Morgunblaðið - 29.05.1968, Page 15

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 29. MAÍ 1968.
15
Louise Henrietta
Denche - Minning
(Lag: Lýs milda ljós)
Nú sitjum við þögul, elsku
amma mín,
í einni trú.
Þegar að lokast langþreýtt aug-
un þín,
að litir nú.
Frelsara þinn, er frið og ró þér
gaf,
þá frelsislind, er drukkum með
þér af.
Aldrei var þungt, að þola sína
raun,
við þína kinn.
Þó fengirðu oftast heldur lítil
laun,
í lófann þinn.
En börnin þín mörgu, ei betra
nesti fá,
en bænirnar góðu, hjarta þínu
frá.
Ljúft er að vita, að líf-þitt er nú
bjart,
á ljóssins strönd.
Góðhjörtuð varstu og gaf okkur
svo margt
þín gjafmild hönd.
Við biðjum og vonum, elsku
amma mín,
a'ð öll við seinna, komumst heim
til þín.
Við þökkum að lokum, allt þitt
traust og trú,
og tákn þess ber.
Æ)ttliðir fjórir er faðmað hefir
þú,
nú fylgja þér.
Biðjandi guð að gefa okkur frið,
svo glöð, á lífsins vegi, skiljumst
við.
Kveðja frá barnabarnabörnum.
Framh. af bls. 10
Múckber sjálifur var allsendis
óhræddur er hann skrifaði starfs
bróður sínum erlendis:
„Eins og þér kannski vitið
hefur Contergan selzt betur en
öli önnur róandi lyf í Þýzka
landi, langt um betur. Við
álítum eftir sölúnni að dæma,
að ein milljón manns taki
lyfið í — V-Þýzkaiandi dag
lega. . . Þessi mikla neyzla
lyfsins hefur leitt til þess, að
stöku ofmæmistilfelli hefur
komið í ljós og segja sérfræð
ingar að þau séu Contergan
að kenna. Hing vegar hefur
reynsian sýnt, að þessi of-
næmisviðbrögð hverfa jafn-
skjótt og neyzlu Contergans
er hætt.“
En nú hafði a.m.k. einn æðsti
maður Grúnenthal veiibt því eft-
irtekt, að ekki var hægt að vísa
staðreyndunum um taugabólgu
af völdum Contergans á bug. Það
var Hans Werner von Schrader-
Beielstein, ungur læknir, sem
hóf störf hjá firmanu árið 1957.
Hann skýrðd frá því irnnan fyrir
tækisins, að það vissi af 150 til
fellum „þar sem taugabólga hefði
fundist eftir notkun Contergans"
Á sama tíma hófst Voss handa
að nýju.
15. febrúar 1961 hélt Voss
ræðu fyrir starfsbræðrum sín-
um í Dúaselfonf:
„Ég kom hingað til að segja
ykkur frá nýjum veikindum,
sem ég rakst fyrst á í októ-
ber 1959. Ég hef komizt að
því, að sumir ykkar
hafa rekizt á þetta líka. Um
er að ræða taugabólgu, sem
á sér stað eftir langa notk-
un Contergans. Ég hef athug
að 14 slík tilfelli. Veikindin
hefjast með dofa í tám, sem
sjúklingurinn tekur venju-
lega ekki eftir. Dofinn breið
ist út um fótinn, síðan upp
að ökla og loks upp í kálf-
ann allt upp að hnjám. Möirg
um mánuðum síðar finnur
sjúklingurinn til samskonar
dofa í fingurgómunum."
Fram að þessu, sagði Voss, hef
uir ekki tekizt að lækna eitt
einasta slíkt tilfelli þótt neyzlu
Contergan-s hafi verið hætt.
Fyrinlestur Voiss kom Grún-
enthal úr jafnvægi. Fyrirtækið
var nú í harðri vörn. f mánaðar
legri skýrslu sinni í apríl virt
ist söludeildin vera að búa starfs
liðið undir nýja árás.
„Við verðum að reikna með
að vandamálin aukist eftir
birtingu þeirra skýrslna, sem
við þegar vitum um og ann
arra, sem við þekkjum ekki
til. Gerðar hafa verið viðeig
andi ráðstafanir . . . það er
nauðsynlegt að ráða allmarga
fyrsta flokks lækna til að
beita áhrifum sínum á við
skiptavinina. Ráðstafanir í þá
átt hafa verið gerðar með
mottóinu: „Það verður að
heppnast hvað sem það kost
ar.“
En fjöldi taugabólgutilfella af
völdum Contergans fór vaxandi.
í maílok voru þau 1300. Síðan
fóru kvartanirnar að segja til
sín. Salan fór minnkandi.
Einn söliumanna Grúnienthal
áætlaði, að ef farið yrði að
gefa Contergan út gegn lyfseðl
'um mundi salan minhka um 50%
„Fyrir mig sem fésýsiu-
mann er þetta nægileg ástæða
til að halda áfram sölu Con
tergans . . í eins miklum
mæli og unnt er. Skoðunmín
er sú, að söludeildin eigi að
lækka verðið á stórum pönt
unm af Contergan um 10—
15%. f slíkum tilvikum mundi
ég ganga úr skugga um að
efnafræðingurinn yrði þög-
ull sem gröfin. Ef farið er í
þessar sakir með varkárni er
liægt að koma þessu í kring.
Það er aðeins i slíkum til-
vikum, sem ég mundi taka
við fyrirskipunum.“
En aðrir starfsmenn voru á
báðum áttum. Yfirmaður rann
sóknardeildarinnar, dr. Michael,
sagði á fundi með stjórn fyrir
tækisins 10. maí.
,,Ég álít persónulega, að leng
ur leiki enginn vafi á, að undir
vissum kringumstæðum, sem ég
get ekiki skýrt nú eða skillið, að
Contergan geti valdið tauga
skemmdum. Ég er þess fullviss,
að allir hjá þessu fyrirtæki
verði að fallast á þessa skoðun
. . . .ég álít að það sé einfald
lega ómögulegt, að fyrirtækið
skuli á opinberum vettvangi vísa
þessum skýrslum á bug sem ó
sönnuðum. . .“
Heilbrigðisráðuneytið sýnir
klærnar.
Viðhorf ráðuneytanna tók nú
að breytast. í maílok heimsótti
fulltrúi Grúnentihal innanríkis-
náðherrann í DússeHdiorf. Ráð-
herrann, Hans Tombergs, var
þægilegur í viðmóti. Erindreki
fyrirtækisins heimisótti Tombergs
aftur 8. júní. í þetta sinn varð
hann var við kulda í fari ráð
herrans. Grúntenthal bafði ekki
sagt honum allan sannleikann.
Dr. Voss hafði tjáð fyrirtækinu
í des 1959, að lyfið hefði hliðar
verkanir; en Grúntemtíhal hafði
aldrei skýrt frá þessu. Auk þess
voru dreifibréf fyrirtækisins í
beinni mótsögn við læknaskýrsl
ur.
í eina klukkustund reyndi No
wel að sefa Tombergs. Hann
beinidi umræðunm að öðnum miál-
um. Loks sneri hann sér að efn
imu. Grúmenthaíl, sagði hann
hafði engin bréf fengið frá Voss
fyrr en að haustlagi 1960.
Samræðurnar höfðu slæm áhrif
á Nowel. Hann hafði ekki, frek
ar en flestir aðrir starfsmenn
fyrirtækisins, verið látinn vita
um allar hliðar málsins. Hann
fór aftur tii Grúnenlthal og at-
hugaði skýnslurnar vand-
lega. Síðan settist hann niður og
ritaði yfirmönnum sínum eftir
farandi bréf:
„Reyndar hafa bréfaviðskipti
viðvíkjandi thalidomide farið
fram á tímabilinu okt.des. 1959.
Fyrsta bréf Voss bendir á, að
orðið hafi vart við taugaskemmd
ir í sjúklingum eftir langa notk-
un thalidomides. Ófullnægjandi
upplýsingar, sem meðstarfsmönn
um, sem höfðu það hlutverk að
semja við ráðuneytið, var látið í
té hafa ekki aðeins gratfið undan
góðu nafni fyrirtækisins heldur
og starfsmanna þess.“
NÚ VORU allmargir á þeirri
skoðun innan fyrirtækisins, að
thalidomide gæti valdið alvarleg
um taugaskemmdum. Hins vegar
hvarflaði ekki að neinum í Stol
berg, að fyrír einn flokk neyt
endanna — þungaðar konur og
ófædd börn þeirra — mundi
tjónið verða óbætanlegt. Konur
sem væntu sín höfðu notað thali
domide í ríkum mæli vegna end-
utökinna ummiæiia Grúnenthals,
að lyfið væri fullkomlega öruggt
fyrir vanfærar konur.
Læknir í Heilbronn spurði
hvort nota mætti Contergan við
unidirbúning keisaraskuirðar.
Wernir og Si'vens svöruðu: „Á
igrundvefMi ranmsókna okkar get-
um við svarað þvi til að efckert
styðux það, að Contengan niái til
fósturs gegnum fylgjuna."
Grennslast var fyrir um Cont
ergan og þungun frá Finnlandi
— í þetta sinn fulltrúi Grún-
enthal — sem spurður hafði
verið þriggja spurninga af finnsk
um lækni:
1. Þegar thalidomide er gefið
kvensjúklingum getur lyfið
náð til fylgjunnar?
2. .Getur slíklt haft sfcaðleg á-
hrif á barnið?
3. í hvaða hluta líffæranna
brotnar thaliidosmide?
Múckter skriifaði undir hverja
spurningu:
1. Ekki vitað
2. Ólíklegt.
3. Líklega í lifrinni.
Nú sendi lögfræðideildin frá
sér langt og dapurlegt minnis-
skjal til yfirmanna fyrirtækis-
ins: „Við verðum að búast við
því að samúðin verði ekki með
stórfyrirtæki, sem veltir milljón
um heldur tiltölulega hjálpar-
vana, sködduðum sjúkling."
Deilldin stakk upp á, að Grún-
enthal gerði allt til að forðast
réttarhöld.
Fyrst nú var hægt að finna
biilbug á Múckter. 14. júlí kom
hann félögum sínum á óvart er
hann sagði: „Ef ég væri læknir
mundi ég ekki gefa sjúklingum
mínum thalidomide núna. Herrar
mínir, ég vara ykkur við. Ég
ætla ekki að endurtaka það sem
þegar hefur verið sagt. Nú er
mikil hætta á ferðum.“
Aðrir hjá Grúnentihal héldu
að lausnin fælist í því, að fá
lækna til að mæla með lyfinu.
1. ágúst reyndi dr. Michael að
fá Max Engelmeier, fyrirlesara
um taugatruflanir til að leggja
blessun sína yfir lyfið. Engel-
meier neitaði þessu. Hann hafði
þegar kynnt sér taiugaibólgu af
völdum Contergans. Michael
sagði þá við yfirboðara sína:
„Það er augljóst að peningar
koma okkur ekkert áleiðis."
Þegar leið á sumar var fyrir-
skipað að gefa Contergan aðeins
út gegn lyfseðlum í mörgum
þýzkum héruðum. Þótt undarlegt
megi virðast, skýrðu sölumenn
frá því, að viðbrögð lækna
hefðu verið jákvæð. í haustbyrj
un áleilt starfstfóílfcið hjá Grún-
enthal, að hið versta vœri ytflr-
staðið.
Húsnæði — umboðs- og heildverzlun
Lítið umboðs- og heildsölufyrirtæki óskar eftir einu
til tveimur herbergjum miðsvæðis í bænum.
Upplýsingar í síma 34867.
ÓRAÐSTAFAÐ VEGGRÝMI
Vér höfum töluvert óráðstafað veggrými á Land-
búnaðarsýningunni ’68.
Verð pr. ferm. kr. 1000.—
Setjið yður í samband við oss sem fyrst.
Landbúnaðarsýningin ’68
Bændahöllinni. Sími 19200.
Vanur bókhaldari
Stórt iðnaðarfyrirtæki óskar eftír að ráða aðal-
bókara. Viðskiptafræðingur eða löggiltur endur-
skoðandi gengur fyrir.
Tilboð merkt: „Trúmennska — 8711 sendist af-
greiðslu Morgunblaðsins fyrir 5. maí n.k.
BEZTA GÚMMIBEITAM I 20 AR
mmi-MAHK /
Brúnir drengjaskór
mjög fallegir í stærðunum 37—43 nýkomnir.
Nýjasta tízka.
SKÓSKEMMAN, Bankastræti.
UTBOÐ
Óskað er eftir tilboðum í
malbikun við sambýlishús.
vinnu við undirlag og
Upplýsingar í síma 35088 og 36086.
Gluggastengur
Koparhúðaðar þrýstistengur margskonar.
Einnig gluggastengur fyrir ameríska uppsetn-
ingu einfaida og tvöfalda ásamt borðum og
krókum.
MÁLNING & JÁRNVÖRUR HF.
Laugavegi 23 — Sími 11295 og 12876.