Morgunblaðið - 23.12.1967, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. DES. 1967

Útgeíandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar; Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías J.ohannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri: Björn Jóhannsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla: Aðaistræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar: Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
I lausasölu: Kr. 7.00 eintakið.
Áskriftargjald kr. 105.00 á mánuði irtnanlands.
BÆKUR OG
egar undirbúningur var
hafinn að stofnun íslenzks
sjónvarps og menn sáu fram
á, að sú stund kynni að renna
upp fyrr en síðar, að íslenzkt
sjónvarp tæki til starfa, voru
margir sem lögðust gegn
þéirri fyrirætlan, m.a. af
þeirri ástæðu, að sjónvarpið
mundi verða til þess að lama
menningaráhuga þjóðarinnar
og alveg sérstaklega draga úr
bókalestri, sem íslendingar
hafa lengi talið sér til fram-
dráttar.
Nú hefur sjónvarpið starf-
að um rúmlega eins árs skeið
og nú stendur yfir helzta
bókavertíð ársins. Ári eftir að
sjónvarpið tók til starfa er
líklega meiri sala í íslenzk-
um bókum en nokkru sinni
fyrr, nýir höfundar koma
fram á sjónarsviðið og grózka
í bókaútgáfu er mikil.
Bókakaupin nú eru einnig
vísbending um góð lífskjör
almennings og sérstaka at-
hygli vekur að dýrar bækur,
eins og Víkingar Almenna
bókafélagsins renna út.
Það er því sannarlega eng-
inn samdráttur í bókaútgáfu
eða bóklestri íslendinga. Til-
koma hins nýja fjölmiðlunar-
tækis hefur ekki orðið til þess
að íslendingar sitji frammi
fyrir sjónvarpstækjum sínum
og melti fyrirhafnarlaust, það
sem að þeim er rétt. Líklega
hafa áhrifin einmitt orðið
þau, að auka áhuga manna og
hvetja þá til aukins lestrar,
hvort sem þar er um að ræða
bækur, blöð eða tímarit.
Óneitanlega hafa verulegar
framfarir orðið í bókaútgáfu
á undanförnum árum. Samt
ber mikið á því, að
óþarfa íburður sé í gerð bók-
anna og jafnvel skemmtisög-
ur og annað léttmeti útbúið í
dýru bandi. Hér þarf að verða
breyting á. Það er vissulega
ánægjulegt að eiga góða bók
í góðu bandi, en það er á-
stæðulaust að sóa slíkum fjár
munum í léttmetið. Ekki má
heldur gleyma þvi að bókin
er gefin út og keypt bókar-
innar vegna en ekki bandsins.
Síðustu árin hefur það
færzt í vöxt, að íslenzkir
bókaútgefendur hafa ráðizt í
útgáfu stórra bókaflokka, sem
síðan eru seldir með afborg-
unarskilmálum. Að vísu er
allt afborgunarkerfið slíkt að
það þarf að takast til athug-
unar, en það er auðvitað á-
nægjuefni að mönnum gefist
kostúr á að eignast góðar
bækur á auðveldan hátt.
Bókavertíðinni í ár er brátt
lokið. Enginn vafi er á því,
að bókasala hefur verið mikil
um bessi iól. Samt sem áður
SJÓNVARP
væri fróðlegt að fá heildar-
yfirlit um það hve mörg bók-
areintök hafa verið gefin út
að þessu sinni og hve mörg
verða óseld eftir áramótin. Þá
væri einnig fróðlegt að fá
yfirlit um hve miklar bóka-
birgðir eru til í landinu hjá
bókaútgefendum, því að vafa-
laust hefur ævintýravonin
freistað margra til þess að
hafa eintakafjöldann hærri
en eðlilegt væri.
STUÐNINGUR
VIÐ SKÓLAMÁL
í fundi borgarstjómar í
fyrradag voru samþykkt-
ar tillögur frá borgarfulltrú-
um Sjálfstæðisflokksins þess
efnis, að hækka styrki til
framhaldsnáms kennara úr
120 þús. í 500 þús. og jafn-
framt að veita 150 þúsund
krónur til skólarannsókna.
Öllum þeim sem um skóla-
mál fjalla er Ijós þýðing þess
að kennurum gefist kostur á
að stunda framhaldsnám í
starfsgrein sinni, ekki sízt nú
á tímum þegar fræðslukerfið
allt er í deiglunni og nýjung-
ar em að ryðja sér til rúms.
Kennarar hafa sjálfir lagt á
þetta mikla áherzlu og leitazt
við að afla sér aukinnar
menntunar, þótt umtalsverð
aðstoð til slíks hafi sjaldnast
verið fyrir hendi. Með sam-
þykkt sinni um verulega
aukningu á fjárveitingu til
þessara mála hefur borgar-
stjórn Reykjavíkur sýnt í
verki vilja sinn til þess að
stuðla að bættu skólastarfi og
vonandi er þetta aðeins fyrsta
skrefið.
í haust lýsti borgarstjórnin
einnig yfir þeim vilja sínum
að styðja skólarannsóknir
menntamálaráðuneytisins.
Borgarstjórn hefur nú fylgt
þeirri samþykkt eftir með
því að leggja fram til
þessarar starfsemi 150 þús-
und krónur sem væntanlega
verður fyrst og fremst varið
til tilrauna með ýmsar nýj-
ungar í námsefni og kennslu
háttum. Hér er um nýtt skref
að ræða hjá Reykjavíkur-
borg á sviði fræðslumála, sem
skólamenn munu vafalaust
fagna. En furðu gegnir, að
einn borgarfulltrúi kommún-
ista sá ástæðu til að amast
við þessari tillögu. Gefur það
vissulega einkennilega mynd
af áhuga þeirra manna á
skólamálunum.
Með þessum tveimur sam-
þykktum hefur meirihluti
Sjálfstæðismanna í borgar-
stiórn sýnt í verki vilja sinn
Ritgerðatal um íslenzkan
landbúnað
— komið út í 6 bindum
BÆNDASKÓLINN á Hvanneyri
hefur geíiS út „Ritgerðatal“ um
landbúnað (landbrugsbiblio
grafi), sem nær yfir íslenzkar
ritgerðir, sem birzt hafa í tíma-
ritum til ársloka 1965. Ekki eru
að jafnaði teknar ritgerðir úr
dagblöðum, né heldur skráðar
bækur eða rit um landbúnað.
Rit þetta er fjölritað á Hvann-
eyri, mikið að vöxtum, 546 blað
síður, 6. hefti .
í formála, er Guðmundur
Jónsson skólastjóri á Hvann-
eyri, ritar, en hann er jafn-
framt aðalritstjóri Ritgerðacals-
ins segir, að það sé tekið sam-
an á vegum Bændaskólans á
Hvanneyri og samið af tilrauna-
stjórunum Ólafi Guðmundssyni
og Magnúsi Óskarssyni. Enn-
fremur Bjarna Guðmundssyni,
búfræðikandidat og frú Hafdísi
Pétursdóttur, en hún hefur einn
ig annast fjölritun bókarinnar.
Nafnið Ritgerðatal er valið eft-
ir tillögu séra Leós Júlíussonar,
prófasts, að Borg á Mýrum.
Efni Ritgerðartalsins er í meg
inatriðum raðað í flokka eftir
reglum NJF. f hverjum flokki
er ritgerðunum raðað eftir
aldri.
Guðmundur segir, að ritgerða
söfnunin hafi reynzt mikið og
vandasamt verk. Hún hafi ha,f-
izt árið 1953 og vandinn lá ekki
aðeins í því, að allar heimildir
væru rétt taldar, heldur ekki síð
ur í hinu, að skipa efninu í
flokka á. viðeigandi hátt. Yms-
ar einstakar ritsmíðar fjalU um
fleiri en eitt viðfangsefni, og
var því úr vöndu að ráða, í
hvaða flokk skyldi skipa þeim.
Eru þær þá stundum skráðar í
fleiri en einn flokk, en þó ekki
ávallt. Verða lesendur því oft
og einatt að leita að ákveðnu
efni í fleiri en einum flokki. Les
endum er því nauðsyn að kynna
sér efnisyfirlit í 6. hefti bókar-
innar.
Guðmundur Jónsson, skóia-
stjóri segir í formála, að sjálf-
sögðu verði að gera ráð fyrir að
ýmsir gallar finnist á þessari
fyrstu útgáfu Ritgerðatalsins.
Væri honum kært að fá um það
athugasemdir, svo að lagfæra
mætti í annari útgáfu eða við-
bæti, er bæmi út síðar.
Að lokum segir Guðmundur:
„Ég vona, að bók þessi megi
verða mörgum þeim til gagns
og ánægju, sem vilja lesa um
sögu íslenzks landbúnaðar og
kynna sér hin ýmsu viðfangs-
efni hans fyrr og síðar. Ótrú-
lega mikið hefur verið rita-5 um
Guðmundur Jónsson, skólastjóri
á Hvanneyri.
íslenzkan landlbúnað og margt
merkilegt. Það er þess virði fyr-
ir yngri sem eldri að kynna sér
það og gera séu um leið Ijóst,
hversu mikinn þátt landlbúnaður
hefur átt í sögu íslenzku þjóðar
innar.
Vonandi verður einhver vil
þess að halda þræðinum áfram,
safna ritgerðum úr dagblöðum
og gera skrá yfir bækur og rit
um land(búnaðinn“.
Hér er urn merkt og þarft rit
að ræða fyrir alla þá er áhuga
hafa á landlbúnaði, sögu hans
og framþróun, allt frá siðari
hluta 18. aldar til ársloka 1965.
Sigurður Haukur Guðjónsson. skiifar um
BARNA- OG UNGLINGABÆKUR
LOLLA OG MARÍANNA. Höf-
undur: Gretha Steinms. Prent-
un: Siglufjarðarprentsmiðja hf.
Útgefandi: Stjörnubókaútgáf-
an.
Ég var að hugsa um það, er ég
las á titilblaði, að höfundur
hefði gefið leyfi sitt til útgáf-
unnar, hvort honum hafi verið
Ijóst, hverja tötra átti að færa
efni hans í.
Fyrst er þar til að taka, áð
prentun bókarinnar er hroð-
virknisleg og slæm. Stafir klofn-
ir, engu líkar en leturstafir hafi
verið óhreinir úr hófi fram.
Pappír er svo lélegur, að hann
hefir einu sinni ekki sömu áferð
báðu megin, og svo gljúpur,
að far heftinálar er eins og
rúllipylsunál væri stungið
gegnum handþurrkupappír. Bók-
bandið er, að sögn prentara,
þokkalegt, betur sé ekki hægt
að gera utan um svo lélegan
pappír.
Efni bókarinnar er í sjálfu sér
ekki slæmt, en það væri móðgun
við höfundinn að dæma það eft-
ir þessari útgáfu.
Þýðandinn hefir sjálfur álitið
verk sitt slæmt, það hefir út-
gefanda fundizt líka, því nafni
hans er sleppt. Ég er þeim sam-
mála um, .að þýðingin er illa
unnin. Sá, sem álitur eftirfar-
andi setningar bókmál, ætti ekki
að fást við þýðingar. Á bls. 50
stendur meðal annars: „Þvílíkur
óþokki ... hvað segir faðir hans
um það, að hann skuli berja
hundinn ... eins og það sé ekki
nóg refsing, að hann skuli vera
hlekkjaður!“ Á bls. 85 standa
þessi orð meðal annarra: „Já,
kemur heima“, svaraði dýra-
læknirinn brosandi ...“
Enginn má ætla áð hér séu
allar málleysurnar upptaldar,
til þess að stuðla að endur-
bótum og nýjungum á fræðslu
kerfinu, enda er mikið í húfi
fyrir Reykjavík —- stærsta
fræðsluhérað landsins — að
vel takist til í þessum efnum.
nei, því miður, langt í frá. Mér
kemur í hug karlinn er sagði:
Hebði ég verið föllur þá, þá
hebði ég skolað betur tala við
hann.
Bókin er myndskreytt, en þær
njóta sín ekki á slíkum pappír.
Útgáfuár vantar. Aftan á hlífð-
arkápu standa þessi orð gleiðum
stöfum: „Lottu-bækurnar. Óska-
bækur allra ungra stúlkna."
Það má vel vera, en útgáfa
þessarar bókar uppfyllir engar
óskir. Hún er eins og nátttröll
meðal unglingabókanna þetta ár-
ið.
HEFND GULA SKUGGANS.
Höfundur: Henri Vernes. Prent
un: Prentsmiðjan Leiftur hf.
Útgefandi: Prentsmiðjan Leift-
ur hf.
Sögur sem þessi verða ævin-
lega söluvarningur. Það er eitt-
hváð í gerð okkar, sem nýtur
þess að fylgja öðrum um skolp-
leiðslur stórborganna. Háæru-
verðugir borgarar eru staðnir að
því að gleyma sér við lestur
slíkra bóka, bæði á skrifstofum
og áður en sofnað er á kvöldin.
Oftast held ég, að spennan liggi
í því, að þeir sjá sjálfa sig í
liki hins mikla leynilögreglu-
manns, er allar gátur getur leyst.
Veiðigleði mannsins fær útrás í
eltingarleik við ímyndaða veru.
Þrátt fyrir vinsældir þessara
sagna, þá veáða þær aldrei til
bókmennta taldar, heldur fjölda-
framleiðslu iðnaður. Þær eru
flestar ákaflega keimlíkar: Hetj-
an er hætt komin en tekst á yfir-
náttúrlegan hátt að ná stjóm-
taumunum í sínar hendur á ný.
Þessi saga er engin undantekn-
ing: Lipurlega farið með prent-
svertu og þannig farðað yfir
innihaldslitla grind. Þó er hún
gædd spennu eftirvæntingarinn-
ar. Þýðingin er þokkaleg en
langt frá góð. Tilvísunarorð
klaufalega sett og dönsku áhrif-
in glotta til lesandans á mörgum
blaðsíðnanna. Prófarkalestur er
lélegur, því auðséð er, að þýð-
andinn hefir lært þó nokku'ð í
stafsetningu.
Pappír er lélegur.
Útgefandi gerir sig beran að
þeirri óvirðingu við lesendur
sína að láta hvergi getið, hver
þýðandi er, heldur ekki, hvenær
bókin er gefin út. Það gefur auga
leið, að slíkt er ekki gleymska,
heldur hirðuleysið einbert, til-
raun t. þ. a. koma illa unnu
verki inná fólk, sem telur orð
eins og „Æsispennandi" sölulegra
en að ábyrgur aðili standi við
verk sitt.
Víst skal viðurkennt, að bókin
er ekki dýr, en hvernig getur
líka slíkt hro'ðvirknisverk verið
til margra fiska metið? Foreldr-
ar, er meta börn sín nokkurs,
ættu að bindast samtökum t. þ. a.
ryðja slíkum verkum af sölu-
borðum bókaverzlana. Við reyt-
um arfa úr görðunum við hús
okkar, hví ekki arfann, sem sáð
er til í hugi barnanna okkar? Á
einu og sama söluborði fann ég
hlið við hlið 5 bækur, sem aug-
lýstar eru sem unglingabækur,
en allar voru þær þannig frá-
gengnar, að útgefendum hefir
ekki tekizt að fá þýðendur t. þ. a.
standa við verk sín. Ár eftir ár
verður hægt að selja þessar
bækur sem nýjustu bækumar,
því útgáfuárs er hvergi getið. Ef
þú efast lesandi góður enn, að
hér sé rétt með farið, þá skaltu
fletta t. d. upp, auk þeirra
tveggja bóka, er ég hefi getið
hér að ofan, verkum eins og
þessum: Jobbi, Denni og Tobbi
leysa vandann; Tarzan og landið
týnda; Sigga lætur tii sín taka.
Sjálfsagt er hægt að finna fleiri
og þeirra mun ég vissulega leita,
þar til upp rennur sú stund, að
enginn útgefandi reynir að telja
fólki trú um, að slíkur búningur
hæfi unglingabókum.
ANNA HEIDA VINNUR AF-
REK. Höfundur: Rúna Gisla-
dóttir. Prentun: Setberg. Út-
gefandi: Setberg.
Þetta er mjög fjörleg bók,
skrifuð af skilningi á heimi ungs
fólks. Spá mín er sú, að hér
sé á ferð höfundur, sem vinni
Framhald á bls. 22