Morgunblaðið - 19.09.1967, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 19. SEPT. 1967
11
síður hér á föstudaginn kem-
ur, sagði Leifur að lokum,
enda er Bodan Wodiczko trú-
aindi til þess.
Jón G. Asgeirsson á eitt verk
á efnisskránni: Þjóðvísa sem er
rapsódía fyrir hljómsveit. Jón
er kunnur sem tónskáld og hef-
ur samið mörg einsöngslög og
kórlög. Einnig hefur Jón samið
tónlist við kvikmyndir. í við-
tali vfð Mbl. sagði Jón svo:
— Þjóðvísa var samin í Lon-
don þegar ég dvaldi þar tvo
vormánuði fyrir þremur árum,
Þetta er fremur stutt verk, —
tekur 5—6 mínútur í flutningi.
— Er verkið í hefðbundnum
stil?
— Ætli maður mundi ekki
segja að það væri mitt á milli.
Það er byggt á þjóðlagi, en
það er aldrei notað í heild, held
ur einungis stef úr því. Lagið er
í sama takti og rímnalag. Eg
hef alltaf haft mikið dálæti á
þjóðlógum.
— Er ísland ekki fremur fá-
tælct af þjóðlögum?
— Síður en svo. Og það sem
meira er: íslenzk þjó'ðlög eru
sennilega einsdæmi í veröld-
inni, því að þau spegla tónlist-
arhefð sem var ríkjandi í Evr-
ópu um árið 1000,— og er þar
af leiðandi ákaflega merkilegur
efniviður.
— Hefur Þjóðvísa verið flutt
áður?
— Ekki á hljómleikum, en
verkið hefur verið flutt í Ríkis-
útvarpinu. Þetta er reyndar í
fyrsta skiptið sem Sinfóníu-
hljómsveit íslands leikur verk
eftir mig. Þá er maður auðvit-
að dálítið spenntur fyrir hvern-
ig tekst til.
Páll P. Pálsson er eitt þeirra
tónskálda, sem verk á á tón-
listarhátíðinni, en Páll er ís-
lendingum að góðu kunnur
sem stjórnandi Karlakórs
Reykjavíkur um þriggja ára
skeið, auk þess sem hann hefur
oft og tíðum stjórnað bæði Sin
foníuhljómsveit íslands og
Lúðrasveit Reykjavíkur. Við
Páll P. Pálsson
náðum tali af Páli í gær og
spurðum hann um tónverk
hans, sem flytja á á tónlistar-
hátíðinni:
— Það má segja svo, að
þetta tónverk „Hringspil" sé
Þorkatli Sigurbjörnssyni að
þakka, því að hann hvatti mig
til þess að semja það fyrir
Musica Nova fyrir þremur ár-
um. Það var sem sagt samið
1964 og frumflutt þá á tónleik-
um að Hótel Borg.
— Verkið er kammermúsik-
verk samið fyrir fiðlu, lágfiðlu
klarinett og fagott og túlkun
er mjög frjálsleg. Það heitir
Hringspil og túlkendum er
frjálst að byrja hvar sem er og
enda hvar sem er. Það fer í
hring, og befur þar af leið-
andi ekkert upphaf og eng-an
endi, ef svo má að orði kom-
ast.
— Það sem gaf mér innblást-
ur, hefur líklega verið hljóð-
færaskipunin og einnig það að
mig langaði að skapa verk,
sem ekki væri formbundið
hvað takt og stef snerti. Þegar
ég heyrði það fyrsta sinni kom
það mér skemmtilega á óvart
og mér virtist undirtektir góð-
ar.
— Ég mundi ekki segja, að
abstrakt væri rétta orðið yfir
form verksins. Það Ukist meira
pólska skólanum svo að unnt
sé að kalla það abstrakt. Mér
finnast æfingarnar hafa gengið
vel og vonst til þess að tón-
leikarnir geri það einnig, ságði
Páll að lokum.
Jón Leifs, tónskáld hittum
við að máli á Þingvöllum í
gærdag. Hann sat þá þar að
snæðingi ásamt þátttakendum
í norrænu tónlistarhátíðinni
og við spjöllum við hann um
stund. Jón var með reifaða
hægri hönd, og hann sagði:
— Þér verðið að afsaka, að
ég rétti yður vinstri hendina,
en í sumar, er ég dvaldist í
vitavarðaríbúðinni í Dyrhóla-
ey, þurfti ég að bera kol. Það
var vegna þess, að vitavarðar-
íbúðin var kolakynnt. Ég og
sonur minn 10 ára, bárum því
í eldinn og einn daginn hras-
aði ég með kolafötuna og sneri
á mér höndina. En góði mað-
ur, þótt ég sé handlama, er
ekki ástæða fyrir fólk að
hlakka, því ég get skrifað þrátt
fyrir þetta óhapp — og Jón
hlær við.
í skrá um tónlistarhátíðina,
segir Jón um verkið, sem flutt
er eftir hann á hátíðinni:
„Þetta nærri þvi 50 ára
gamla verk er nú flutt í fyrsta
sinn á íslandi. Það er til orðið
úr einlægri trúarauðmýkt ungl
ingsins, er hefir hugboð um
að eiga eftir að missa sinn ást
kæra föður, en leitar fullkomn-
unnar í gegnum trúna. Um
leið er verkið skapað á þeim
árum, er höfundur leitar hinna
frumlegu lögmála íslenzks þjóð
lagastí'ls, og endurritaði hann
það tvisvar, þar til það tók
á sig endanlega mynd. Temun
eru úr þjóðlagasafni Bjarna
Þorsteinssonar, en þó að
nokkru leyti stílfærð. Orgel-
florleikiurinn birtir sálmagnið
og kyriestefið sem undirbún-
ing að kórsöngnum.“
— Annað en það, sem ég
þegar hef sagt um tónverkið
í skránni get ég ekki sagt. Það
eina, sem ég vil segja umfram
það er, að ég hata músik —
eða hatar maður ekki það
mest, er maður elskar mest.
Við tónskáldin verðum að bíða
í 50 ár eftir viðurkenningu.
Ég býst við því, að svo sem
5% af verkum mínum hafi ver
ið flutt. Á ég hins vegar ekki
að segja yður eitthvað um tón
listina við Galdra-Loft?
í þvi er Jón hefur borið
þessa spurningu fram við okk
ur ber Sigurð Þórðarson að, og
hann segir:
— Eruð þið að ræða um
Galdra-Loft? — Þá verð ég að
segja ykkur eina sögu, sem
nokkuð er komin til ára sinna.
Árið 1916, er ég stundaði nám
í Leipzig voru tveir góðir vin-
ir mínir einnig þar við nám.
Það voru þeir Páll ísólfsson
og Jón Leifs. Þeir félagar
bjuggu saman, í Fúdstenstrasse
11, én ég .bjó annars staðar.
þeir höfðu hljóðfæri, Jón pí-
anó, en Páll flygil. Eitt kvöld
rakst ég inn til þeirra ög sát-
um við og spjölluðum um
músík, er Jón spratt upp úr
stólnum mjög skyndilega og
segir, og ég man það eins og
það hefði gerzt í gær:
— „Nú er ég byrjaður að
semja músík við Galdra-Loft.“
— Við urðum að vonum for-
vítnir og skoruðum á Jón að
lofa okkur að heyra. Gengum
við því inn að flyglinum hans
Páls, þar sem Jón sló bylmings-
högg í hljóðfærið — kontra-g-
og sagði síðan: „Þetta er byrj-
unin.‘
— Já, segir Jón um leið og
við kveðjum hanrv „Það skyldi
nú vera að kontra-g væri und-
irtónn tónlistarinnar í Galdra-
Lofti.“
SÝMIMGAR
Höggmyndasýning á
Skólavörðuhæð
VEGFARENDUM um Skóla-
vörðiufliolt hefur undanfarið ver-
ið starsýnt á myndir, er hafla
sprottið upp í lóðinni fyrir fratm-
an Ásmundiarsal. Ein ag ein í
uipphaifli, en lofcs -var þetta orð-
iinn heiill hópur mynda — heiil
sýning furðiuilegra tyrirbæna fyr
ir hin almenna vagfairenda. Eng-
in sýning haustsins hefur verið
s'koðuð af eins mörgum eða eiins
rækilega. Þau skipti sem ég hiefi
átt leið þar um, hefur jafnam
verið hópur fódks kringum
myndirnar. Aðdáun manna er
misjöfn — suimir hristia höfuðið
en aðrir doka alllengi við og
ígrunda þesisi fyrirbæri. En það
sem er mest sláandi við þessa
sýningu og það s-em filestir geta
kiamið sér saiman um, sem á ann-
að borð hafla áhuga á þessum
hlutum, er sjálflt framtakið.
Líflaius gróðursnaiuð lóð öðlast
skyndilega líf. Að vísu eru verk
in æði misjöfn að gæðum, sum
eins ag afkvæmi einnair ruætur
— alvörulausar dægurfflLugur
settar upp eins og til að rugla
álbrofandamn — slflkt getur að
vísu orðið list en þá þarf meist-
arana í leikinn — en þeir enu
ernnlþá ekki srjáanlegiir þótt hæfi-
leifear komi Ijóst fram í mörg-
um verkurn. Þá er verfcunum
ekki nægilega vel fyrir kxxmið
og er eins og mönrnum hafi ver-
ið mest í mun að koma hugmynd
inni á framfæri, sem réttlætiir
rauruar ailveg margt vindlhöggið.
Næsta ár væri upplagt að vera
fyrr á ferðinni, undirbúa allt
betuir og taka myndirnar niður,
fjarlæigja þær er veðurguðimi'r
fara að ygla sig. Þaamig varð
flugdreki Sverris Haraldssonar
veðuirguðunium að bráð, strax
fyrstu nóttina sem hann var
uppi. Sá ég hann aldnei nema
í j arðbundnu ásiandi svo ég
kann ekki um ha.nn að dæma.
Atlhyglisverð þótti mér Stál-
grjót, mynd Jóns Gunnars, skíf-
urnar sérstaklega lifflamdi en
undarleg þótti mér niðurfesting
hennar. Mynd Ragnans Kjiartarus
sonar „Lestarferð“ er einniig vel
ásjáleg og færi flallega í réttu
umhverfL Börn hefðu gott af
henmi. Járnflaug Frnnboga
Magnússonair nyti sín vafallítið
betur á hærri stal'li þar sem loflt
fengi ólhindrað að leika um
hama. Kastali hans er mjög
konstrúktívur og vel byggður,
en hvorug myndanna er sérlega
frumleg. Magnús Pólslson hefur
ei.nriig sterfca tiflflLnminigu fyrir
niiðursfcipun hLuita en mynd hans
á varla heima á útisýningu í iis-
Lenzku haiusthreti. Mynd Rósku
„Kona“ hefur svip af innbyngðu
lífi. Fieira mætiti telja tii eins
og t.d. mynd Kristínar Eyfeils,
sem fer vei á vegg, mynd Haili-
steúns Sigurðssonar, sem bemdir
á vaxandi tilfinningu fyrir florm
um og Jónfnu Guðnadóttur, sem
þó verkaði alfltof ófrumleg í við-
leitni sinni. Ég vifl ekki skilja
við þessa grein án þasis að bendia|
á það að staáld eitt er skrifaði
smágrein um framtakið toomst
að þeinri niðurstöðu að ahstrakt
list væri ekfki fyrir flagurítoera (!)
Þá veiit maður það!
Svo enda ég greinartoomið
með þvi að vona að fyrirtækið
eigi framundan viðurkennimgu
og Laniglifi.
Barnamyndir í Mokka
Um þessar mumdir getur að
líta i Mokka-kafflfli á Skóiavörðu-
stíg, myndir eftir börn og ungL-
inga á atolreinum 9—14 ára, firá
baxna- og unglmigaiskólanum á
Eskifirði, sem þau hafa gert
undir handlleiðslu íhi.ns góðkunna
skemmitiknaftar KariLs Jóhammis
Guðmundssonar, en það munu
færrd vita að hann nam mynd-
líst á yngri. árum og er mifcill
áhugamiaður á því siviði. Ein-
hver*n (hflut í sýnimgunni á einn-
ig fyrirrenmari hams í starfi
Ragniar. Þorsteinsson. Sýning
þeasi er verð afllrar a'thygli og
því er, að ég sikrifa um hana,
þótl það sé ekki venja mín að
brjóta heiLann út afl kafflfihúsa-
sýningumi. Þetta- er ekfci aðeins
f.a.lileg sýning, heldur út af fyr-
ir sig einnig mierkileg — því hiúm
sýnir oktour að Líka út á landi'
eru til stoólar, siem skilja gilldd og
nauðsyn rökréttrar fleikni-
kenmisíu. Enda feLst bæði leifcur
og þroiski í, slflkri k-ennslu. Efni-
viðurinn er ainnig engu siíðri
en i þéttbýlinu, svo í raum og
veru er það kennarimn, sem á
mestu veltur um árangur. Ég
vildi hafa séð þessa sýningu í
stærri húsakynnum, því þótt
sikipt haffli verið um uppheng-
in.gu mun þó margt fallegt haffla
orðið eifitir — ég nefni ekki þær
myndir, sem skilningsiLeysi hef-'
ur þega.r toomið fyrir kattarnef.
Þetta á ekki að vera nein aJJs-
herjar grein um bamnamyndir,
heldur skail vafcin athygli á ágBet
um barnamiyndum, aufc þeas sem
aidrei er od offlt áréttað um feg-
urð og gildi bairnateikninga al-
mennt. Karl lét börnin yfMeitt
teikna og lita eftir þvi sem hug-
myndaffllugið blós þeim í brjóst
hverju sinni og toemuir þar
mairgt stoemmtilegt firam —
einnig igrunair mig, að hann hafi
frættt börnin eitthvað um mynd-
liisit og útskýrt fyrir þeim lög-
•mái byggingar á myndfflleti o. fiL
— en svo enu það nofctorar.
myndir þar sem Karl íheÆur lótið,
börnin ganga út frá áfcveðnu
kerfi og hefflur það tekizt furðu-
vel. Noktorar myndir eru hérum-
bil hreint laindslag, hreinar og
ómiemgaðar í liit um ú'tfærsflu.
Börn hitta merkilega vel á sam-
raemi í lit — þetta hafia þau mis-
jafnlega í sér líkt og börn hafa
misjafnlaga næmt tóneyra.. Til-
finningin fyrir lögmiáli andstæðu
lita er oft sláandi. Maður sér
greinilega í myndum þeirra
hvernig grænt kallar á rautt —
blátt og fjórulblátt á gult og
órans (raiuðguflt) oafflrv. Þetba er
aflgjörlega ósjálfflráð rökfræði,
sem bamið glatar nær undan-
tekningarlaust með árunum líítat
og mörgum öðruim uppnunaleg-
um eiginleikuim sínum — en
sem blunda eiruhversstaðar í af-
kimum sóiarinnar, fá í mjög flá-
um um tilvifcum tækifflæri tii aði
endiurnýjast. Börn tjá sig af liíffl
og sál í my.ndum sínum. Þau erU|
í raun og veru niðursoklkin í að
varpa ljósi á inns'tu leyndar>-
dóma sálar sinnar og lifs síns,
Því er það oft einasta leiðin tiili
að skilja vandamál barna að fia
þeim blað og liti, enda mikiði
natað á vorum döguon af nú-
tíma barnasálfræðin.gum. Sam-
ræmi eða ásamræcmi í l’ífis barns-t
ins, sélarfílækj'Ur hvers.kiona.r
speglaist í myndum þeirra. HéT|
er másiki hiran hægfláti — hér,
prakkarinn — hinn heilbrigði
— hinn sjúki — barn hinna harn
ingjiusömu foreldra eða óham-
ingjusömu. Þetta er útúrdúr þvi
svo víðfeðm er þessi sýninig.
varla — en ófróðum ætti þessi,
Skilgreining að verða að gaigmis,
Dæmiin eru alltof mörg um ó-
skiijanlega afflstöðu fófliks tilt
barnamynda ag foreldrar ecnu
þar offlt l'ítil fyrirmynd. Heingja
kannski í skiflningsleysi sínu og
fláfræði upp myndir effltir væmna
gLansmyndamálara og (eða)
myndir af ættingjium nær og
fjær í hornrósarömmuim um
aflfla veggi, en barnateilkningar,
.sem hrein tilfinning, uppruna ag
áspillt hugarfar prýða, lenda í
glatkisitunni — ebki einu sinni
pláss fyrir þær tiil varðveizi'Ui.
Afflstaða fullorðinna verður til að
öfugsnúa áliti barnsinis á sínuimi
eigin myindum. Við hugsum okik-i
ur sem dæmi, að barnið geri
mynd af natotri taonu (manni),
— þé tjáir það afit nektina með.
öllu sakleysi sínu — það er,
fyrist er myndiin fcemur fyrirt
augu sfld'lningslí'tiils fullorðinfl
fólks, að nektin verðlur ósiðsam-
leg. Við sjáum á þessari sýniingui
ólifcar stoapgerðir banna er litfa
í sjávarþorpi og tjáningu þeirra
á umihfverfi sinu — lítfið spegflaet
í myndium þeirra, litagleðin er
áberandi — þetta hljóta að vera
hamingjusöm börn. Að nefna
nöfn er harla erfitt, því mynd-
iirnar eru margar srvo góðar, að
það myndi lengja greLn mlína uim,
helming að fara út í þá sáibn.a
og gera þvi jafflnframt góð skiL,
En upptalning gæti valdið mis-*
skilnin.gí vegna þeirra mynda,
sem ekki eru uppilhangandi ag
þó verðar allrar athyglL Ég
þaltaka að lokum þeim er stóðul
að þessari sýningu — gaman
væri að fá seinna hingað úrvafli
af teikningum barna út á LandL,
Mætti leggja eimn skólann und-i
ir slíka syningu.
Bragi Ásgeirsson.
BLAÐBUROARFOLK
ÓSKAST
í eftirtalin hverti
Fálkagata — Víðimelur — Laugaveg frá 144—171
— Skúlagata — Laufásvegur I — Tómasarhagi —
Hraunbær frá 102 — Snorrabraut — Stórholt —
Meðalholt — Lambastaðahverfi — Aðalstræti.
Talib v/ð afgreiðsluna i sima 10100