Morgunblaðið - 12.12.1968, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 12. DESEMBER 1998
17
ERLENT YFIRLIT
fyrst og fremst til Vioa-e og
nálægrar kafbátastöðvar, sem
Rússar notuðu á sínum tíma.
Formaður nefndarinnar var Hu-
ang Yung-shen, forseti kín-
verska herráðsinS, og í nefnd-
inni voru háttsettir foringjar
úr öllum greinum heraflans.
sem hafa aukizt að mun á undan
förnum mánuðum. í Beth Shean-
dalnum, sem hefur orðið fyrir
hörðustu árásunum, hafa íbúar
þorpanna og samyrkjubúanna
þar neyðizt til að hafast við í
neðanjarðarbyrgjum svo að segja
hverja einustu nótt á undan-
fömum átta mánuðum.
★ Mótsagnakennd utanríkissteina Rússa
★ Kinverskar eldflaugar í Albaníu ?
★ ísraelsmenn óttast nýja styrjöld
★ ítalskir verkamenn óþreyjufullir
Tvö sjónarmid
sem togast á
ÞÓTT utanríkisstefna Rússa
hafi greinilega harðnað virðast
þeir ekki vilja að hætt verði
tilraunum til að draga úr spenn-
unni í sambúð austurs og vest-
urs. Þannig er stefna þeirra mjög
mótsagnakerund um þessar mund-
ir. Ástæðan er sú, að þeir vi'lja
í fyrsta lagi tryggja öryggi Sov-
ótríkjanna, en skilyrði þess er
gott samkomulag við Banda-
ríkin svo að vígbúnaðarkapp-
hlaupinu verði haldið í skefjum,
og í öðru lagi tryggja aukin
áhrif Sovétríkjanna í heiminum,
en það sést meðal annars á efl-
ingu sovézka flotans á Mið-
jaðrarhafi. Hér er í rauminni um
staer stefnur að ræða varnar-
stefnu og herskáa stefnu, sem
togast sífellt á.
í síðustu viku tóku Rússai
mjög fjandsamlega afstöðu gagn-
vart Bretum eins og fram kom í
orðsendingu til brezku stjórn-
arinnar, þar sem hún var sökuð
um að hafa vísvitandi spillt sam-
búðinni við Sovétríkin með inn-
rásina í Tékkós'Ióvakíu að yfir-
varpi. Ástæðan til þess að Rúss-
ar hafa þannig veitzt að Bretum
en ekki einhverjum öðrum vegna
andúðar þeirrar sem innrásin í
Tékkóslóvakíu hefur hvarvetna
vakið, virðist vera sú, að Stew-
art utanríkisráðherra tók mjög
eindregna afstöðu gegn þeim á
ráðherrafundi NATO í Brússel,
Á hinn bóginn tók Rusk ekki
síður ákveðna afstöðu á fund-
inum, og bandarísku stjórninni
hefur ekki verið send svipuð orð
sending. Rússar hafa þvert á
móti gert Bandaríkjamönnum
ljóst, að þeir vilji að aftur verði
hafizt handa um tilraunir til að
draga úr spennunni og að hald-
ið verði áfram viðræðum um tak
mörkun á smíði eldflaugavopna.
ALIÐ Á SUNDRUNGU
Um leið hafa Rússar sýnt
Frökkum mikil vinahót og hald-
ið áfram árásum á vestur-þýzka
hernaðarstefnu. Zorin, sendi-
herra Rússa í París hefur tví-
vegis gengið á fund de Gaulles
forseta og virðist hafa látið í ljós
von um, að atburðirnir í Tékkó-
íflóvakiu spilli ekki sambúð
Frakka og Rússa. Aftur á móti
hefur sovétstjórnin sent banda-
rísku stjórninni harðorð mótmæli
vegna siglingar bandarískra
tundurspilla inn á Svartahaf.
Sovézka stjórnarmálgagnið
Pravda hefur gert harða hríð að
NATO vegna yfirlýsingar Brúss-
el-fundarins og sakað bandalag
ið um að reyna að auka áhrifa-
svæði sitt.
Eitt af því sem getur vakað
fyrir Rússum er að reyna
áð reka fleyg milli Banda-
fikjamanna og bandamanna
þeirra og bandamannanna í
NATO inmbyrðis,enda hafa kom
ið fram ólíkar skoðanir á því
hvernig bregðast skuli við at-
burðunum í Tékkóslóvakíu. E>n
hvað sem því líður virðast Rúss-
ar gera sér grein fyrir því, að
það er þeim sjálfum í hag að
dregið verði úr spennunni í sam-
búðinni við Bandaríkin ti'l að
komizt verði hjá eyðingarstyrjöld
Bæði stórveldin vilja stemma
stigu fyrir áhrif Kínverja. Þess
vegna virðast Rússar hafa lagt
hart að Norður-Vietnömum að
komast að samkomulagi við
Bandaríkjamenm. Þess vegna hef
ur vakið ugg í Moskvu, að frétt-
ir herma að Kímverjar hafi áhuga
á því að friðmælast við hina
nýju stjórn Nixons í Washing-
ton og að þeir hafi lagt til að
viðræður fulltrúa landanna í
Varsjá verði teknar upp að nýju.
Ef Kínverjar koma á friðsam-
legri sambúð við Bandraíkja-
menn þá geta þeir einbeitt sér
að árásum á Rússa.
GAMALKUNNAR AÐFERÐIR
Heima fyrir í Sovétríkjunum
hefur greinilega risið upp nýr
stalínismi, aðállega í menningar-
málum. Kommúnistaflokkurinn
hefur hert á aga í röðum sín-
um og aukið eftirlit sitt með lífi
borgaranna og hinum ýmsu þátt-
um þjóðlífsims síðan innrásin var
gerð í Tékkóslóvakíu. Fátt sýnir
betur afturhvarfið til gamal-
kunnra stalínistískra aðferða en
það, að löggæzlumálaráðuneytið,
sem Krúsjeff kom á fót 1961,
hefur verið lagt niður og að við
því tekur hið gamla innanríkis-
málaráðuneyti, MVD, sem var
beinn arftaki hinnar il'lræmdu
leynilögreglu Cheka, GUP og
NKVD, sem laut stjórn manna
eins og Yagoda og Beria. Fleiri
stalínistísk heiti hafa verið end-
urvakin á undanförnum tveim ár
um. Dæmi um hina hörðu stefnu
í menningarmálum eru dómarnir
yfir Pavel Litvinov, Larissa Dan
jel, Babitski og fleirum sem dæmd
voru í margra ára útlegð og
fangelsisvist fyrir að mótmæla
hernámi Tékkóálóvakíu.
Kinversk áhrif
aukast i Albaniu
ALBANIR virðast hafa fall-
izt á dvöl kínverskra hersveita
á albanskri grund og leyft Kín-
verjum að koma á fót herstöðv-
um fyrir flotadeildir og eldflaug
ar samkvæmt varnarsamningi,
sem nýlega var undirritaður í
Tirana. Að því er brezka blaðið
Observer hefur eftir júgóslavn-
eskum heimildum, virðist hér
vera um mótleik að ræða af
hálfu Kínverja og Albana vegna
hótania, sem Rússar hafa haft í
frammi gagnvart Albönum, sem
hafa verið bandamenn Kínverja
síðan þeir sneru baki við Rúss-
um fyriir sjö árum.
Hermálasérfræðingur blaðs-
ins segir, að hinar hernaðarlegu
afleiðingar, sem fylgja muni í
kjölfar þess að Kínverjar komi
sér upp herstöðvum í Evrópu,
fari eftir því hve eldflaugafram-
leiðsla Kínverja verði mikil á
næstu árum. Búizt er við að
þeir hafi tilbúna fyrir árið 1972
eldflaug, sem dregur 2.500 kíló-
metra, og skömmu síðar muni
þeir eiranig ráða yfir eldflaugum,
sem draga yfir 10.000 kílómetira
og má því skjóta heimsálfa á
milli.
NÝTT KÚBU-ÁSTAND?
Ef og þegar slíkum eldflaug-
um verður komið fyrir í Alban-
íu, munu ríki Vestur-Evrópu og
Sovétríkin standa andspænis
álíka ógnun og Bandaríkjamenn
árið 1962, þegar Rússar sendu
eldflaugar til Kúbu. Talið er,
að Kínverjar hafi þegar sent til
Albaníu kafbáta, sem talið er
að gæti skotið aldflaugum bún-
um kjarnaoddum.
Samkvæmt öðrum heimildum,
sem telja að Kínverjar noti nú
Albaníu fyrir herstöð, hafa þeir
þegar reist eldflaugastöð fyrir
norðan bæinn Elbasan í Mið-
Albaníu. Ókunnugum hefur ver-
ið bannaður aðgangur að þessu
svæði. Grunur leikur á, að fleiri
heirstöðvum hafi verið komið á
fót sunnar í landinu, þar sem
flestir ráðunautar þeir og sér-
fræðingar, sem Kinverjar hafa
sent til landsins, dveljast um
þessar mundir. Talið er, að þeir
séu nú 5.000 talsins.
Kínversk hermálanefnd dvald
ist fyrir skömmu í Albaníu og
undirritaði Tirana-samninginn.
Athygli vakti, að raefndarmenn
fóru í aðeins eitt ferðalag með-
an á dvöi þeirra stóð og að þeir
fóru tll suðurhluta landsins,
KÍNVERJAR UMSVIFAMEIRI
Haft er eftir austur-evrópsk-
um heimildarmönnum, sem hafa
góð sambönd í Kína, að Kín-
| verjar muni áður en langt um
] liður láta meira til sín taka í
[ utanríkismálum en áður eftir hlé
| það, sem orðið hefur á virkum
afskiptum þeirra af utanríkis-
málum vegna menningarbyltingar
iranar. Tirana-samningurinn er
talinn dæmi um þetta, og annað
dæmi er að þeir hafa sent 500.000
hermenn til landamæra Sovét-
ríkjanna til þess að treysta varn
ir sínar þar.
Kíraverskar e'ldflaugastöðvar
í Albaníu geta haft víðtæk
áhrif á ástandið í Evrópu og
á Miðjarðarhafi, þar sem efl-
ing flotastyrks Rússa hefur
valdið vesturvelduraum áhyggj-
um. — Kínverjar hafa hreiðr-
að rammlega um sig í Albaníu
og ferðamenn, sem eru nýkomn-
ir til Belgrad frá Tirana, segja
að áhrif þeirra þar séu orðin
ískyggilega mikil. Almennt er tal
ið að Kínverjar hafi miklu meira
lag á Albönum en Rússar á sín-
um tíma. Að minnsta kosti eru
Albanir ekki eins óánægðir með
aðstoð Kínverja og aðstoð Rússa
á sínum tíma, og til dæmis eru
vé'lar þær, sem þeir hafa feng-
ið frá Kínverjum, sagðar betri en
vélar þær, sem Rússar létu þeim
í té.
Albanir eru sannfærðir um, að
Kínverjar muni veita þeim stuðn
ing, ef Rússar gera inrarás á Balk
anskaga, og halda því fram, að
árás á Albaníu verði svarað með
hefndarárás á Rússa.
Harðnandi átök
á landamærum
HÆTTAN á nýrri styirjöld Ar
aba og ísraelsmanna heldur
áfram að aukast. fsraelsmenn
hafa ráðizt á jórdönsk þorp, sem
notuð hafa verið til árása á ísra
elsk samyrkjubú og bæi, en það-
an hafa einnig verið sendir
skemmdarverkamenn inn í ísra-
el. Síðan sex daga stríðinu lauk
hafa 250 fsraelsmenn fallið í við-
ureignum við arabíska hryðju-
verkamenn og 200 særzt, en 900
Arabar hafa fállið og 800 særzt.
fsraelsmenn hafa miklar
áhyggjur af árásum hryðjuverka
manna þótt þær ógni naumast
tilveru ríkisins eða yfirráðum
þeirra á herteknu svæðunum, þar
sem meirihluti hinna arabísku
íbúa virðist neita að eiga sam-
vinnu við hryðjuverkamenn. Þeir
hafa jafnvel enn meiri áhyggj-
ur af stóirskotaárásum Araba,
Það sem fyrst og fremst vakir
fyrir ísraelsmönnum með árásun
um á þorpin í Jórdaníu er að
eyða stöðvunum, sem notaðar
eru til árása á Israel. En Arab-
ar hafa jafnan svarað með því
að herða á árásum sínum og
þannig hafa átökiri harðnað stig
af stigi. Enginn veit hvað fram-
tíðin ber í skauti, en flestir ísra-
elsmenn óttast að draga muni til
nýrrar styrjaldar. Eins og ísru-
elsstjórn hefur bent á í greinar-
gerð minna atburðir þeir, sem
nú eru að gerast á landamær-
unum á aðdraganda styrjald-
anna 1956 og 1967. Átök á landa
mörum Sýrlands leiddu til sex
daga stríðsins. Nú er Jórdan-dal
urinn í brennipunktinum, en sem
fyrr hafa ísraelsmenn mestar
áhyggjur af Egyptum og stuðn-
ingi Rússa við þá.
Vilja ekki
steypa kerfinu
VERKFÖLLIN og óeirðirnar
á ítalíu eiga að töluverðu leyti
rót sína að rekja til þess, að
kjör verkamanna og stúdenita
hafa ekki batnað í réttu hlut-
falli við aukraa velsæld þjóðar-
innar í heild. Þótt kaup verka-
manna hafi hækkað á undan-
förnum árum, hefur það ekki
verið nóg til að mæta kröfum
þeirra um aukin lífsþægindi. Þótt
ítö'lskum háskólum hafi fjölgað
úr 20 í 32 á undanförnum hundr-
að árum, búa þeir við þröngara
húsakost, enda hefur fjöldi stúd-
enta t.ífaldazt á þessum tíma, og
nú er svo komið að aðeins einn
kennari er á hverja 50 stúdenta.
Gull varagjaldeyris'forði
Itala nemur nú 5.6 milljörðum
doilara og er sá þriðji mesti í
heimi næst á eftir varagjaldeyr
isbirgðum Bandaríkjamanna og
Vestur-Þjóðverja. Greiðslujöfn-
urður ftala var hagstæður um
659 millj. dollara á fyrstu níu
mánuðum þessa árs, og iðnaðar-
framleiðslara jókst um 5prs. á
sama tíma. En á hinn bóginn eru
faglærðir iðnverkam. illa laun-
aðir, dýrtíð er mikil, eftirspurn
eru lág og 3.3.prs. vinnandi
manna eða alls 658.000 manna
eru atvinnulausir en það samsvar
ar 12.6 aukningu á þessu ári.
SPRENGING?
Verkamenn eru óþreyjufullir,
þar seih fyrirhugaðar umbætur
eru eran á frumstigi og ný stjórn
hefur enn ekki verið mynduð,
en flestir hállast þó að því, að
stjórnarráðstafanir til að mæta
kröfum verkamanna um hækkun
á kaupi og eftirlaunum muni
koma í veg fyrir uppreisn í lík-
ingu við uppreisn verkamanna
og stúdenta í Frakklandi í vor.
Verkalýðshreyfingin er klofin í
þrjár andstæðar fylkingar, og
margir verkamenn eru ekki í
verkalýðsfélögum t.d. aðeins 35
prs. iðnverkamanna. Auk þess
eru verkamenn og stúdentar ó-
sammála. Viðhorf þeirra til fé-
lagsmála og efnahagsmála stang
ast á, og hugsjónir þeirra fara
ekki saman.
Foriragjar stúdentahireyfingar-
innar, sem kunna að vera aðeins
líti'll minnihluti, vilja kollvarpa
núverandi kerfi félagsmála,
stjórramála og efnahagsmála, en
verkamenn vilja almennt meiri
hagsbætur, sem þeir telja að nú-
verandi kerfi geti veitt þeim.
Stúdentum er nœstum því eins
mikið í nöp við kommúnista og
aðra stjórnmálaflokka, því að
þeir eru taldir hafa óhreinkað
sig á því að starfa innan hins
þingræðislega kerfis. Þess vegna
hefur kommúnistum yfirleitt
ekki gengið vel að ná tökum á
stúdentahreyfingunni og beita
henini fyrir sér, þótt þeir hafi
getað fært sér ólgu stúdenta í
nyt.
Frá mótmælaaðgerðum launþega í Róm.