Morgunblaðið - 09.11.1968, Blaðsíða 18

r
18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 9. NÓVEMBER 1968
Páll Nikulásson
bóndi Kirkjulæk
„FÖGUR er hlíðin, og mun eg
hvergi faTa“. Svo mælti Gunnar
á Hlíðarenda forðum og svo
mundi Páll á Kirkjulæk einnig
hafa mælt ef honum hefði verið
skipað að fara á brott frá Kirkiu
læk og úr Fljótshlíðinni.
Svo heitt unmi hann óðali sínu
og sveitinni sinni, hlíðinni
fögru. Hann andaðist í Land-
spítaíanum í Reykjavík 30 f.m.,
eftir frekar stuttk en stranga
sjúkdómslegu. í dag verða jarð-
neskar líkamsleifar hans lagðar
til hinztu hvíldar í kirkjugarð-
inum á BTeiðabólsstað, þar sem
þær munu samlagast þeirri gró-
andi jörð, er hann sem bóndi
unni og helgaði allt sitt Mf.
Páll Nikulásson var fæddur að
Unhól í Þykkvabæ 27. september
1899, og voru foreldrar hans
Ragnhitdur Guðrún Pálsdóttir og
Nikulás Þórðarson kennari og
hómopati. Ragnhildur var dóttir
Páls Einarssonar bónda og gull-
smiðs og konu hans Guðrúnar
Magnúsdóttur Waage. Var Ragn-
hildur komin af hinni kunnu
ætt Finns Jónssonar biskups.
(Finnsætt). Nikulás Þórðarson
vax ættaður úr Ranigárþingi. Af
Bolholtsætt. Er margt merkra
manna og kvenna komið af þeim
ættstofni.
Árið 1902 fluttu þau Ragn-
hildur og Nikulás frá Unhóli að
Kirkjulæk, þar sem þau bjuggu
unz Nikulás andaðist 13. júní
1927, en Ragnhildur bjó áfram
með bömum sírnum til vorsins
1901, en það vor tók Páll við
jörð og búi og bjó þar tiiL dauða-
dags.
Ni'kulás faðir hans stundaði
ásamt búskapnum kennslu á vetr
um og fékkst einnig mikið við
smáskammta laökningar. Var
hann af mörgum dáður kennari
og eftirsóttur læknir, mun hon-
um oft hafa heppnazt að lækna
sjúkdóma sem aðrir honum lærð
ari gátu ekki fundið ráð við.
Páll ólst upp hjá foreldrum
sínum í stómm systkinahóp.
Ungur varð hann oft að leggja
hart að sér við vkunu, þar sem
faðir hans var mikið fjarverandi
frá heimilinu við kennslu og
lækningar. Gat það varla öðru-
vísi verið en að bústörfin hvíldu
injög á herðum Ragnhildar og
þeirra systkina. Þó ekki sízt á
honum, sem var næst elztur syst-
kina sinna en þau vom átta, sex
systur og bræðurnir tveir. En nú
eru aðeins fjögur þeirra á lífi.
Þau systkinin á Kirkjulæk voru
alin upp í guðstrú og góðum sið-
um, enda ríkti ávallt á milli
t
Þökkum innilega auðsýnda
samúð við andlát og jarðarför
bróður okkar,
Halldórs Ásgríms
Guðmundssonar
frá Æðey.
Sigríður, Asgeir.
t
Þökkum innilega auðsýnda
samúð við andlát og jarðarför,
Guðrúnar Jónsdóttur.
Torfhildur Jónsdóttir
og frændsystkin.
þeirra eining og kærleikur.
í febrúarmánuði 1931 kvænt-
ist Páll eftirlifandi konu sinni,
Helgu Metúsalemsdóttur, úr
Reykjavík, og eins og áður er
sagt, tóku þau þá um vorið við
jörð og búi af Ragnhildi móður
hans og hafa búið þar óslitið síð-
an.
Þau Páll og Helga eignuðust
sex börn, sem öll eru á lífi og
verða talin hér eftdr aldri:
1. Sigrún Fríður húsfreyja á
Hvolsvelli.
2. Ragnhildur Guðrún húsfrú í
Reykjavík.
3. Kristín Ásta, húsfrú í Reykja
vík.
4. Regína, heima á Kirkjulæk
(vanigefin).
5. Eggert búfræðingur, heima
á Kirkjulæk.
6. Viðar Metúsalem heima á
Kirkjulæk.
Öll em þau systkin, æm heil-
brigð eru, mesta efnis og mynd-
arfólk. Þeim hjónum búnaðist
vel á Kirkjulæk þrátt fyrir
'heilsuleysi Helgu og fíeiri erfið-
leika. Hefiur hún margsinnis orð
ið að ganga undir uppskurðl og
meðal annars höfuð uppskurð í
Kaupmannalhöfn. Það er flestum
undrunarefni hvílíkt feiknar sál-
arþrek henni hefur verið gefið.
Páll var nettmenni á velli.
Greindur vel og hafði yndi af
lestri góðra bóka, þó einum þjóð-
legra fræða.
Hann hafði gott minni, og var
fróður um margt, sagði skemmti
lega frá, og var jafman glaður
og reifur, bæði heima og á
mannnamótum. Hann var harð-
gerður og óvæginn við sjálfan
sig. Ör skapgerðarmaður, en að
saima skapi tilfinninganæmur og
hlýr í viðmóti.
Hann var laus við alla undir-
hyggju. Hann var hjálpsamur og
greiðvikinn, enda oft til hans
leitað af sveitumgum og öðrum,
sérstaklega til hjálpar s'kepnum,
en hann virtist hafa erft læknis-
hæfileikana frá föður sírnum.
Búhöldur var Páll góður, enda
fjármálamaður að upplagi. Hann
sat jörð sína vel og ræktaði
t
Við þökkum vináttu og sam-
úð, sem okkur hefur verið
sýnd við andlát og útför,
Dagbjartar
Guðmundsdóttur
Túngötu 32.
Sérstakar þakkir færum við
samstarfsfólki hennar og nán-
ustu vinum fyrir allt, sem
gert var til að létta henni
erfið veikindi.
Guðmundur H. Guðmundsson
og fjölskylda.
mikið og húsaði myndarlega.
Það má segja að í búskapartíð
hans hafi Kirkjulækurinn
breytzt úr meðalbýli í höfiuðfoól.
Páll Nikulásson kunni vel þá
list að gíeðjast með glöðum og
hryggjast með hryggjum Enda
var hann einlægur trúmaður.
Með þessum fáu og fátæklegu
nnium kveö eg pal, mag- minn,
hinztu kveðju, og þakka honum
samverustundirnar. Megi nú ljós
eilífðarinnar lýsa honum á leið
til meiri þroska og fullkotmnun-
ar.
Guð huggi þá sem hryggðin slær
hvort sem þeir eru fjær eða nær.
Lárus Ág. Gíslason.
Guðrún Magnúsdóttir
- Minningarorð
F. 1. des. 1884
D. 1. nóv. 1968.
„ ... Fríð í sjón og horsk í hjarta,
höfðings-lund af enni skein,
svipur, athöfn — allt nam
skarta,
af því sálin var svo hrein.“
(M. Joch.)
Föstudaginn 1. nóvember s.l.
andaðist á sjúkrahúsinu á
Hvammtlanga, Guðrún hús-
freyja Magnúsdóttir á Stóru-
Borg í Vestur Húnavatnssýslu,
eftir langa og stranga sjúkdóms-
legu.
Guðrún var fædd að Hafnar-
nesi í Nesjum 1. des. 1884, dótt-
ir hjónanna Guðrúnar Magnús-
dóttur og Magnúsar Sigurðsson-
ar. Móðir hennar kvaddi þenna
þeim í sama mund og dóttirin
leit fyrst dagsins ljós, og var
barnið þá tekið í fóstur af vina-
fólki foreldra þess, þeim Kat-
rínu Jónsdóttur og Jóni Guð-
mundssyni, sem þá bjuggu að
Þinganesi í Nesjum, Austur
Skaftafellssyslu, og var telpan
heitin eftir móður sinni.
Nokkru fyrir fermingu flutt-
ist hún að Hoffelli í sömu sveit,
til hjónanna Halldóru Björns-
dóttur og Jóns Guðmundssonar,
sem var bróðir Jóns í Þinganesi.
Þar átti hún síðan heima, þar
til hún 17 ára fór á kvennaskól-
ann á Blönduósi, en þar var
hún við nám í 2 vetur.
Fyrir frumkvæði Guðríðar Sig
urðardóttur frá Lækjamóti, sem
um þær mundir var að taka við
forstöðu skólans og síðar varð
húsfreyja á Holtastöðum í Langa
dal, réðist Guðrún kaupakona
að Lækjamóti, en þar kynntist
hún mannsefni sínu, Birni
Tryggva Guðmundssyni, sem var
uppeldisbróðir Guðríðar og hinn
mesti efnis- og atgervismaður,
enda kominr af sterkum,
húnvetnskum bændastofni í ætt-
ir fram. Til fróðleiks má geta
þess, að faðir Tryggva og faðir
Guðmundar Björnssonar land-
læknis voru albræður.
Þau Guðrún og Tryggvi giftu
sig í júní 1905 og hófu þá bú-
skap á Klömbrum í Þverár-
hreppi. Að Stóru-Borg fluttust
þau 1911 og þar hefir Guðrún
búið síðan.
Mann sinn missti hún eftir 13
ára sambúð. Hann andaðist 1.
maí 1918, á bezta aldursskeiði,
einmitt þegar allt virtist leika í
lyndi og framtíðaráform hinna
uneu os dugmiklu hjóna vorn
að mótast. í ágætri afmælisgrein
um Guðrúnu áttræða, kemst
Skúli Guðmundsson alþingismað
ur svo að orði, er hann minnist
látins manns hennar: „ . . hörm-
uðu hann allir, er hann þekktu".
Lýsa þessi fáu orð Skúla vel
þeim sáru geðhrifum, er sorgar-
fregnin um andlát þessa ágæta
manns, vakti með vinum hans og
sveitungum.
Börn þeirra Guðrúnar og
Tryggva voru 4. Elzt var Mar-
grét, sem lézt á 5. ári úr barna-
veiki, næstur var Guðmundur
skrifstofumaður, búsettur í
Reykjavík, kvæntur Helgu Kol-
beinsdóttur frá Kollafirði, þá
Margrét húsfreyja á Stóru-
Borg, gift Karli H. Björnssyni
frá Gauksmýri, og yngstur Ólaf-
ur Ingimundur, sem dó 7 ára
gamall.
Það mun hafa verið árið 1920,
að til Guðrúnar á Stóru-Borg
réðist ungur ráðsmaður, Jóhann
Líndal Helgason, frá Litla Ósi
í Kirkjuhvammshreppi. Jóhann
hafði hlotið nokkra lýðskóla-
menntun og var prýðis vel gef-
inn. Jafnframt ráðsmannsstarf-
inu gerðist hann barnakennari
þar í sveitinni og ávann sér
hvarvetna traust og virðingu
Þau Guðrún felldu hugi sam-
an og eignuðust 2 syni, Björn
Tryggva, sem ólst upp í foreldra
húsum og annan dreng, sem dó
skömmu eftir fæðingu. Öllum
má ljóst vera, hversu viðkvæmt
það hlýtur ávallt að vera hálf-
stálpuðum börnum, þegar nýr
og lítt þekktur maður tekur við
hlutverki heimilisföðurins, en í
þessu tilviki er það þá líka til
marks um fágaða framkomu Jó-
hanns og enda hefir Guðmundur
tjáð mér, að í hvívetna hafi Jó-
hann reynst þeim eins og bezti
faðir, umhyggjusamur og nærgæt
inn, á meðan hans naut við, en
árið 1927 veiktist hann af berkl-
um. Fór hann þá að Vífilsstöð-
um og átti þaðan aldrei aftur-
kvæmt, nema sem gestur.
Eftir fráfall Jóhanns bjó Guð-
rún áfram með börnum sínum,
þar til éldri systkinin stofnuðu
sín eigin heimili. Eftir það bjó
hún með syni sínum Tryggva,
sem reyndist henni góður og
nærgætinn, einkum komu þess-
ir eðliskostir hans skýrt fram
eftir að líkamsþreki hennar og
heilsu tók að hraka og hún gat
ekki lengur sinnt heimiUsstörf-
unum, en varð að lúta þeim
þunga dómi að vera ósjálfbjarga
og upp á aðra komin. Sama
mátti reyndar segja um dóttur
hennar, Margréti, tengdason og
fjölskyldu þeirra, þar voru allir
samtaka um að gera henni leg-
una sem léttbærasta, meðan hún
enn dvaldist í heimahúsum.
Af framartskráðu sést, að Guð-
rún hefir ekki álltaf baðað í
rósum. Á miðjum aldri stendur
hún í annað sinn uppi fyrir-
vinnulaus og nú með 3 börn.
Ein og æðrulaus gekk hún að
sínum bústörfum með fágætum
dugnaði og atorku. Eldri börnin
voru þá reyndar komin nokkuð
á legg og veittu móður sinni
vaxandi aðstoð, en samt sem áð-
ur hvíldi mestur þungi heimilis-
starfanna og öll ábyrgð á herð-
um ekkjunnar. Kom sér þá vel að
hún var vel af guði gerð, bæði
til munns og handa, þrekmikil,
ráðdeildarsöm og verkhyggin, en
þó fyrst og fremst hjartahlý,
raungóð og hjálpsöm, væri ein-
hver í nauðum staddur. Á þessa
mannkosti Guðrúnar reyndi ekki
svo sjaldan á hennar búskapar-
árum. Hjá henni dvaldist löng-
um fólk, sem átti sér fárra kosta
völ og það duldist engum, sem
til þekkti, hversu annt Guðrúnu
var um hag og velferð þessa
fólks, enda var hún elskuð og
virt af því og öðrum, er höfðu
af henni náin kynni og þekktu
mannkosti hennar.
Guðrún Magnúsdóttir var fríð
og glæsileg kona, höfðingleg í
fasi og framkomu. Hún var prýð
is vel gefin, glöð og gamansöm
í vinahópi og hafði gott lag á að
segja skemmtilega frá ýmsu, er
á daga hennar hafði drifið. Hún
var trygglynd, vinföst og gest-
risin með afbrigðum.
Á skólaárum mínum var ég
eitt sinn vetrartíma heimilis-
kennari hjá Guðrúnu á Stóru-
Borg og naut þá frábærrar um-
hyggju og mannkosta. Varð dvöl
mín þar upphaf þeirra kynna
okkar og vináttu, sem ætíð síð-
an hefir haldizt.
Eftir að ég kvæntist, vorum
við hjónin tíðir gestir á Borg
hjá Karli bróður mínum og Mar-
gréti konu hans. Þrátt fyrir að-
skilinn búrekstur bjuggu þau
lengst af í sama húsinu og var
sambúð og samstarf á milli heim-
ilanna ávallt eins og bezt varð á
kosið. í þessum ferðum okkar
nutum við því einnig mikiUar
gestrisni Guðrúnar og móður-
legrar hlýju og í samvistum við
hana áttum við margar ógleym-
anlegar ánægjustundir, sem við
nú þökkum við leiðarlok. Megi
hún í æðri veröld njóta í ríkum
mæli þeirrar uppskeru, er hún
sáði til hér á jörð.
Guð blessi minningu Guðrún-
ar Magnúsdóttur frá Stóru-Borg.
Hallgrímur Th. Bjömsson.
ATVINNA
Ungan mann með reynslu í sölu- og skrifstofustörf-
um vantar vinnu um lengri eða skemmri tíma. Góð
meðmæli fyrir hendi. Margt kemur til greina.
Tilboð sendist Mbl. fyrir 12. nóv. merkt: „6557“.
Hugheilar hjartans þakkir til
ykkar allra, sem glödduð mið
með heimsóknum, gjöfum,
fögrum blómum og símskeyt-
um á 75 ára afmæli mínu 3.
nóv. — Guð blessi ykkur öll.
Helgi Þórðarson.
Hjartanlegar þakkir öllum
þeim sem glöddu mig á 80
ára afmælisdaginn 31. októ-
ber sl. — Guð blessi ykkur öll.
Jón Sigurðsson
Bugðulæk 17.
Innilegar þakkir til allra vina
minna, nær og fjær, fjrrir
ágætar gjafir, heimsóknir og
heillaskeyti og aðra vinsemd
á 70 ára afmæli mínu þann 5.
nóvember.
Kærar kveðjur.
Geir Gígja.