Morgunblaðið - 27.10.1968, Blaðsíða 10

USL
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. OKTÓBER 1968
„Það var ekki hægt að taka allt með“
TTS S.Æ.G. Viðtal við Reyni
„Fólk hefur sagt, meira að
segja í blöðum, að það sé
enginn vandi að setja saman
mynd eins og Hernámsárin
eru. Ekki sé annað en skoða
nokkra filmubúta, skeyta þá
saman, setja í þá tal, segja
síðan amen eftir efninu og
hef ja sýningar. Allt þetta mun
vart taka meira en eina kvöld
stund,“, sagði Reynir Odsson,
framleiðandi myndarinnar um
Reynir Oddsson.
(Ljósm.: Sv. Þorm.)
Hemámsárin, sem nú er sýnd
í Nýja Bíói við metaðsókn,
— þegar við hittum hann á
miðvikudag til að spyrja,
hvernig gengi.
„En sannleikurinn er allur
annar, og þarf raunar eng-
an speking til að sjá það.
Eins og kunnugt er hef ég
haft aðgang að kvikmynda-
söfnun frá stríðstímanum bæði
frá Þýzkalandi, Bretlandi og
Bandarikjunum. Ég vel mér
— segir Reynir
Oddsson,
höfundur kvik-
myndanna um
hernámsárin
ingar, úrfellingar o.s.frv. Þá er
eftir að klippa filmuna eins,
og að síðustu er svo sú filma
lögð til grundvallar hinni
endanlegu. Og þá er svo eftir
að splæsa filmubútana sam-
an.
Máski halda þá margir, að
með því sé allt búið. Ó, nei.
Þá á eftir að setja í mynd-
ina tal, klippa til tónrendurn
ar, setja inn „effekta“, hljóm
list, og að lokum skýringar-
texta, allt nákvæmlega sam-
ræmt.
Þó er eitt eftir að minnast
á. Þegar ég hef loks alla þessa
filmubúta, rétt frágengna, fyr
ir framan mig, er máske kom
ið að því atriðinu, sem mestu
máli skiptir. Það er að gera
sér grein fyrir heildarformi
myndarinnar, og það býr að-
Jiins í kollinum á sjálfum
mér, og þá held ég að fyrst
sé hægt að tala um að splæsa
saman filmubúta. Sjálfsagt
þykir þetta ótrúlegt, en svona
er nú gangurinn í þessu
samt.“
„Segðu mér Reynir, hvenær
datt þér fyrst í hug að vinna
þetta verk?“
„Það eru ekki mikið yfir
tvö ár síðan. Ég hafði kom-
ist á snoður um það, að í
Bandaríkjunum væri fjöldi
slíkra heimildafilma til, og
í fyrstu ætlaði ég aðeins að
Einn af Catalina-flugbátunum, sem sukku í ofviðri á
Skerjafirði, kominn um borð í flutningaskip. (Mynd úr
Hernámsárunum).
filmur úr þesaum söfnum, og
fæ þaðan mynd af filmunni,
svokallað „posetiv". Eftir því
svo gert „negativ", sem síðan
er reynt að laga með tilliti
til hraða. M. a. má geta þess,
að sumar myndirnar myndu
koma út eins og Chaplinmynd
ir, ef það væri ekki gert. Þá
er máski atriði, sem ein mynd
var tekin af, breytt á rann-
sóknarstofnun, þannig að hver
einasta mynd, hreyfing er lát
inn tví eða brítaka sig þar
til réttur hraði er fenginn.
Þannig var t. d. farið með
styrjaldarþættina flesta, sem
sýndir voru -.1 vetur í ís-
lenzka sjónvarpinu. Af þessu
er svo aftur gerð mynd, sem
verður svo vinnueintak mitt.
Á það eintak merki ég klipp
3
Lækjargötu að ganga í gegn-
um hreinsunareldinn, sem ég
sagði þér frá áðan. Minnka
hraðann í eðlilegan göngu-
hraða, en annars hefði þetta
litið út eins og í elztu mynd-
unum hans Chaplins, og allir
þekkja þær. Óðagot og mikill
hraði.
Svo fékk ég filmur úr safni
Þjóðverja í Koblenz. Það var
auðfengið. Verr gekk, þegar
ég hugðist fá afnot af miklu
filmusafni i Austur-Berlín.
Það var vitað, að Þjóðverjar
tóku kynstrin öll af heimild-
armyndum bæði í Stríðinu og
eins fyrir það Ég hélt þang-
að vongóður, e.i það var nú
eitthvað annað, en _að mér
yrði að von minni. Ég hafði
brynjað mig með meðmæla-
bréfi frá íslenzka utanríkis-
ráðuneytinu upp á vasann, en
hafði verið sá asni, að láta
ljósrit af því bréfi fylgja um
sókn minni. Þeir héldu, að
þetta væri eitthvað á vegum
stjórnarinnar, þeir gætu máski
fengið viðurkenningu út á
Brak úr þýzkri herflugvél, Junkers 88, sem skotin var niður
8. nóv. 1942 yfir Hellisheiði. (Mynd úr Hernámsárunum).
en Rússar hremmdu það allt
saman í stríðslok."
„Hvar vinnurðu, Reynir að
Locheed Lightnings P-38 orustuflugvél rétit hjá húsunum í
Skerjafirði. Myndin er tekin 6. júlí 1942. (Mynd úr Her-
námsárunum).
þetta, og síðan ekki söguna
meir. Algert afsvar. En samt
er vitað, að þarna var um
að ræða eitthvert stærsta heim
ildarkvikmyndasafn í heimi,
allri þessari kvikmyndafram-
leiðslu?"
„Ég leigði mér aðgang að
„studio“ í London. Það er
auðvitað nokkuð dýrt, en auð
velt að fá það. Sannleikur-
inn er sá, að stóru kvikmynda
félögin eru að mestu hætt við
að gera kvikmyndir. Þau leigja
út „studio" sín til einstakl-
inga. f mesta lagi, að þau
annist um útleigu myndanna.
Að vísu láta pau gera nokkr
ar myndir árlega, mest til að
láta fast staifslið sitt hafa
eitthvað að gera. Við hlið mér
unnu menn að gerð margra
góðra kvikmynda, sem sjálf-
sagt verða sýndar hér um síð
ir. Eiginlega er hvergi nema
á svona stöðum hægt að vinna
svona kvikmynd. Hér heima
vantar öll tæki til slíks.“
„Nokkur gagnrýni hefur nú
komið fram í blöðum, Reynir,
á sumu því fólki, sem þú leið-
ir fram til upplýsingar ein-
stökum atriðum á hernámsár-
unum.“
„Já. ég hef heyrt á það
minnzt. Mér fannst myndin
verða alltof þuri, ef um tóm-
ar þurrar heimildir væri að
ræða, þessvegna skaut ég inn
í hana atriðum, sem grín mætti
kallast, til þess að gera hana
líflegri.
Ég hef orðið þess var, að
þessir fáu „grínkaflar“ hafa
Framhald á bls. 21

gera úr þessu stutta mynd,
en i meðförunum teygðist þett
upp í tvær kvikmyndir.“
„Og hvaðan fékkstu svo þess
ar filmur?“
„Fyrst og fremst fékk ég
þær frá hersöfnum ýmissa
deilda bandaríska hersins, flot
ans og flughersins, sem hér
dvaldist á styrjaldarárunum,
og auk þess mikið frá Ríkis
minjasafninu i Washington.
Nei, ég fékk lítið sem ekkert
héðan, nema lítilsháttar varð
andi 18. júní ur safni Óskars
Gíslasonar, en það var tekið
á 16 mm filmu, en varð svo
að breyta með mikilli tækni
upp í 35 mm, eins og myndin
er öll í dag. M.a. varð atr-
iðið með „marseringu“lögreglu
þjónanna í skrúðgöngunni í
Stói skipalest á ytri höfninni í Reykjavík, 3. sept. 1941. (Mynd úr Hemámsárunum).