Morgunblaðið - 18.01.1969, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 18. JANÚAR 1969
11
Þórhallur Guttormsson.
vexti hans og menntun og
fyrstu embættum. Síðan segir:
„Nú hefur verfð getið þeirra
starfa helztra, sem Jóni Ara-
syni var trúað fyrir, meðan
Gottskálk biskup var á lífi.
Mega það imdur teljast, hve
skjótur frami hans varð og þau
trúnaðarstörf mikil, sem á hann
hlóðust. Er sú skýring nær-
tækust, að hann hafi verið
þeim verðleikum búimn, sem
öfluðu honum trausts og trúnað
ar. Þá verður það ekki dregið
í efa, að hann hafi verið kapos-
fullur og metor’ðagiam og sótzt
mjög eftir mannatforráðum,
enda eætir þeirra eiginleika
m’ög í fari hans alla tíð.“
-— Hve lengi hefur þú nnnið
að þessari bók, Þórhallur?
— Síðustu tvö ár hetf ég
gluggað í heimildir um Jón
biskup Arason í tómstundum
mínum. Til er aragrúi heimilda
um hanm, bæði samtímaheimild
ir og eins bækur. sem ritaðar
hafa verið um hann sérstak-
leffa. Hefur þvi verið af mörgu
að taka.
— Kemur eitthvað nýtt f>-am
í þinni bók?
— Það vakti strax forvitni
mfna, þeear ée fór að le=a sögu
Noregs á siðskiptat'manum að
ég þóttist finna hli'ðstæður í
vinnubrögðum norska erkibisk-
upsins. Ólafs Engilbrektssonar
og Jóns Arasonar. Hefur verið
imprað á þessu fyrr. m.a. hefur
B’örn Þorsteinsson gert það, en
ekki hefur áður verið fiaTlað
sérstaklega um þetta atriði í
bókum um Jón Arason. Sam-
hliða þessum atbugunum geri
ég meira að því en fyrr hetfur
verið gert að víkka hringinn
og tongja sögu íslands við það,
sem gerist í Evrópu á sama
tfma.
— Eru viðhorf þín til Jóns
biskups frábrugðin vfðborfum
þeirra fræðimanna, sem fyrr
hafa ritað sögu hans?
— Þegar ég skvri af hvaða
hvötum barátta Jónc hafi verið
runnin, fer ég málamiðlunar-
leið milli siónarmiða þeirra
Guðbrands Jónssonar og Páls
Eggerts Ólatfssonár. Vil ég í
þessu sambandi vitna til þess,
sem í bókinni segir:
„Sumir sagnfræðingar hafa
talið baráttu Jóns Arasonar tví
skipta. Hafi hann annars vegar
barizt gegn siðaskiptunum og
fyrir viðhaldi og vexti kaþólsku
kirkiunnar. en hins vegar gegn
konungsvaldi og fvrir fornum
réttindum landsins. Það er
næsta ólíklegt, að Jón Arason
hafi sjálfur gert baráttu sinni
svo skörp skií. Barátta
kaþólskra manna gegn siða-
skiptunum var jafnframt bar-
átta gegn konungsvaldinu. Svo
sem greinilega hefur vertfð svnt
fram á áður í þessari bók, efld-
ist konungsvaldið í þeim lönd-
um, þar sem Lútherstrú komst
á, meðal annars atf beirri
ástæðu, að eignir kaþólsku
kirkiunnar voru gerðar upp-
tækar og runnu til konuings.
Um þetta var Jóni Arasyni
kunnugt, og því gekk hann
ekki að því gruflandi, hvað
yrði um kirkjueignir — og
sánar ei.gin eignir — ef siðbótin
kæmist á í biskupsdæmi hans.
Og eftir 1541 þurfti hann ekki
að .fara lengra en vestur fyrir
Hrútafjarðará til að sjá verks-
ummerkin. Eigi er heldur lák-
legt, að Jón biskup Arason
hafi verið haldinn svipaðri sjáltf
stæðisrómantík og nítjándu
aldar menn, enda skýtur sú
hugstm upp bollinum í bréfi
biskups til konungs 1540, þegar
hann visar á bug kirkjuskipan-
inni, af því að aðeins sé gott
að vera á íslandi, að þar riki
kaiþólskur siður. Efni þessa
bréfs hefur áður verið þrætt,
en þar standa þessi orð: „Þá
biðjum vér auðmjúklega yðar
konunglega majestet að gefa
oss orlof með vort lausafé, að
vér megum hjálpa oss í þeim
ríkjum, sem guð visar hverj-
um“. Hugtökin „rétt Noregs og
íslands lög“ og „kirkjunnar lög“
runnu saman í vitund Jóns
Arasonar og annarra kaþólskra
maxma — raunar bæði hér á
landi og í Noregi. Bráttan fyrir
landsréttindum og kirkjunni
var þeim meðvitað og ómeð-
vitað ein og hin sama, og jafn
vel er ekiki fyrir það synjandi,
að kirkjan hafi skipað stærra
rúm í hugskoti þeirra. Enda
þótt þetta sé haft í huga, fer
því víðs fjarri, að það deyfi á
nokkurn hátt Ijómann, sem
stafar af baráttu Jóns biskups.
Og ekki er líklegt, að jatfnvel
hann sjálfan hafi órað fyrir
því, hvaða verði íslendingar
urðu að kaupa ósigur hans og
aldurtila."
— Jón biskup Arason hlýtur
a’ð vera gott söguefni.
— Já, söguefni er nóg. Þetta
er mikil og viðburðarrík saga
og gefur tilefni til dramatískrar
frásagnar þegar á líður. Dagar
Jóns Arasonar voru auk þess
að mínu viti eitthvert örlaga-
ríkasta timabil í sögu íslands.
Ég held mig að sjálfsögðu ein-
göngu við staðreyndir eims og
allir höfundar í þessum bóka-
flokki og reyni að vera eins
hlutlægur í framsetningu og
kostur er á.
j.h.a.
SKRÁ
Á jóladag var vígt nýtt orgel í Fáskrúðsfjarðarkirkju. Sóknar-
presturinn séra Þorleifur Kristinsson framkvæmdi vígsluathöfn-
ina, en orgelið mun vera stærsfa kirkjuorgel á Austurlandi með
hreinum hljómburði og fótspili í allt 22 raddir. Organistinn Stein-
grimur Sigfússon útvegaði orgelið frá Englandi. Við vígsluna
söng nýstofnaður 35 manna blandaður kór á vegum Tónlistar-
félagsins.
um vinninga í Happdrætti Háskóla íslands í 1. flokki 1969
50624 kr. 500.000
19844 kr. 100.000
Þessi númer hlutu 10.000 kr. vinning hvert:
306 19381 25759 30895 34236 39727 46730 53387
2522 20499 26287 31249 34414 40777 49086 53435
5581 20856 26426 32274 36096 40898 49580 55874
7850 22130 277J4 33453 36134 42217 51008 56568
8000 23131 28103 33798 36642 42694 51750 57613
8033 24391 30506 33858 39020
Þessi númer hlutu 5.000 kr. vinning hvert:
834 5689 14374 20009 24600 29923 40665 47818 50240 54070
886 6974 14440 20605 24975 31583 41045 47941 50348 55027
921 8716 15554 21335 25470 31894 42308 49592 51698 55043
1546 8907 15759 21348 25500 33723 45306 49595 51759 56825
3320 9998 18139 21379 25570 35523 45950 49815 52885 58584
3719 10118 18453 22277 27060 36323 46307 49854 53738 58851
3808 11798 18G71 23116 27924 39457 46477 50162 53850 59493
4186 12141 19134 24249 29292 4Ó510
50623 Aukavinningari kr. 10.000 5062S kr. 10.000
Þessi númer hiutu 2000 kr. vinning hvert
2 5896 12145 16185 22504 27350 31688 35925 40558 44330 49712 55706
134 5924 12226 16234 22566 27453 31720 35957 40776 44332 50027 55724
273 6090 12255 16264 23033 27482 31725 36104 40808 44362 50118 55851
351 6179 12400 16454 23247 27564 31801 36164 40873 44414 50330 55891
507 6514 12529 16514 23299 27574 31833 36289 40937 44499 50392 56166
534 6885 12662 16574 23365 27623 31998 36385 40998 44740 50478 56196
667 7041 12683 16754 23380 27646 32047 36484 41198 45122 50538 56217
970 7203 12722 16773 23511 27698 32182 36605 41221 45153 50628 56236
1098 7211 12734 17133 23858 27716 32277' 36622 41224 45163 50638 56342
1121 7303 12763 17335 23896 28021 32278 36893 41257 45271 50691 56402
1367 7307 12855 17471 23967 28418 32584 36909 41264 45352 50943 56474
1466 7339 12875 17493 24038 28532 32658 37220 41270 45369 51063 56576
1512 7510 12883 17849 24374 28545 32755 37349 41280 45414 51139 56660
2173 7731 13081 17875 24546 28640 32796 37435 41358 45692 51229 56670
2710 7872 13098 17898 24611 28781 32802 37499 41420 45713 51586 56834
2713 7884 13134 18057 24706 28796 33189 37515 41608 45813 51777 57055
2892 7935 13347 18197 24714 28819 33289 37872 41629 46090 51853 57139
2895 7983 13361 18344 24942 28945 33587 37897 41646 46130 51952 57252
3064 8123 13403 18407 25289 28960 33590 38070 41816 46166 52254 57276
3273 8306 13540 18493 25445 29085 33612 38136 41850 46279 52368 57363
3540 8558 13564 18743 25484 29219 33619 38336 41881 46293 52528 57570
3574 8643 13755 18838 25492 29240 33636 38366 42008 46386 52536 57590
3671 8666 13860 19337 25545 29252 33698 38433 42151 46599 52584 57717
3673 8904 13920 19479 25597 29262 33973 38475 42221 46673 52587 57823
3700 9149 13922 19539 25624 29328 34091 38531 42336 46714 52819 57874
3747 9302 14013 19671 25643 29370 34162 38740 42338 46962 52970 57911
3754 9577 14183 19804 25658 29449 34266 38769 42351 46995 53292 58149
3829 8793 14267 20238 25678 29636 34270 38883 42377 47164 53497 58184
3903 9925 14279 20267 26030 29701 34335 38896 42656 47244 53545 58381
3961 10116 14353 20289 26199 29964 34485 39005 42831 47274 53615 58498
4122 10259 14411 20304 26213 30091 34504 39019 42865 47295 53819 58515
4321 10562 14487 20415 26257 30528 34682 39080 42960 47362 54006 58611
4354 10654 14778 20539 26262 30799 34787 39173 43000 47369 54220 58701
4357 10879 14827 20923 26335 30812 34812 39301 43074 47784 54226 58813
4369 10913 14900 21071 26468 30824 34914 39325 43152 47848 54318 58879
4528 10973 14956 21340 26566 30855 34956 39332 43273 47874 54323 58913
4670 11028 14965 21375 26620 31036 34963 39371 43279 48101 54466 58939
4859 11308 15105 21589 26635 31043 35053 39833 43343 48134 54576 59016
4996 11331 15440 21610 26692 31195 35064 39876 43379 48248 54577 59117
5084 11364 15563 21717 26750 31216 35163 39884 43398 48621 54589 59192
5121 11417 15722 21934 26833 31253 35175 39976 43521 48827 54872 59229
5172 11492 15773 21935 26977 31370 35237 39982 43652 48932 54952 59261
5230 11578 15793 22046 27053 31423 35293 39987 43670 48979 54981 59262
5282 11583 15861 22110 27056 31437 35371 40034 43747 49037 55017 59668
5390 11690 15871 22137 27069 31552 35461 40090 43764 49063 55029 59846
5575 11719 15920 22180 27147 31564 35548 40120 43857 49174 55431 59922
5589 11818 15923 22288 27227 31633 35585 #0342 41022 49307 55460 59990
6773 11952 16044 22289 27258 31673 35800 40399 41243 49437 55610
ÍSAKSTUR ÍSAKSTUR
efnir til ísaksturs í dag kl. 1,30 við Hamrahlíð
(sunn.an).
Bifreiðakhibbut; Reykjavíkur.
Tilboð óskast
í nokkrar fólksbifreiðar er verða sýndar að
Grensásvegi 9, miðvikudaginn 22. janúar,
kl. 12—3. — Tilboðin verða opnuð í skrif-
stofu vorri kl. 5.
Sölunefnd varnarliðseigna.
Laust starl
Starf deildarfulltrúa í borgarbókhaldi er laust til um-
sóknar. Æskilegt er að umsækjandi hafi viðskipta-
fræðipróf eða áþekka menntun.
Umsóknir sendist skrifstofu borgarstjóra, Austurstræti
16, fyrir 24. janúar 1969.
Slmanúmer okkar er
83800
Ármúla 5
Símanúmer okkar er
18252
S'imanúmer okkar er
18251
Andrés, Skólavörðustig 22b