var undir for-
ustu Tryggva Þórhallssonar og
Jónasar frá Hriflu. Framsóknar-
flokkurinn berðist gegn öllum
þeim kenningum viðskipta- og
atvinnumála er hina síðustu
áratugi hefðu unnið sér þegn-
rétt. Hann héldi dauðahaldi í
úreltar kenningar. Hann væri
afturhaldsflokkur. Stefna flokks
í landbúnaðarmálum hefði leitt
til ills fyrir bændur. Flokkurinn
væri mesti afturhaldsflokkur.
Þá vék ráðherra að Alþýðu-
bandalaginu, Hafi einhver, sagði
ráðherra, efast um, að kommún-
istar stjórnuðu því, þá gætu þeir
ekki lengur verið í vafa, eftrr
framboð þess í Reykjavík. Al-
þýðubandalaginu væri stjórnað
af mönnum, er ekki aðhylltust
grundvallarkenningar lýðræðis.
Hver hefði t.d. heyrt þá gagn-
rýna einræðið í Austur-Evrópu-
ríkjunum? Aukin áhrif komm-
únista gætu því ekki orðið til
góðs fyrir íslenzka þjóð.
í lok ræðu sinnar vék mennta-
málaráðherra að Alþýðuflokkn-
um. Hann sagði, að flokkurinn
hefði lagt mikið af mörkum til
hinnar hagstæðu þróunar und-
anfarin ár, og hvatti menn til
að fylkja sér um hann.
Friðjón Skarphéðinsson (A)
sagði að samkvæmt kenn-
ingum stjórnarandstæðinga væri
hér allt í kaldakoli og niður-
níðslu. Þó gætu þeir ekki neitað
því, að mikil uppbygging hefði
átt sér stað á valdatímum núv.
stjórnar. En það kenndu þeir
góðæri, meiru en nokkru sinni
áður í sögu þjóðarinnar.
Þingmaður sagði, að þetta væri
ekki rétt með farið, enda hefði
Sigurður Ingimundarson bent á,
að það væri síður en svo, að
góðæri hefði ríkt. En baggamun-
inn hefði ráðið hin mikla upp-
bygging atvinnuveganna og
hyggileg stjónarstefna.
Friðjón benti á, að vissulega
væri enn margt ógert, en svo
væri alltaf í vaxandi landi. Það
væri ekki hægt að vinna að
öllu í einu.
I lokin benti ræðumaður á
miklar umbætur í félagsmálum,
er orðið hefðu í tið núv. ríkis-
stjórnar.
Ólafur Jóhannesson (F) kvað
ríki&stj. hafa brugðizt að tryggja
rekstrargrundvöll sjávarútvegs-
ins, alltof mikið væri um styrki
og uppbætur, sem þó hefði átt
að afnema. Verðbólgan hefði
magnast ár fiá ári, ekki sitöðv-
azt. Verðstöðvunin væri blekk-
ing hún hefði að vísu verið spor
í rétta átt, ef allt væri eðlilega
i pottinn búið, en svo væri ekki.
Spamaður í opinberum rekstri
hefði ekki orðið og álögur auk-
izt. Sjaldan befði gætt meira
jafnvægisleysis í peningamálum.
Verðlagseftirlit og verðlagsbind-
ing væri meiri en nokkru sinni
fyrr. Stjórnarstefnan hefði mis-
heppnazt. Framsóknarflokkurinn
hefði samþykkt aðra stefinu, sem
fólgin væri I ályktunum nýatf-
staðins flokksþings. Mundi flokk
urinn beita sér fyrir fraimgangi
hennar etftir því sem hann femgi
stuðning til. Engin áhætta væri
fólgin í því að styðja Framsókn,
því að engum gæti tekizt verr
en núverandi stjórnarflokkum.
Ágúst Þorvaldsson (F) talcH
hag bænda illa komið. Þeir
hefðu m.a. verið grátt leiknir atf
gengisfellingutini 1960 og vaxta-
byrðin aí lánum er þeir nytu
væri þeim nú þungt í skautL Al-
þýðuflokkurinn vildi þjarma að
bændum og fækka þerrn. Land-
inu hetfði veriS illa stjórnað á
gjötfulu tknabili — og hefði átt
að nota meira af auði þjóðarinn-
ar fú að treysta atvinmulífiS
framtíðinni í hag.
★
Eðvarff Sigurðsson (K). sagði
í upphafi síðari umræðu, að það
heipi verið vilji félagsmanna
Alþýðubandalagsins er í ljós kom
á framboðsfundinum í Tónabíó.
Þá vék hann að landsmálum
og sagði, að allir undirstöðu-
atvinnuvegirnir ættu við mikla
erfiðleika að stríða og hetfði
farið þannig, þrátt fyrir mikið
gððæri.
•Þingmaður harmaði það, að
atvinna hefði dregizt saman.
Væri nú svo komið, að yfirvinna
væri svo til að leggjast nif'ur,
og missti verkamaðurinn - þar
mikinn styrk til að halda sér
á floti í verðbólguflóðinu.
Nú þyrftu hugsandi menn ífð
sameinast um uppbyggingu at-
vinnuveganna og alþýðan að
tygja sig til pólítískrar sóknar.