Morgunblaðið - 24.08.1967, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 24. ÁGÚST 1967
Klofningur Búa í Suður-Afríku
Jóh a nn esarborg.
(Associated Press).
BALTHAZAR J. Vorster er
nú búinn að vera næstum tíu
mánuði í embætti forsætis-
ráðlherra Suður-Afríku.
Meðal annars hefur hann
verið að vinna að því að
hækka land sitt og sjálfan sig
í áliti á alþjóðavettvangi.
Þessi tilraun hans til að láta
allt líta betur út í augum ann
arra þjóða er nú að leiða til
vandræða heima fyrir. And-
staða hefur myndazt í röðium
sjálfs flokks Þjóðernissinna,
og fyrir þessari andistöðu
standa m.a. nokkrir ráðherr-
ar í stjórn Vorsters.
Hafnar eru stjórnmálaleg-
ar, menningarlegar og trúar-
legar herferðir eitilharðra
Þjóðernissinna gegn þvi, sem
þeir kalla: „Frjálislynda til-
hneigingu og svik við málstað
hvítra Afríkumanna.“
Flokkur Þjóðernissinna
komst til valda árið 1948 og
hefur sigrað í öllum kosning-
um síðan.
Vorster hefur orðið fyrir
hörðum árásum öfgamamna
til hægri, sem telja að sveigj-
anleg afstaða hans, eihkum til
„apantheid" (aðskilnaðar) í
íþróttum, aukin tala hvítra
innflytjenda og tilraunir hans
til að sameina Búa og Eng-
lendinga í S-Afríkiu, kunni að
leiða til þass, að Búa-kyn-
stofninn, sem nær öllu ræð-
ur í landinu, missi þjóðernis-
einkenni sín.
Vorster varð forsætisráð-
herra eftir morðið á dr.
Hendrik F. Verwoerd í sept-
ember 1966. Búarnir að'hyllt-
ust þá stefnu Verwoerds, að
táta fordæmingu umheimsins
á kynþáttamisrétti landsins
sem vind um eyru þjóta. Þeir
stóðu að baki honum sem
einn maður um það, að láta
veldi hvítra skjóta traustum
rótum í stjórnmálalegum,
fjárhagslegum og menningar-
legum jarðvegi S-Afríkiu.
Hik Verwoerds við að
draga úr ströngum „apart-
heid“-lögum og taká tillit til
alþjóðlegrar gagnrýni, eftir
blóðbaðið í Sharpwille 1960,
hélt honum í háu áliti Búa.
Vorster hefur hins vegar
reynt að hækka landið í áliti
erlendis. Sem dómsmálaráð-
herra á stjórnartíma Ver-
woerds har hann höfuðábyrgð
á hinum harkalegu öryggis-
lögum landsins, sem rekið
hafa hundruð manna af öll-
um litarháttum í útlegð. Á
síðustu tíu mánuðum hefur
hann reynt að reka af sér
það „fangavarðar“-orð, sem
enskumælandi blöð hafa kom
ið á hann.
Vorster hefur eggjað til
vinsamlegra samskipta við
næstu nágranna S-Afríku,
sjálfstjórnarríki blökku-
manna: Lesatho, Rotswana
og SwasMand, sem öll eru
strandlaus landsvæði og efna
hagslega háð S-Afróku.
Vorster varð fyrsti forsætis-
ráðherra S-Afríku til að setj-
ast að kvöldverði með blöktou
mönnum og hefur hvað eftir
anað boðið fram nánara sam-
band við önnur sjálfstæð Af-
ríkuríki.
Vorster lét dálítið undan í
deilunni um „apartheid" í
íþróttum í þeim tilgangi að
reyna að vinna landi sínu
aftur þátttökurétt á Olympíu
leikunum. Eiinstaka þeldökk-
ir íþróttamenn mega nú vera
í þeim hópum, sem heim-
sækja landið. Áður fengu að-
eins „alhvít" íþrótta-lið að
keppa í S-Afrífcu.
En sumir dyggir stuðnings-
menn „apartheid" stefnunna-r,
einkum Búar, harma þessa
linkind Vor-sters. Helzti for-
J. B. Vorster, forsætisráð-
herra Suður-Afríku.
vígismaður þessarar andstöðu
er einn af ráðherrum Vorst-
ers, dr. Albert Hertzog. Með-
al þeirra samtaka Búa, sem
styðja Hertzog-menn í þessu
efn-i, eru ein undir stjórn
bróður forsætisráðherrans, dr.
D. J. Vorster. Hann er fram-
kvæmdastjóri Hollenzku end
urskoðunarkirkjunnar, sem
er mjög áhrifamikil, og for-
maður öryggisn-efndar þeirr-
ar í landinu, sem berjast á
gegn kommúnisma.
„Rapportryers“ (sendiridd-
ararnir) eru önnur áhrifamik
il samtök, sem gert hafa
bandalag við Hertzog-menn.
Þau eru grein af leyniiögregl-
unni „Broederbond" (bræðra
lag), sem Búar ráða mestu í
og hefur geysMeg áhrif í
stjórnmálum landsins.
Á fundi stuðningssamtaka
Hertzog-manna fyrir skömmu
sagði fundar-stjórinn, séra J.
H. Jooste, formaður „Society
for Ohristian Higher Educa-
tion“ (Félags kristilegrar
æðri menntunar): „I s-tjórn-
málum þjóðarinnar heyrast
raddir, sem hvetja til þess að
við sogumst saman í sérein-
kennalausa og nafnlausa
menningu. Við viljum sam-
starf við ýmsa aðra íbúa S-
Afríku, en við neitum að ger-
ast samsekir í þjóðernislegu
og menningarlegu sjálfs-
morði.“
Sá klofningur, sem virðist
vera að myndast í Þjóðernis-
sinnaflokknum, er milli hinna
hógværari Búa og hinna gall-
hörðu fylgisman-na stefnu
Verwoerds -um alger yfirráð
hvítra manna. Þeir hræðast
allar tilslakanir „apartheid"
stefn-unna-r. Þeir dr-aga í ef-a,
að hag-ur sé a-ð i-nnflytjenda-
s-traumi þeim, sem óh-eftur
kemur til landsins, þar sem
hann hefur a-ukið hlutfalls-
tölu enskumælandi íbúa og
styrkt kirkjudeildir þær, se-m
andvígar eru Hollenzku end-
urskoðunarkirkj unni.
Þá er.u menn óánægðir með
tilraunir Vor-sters við að fá
ensku-mælandi menn, sem yf-
irleitt eru frjálslyndari en
Búarnir, í floklk Þjóðernis-
sinna. Búar telja margir lífs-
háttum sínum. máli, trú og
menningu hætt með slíkri
sameining-u.
Stjórnarandstöðublaðið
„Rand Daily Mail“ í Jóhann-
esarborg segir svo um klofn-
inginn í Þjóðernissinnaflokkn
um:
„Þetta eru alvarlegustu
árekstrar, sem átt ha-fa sér
stað í röðum Búa, eftir stríð.
Flokku-rinn virðist klofinn í
öllurn málum, — stjórnmála-
legum, trúarlegum, menn-
ingarlegum og efnahagsleg-
um.
Búar télja þetta mál, sem
þeir verði sjálfir að útkljá
sín á miMi. Spurningin er í
rauninni sú, hvor-t þessi ráð-
andi hópur íbúanna muni
halda S-Afríku á sömu ein-
angrunarbraut og áður og
verjast allri breytingu, eða
r-eyna að komast aftur inn í
aðalfarveg mannkynsins og
mála þess, með því að við-ur-
kenna alm-ennan hugsan-a-
gang nútímans og reyna að
koma honum heim og saman
við sérkenni okkar lands.“
Blað Þjóðerni-ssinna „Die
Vaderland“ (en Vorster er
formaður blaðstjórnarinnar)
ræðs-t á -enskumælandi menn
og aðra, s-em viljað hafa gera
mikið úr klofningi Þjóðernis-
sinnaflokksins:
„Þessi deila Búa hefur þeg-
ar dregið að s ér hrægamma
ensku blaðanna, s-em nú
sveima yfir olckur í eftir-
væntin-gu.“
Su-mir Búar líta á kurteisi
Vorsters við leið-toga svartra
Afríkumanna og tMraunir
hans til að bæta samtoúð
la-ndsins við -aðrar þjóðir sem
svik við málstað „apartheid."
En H-elen Suzman, eini full
trúi Frjálslyndra á þin-gi S-
Afríku, sa-gði: „Hr. Vorster
hefur tekizt að vinna sér það
álit, að hann sé ekki eins aft-
uirhaldisisamur og þröngsýnn
og fyrirrennari hans. Hann
er slyingur stjórnmálamaður
og þekkir leiðir almennings-
álitsins, en hefur ekki breytt
grundvallarstefnu sinni hið
minnsta. „Apartheid" stefnan
er framkvæmd á raunhæfan
máta í ríkiskerfinu- af meiri
ákafa en nokkru sinni fyrr.“
U
Ný bók:
Sjálfsævisaga Kristjáns
frá Garðstöðum
Kristján Jónsson frá Garðsstöð
um hefur nýlega gefið út sjálfs-
ævisögu sína. Ber hún fyrirsögn-
ina: Af sjónarhóli. Skyggnzt í
spor nokkurra samtíðarmanna. —
Bókin er tæpar 400 blaðsíður að
stærð með allmörgum myndum.
Er bókinni skipt í þessa kafla:
Ætterni og uppvaxtarár, Úr
heimahögum, Verzlunarstörf, Á
verzlunarskóla í Kaupmanna-
höfn, í templarastúku, Ung-
mennafélagi, Blaðamennska og
ýmsir atburðir, Skemmtanir,
Ferðalög og fleira, Afskipti af
síldarmálefnum, Síldarsöluför til
Noregs og Stokkhólms, Þingskrif
ari 1921, Alþingiskosningarnar
1919—1934, störf mín að málefn-
um Fiskifélags íslands, Á búnað-
arnámskeiði, Tvær hrakreisur,
För til Noregs 1926, Heimilið á
Pólnum, Svolítið um bæjarmál
ísafjarðar, Samvinnufélag ísfirð-
inga, Togarafélagið Valur, Nokk-
ur félagsmálastörf, Yfirskatta-
nefndarstarf, Alþingishátíðin
1930, Breytingar á einkahögum,
Þátttaka í kaupfélags- og sam-
vinnumálum, Um Samvinnutrygg
ingar. Milliþinganefndarstörf,
Þátttaka í flokksstarfsemi Fram-
sóknarmanna, Búnaðarsamband
Vestfjarða, Norræna félagsdeild-
in, Bankastörf, ritstörf, svipmynd
ir af nokkru-m bæjarbúum ísa-
fjarðar árið 1904 og fram yfir
1920, Skemijitanalíf og fleira.
Skrýtni-r náungar, Stubt frá-sögn
af okkur systkinum og að lokum
Lífsviðhorf.
Kristján Jónsson frá Garðstöð-
um hefur .skrifað fjölda greina
og ritgerða í blöð og tímarit.
Hann h-efur haft veruleg afskipti
af stjgrnmálum á Vestfjörðum.
Kristján er fæddur að Garð-
stöðum í Ögurhreppi við ísafjarð
ardjúp 18. febrúar árið 1887. —
Hann er því nú rúmlega áttræð-
ur að aldri. Foreldrar hans voru
sæmdarhjónin Jón Einarsson,
bóndi að Garðstöðum og Sigríður
Jónsdóttir.
Kennari óskast
að barnaskólanum á Varmalandi, Borgarfirði. Góð
íbúð á staðnum. Nánari upplýsingar gefur fræðslu-
málaskrifstofan eða skólastjórinn. Sími un» Svigna-
skarð.
SKÓLANEFND.
Hafnarfjörður
Póstafgreiðslan í Hafnarfirði óskar eftir afgreiðslu-
manni. Upplýsingar hjá stöðvarstjóra Pósts og
síma.
íbúð óskast
Læknastúdent (í síðasta hluta) óskar eftir að taka
3ja herb. íbúð á leigu frá 15. sept. eða 1. okt. Ein-
hver fyrirframgreiðsla. Tilboð merkt: „600“
sendist Morgunblaðinu.
ÞÉR segið, að við þurfum að iðrast synda okkar og játa
Krist með djörfung til þess að vera kristin, og þá séum
við hólpin. Er þetta allt og sumt, sem til þess þarf að
vera kristinn?
ÉG man að vísu ekki til þess að hafa orðað þetta ná-
kvaemlega svona, en samt er þetta kjarninn í byrj-
unaratriðum kristilegs lífs. Ritningin segir: „Öllum
þeim, sem tóku við honum, gaf hann rétt til að verða
Guðs börn“. En fæðing og þroski er ekki eitt og hið
sama. Við skyldum varast að rugla því saman. Eitt
er að „vera Guðs bam“ og amnað að vaxa og ná þroska
kristins manns. Fæðing getur verið tiltólulega ein-
föld og auðveld. Vextinum fylgja svo til alltaf „vaxt-
arverkir“.
Það er ein mesta og örðugasta þraut, sem til er,
að verða fullþroska, kristinn maður. Til þess þurfa
menn að þora að vera öðru vísi en fjöldinn, þora að
lítillækka sjálfan sig — og umfram allt þó að beygja
vilja sinn undir Guðs vilja.
Akrana má hrista og fella til jarðar án fyrirhafn-
ar. En það útheimtir þolinmæði og strit að rækta
frækornið smáa, unz það er orðið að stórri eik.
Mér þykir leitt, ef ég hef vakið þær hugmyndir,
að auðvelt sé að vera sannkristinn. En þótt krafan sé
ströng, þá eru launin líka mikil, þessa heims og
annars.
„Hver, sem yfirgefið hefur heimili eða bræður
eða systur eða föður eða móður eða böm eða akra
sakir nafns míns, mun fá hundraðfalt og erfa eilíft
líf“, segir Jesús.