Morgunblaðið - 27.10.1968, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. OKTÓBER 196«
JMttðgttitÞffiifrifr
Útgefiandi
E'ramkvæmdastj óri
Ritstjórar
Ritst j ómarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afigrei’ðsla
Auglýsingar
Askriftargjald kr. 130.00
í lausasölu
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
SigurSur Bjiamasoon frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Ámi Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
á mánuði innanlands.
Kr. 8.00 eintakið.
GEÐ VERNDARMAL
¥ gær hófst svonefnd geðheil
brigðisvika á vegum
Tengla, samtaka nokkurra
nemenda í Menntaskólanum,
Kennaraskólanum og Háskól-
anum, sem hafa tekið sér það
verkefni fyrir hendur að
rjúfa félagslega einangrun
geðsjúklinga og þeirra, sem
eiga við geðræn vandamál að
stríða. Upphaf þessa starfs er
að finna í Menntaskólanum í
* Reykjavík fyrir þremur árum
er nokkur hópur nemenda
þar tók höndum saman um
sjálfboðaliðastaff á þessum
vettvangi.
í rauninni er starfsemi
Tengla eitthvert fegursta
dæmi um þroska íslenzks
æskufólks, sem vitað er um í
okkar þjóðfélagi nú til dags.
Þegar ungt fólk undir tví-
tugsaldri hefur frumkvæði
um slíkt hjálparstarf á vett-
vangi, sem fram til þessa hef-
ur Verið lokaður, umkringdu-
ur þagnarmúr og hefur búið
við fáránlegar hugmyndir al-
mennings, er það merki þess,
að mitt í velgengni og vel-
megun síðustu ára finnur
æskan þörf til þess að láta til
sín taka í þágu þeirra, sem
minna mega sín.
Á sviði geðverndarmála
blasa við fleiri og stærri verk
efni en í nokkurri annarri
grein heilbrigðisþjónustu hér
á landi. Forsenda þess, að
hægt verði að gera það
átak í þessum málum,
sem óumflýjanlegt er á
næstu árum, er að við-
horf almennings til geð-
sjúkdóma og geðverndarmála
gjörbreytist, að í stað for-
dóma komi skilningur, í stað
tortryggni velvild, í stað van-
þekkingar áhugi. Núverandi
afstöðu alltof margra til þess-
ara mála má lýsa í hnotskum
með því að minna á ummæli
eins dagblaðanna í Reykjavík
fyrir nokkrum mánuðum,
sem í ritstjórnargrein vék að
stjórnmálaandstæðingi á
þann hátt, að hann væri
„Kleppstækur“ og skrif viku-
blaðs úti á landi fyrir
skömmu, sem sagði að það
ætti að bjóða erlendum
stjórnmálamanni vist „á
Kleppi“. Þegar dagblað og
vikublað skrifa á þann veg
um stærsta geðveikrasjúkra-
hús á íslandi er ekki von á
góðu annars staðar frá.
Samhliða stórátaki til að
efla skilning almennings á
geðrænum sjúkdómum er
nauðsynlegt að hefjast handa
um byggingu nýrra geðsjúkra
húsa. Um langt árabil hefur
Kleppsspítali verið eina meiri
háttar stofnunin hér á landi,
sem sinnt hefur geðsjúkling-
um, en í sumar var opnuð
geðdeild í Borgarspítalanum í
Fossvogi, sem að vísu er
lítil, en er samt sem áður
mjög fullkomin og dansk-
ur sérfræðingur hefur raun-
ar sagt, að standi langt-
um framar nokkru því, sem
Danir hafi upp á að bjóða.
Þrátt fyrir þetta átak skort-
ir 300-400 rúm fyrir geðveikt
fólk, lækna, sem hafa sér-
hæft sig á þessu sviði, hjúkr-
unarkonur, sem hafa hlotið
sérstaka þjálfun í meðferð
geðsjúklinga, félagsráðgjafa,
sálfræðinga og annað sér-
menntað fólk. Hér er stórt
verkefni að vinna og það er
sérsitaklega ánægjulegt, að
það unga fólk, sem starfar í
Tenglum hefur framar öðr-
um orðið til þess að vekja al-
menning til umhugsunar um
þessi mál. Er þess að vænta,
að geðheilbrigðisvika Tengla
nái tilgangi sínum og verði
til þess að vekja skilning á
brýnni nauðsyn stórátaka á
sviði geðverndarmála á ís-
landi.
FULLTRÚAR
EVRÓPURÁÐSINSi
Að undanförnu hafa dvalið
■^“■hér á landi fulltrúar frá
Evrópuráðinu, sem hafa það
verkefni að hafa samband
við þjóðþing aðildarríkja
Evrópuráðsins. Koma þeirra
hingað til lands er fagnaðar-
efni, ekki sízt vegna þess að
þeir veita íslendingum tæki-
færi til að komast í nánari
snertingu við þær hreyfingar
og þá strauma, sem leika um
Evrópu í stjórnmálalegum og
menningarlegum efnum.
Þótt sagt sé nú að ísland
liggi í alfararleið er ekki
fjarri sanni, að íslendingar
búi við nokkra hugmynda-
lega einangrun. Þannig er
það t.d. staðreynd, að hug-
sjónin um sameiningu Evr-
ópu hefur ekki fest rætur hér
á landi svo nokkru nemi. Auð
vitað höfum við töluverða
sérstöðu í þeim efnum og eðli
legt er að slíkar hugmyndir
standi dýpstum rótum á meg-
inlandi Evrópu. En ísland til
heyrir Evrópu, en ekki Am-
eríku, og þess vegna er mik-
ilvægt fyrir íslendinga að
komast í sem nánasta snert-
ingu við það, sem er að ger-
ast í Evrópu.
Þátttaka okkar í starfi Evr-
ópuráðsins stuðlar að slíkum
tengslum og koma fulltrúa
Evrópuráðsins hingað til
lands er okkur einnig mikil-
væg af þeim sökum.
1 a i| ií n ii riii i
j U1 AN UR HEIMI
Jaínvel börnin sýna andúð sína á hernáminu. Sovézkur hermaður fær kaldar kveðjur í Prag.
Ungverskir liðhlaupar í S-Slóvakíu

Upplausn í ungverska innrásarliðinu
MIKIL upplausn hefur gripið
uim sig í umgiverska herliðinu,
sem þátt tók í innrásimni í
Tékkóslóvakíu, 21 ágúst oig er
mú á förum úr lamdimu. Her-
menmirnir hafia fyllzst óbeit
á hlutverki sínu og mangir
þeirra, aðállega umigir l'iðsfor-
ingjar og undirforingjar, hafa
hlaupizt umdan mer'kjum á
umdaniförmum vikum og femg
ið hæli í skógivöxnum héruð-
um Suður-SIóvakíu, þar sem
umgverskumælamdi fólk hefur
skotið yfir þá sikjólihúsi.
Ungvers'kur almenninigur
komst fyrst á snoðir um, að
ekki væri allt með fielldu í
ungverska hermámsliðimu,
þegar fréttaritari útivarpsins í
Búdapest, Gyula Bereczky,
sem er mjög vel kuminur,
skýðri ítarlega frá hernám-
inu í útvarpimu.
Frásögn Bereczkys magnaði
fyrirl'iningu Unigverja á lítil-
mótlegri hlýðni leiðtoga
þeiirna við fyrirs'kipamir
Moskvuistjórnarinnar um að
senda hersveitir til árása á
bræðraþjóð og bandalagsríki.
Hamm lagði áherzlu á ástæð-
urnar fyrir aðgerðum Ung-
verja og endurtók hina opim-
beru skýrimigu á þeim.
Bereczky játaði, „að ung-
verskur aknemmingur hefði
skiljanlega áhyggjur af dag-
legu lífi þeirra hermamnia,
siem dveldusit nú um sikeið í
bræðralandinu Tékkósló-
vakíu“. Hanm bætti því við,
að athyigli Umgverja beimdist
fyrat og fnemst að þeirra eigim
hermöninum, þar sem þeir
„hefðu strax firá byrjum orðið
að rækja sikyildustörf sín í
flóknu pólitísiku amdrúmslofti
og umdir mjög erfiðum kring-
umstæðum."
EFASEMDIR
Þessar hersveitir voru send-
ar til að hertaka lamdsvæði
í Suður-Slóvakí'u, sem eru
aðallega byggð Ungverjum,
emda voru þau aðsikilim frá
Umgverjalandi 1918 og lögð
undir hið mýja rífci Tékkósló-
vakíu, þegar það var stofnað
á rústum austuirrísk-ung-
verska beis'ararí'kisims.
Sjónarvottar hafa skýrt frá
því, að strax eftir komuma
hafi þessir umgversku her-
mernn farið að draga í efa
hina opinberu skýringu á til-
gangi innrásarinmar. Þeir
höfðu mifcið samneyti við
landmenm frá byrjum, hlusit-
uðu á úbvarpssendingar á ung-
versku og lásu slóvakísk blöð,
sem gefim eru út á umgversku.
Henmenm hinna Varsjárbamda
lagsríkjanna, sem þátt tóku í
immrásiimná höfðu ekfci jafingott
tækifæri til að kynma sér
ihvað rauuverulega var að
gerast í Tékkóslóvaikíu.
Bereczky drap á þetta í
frét'tasendimgu simmi og sagði,
að „hermenm okkar fylgdust
a.f mikilli athygli með stjórm-
máiaatburðuim í Slóvakíu og
í löndum Tékba.“ „Þeirn er
kummugt um þær deilur, sem
risið hafa upp,“ bætti hamm
við.
„Pólitískir liðsforingjar"
voru sendir til umigversku
hersveitamma til þess að sjá
svo um, „að henmemn okkar
fylgdust vel með því sem var
að gerast," sagði hamm enm
fremur. Að undamfönnu haifia
svipaðar fréttir verið birtar
í dagblöðumum í Búdapest, em
án þess að nokkuð sé mimnzt
á liðhlaupa, þótt nákvæmar
sögur séu á kreiki í Búdapest
um að margir umgversikir her-
menm í Slóvakíu hafi strokið.
Brottflutningur ungversika
herliðsins í Tékkóslóvakíu er
hafimm, en að minmsita kosti
þrjú til fjögur herfylki hafa
áreiðanlega tekið þátt í imn-
rásimni sjálfri. Ekki er vitað
hvort annað ungverskt herlið
verður semt í stað imnrásar-
liðsims, em það fer eftir við-
ræðum þeim, sem sovézkir
leiðtogar hafa átt í Moskivu
við leiðtoga anmarra Austur-
Evrópuríkja, þeirra á meðal
Ungverjalands, að því er talið
er.
(OFNS: Lajos Lederer).
Órói á vestur-
bakka Jórdan
Jerúsalem, 24. okt. — AP-NTB
tSRAELSK heryfirvöld fyrir-
skipuðu í dag útgöngubann í
bænum Nablus á vesturbakka ár
innar Jórdan vegna mótmælaað-
gerða sem bæjarbúar efndu til í
morgun. Moshe Dayan, varnar-
málaráðherra, varaði leiðtoga
Araba á vesturbakkanum við
þvi, að ef ekki yrði látið af mót-
þróa yrðu bæir þar einangraðir
og gagnkvæmar heimsóknir Ar-
aba á austur- og vesturbakkan-
um bannaðar.
1 gær var sett útgöngúbanm í
bæjunum Ramallah og Bira fyr-
ir norðan Jerúsalem vegna mót-
mælaaðgeða, en í dag var bann-
inu aflétt, þar sem bæjaryfir-
völdin lofuðu að halda uppi lög-
um og reglu. í Nablus gengu
bæjarbúar um göturnar og létu í
ljós stuðning sinn við Nasser
forseta. Um 30 bæjarbúar voru
handteknir.
í Damaskus er tilkymnt, að
sýrlenzkir og ísraelskir hermenn
hafi í mórgun skipzt á skotum í
liði Sýrlendinga.
í s,ðari fréttum segir að ísra-
elskir hermenn hafi ekið um
götur Nablus og látið kúlum
rigna yfir þök húsa í borginni,
en íbúar borgarinnar þorðu ekki
að yfirgefa heimili sín vegna út-
göngubannsins. Útgöngubann
var einnig fyrirskipað í bæjun-
um Janin og Gaza og eykst
spennan á vesturbakkanum stöð-
ugt. 1 Jerúsalem hafa fallhlífa-
hermenn tekið að sér löggæzlu,
en þar höfðu Arabar hvatt til
mótmælaaðgerða gegn hemáma-
25 mínútur við vopnahléslínuna,
en ekkert mannfall hafi orðið í
stjórninni.