Morgunblaðið - 02.06.1967, Side 1

Blab II
2. júní 1967
Hættuástandið í Austurlöndum nær
F R Á E F R A T til Nílar, frá Aden til Alexandríu, við
Rauða hafið jafnt og við Dauða hafið ríkir nú stríðs-
óttinn í aligieymingi. Ríkisstjórnir margra landa hafa
gefið út aðvaranir tiil þegna sinna á þessu svæði að fara
þaðan burt sem skjótast. Norðurlönd komu meira að
segja á loftbrú í síðustu viku til Róimar fyrir sína þegna.
Alls staðar olnboguðu ferðamenn sig áfram að miðasöl-
um flugfélaganna í von um farmiða til þess að komast
burt. Grein sú, sem hér fer á eftir, er að mestu þýdd og
endursögð úr enska blaðinu „The Observer*4 og er þar
gerð grein fyrir ýmsum þeim ástæðum, sem hættu-
ástandið fyrir botni Miðjarðarhafsins á rót sína að rekja
til, en ástandið hefur orðið hættulegra með hverjum
degi og er orðið svo alvarlegt að leita verður aftur til
Súez-deilunnar 1956 til þess að finna samanburð.
Miðpunktur hinnar háska-
legu deilu £ Austurlöndum
nær er nú Tiransundið — hið
mjóa sund, sem liggur inn úr
Akabaflóa, en um hann ligg-
ur hin 100 mílna sjóleið með
fram Sinaiskaga til hafnar-
borgar fsraelsmanna, Eilat og
einu hafnarborgar Jórdaníu,
Akaba.
Sl. mánudag hætti Nasser
Egyptalandsforseti áliti sínu
sem forystumaður byltingar
Arabaríkjanna, með hótun
sinni um að loka sundinu fyr
ir allri umferð. Sú ráðstöfun
gæti haft hinar hræðilegustu
afleiðingar fyrir ísraelsmenn,
vegna þess að Eilat er for-
senda fyrir því, að þeir geti
flutt olíu inn frá íran og einn
ig fyrir útflutning þeirra til
Asíu og Afríku á sjó, því að
þá þurfa þeir ekki að vera
háðir Egyptum með flutning-
um um Súezskurðinn.
t>ar til Nasser fitjaði upp á
deilunni um Tiransundið sl.
mánudag, hafði það alls ekki
borið á góma í 'hinni kraum-
andi deilu, sem hefur verið
til staðar í Austurlöndum
nær frá því í Súezdeihmni
1956. Það var herferð fsraels-
manna til Sinai, sem gerði
kleift að knýja fram opnun
sundsins og þannig að koma
upp hafnarborginni Eilat
Næstu níu ár gerðu Egyptar
ekkert til að vefengja stöðu
ísraels að þessu leyti.
Marxistar i Sýrlanði.
Nú eru fyrir hendi þrír
möguleikar:
1. Að fsraelsmenn bíði
fyrsta raunverulega ósigur-
inn, sem þeir verða fyrir frá
stofnun ríkis þeirra 1948.
2. Að Nasser forseti bíði
mesta hnekk, sem hann yrði
fyrir frá því að í Súezdeil-
unni.
3. Að nýtt samkomulag
varðandi ísrael verði gert.

Eins og sakir standa virðist
síðasti möguleikinn ólíkieg-
astur.
Tilkoma Ísraelsríkis og
Súezdeilan eru grundvallar-
ástæðurnar fyrir því hættu-
ástandi sem nú er komið upp
en þróun mála að undanförnu
á þar einnig sinn þétt og
er flóknari. Til þess að öðlast
skilning á þessu verður að
Ein af aðferðunum, sem Sýr-
land hefur beitt í þessu skyni,
er að ýta Egyptum til hliðar
með því að taka upp her-
skárri stefnu gangvart ísra-
el.
Enda þótt Nasser sé reiðu-
búinn til þess að þeyta lúður
fjandskaparins gegn ísraels-
mönnum eins hátt og hver
annar, þá er stefna hans reist
á betur athuguðu mati á getu
Araba til þess að heyja sigur-
sælt stríð gegn ísrael, sem er:
öflugri herir Arabaríkjanna,
aukin eindrægni þeirra á
meðal og heppilegt andrúms-
loft á alþjóðavettvangi í
þessu skynL
Jafnan síðan Sýrlendingar
sögðu skilið við Arabíska
sambandslýðveldið 1961, hef-
ur Nasser forseti óttazt, að
'hin herskáa stefna þeirra
gagnvart ísrael myndi draga
Araba út í styrjöld, sem þeir
væru ekki búnir undir. Sam-
búð þessara tveggja fyrrum
sambandsrí'kja versnaði stór-
lega 1964, en þá kom upp
deila vegna þess að Sýrlend-
<og vel þjálfaðir eru þessir
'skæruliðar Araba frá Palest-
ínu notaðir af Sýrendingum
ytrl þess að halda við spennu
é landamærum ísraels. í síð-
asta mánuði viðurkenndi hóp
ur skæruliða frá Al Fattah,
isem teknir höfðu verið til
fanga, fyrir eftirlitsmönnum
Sameinuðu þjóðanna, að þeir
istörfuðu sem hluti af sýr-
'lenzka hernum.
í deilu þeirri, sem nú er
komin upp, eru hermenn A1
Fattahs og Frelsishers Palest-
ínu vígbúnir meðfram landa-
mærum Israels. Nasser for-
iseti hef-ur gætt þess að fá
Iformlegt samþykki Shukha-
irys til þess að Frelsisherinn
Verði settur undir stjórn
egypzkra herforingja. Engu
að síður fela þeir í sér mikla
éhættu. Andstætt Nasser og
iflestum öðrum leiðtogum Ar-
aba vilja þeir styrjöld við
ísrael.
En ef Sýrland er vandræða
barn í fjölskyldu hinna ara-
bisku níikja og hefir verið það
frá fornu fari, þá hesfur það
HERAFLINN
tmmim
310.000 Yw\-
me/irt -
I loo sJcnií'
án*Jcaa/ ,
550 (OjJjoéíOi.
100 UuAiKUfH
'ismi
275.000 hu
menn ,
JÓ50 ítniii -
dAJtkOA,
35ofOu»wÍ£dl
SÝRWD
60.000 ke/i-
ntenit ,
Heosotð-
ett-tkAA, ,
150 fUOfÚÍCJl
jordania
Ao.ooo KOi*
mewt. i
2oo s<ou3>
ctieJctm,,
5fe
Lld^NON
lo.ooo Koc*
mtnMi ,
loo s KnZ-
d'ltkOJty,
SSfÍMAOÍÍM
1RW
100.600 km*
i7i tnn.
Moo sioíii*
dit^o
ZooHuq-
oóJLeui/
sauDi
/ÍRABIA
20.000 kíL-
merwt
too stodo-
dietovb
4o ftufl-
oéJUuv
TYRK-
LAND
hH
Egypzk þyrla
(frá Sovétríkjunum).
gera sér grein fyrir ástandinu
í Sýrlandi nú.
Hið byltingarkennda ástand
sem nú er í Sýrlandi er
ævintýrakenndara og óstöð-
ugra, en í nokkru öðru Ara-
baríki. f næstum áratug hafa
hinir byltingarsinnuðu ráða
menn þar keppzt um að
steypa hverir öðrum úr
stóli, með reglulegu milli-
bili. Ríkisstjórnin nú er
marxistík og hefur nánari
tengsl við Sovétríkin en nokk
urt annað Arabaríki. Rússar
eiga því raunverulegra hags-
muna að gæta við að þessi
stjórn haldi velli. Sýrland er
Sovétrikjunum ennfremur
mikilvægt í því skyni að
koma á valdajafnvægi fyrir
botni Miðjarðarhafsins, sem
yrði til óhags Vesturveldun-
um en þeim sjálfum mUn
hagstæðara.
En Sýrland er Rússum
óþægilegur bandamaður,
ekki einungis fyrir þá sök, að
það er óstöðugt og aflvana
fjárhagslega, heldur einnig
vegna þess að það hefur skip-
að sér á bekk sem keppi-
nautur Egypta um forystuna
í hinni arabísku byltingu.
íngéu: vildu veita burtu frá
ísrael vatni, sem þangað
rann frá Jórdaníu. Nasser
fékk Bandalag Arabaríkj-
anna til þess að halda aftur
af Sýrlendingum, en hinir
síðarnefndu hafa ásakað
hann síðan um tvöfeldni í
afstöðunni til ísraels.
Sýrlendingar hafa keppt
við Egypta um forystuna fyr-
ir flóttamönnum frá Palest-
ínu — fórnarlömbum stríðs-
ins, sem olli skiptingu lands-
ins. Þeir hafa ásakað Egypta
um að koma í veg fyrir, að
hinn svonefndi Frelsisher
Palestínu lenti í raunveruleg-
um átökum við ísraelsher.
Það er nær sanni, að egypska
stjórnin hefur haft eins mik-
ið taumhald og hún frekast
getur á hinum gamla foringja
Frelsishersins, Said Shuk-
hairy.
Erfiður mágranni
Það varð hins vegar erfið-
ara að halda áfram þessari
vartoáru stefnu, eftir að Sýr-
lendingar höfðu tekið við
stjórn byltingararms flótta-
mannastofnunar Araba, A1
Fattahs. Vel búnir vopnum
verið einkum ísrael erfiður
náigranni. Þessi tvö ríki hafa
deilt um vopnlausu beltin á
landamærum þeirra og Sýr-
lendingar hafa verið reiðu-
búnir til þess að leggja út í
strið, ef með þurfti til þess
að veita burtu vatninu úr fljót
um Jordaniu, þeir studdu
meira að segja hægri arm A1
Fattahs opinberlega til þess
að leggja út í bein hernaðar-
át'ök gegn fsrael .Hjá Samein
uðu þjóðunum gátu þeir reitt
sig á neitunarvald Rússa til
þess að tooma í veg fyrir að
Israelsmenn hlytu nokkra
raunverulega leiðréttingu
mála. Þannig varð ástandið á
landamærunum við Sýrland
stöðugt eldfimara enda þótt
það væri hins vegar þolanlegt
á landamærunum við Egypta
l'and, Jordaniu og Líbanon,
þó að það væri óstöðugt.
ísraelsmenn hafa hikað við
að ráðast á Sýrlendinga, að
nokkru vegna þess að hinir
síðarnefndu hafa á að skipa
nothæfum her en einnig vegna
þess að þeir vildu ekki ögra
Rússum meira en nauðsynlegt
væri. Þetta er ástæðan fyrir
þvi, að þeir framkvæmdu
harða hefndarárás inn í Jord
aniu ínóvember sl. Þeir vildu
veita Sýrlendingum aðvörun
vegna árása A1 Fattahs.
Enda þótt Rússar séu bún-
ir að koma sér vel fyrir í Sýr
landi, þá hafa þeir um skeið
unnið kappsamlega að þvi að
koma á vinsamlegu sam-
bandi á milli Sýrlands og
Egyptalands. Nasser fcwseti
var fús til þess, en hann hef-
ur lært sitt af atburðunum
1961 og krafðist þess að fá
að hafa tvær herdeildir í Sýr
landi til þess að geta ráðið
þar rás atburðanna, en þessu
höfnuðu Sýrlendingar.
Rás atburða á sl. ári varð
hins vegar með þeim hætti, að
hún var hagstæð þeim áform
um Rússa að koma á nánari
tengslum Egypta og Sýrlend-
inga. Bæði þessi byltingarsinn
uðu ríki höfðu sameiginlega
hagsmuni ai því að ganga í
bandalag gegn hinu svonefnda
Bandalagi Múhameðstrúar-
manna, sem Faisal konungur
Saudi-Arabiu, Hussein konung
ur Jordaniu og Iranskeisari
komu á fót. Hin fyrmefndu
ríki hafa sterkan grun um, að
þetta bandalag sé stutt af
Bandaríkjamönnum og Bret
um og að um sé að ræða geysi
legt samsæri til þess að steypa
ríkisstjórnum þeirra til hags
hinum íhaldsamari leiðtogum
Araba. Fyrst af öllu óttuðust
þeir, að ísrael væri að undir
búa árás á Sýrland og að það
væri þáttur íumfangsmeira
samsæri .
Sex þotur skotnar niður.
Deilan byrjaði að færast í
aukana_ í april. Hinn 7. apríl
skutu fsraelsmenn niður sex
sýrlenzkar þotur af gerðinni
MIG-21, án þess að verða fyr
ir nokkru tjóni sjálfir. Til
þess að herða kjarkinn í sín
um mönnum juku Sýrlending
ar á árekstrana á landamær-
unum. Sjötti floti Bandaríkj-
anna kom til austurhluta Mið
jarðarhafsins. Hussein kon-
ungur fór til Teheran til við
ræðna við keisarann þar.
Faisal konungur fór til Lond-
on. Leiðtogar ísraelsmanna
gáfu út margar yfirlýsingar,
sem gefa til kynna, þegar lit
ið er á þær í heild, að sá
möguleiki væri fyrir hendi að
gera árás, sem yrði til þess
að steypa „öfgastjórn" Sýr-
lands.
Nasser forseti fullyrðir, að
hann hafi sönnur fyrir því, að
ísraelsmenn hafi ráðgert að
ráðast inn í Sýrland 17. maí
(Hinn 15. maí fréttist um
mikla herflutninga Egypta,
en ekkert er vitað um, að
ísraelsmenn hafi þá safnað
her sínum við landamæri Sýr
Framh á Þ]s. 2
ísraelskir fallbyssudrekar
(frá Bandaríkjunum)4.