Morgunblaðið - 07.01.1968, Side 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. JANÚAR 1968

Útgefandi:
Fr amk væmdas tj ór i:
Ritstjórar:
Ritstjórnarfulltrúi:
Fréttastjóri:
Auglýsingastjóri:
Ritstjórn og afgreiðsla:
Auglýsingar:
flausasölu:
Áskriftargjald kr. 120.00
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
Kr. 7.00 eintakið.
á mánuði 'nnanlands.
TEKKÓSL Ó VAKÍA
Á NÝRRI LEIÐ?
A fli^l iit UIKt J III 0 'AN IÍD HFIMI
1 nll UU nLIIVII
Eftirköst menning-
arbyltingarinnar
ÞEIR leiðtogar kínverskra
kommúnista, sem hingað til
hafa lifað af hinar víðtæku
pólitísku hreinsanir reyna nú
af öllum mætti að koma reglu
á hreinsanirnar eða menning-
arbyltinguna.
Fyrsta verkefnið er, að
stöðva óhemjulegar aðgerðir
byUingarsamtakanna", sem
spruttu upp á síðasta ári til
að verja Mao formann og
meginreglur hans. Næsta verk
er að hopa ögn á hæli með
glæsibrag til að sann-
færa ráðvillta Mao-isinna
um að breytingarnar, sem orð
ið hafa, hafi verið réttar og
nauðsynlegar. í þriðja lagi
þarf að beita kænsku við
hinn fámenna og einarða hóp
þeirra afturhaldsafla, sem
hafa stolið slagorðum menn-
ingarbyltingarinnar og hafa
reynt að ýta undir erfiðleik-
ana með háðslegri notkun á
orðunum „lengst til vinstri".
Pekingstjórninni hefur orð-
ið nokkuð ágengt í málum
þessum, en þó ekki svo að
verulegur ábati sé af. Segja
má, að Kína þjáist enn af
hastarlegum timburmönnum
eftir byltingarofsann.
„Lengst til vinstri" er eins
konar McCart'hyismi, sem í
Kína lýsir sér í því, að þykj-
ast sjá auðvaldssinna og arð-
ræningja í hverju skúm.a-
skoti.
Herinn hefur fengið skipun
um að koma aftur á lögum og
reglu úti á landsbyggðinni.
Sérstakar nefndir hafa verið
settar á laggirnar í nálega
hverju héraði til að vinna að
framgangi málsins.
En herinn hefur orðið að
snúa sér til hinna gömlu em-
bættismanna skriffinnsku-
stjórnar til að koma ýmsuim
verkefnum sínum í fram-
kvæmd, en það var einmitt
andúðin á þessu skrifstofu-
valdi, sem mikinn þátt átti í
að hrinda menningarbylting-
unni af stað, með Rauðu varð
liðana fremsta í flokki.
Margir atkvæðamiklir
stjórnmálamenn hafa verið
sviptir völdum, eða látnir
draga sig í hlé, þar á meðal
Liu S'hao-chi, Teng Hsiao-
Pmg og Peng Chen. En þús-
undir annarra, bæði hátt-
settra embættismanna og
stjórnmálamanna virðist nú
eiga að ,,endurreisa“ og hef-
ur það vakið í senn gremju
og ugg hjá mörgum ein-sýnum
Mao-sinnum.
Annað flókið vandamál er,
að fjandskapurinn og túlkun-
armisræmið út af kenningum
Maos — sem einna helzt má
líkja við rökræður guðfræð-
inga á miðöldum — hefur
ekki minnkað neitt að ráði.
Næstum hver verksmiðja,
skrifstofa, eða bær hefur að
minnsta kosti tvo Mao-sér-
fræðinga, sem deila harka-
lega innbyrðis hvernig túlka
og skilja beri ýmis atriði í
kenningum Mao formanns.
Undir yfirborði hinnar nýju
hógværu stefnu, sem Chou-
en lai, forsætisráðherra boð-
ar, er greinilegt, að Maosinn-
ar hafa barizt fyrir völdum
og áhrifum til einskis í ein-
stökum fylkjum og ríkjum, og
að reynt verður að stemma
stigu fyrir að þessir hópar og
klíkur komist upp með m.oð-
reyk.
f mörgum héruðum hefur
herinn neytt byltingarsinnuð
Mao-samtök að hætta starf-
semi og sameinast öðrum,
sem byggð eru á því eina
rétta kerfi. Þessum bita hef-
ur mörgum reynzt erfitt að
kingja og í mörgum fylkjum
er þetta endurnýjunarstarf
aðeins á frumstigi.
Sumsstaðar hefur Chou,
sér til að leysa slík samtök
upp að bragði, en hefur samið
einskonar vopnahlé við hina
æstu miðlim.i þeirra.
Chou en lai.
En kínverska pressan og
útvarpið virðast nú eiga að
taka að sér að varða veginn -
að nýju, en þrátt fyrir það
segja ferðamenn sem nýlega
hafa verið í Kína, að hvar-
vetna verði vart óvissu og
óöryggis, fól'k veit ekki leng-
ur hvað snýr upp og hvað
niður, hvað er hvítt og hvað
er svart.
Það hefur áreiðanlega
veikt stöðu hersins í Kína, að
honum hefur verið att fram
sem eins konar oddamanni,
en gífurlegur áróður er nú
rekinn um gervallt landið til
að fá almenning til að trúa
öllu bezta um herinn og fylkja
sér um hann. Kínverjar eru
hvattir til að gagnrýna eigin
mistök og láta aðra hafa
áhyggjur af pólitískum skyss-
um. Ekki verður annað sagt
en hér kveði við nokkuð ann-
an tón en þann, sem byltingin
barðist fyrir.
(Þýtt og endursagt úr Her-
ald Tribune).
Lóð Hrafnistu
skipulögð
— Byggð einbýlishús tyrir roskin hjón
fpékkóslóvakía var þegar
fyrir heimsstyrjöldina síð-
ari háþróað iðnaðarríki og
m.a. þekkt fyrir bifreiðaiðnað
á háu stigi, gleriðju og fleira.
Áður en heimsstyrjöldin síð-
ari hófst urðu Tékkar að þola
ásælni hinna þýzku nazista
og eins og margar aðrar þjóð-
ir hersetu herja Hitlers á
styrjaldarárunum. Að heims-
styrjöldinni síðari lokinni
gerðu menn sér vonir um,
að lýðræði yrði endurreist í
Tékkóslóvakíu og frá þeim
tíma ber hæst í sögu írjálsrar
Tékkóslóvakíu nöfn manna á
borð við Benes og Mazaryk.
En Sovétríkin voru staðráðin
í að koma sér upp belti lepp-
ríkja í A-Evrópu og snemma
á árinu 1948 frömdu komm-
únistar hið svívirðilega valda-
rán sitt en Jan Mazaryk
fannst látinn fyrir neðan
gluggann á skrifstofu sinni í
utanríkisráðuneytinu hinn 10.
marz það ár.
Allt frá þeim örlagríku tím-
um hefur Tékkóslóvakía ver-
ið í hópi þeirra Austur-
Evrópuríkja, sem fylgt hafa
Sovétríkjunum af mestri
spekt og má vart á milli sjá,
hvort ríkjanna hefur reynzt
Moskvu fylgispakara, Austur-
Þýzkaland eða Tékkósló-
vakía. Um miðjan síðasta ára-
tug, þegar veldi Sovétríkj-
anna í Austur-Evrópu riðaði
til falls vegna byltingartil-
rauna í Ungverjalandi og Pól-
landi og uppreisn verka-
manna í Austur-Berlín,
hreyfði Tékkóslívakía sig
ekki. Á síðustu árum hafa
ýmis Austur-Evrópuríki og
þá sérstaklega Rúmenía, en
einnig að nokkru leyti Ung-
verjaland, sýnt ákveðnar til-
hneigingar til þess að rjúfa
hin nánu tengsl, sem bundið
hafa þessi lönd við Moskvu
og hefur þessi þróun valdið
ráðamönnum í Kreml mikl-
um áhyggjum. En enn hreyfði
Tékkóslóvakía sig ekki.
Nú hafa hins vegar borizt
fregnir um það, að aðalritara
tékkneska kommúnistaflokks
ins Novotny, hafi verið vikið
úr embætti og jafnframt gerð
ar verulegar breytingar á
stjórn landsins og kommún-
istaflokksins. Þessar breyt-
ingar verða mánuði eftir að
Brésnev, leiðtogi sovéska
kommúnistaflokksins, kom í
óvænta heimsókn til Prag, til
þess að reyna að styrkja stöðu
Novotnys. Fregnir herma, að
þeir, sem nú hafa tekið við
völdum í Tékkóslóvakíu séu
frjálslvndari menn af nýjum
skóla og þótt að sjálfsögðu sé
ekkert hægt að fullyrða um
það enn, verður vissulega
fróðlegt að fylgjast með þró-
uninni í Tékkóslóvakíu á
næstu mánuðum.
Tékkóslóvakía er um margt
til þess fallin að hafa forustu
fyrir Austur-Evrópuríkj un ■
um. Því forustuhlutverki hafa
Tékkar ekki gegnt, þeir hafa
ekki verið í fylkingarbrjósti í
sjálfstæðisbaráttunni gegn
Moskvu. Nú kann svo að fara,
að nýir tímar séu í nánd í
Tékkóslóvakíu og fylgi Tékk-
ar í fótspor Rúmena og Ung-
verja, getur mikilla tíðinda
verið að vænta frá Austur-
Evrópu á næstunni.
SÍÐBORIN
VIÐURKENNING
ryrri hluta árs 1958 felldi
vinstri stjórnin gengi ís-
lenzku krónunnar með sér-
kennilegum hætti. í stað þess
að viðurkenna gengisfelling-
una í raun, var lagt á svo-
nefnt yfirfærslugjald, mis-
munandi eftir því til hvers
nota átti gjaldeyrinn, en yfir-
færslugjaldið var frá 30—-
55%. Vinstri stjórnin og for-
vígismenn hennar neituðu
stöðugt að um gengislækkun
væri að ræða.
S.l. föstudag skrifar Þórar-
inn Þórarinsson, alþingismað-
ur og ritstjóri grein í blað
sitt, þar sem hann ræðir ýmsa
atburði á árinu 1958 og segir
þar m.a.:
,Það var Ijóst vorið 1958, að
óhjákvæmilegt var að grípa
til meirháttar efnahagsað-
gerða, ef atvinnulífið átti ekki
að stöðvast. Árin á undan
höfðu verið óhagstæð útflutn-
ingsframleiðslunni og hafði
því orðið að grípa til útflutn-
ingsuppbóta í sívaxandi mæli.
Tekna var aðallega aflað með
háum tollum á minna nauð-
synlegar vörur. Þegar það
bættist við, að árið 1957 var
enn óhagstæðara en hin fyrri
varð ekki komist hjá því að
gera nýjar ráðstafanir til
hjálpar útflutningsframleiðsl-
unni. Framsóknarmenn töldu
málum svo alvarlega komið,
að ekki yrði komizt hjá geng-
isfellingu, en vegna afstöðu
samstarfsflokkanna var held-
ur valin óbein gengisfelling,
það er að lagt var á 30—55%
yfirfærslugjald á nær allan
seldan gjaldeyri. Þetta fé var
notað til útflutningsuppbóta."
Með þessum tilvitnuðu orð-
um hafa þau stórtíðindi gerzt,
Á SJÓMANNADAGINN 1954
lagði Forseti íslands hornstein
byggingar sjómannaheimilisins
að Hrafnistu, en þá var fyrsti
hluti byggingarinnar fokheldur.
einum áratug eftir að vinstri
stjórnin felldi gengi íslenzku
krónunnar, að einn af helztu
stuðningsmönnum hennar hef
ur loks talið fært að viður-
kenna þá staðreynd, sem öll-
um var raunar ljós fyrir 10
árum, en vinstri stjórnin og
stuðningsflokkar hennar
vildu þá ekki viðurkenna og
hafa aldrei viðurkennt þar til
nú, að um stórfellda gengis-
fellingu var að ræða 1958.
Fyrstu tvær álmur heimilisins
voru opnaðar vistfólki á sjó-
mannadaginn 1957. í annarri
þeirra voru 41 einbýlisherbergi
og 6 hjónaherbergi, en í hinni 9
einbýlisherbergi, 8 tvíbýlisher-
bergi, 2 þríbýlisherbergi og
sjúkradeild með 44 rúmum. í
þessum byggingum voru enn-
fremur borðsalur er rúmar um
150 manns, eldhús stofnunarinn
ar, þvottahús og geymslur.
Á sjómannadaginn 1962 var
opnuð ný álma með tilheyrandi
milliálmu, eða tengiálmu og varð
heildarvistmannafjöldi þá 196
manns. Á sjómannadaginn 1965
var opnuð ein álma enn með 63
einbýlisherbergjum, er jöfnum
höndum má nota sem hjónaher-
bergi og á sjómannadaginn 1967
var tekin í notkun seinasta álma
byggingarinnar, sem verður not
uð sem hjúkrunardeild á neðstu
haeð, en með einbýlisherbergjum
á 2 efri hæðum og er heildar-
vistmannafjöldi nú tæplega 400
manns. Næst liggur fyrir að
skipuleggja lóðina í kring um
Hrafnistu og byggja einbýlis-
hús á lóðinni fyrir roskin hjón.
Gullsmygl
í Japan
Qsaka, 6. jan. AP.
JAPANSKIR tollverffir og lög-
reglurncnn hafa komið upp um
umfangsmesta gullsmyglara-
hring eftirstríffsáranna í Japan.
Hafa 15 menn veriff handteknir
aff sögn lögreglunnar í Osaka.
Yfirvöldin segja að hringurinn
hafi samanistaðið af fjórum hóp-
um og smyglað inn í landið gulli,
sem jafngildir næstum 7 millj.
dollara á tveimur árum. Segir
lögreglan, að gullinu hafi verið
smyglað inn í ýmsum myndum
frá Hong Kong, Líbanon, Sviss
og Bretlandi. Gullið var notað í
skrautgripi í Japan og selt til
skartgripáverzlana um landið
allt.