Morgunblaðið - 16.02.1969, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. FEBRÚAR 1969.
Úitgiefandi H.f. Árvafcur, Reykjavlk.
Fjnandavaamdiaisitjóri Haralidur Sveinsaon.
'Ritstjórai' Sigurður Bjaraasion frá Vigíuir.
Matbhías Jdharmesslen.
EyjóMur Konráð Jónssson,
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttaistjóri Bjiörn J óhannssorr.
Auiglýsihgia'sitjóri Árni Garðar Kristin'SBOn.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstrætd 6. Sími 10-106.
Auiglýsingar Aðalstræti 0. Sími 22-4-SO.
Askriftargjald kr. 160.00 á miánuði innanlands.
í lausasölu kr. 10.00 eintakið.
OLLU SNUIÐ OFUGT
T umræðum um afkomu at-
vinnuveganna og al-
mennings annars vegar og
efnahagsráðstafana ríkis-
stjórnar hins vegar snúa
stjómarandstæðingar, Fram-
sóknarmenn og kommúnistar
öllu öfugt. Þeir segja að ríkis-
stjórnin hafi með efnahagsað-
gerðum sínum „hafið styrj-
öld“ við sjómennina.
Þarna er staðreyndum gjör
samlega snúið við. Hver ein-
asti sjómaður og útgerðar-
maður veit, að aflabresturinn
og verðhrunið á útflutnings-
afurðum sjávarútvegsins
hafði leikið útgerðina þannig,
að skipin voru almennt að
stöðvast. Sama gilti um hrað-
frystihúsin víðsvegar um
land. Þau stöðvuðust hvert. á
fætur öðm.
Það var gagnvart þessu
ástandi, sem ríkisstjórnin
gerði þær róttæku ráðstafan-
ir sem óhjákvæmlegar vom
á sl. hausti. Ef þær hefðu
ekki verið gerðar, hefðu hrað
frystihúsin haldið áfram að
stöðvast og bátaflotinn allur
verið bundinn í höfn. Ef slíkt
ástand hefði skapast, hefði
sannarlega mátt deila með
rökum á ríkisstjórnina fyrir
að aðhafast ekkert. En hún
hikaði ekki við að gera það
sem gera þurfti, enda þótt
henni væri það lj óst að það
væri ekki vinsælt í bili, hjá
verulegum hluta þjóðarinnar.
En útflutningsframleiðslan er
lífæð íslenzks efnahagslífs. Ef
hún stöðvast skapast ekki
aðeins atvinnuleysi um land
allt, heldur leiðir af því efna-
hagslegt hmn.
Kjarni málsins er sá, að
hvaða ríkisstjórn, sem setið
hefði við völd á sl. ári hefði
gripið til sömu ráðstafana og
þeirra, sem núverandi ríkis-
stjórn hefur framkvæmt. Það
er óskapleg skammsýni þegar
upplausnaröfl þjóðfélagsins,
undir forystu stjómarand-
stæðinga leggja sig nú fram
um að brjóta þessar ráðstaf-
anir niður. Það sem þjóðinni
ríður nú lífið á er að fram-
leiðslutækin séu rekin af full-
um krafti. Það er eina leiðin
til þess að útrýma því at-
vinnuleysi, sem gert hefur
vart við sig víðsvegar um
land. Meðan verkfallið stend-
ur á fiskiskipaflotanum er
vonlaust að atvinnuleysinu
verði útrýmt, hvaða ráðstaf-
anir sem ríkisstjómin gerir
að öðru leyti til þess að draga
úr því.
í þessu sambandi má minna
á það, að ríkisstjórnin hefur
gert fjölþættar ráðstafanir til
þess að koma þeim hraðfrysti
húsum í gang, sem höfðu
stöðvast og ráða fram úr láns
fjárskorti og margháttuðum
erfiðleikum sjávarútvegsins.
En allt verður þetta erfiðara
og ber minni árangur vegna
verkfallsins.
Það er þannig ljóst öllum
heilvita mönnum að haldi
verkfallið áfram, hlýtur at-
vinnuleysið að aukast og efna
hagur þjóðarinnar að verða
ótraustari.
En um það þarf ekki að
fara í neinar grafgötur, að
það em til öfl í þjóðfélaginu,
sem vilja brjóta hinar nauð-
synlegu ráðstafanir niður,
sem vilja að verkföllin standi
sem lengst, sem leggja
áherzlu á að kynda elda
sundmngar og upplausnar.
En allir ábyrgir og hugsandi
menn, gera sér ljóst, að þessi
öfl mega ekki verða ofan á.
Þjóðin verður að snúast gegn
vandanum af manndómi og
ábyrgðartilfinningu. Þá verða
erfiðleikarnir sigraðir, at-
vinnuleysinu útrýmt og þró-
un og uppbygging getur hald-
ið áfram í hinu íslenzka þjóð-
félagi.
SKÓLAÆSKAN
KREFST
UMBÓTA
f Tndanfarna daga hefur skóla
æskan í Reykjavík hald-
ið fundi og sett fram óskir
sínar um úrbætur á því
ástandi, sem nú ríkir í skóla-
málum. Á föstudag fóra lands
prófsnemendur hópgöngu á
fund menntamálaráðherra og
afhentu fulltrúa hans í fjar-
vistum ráðherra óskir sínar.
Öll fór þessi hópganga lands-
prófsnemendanna fram prúð-
mannlega og af glæsibrag.
í gær efndu svo nemendur
Háskóla íslands, Kennara-
skóla íslands, Menntaskólans
í Reykjavík og Menntaskól-
ans í Hamrahlíð til útifundar
að lokinni hópgöngu til þess
að leggja áherzlu á kröfur
sínar. Þrjú meginatriði þeirra
vom þessi:
1. Bætt verði úr brýnni hús
næðisþörf skólanna. 2. Endur
skoðun og samræming verði
framkvæmd á fræðslukerf-
inu, og í þriðja lagi verði
námslýðræði aukið. Mun þar
fyrst og fremst átt við aukin
áhrif nemenda á stjóm skól-
anna.
Enginn neitar því að miklar
framkvæmdir hafa verið unn-
ar í íslenzkum skólamálum á
undanförnum árum. Sérstak-

uh kf&m iii ys j u 1 ÍAN UR HEIMI
Togstreita Rússa og
Kínverja um SA-Asíu
Sií trú Kínverja að hinir sundurleitu
,,óvinir" þeirra séu að undirbúa sam-
sœri gegn þeim, kann að hafa alvar-
legar afleiðingar
Singapore. —
ÞEIR tímar, er líta mátti kín-
verskan sendiráðsstarfsmann
í London sveifla öxi með trú-
arlegu Mao ofstæki að brezk-
um lögreglumanni fyrir utan
aðsetur sendisveitar Kína í
Portland Place, eru löngu liðn
ir, og nú telja leiðtogarnir í
Peking sér sæma, að láta full-
trúa sína setjast að borði með
Bandaríkjamönnum í Varsjá
og ræða um friðsamlega sam-
búð.
Hinu er naumast að leyna,
að hin nýja og skyndilega þörf
fyrir að láta byltingarofstæki
víkja fyrir „diplómatískum"
aðgerðum, geldur þess að Kín
verjar óttast mjög að hinir
sundurleitu óvinir þeirra séu
að undirþúa á laun snörur,
sem eigi að bregða um háls
Kína. »0. janúar sl. ásakaði
Pekingútvarpið hástöfum
, ,Kosygin-Br ezhnevklí kuna“
fyrir að hafa dregið saman
enn meira sovézkt lið við
landamæri Kína.
í kjölfar þessa sigldu ásak-
anir þess efnis að „sovézkir
endurskoðunarsinnar" hefðu
brotið lofthelgi Kína 110 sinn
um á sl. ári, og að þeir væru
að vinna að samsæri með
bandarrékum heimsvaldasinn
um og japönskum afturhalds-
sinnum með það fyrir augum
að slá „hernaðarlegan hring“
umhverfís Alþýðulýðveldið. í
þessu skyni hefðu Rússar opn
að dyr Síberíu „fyrir jap-
önsku einokunarfjármagni“.
Jafnvel nokkur varfærin orð
af munni sendiherra Sovét-
rikjanna í Kuala Lumpur,
þess efnis að auka á gagn-
kvæman skilning (og „hag-
kvæm“ viðskipti) urðu þegar
í stað til þess að Peking réð-
ist harðlega að „sovézkum
endurskoðunarsinnum“, se,m
væru að „auka á samvinnu
sína við lepp brezkra og
bandarískra heimsvaldasinna,
Malasíu“.
RÚSSNESKAR ELDFLAUG-
AR.
Vera má, að Kínverjar sýn-
ist nokkuð „byssubráðir”, ef
svo mætti segja, en líta verð-
uf á málin frá þeirra eigin
bæjardyrum, ef þau eiga að
skiljast. Hin miskunnarlausa
innrás Sovétríkjanna í Tékkó
slóvakíu olli mikilli gremju í
Peking, þar sem úthrópun
Rússa hefur verið stunduð af
miklu meiri kostgæfni en í
Prag, og tímarit eitt í Moskvu
sem áhrifamikið er talið, hef-
ur svarað með þeirri hálfgild-
ings hótun, að „atburðir í
Kína eru ekki að öllu leyti
einka-innanríkismál lands-
ins“, þar sem kenningar Mao
Tse Tung „eru að spilla mál-
stað sósíalismans í heimin-
um“.
Talið er fullvíst, að Rússar
hafi ekki aðeins flutt hreyf-
anlegar eldflaugastöðvair til
Ytri-Mongólíu, heldur einnig
langdræg flugskeyti, sem
væru þess megnug að ná til
iðnaðarsvæðanna í Mansjúríu
og leggja Peking í rúst. Einn-
ig er hermt, að Rússar hafi
komið upp kjarnorkuvopnum
á hinum geysimiklu landa-
mærum Sovétríkjanna og
Sinkiang, og að þeir hafi á
reiðum höndum áætlanir um
að eyðileggja kjarnorkuver
Kínverja þar ef nauðsyn
krefji.
ÍÞað eru því lítil undur að
Kínverjar séu taugaóstyrkir
er þeir sj á rússneskt herlið
hrúgast upp á landamærum
sínum í norðri, og rússnesk
herskip hæði á Kyrrahafi,
austan Kína, og einnig á Ind-
landshafi SV af Kína.
Við þetta bætist, að erki-
óvinurinn sjálfur, Þjóðernis-
sinnar á Formósu, hafa að
undanförnu ekkert misjafnt
sagt um Sovétríkin í hinum
venjulega og dagvissa and-
komúnrétaáróðri sínum. Þetta
mun naumast hafa farið fram
hjá ráðamönnum í Peking.
VAXANDI VANTRAUST
Vantraustið vex á báða
bóga, og ein grunsemdin leið-
ir til annarar verri. Rússar
hafa einnig áhyggjur af því,
sem yrði hreinasta martröð
fyrir þá, að viðræður Kín-
verja og Bandaríkjamanna í
Varsjá kynnu einn góðan veð
urdag að leiða til bætts sam-
komulags Wasihington og
Peking. Ekki dró úr þesisum
ótta er Edward Kennedy, öld-
ungadeildarþingmaður lagði
fyrir skemmstu fram tillögur
sínar í fimm liðum um að
„brjóta niður hinn mikla
múr“, er skildi þessi tvö lönd
að.
Á sama tíma sýnist Moskva
ákveðin í að tryggja sér, að
fylgi Bandaríkjamenn for-
dæmi Breta og verði á brott
úr SA-Asíu, verði það ekki
Kínverjar, sem komi til með
að fylla hið pólitíska „tóma-
rúm“, sem þar myndaðrét.
Samkvæmt þessu hafa Rússar
enn áreitt Kínverja með því
að smeygja sér smátt og smátt
til áhrifa í álfunni, þar sem
margir stjórnmálaleiðleiðtog-
ar taka þeim vel sem nýju
afli, er gæti orðið til þess að
þeir þyrftu ekki að velja ein- t
göngu milli Kína, sem vill
komast að, og Vesturveld-
anna, sem vilja helzt ekki
sitja þama endalaust.
Er umræður fóru fram um
varnarmál Malasíu fyrir
nokkru, hvöttu margir stjórn
arþingmenn til þess, að stjórn
in sneri sér til Sovétríkj-
anna og reyndi að afla her-
gagna þaðan. Almennt er tal-
ið, að Sovétríkin telji heppi-
legast að öll SA-Asía yrði hlut
laust svæði, er loks hefur ver
ið fundinn botn í Vietnam-
málinu. Diplómatar segja, að
Moskva sé reiðubúin að láta
N-Vietnam í té gífurlega efna
hagsaðstoð til endurbygging-
ar, svo „sósíalískt" Vietnam
geti haldizt uitan krumlu
Kína.
FRÁ KÚBU TIL CAMBODIA
Hinn nýi sendiherra Sovét-
ríkjanna í Pnom Penh, höfuð
borg Cambodia, er Sergei
Koudriavtsev, sem mun áður
hafa verið maður Moskvu á
Kúbu er eldflaugadeilan stóð
um það land. Áður hafði hann
lent í opinberri rannsókn í
Kanada, er hann var þar í
diplómatastöðu. Hann hefur
því mikla reynslu að baki, og
er talið að það sé Koudriavt-
sev, sem samræmi aðgerðir
Sovétmanna — bæði neðan-
jarðarstarfsemi, og það sem
gert er fyrir opnum tjöldum
— í gjörvallri SA-Asíu.
Nú hafa Sovétmenn og Jap-
anir undirritað fimm ára
samning er nemur 20 millj.
sterlingspundum, og felur í
sér að Japanir og Sovétmenn
vinni saman að því að nýta
hinar óhemju auðlindir, sem
liggja í skógavíðáttum Síber-
íu. Til umræðu er önnur mál,
sem krefjast mundu þess að
japanskir menn og peningar
myndu koma fram á sjónar-
sviðið við sovézkar olíulindir,
koparnámur, jarðgassvæðj og
ýmislegt annað.
Hvort samvinna Rússa og
Japana er raunverulega hluti
Framhald á bls. 22

lega hefur verið unnið rösk-
lega að skólabyggingum.
Þrátt fyrir það er ástandið í
húsnæðismálum margra skóla
algjörlega ófullnægjandi.
Þess vegna er ekki óeðlilegt
að kröfur komi fram hjá
skólaæskunni og kennurum
hennar um að bætt verði úr
brýnni húsnæðisþörf ein-
stakra skóla.
Önnur krafa skólaæskunn-
ar, endurskoðun og samræm-
ing á fræðslukerfinu er þó
ekki síður rökstudd. Sú stað-
reynd verður ekki umflúin að
hið íslenzka skólakerfi er
meira og minna staðnað. Það
hefur ekki fylgzt með kröfum
tímans. Loks er ástæða til
þess að leggja áherzlu á auk-
ið valfrelsi um námsgreinar í
framhaídsskólum og æðri
skólum.
Þeir sem stjórnað hafa
skólamálunum undanfarið
mega ekki fyrtast við þessar
ábendingar og óskir skóla-
æskunnar, hvað þá heldur
daufheyrast algjörlega við
þeim. Það væri hin mesta fá-
einna. Æskan er ókomna tím-
ans von. Á henni veltur fram-
tíð þjóðarinnar í ríkara mæli
en nokkru öðm. Menntun
hennar og menningarlegt upp
eldi, þegnlegur þroski og
ábyrgðartilfinning, ræður ör-
lögum þessarar þjóðar.