Morgunblaðið - 10.04.1969, Blaðsíða 16

16
MORGUNTBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 10. APRÍL 1969
tíltgiefandi H.f. Árvafcur, ÍReykjavik.
Fxiamlcvs&mdastj óri Haraldur Sveinsson.
'Ritstfjórai' Sigurður Bjarrcason írá Vigux*.
Mattihías Jafcannesslen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjómarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttaistjóri Bjöirn Jóíhannsson'.
Auglýsingasitjóri Árni Garðar KristinsBOia.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6. Sími 22-4-BO.
ÁsfcriÆtargjaLd kr. 190.00 á miánuði innanlands.
1 lausasöiu íkr. 10.00 eintafcið.
SAMÉÍGINLEG SKOÐ-
UN VERKALÝÐS OG
VINNUVEITENDA
¥ dag og á morgun stendur
*■ yfir tveggja daga verk-
fall, sem verkalýðssamtökin
hafa boðað til í því skyni að
leggja áherzlu á kröfur sínar.
Verkalýðssamtökin hafa jafn
an litið á verkfallsréttinn sem
sterkasta vopnið í baráttu
fyrir bættum kjörum með-
lima sinna. Þar til fyrir 5
árum var þetta vopn óspart
notað en frá því í júní 1964
hefur það verið fremur sjald-
gæft að komið hafi til víð-
tækra og langvinnra verk-
falla hér.
Sú staðreynd er í sjálfu sér
vísbending um það, að verka-
lýðssamtökin geri sér gleggri
grein fyrir því en áður að
verkfallsaðgerðir eru tvíeggj-
að vopn. Vera má að takist að
knýja fram einhverjar „kjara
bætur“ umfram það sem ella
hefði náðst, með langvinnum
verkfallsaðgerðum, en vegur
það upp launatap einstakra
félagsmanna verkalýðssam-
takanna?
í þeirri kjaradeilu, sem nú
stendur yfir, virðast skiptar
skoðanir innan verkalýðs-
hreyfingarinnar um það,
með hverjum hætti beita eigi
verkfallsvopninu. Sumir virð
ast þeirrar skoðunar, að að-
stæður komi í veg fyrir að
verkalýðssamtökin komi á al-
mennum verkföllum en vilja
í þess stað beita svonefndum
skæruverkföllum. Aðrir
halda hins vegar fast við það
að boða eigi almenn verkföll.
Sjálfsagt ber að líta á verk-
fallið í dag og á riiorgun, sem
eins konar prófstein á það,
hvernig landið liggur.
í því sambandi er eftirtekt-
arvert, að þótt verkfallið sé
allvíðtækt í Reykjavík og ná-
grenni svo og á Akureyri og
nokkrum smærri stöðum er
ekki um að ræða almennt
verkfall verkalýðsfélaga um
land allt. Unnið er af fullum
krafti í langflestum verstöðv-
unum og segir það vissulega
sína sögu um hug fólks til
verkfallsaðgerða nú.
Nú sem fyrr er megin-
atriðið það, að menn leggist
á eitt um að ná samningum
án verkfalla. Samningavið-
ræðurnar hafa gengið erfið-
lega og seint. Hins vegar má
telja líklegt að víðtæk sam-
staða sé í hópi fulltrúa verka
lýðssamtakanna og atvinnu-
rekenda um það, að samkomu
lag hljóti fyrst og fremst að
byggjast á nokkrum kjarabót
um til hinna lægstlaunuðu.
Þar sem telja verður víst að
ágreiningur sé ekki fyrir
hendi um þetta höfuðatriði er
ástæða til að ætla að samn-
ingar geti tekizt án frekari
verkfallsaðgerða. Óhætt er að
fullyrða, að það er einlæg
ósk allra landsmanna, hvar í
flokki sem þeir standa, að
svo verði.
Loks er ástæða til að leggja
áherzlu á þá skoðun Mbl. að
verkföll eru úrelt baráttu-
tæki í nútímaþjóðfélagi, þar
sem lífskjörin hafa verið
jöfnuð og áherzla lögð á
sköpun félagslegs öryggis.
TÓNUSTARHÁTÍÐ
ASHKENAZYS
TTinn heimsfrægi píanósnill-
ingur, Vladimir Ashken-
azy, vinnur nú ötullega að
framkvæmd hugmyndar sinn
ar um að koma á fót alþjóð-
legri tónlistarhátíð á íslandi.
í viðtali við Mbl. í gær,
skýrði Ashkenazy frá því að
hann hefði þegar fengið lof-
orð nokkurra heimsþekktra
tónlistarmanna um að koma
á slíka tónlistarhátíð á ís-
landi 1970.
Allt bendir því til þess að
hugmynd Ashkenazys um al-
þjóðlega tónlistarhátíð nái
fram að ganga. Verði af
henni mun hún verða ein-
hver stórkostlegasti tónlistar-
viðburður, sem sögur fara af
á íslandi og verða til þess
að örva alla menningarstarf-
semi í landinu. Er ástæðá til
að leggja áherzlu á að við-
komandi yfirvöld og aðilar
tónlistarmála láti þessi mál
til sín taka, þannig að alþjóð-
leg tónlistarhátíð, tengd nafni
Ashkenazys geti orðið að
veruleika á íslandi og árviss
menningarviðburður í fram-
tíðinni.
RANNSÓKNIR
Á JARÐHITA
Á sgeir Pétursson flutti fyrir
nokkru á Alþingi, þings-
ályktunartillögu um hagnýt-
ingu jarðhita, þar sem skor-
að er á ríkisstjórnina að láta
fara fram skipulegar rann-
sóknir á því hvemig jarðhiti
verði bezt hagnýttur m.a. til
garðyrkju í landinu.
& A r
iii Vfíj u 1 FAN UR HEIMI
Tito fjarlægir
gamla leiötoga
Róttœkar breytingar á skipulagi
júgóslavneska kommúnistaflokksins
JÚGÓSLAVNESiKI kommún-
istaflokkurinn hefur alger-
lega breytt um svip eftir 9.
flokksþing sitt fyrir skömmu.
Um það bil 90% þeirra 1100
fulltrúa, sexn. þingið sátu, hafa
ekki átt sæti á fyrri flokks-
þingum ,og rúmlega 65% for-
ustumanna flokksins, bæði í
flokksdeildunum og yfir-
stjórn hans, hafa verið kosn-
ir í emibætti sín á síðastliðn-
um fjórum árum.
Leiðtogi flokksins, Tito
mankálkur, er nú 77 ára
gamadl og hverfur senn af
sjónarsviðinu. Við taka yngri
menn ,og mikilvægasta verk-
efni þeirra verður að varð-
veita þá þjóðareiningu, sem
Tito hefur treyst og eflt, því
að eins og greinilega kom í
ljós á flokksþinginu, hefur
bilið milli hinnar sjállfstæðu
stefnu júgóilavneska komm-
únistaflokksins og réttlínu-
stefnu valdlhafanna i Moskvu
breikkað stöðugt.
Flokksþingið var á marg-
an 'hátt merkilegt. Mikilvæg-
asta ákvörðun þess var sú, að
dreifa völdunum innan flokks
ins þannig ,að honum verði
ekki lengur stjórnað úr einni
miðstöð. Eftir þetta þing er
júgóslavneski kommúnista-
flokkurinn gerbreyttur. Hann
er nú aðeins lausleg samtök
sex kommúnistaflokka. Félög
kommiúnista í hinum sex lýð-
veldum Júgóslavíu verða ekki
lengur deildir frá kommún-
istaflokknum í Belgrad held-
ur sjálfstæðir flokkar. Sú
ákvörðun þingsins að skipa
nýja framkvæmdanefnd til
þess að samræma stefnuna
vakti mikla athygli. í nefnd-
inni eiga sæti tveir fulltrúar
frá hverju hinna sex lýð-
velda.
Flokksfélög hafa verið starf
andi í lýðveldunum frá lo'k-
um 'heimsstyrjaldarinnar, en
þrátt fyrir það hafa fulltrú-
ar í æðstu stjórn júgóslavn-
eska kommúnistaflokksins að-
allega verið valdir af flokfcs-
leiðtogunum í Belgrad. í
fyrsta Skipti hafa nú verið
haldin flokksþing í lýðveld-
unum sex og tveimur sjálf-
stjórnarhéruðurium- á undan
hinu sameiginlegia allsherjar-
þingi flokksins. Allt að 70%
Tito
fulltrúa í miðstjórnum komm
únistaflokka lýðveldanna
hafa nýlega verið kjörnir í
embætti sín.
RÓTTÆK BREYTING
Hið nýja skipulag og nýj-
ar reglur flokksins jafngilda
róttæku fráviki frá hinum
hefðbundnu hugmyndum um
skipulag kommúnistaflokka.
Allt frá dögum Leníns hef-
ur verið gert ráð fyrir fjöl-
mennri miðstjórn, sem að-
eins getur raunverulega beitt
áhrifum sínum á hættu-
stundu, og minni undiinefnd-
um (stjórnmálaráði eða for-
sætisnefnd og framkvæmda-
nefnd), sem eru nokkurs kon-
ar varðhundar valdaklíkunn-
ar í flokknum og venjulega
skipaðar gömlum foringjum.
í Júgóslavíu verður mið-
stjórnin, sem skipuð er 154
mönnum, lögð niður.
í stað hennar verður komið
á fót nýrri stofnun, svokall-
aðri ,,flokksráðstefnu“, sem
skipuð verður 280 fulltrúum,
kjörnum á 'hinum árlegu
flokksþingum. Hún á að
ákveða stefnu flokksins og
skipa fulltrúa í forsætisnefnd
ina, sem skipuð verður 52
mönnum.
í sögu kommiúnistahreyf-
ingarinnar hafa oft komið
fram nýir menn og nýjar regl
ur, en venjan hefur verið sú,
að allt hefur setið við hið
sama. Þannig hefur þessu
einnig verið farið í Júgó-
slavíu. En nú er greinilegt,
að alvara býr á bak við þær
umbætur, sem hafa verið boð
aðar, og að gömlu leiðtogarn-
ir eru á förum. í öllum öðr-
um kommúnistalöndum hefur
afsögn eða brottvikning valda
manna í flokknum jafngilt
pólitískum dauða eða niður-
lægingu. Júgóslavía verður
fyrsta undantekningin.
Um það bil helmingur
þeirra manna, sem hafa boðið
sig fram til „flokksráðstefn-
unnar“, hefur aldrei áður
gegnt mikilvægum embætt-
um. Aðeins þrír þeirra örfáu
manna, sem stjórnað ’hafa
flokksvélinni og landinu síð-
an 1945, verða áfram við
völd. Gamalkunnir leiðtogar
eins og Gosnak, varnamála-
ráðherra um árabil, ög verka
lýðsleiðtoginn Vukomanovic,
eru ekki á lista framlbjóðenda
í kosningunum titt flokksráð-
stefnunnar. jþeir halda að
vísu stöðum sínum í ýmsum
ríkisstofnunum, en gilata áhrif
um sínum í hinni endurnýj-
uðu æðstu stjórn flokksins.
AUKIÐ LÝÐRÆÐI
Júgórlavneskir kommúnist-
ar gera nú fyrstir allra aust-
ur-evrópskra kommúnista rót
tækar breytingar á æðstu for
ustu sinni og um leið í mörg-
um óæðri stofnunum flokks-
ins. Eitthvað svipað hafa
tékkóslóvakrikir kommúnist-
ar haft á prjónunum, en síð-
an Rússar gerðu innrásina
hafa þeir ekki getað hrundið
slíkum áformum í fram-
kvæmd.
Tito vill með umibótum sín-
'um koma í veg fyrir stöðnun
í forystu flokksins og auka
só'-íalistískt lýðræði. Koma á
í veg fyrir að menn „sem
komast til áhrifa í flokknum"
ríghaldi í völd sín og fremji
iögbrot í skjóli þeirra. Með
umbótunum breikkar Tito
enn það bil, sem aðskilur
júgóslavneska og sovézka
kommúnista og einskorða-1
ekki við utanríkismál.
í-------
■ ■
Oruggur ukstur
ó Akureyri
AÐALFUNDUR klúbbsins ör-
uggur a'kstur í Eyjafirði var hald
inn að Hótel KEA á Akureyri
laugardaginn 29. marz aL
Formaður klúbbsina, Finn-
bogi S. Jónasson, setti fundinn
og stjórnaði honum, en fundar-
ritari var Aðalsteinn Óakarsson,
DalvLk.
Bæjarfógetinn á Akureyri,
Ófeigur Eiríksson, flutti fróðlegt
erindi um umferðarmál, einffcum
með tilliti til umferðaraðstöðu á
Akureyri. Gaf hann glöggt yfir-
lit um helztu þætti vegafcenfis
bæjarins ag nýtingu þess nú og í
næstu framtíð og ræddi áorðnar
breytingar vegna H-uimferðarinn
ar og endurskoðun á þeim með
tilliti til reynslunnar síðan. Var
gerður góður rómur að máli bæj
arfógeta.
Félagsmálafulltrúi Samvinnu-
trygginga, Baldvin Þ. Kristjáns-
son, flutti erindi um ýrnsa fé-
lagsmálaflokfca á sviði umferðar
öryggismála, svo sem hið nýja
Umferðanmálaráð o. fl., en hann
og Sigmundur Björnsson, sem
fer með umboð Samvinnutrygg-
inga í Eyjafirði á vegum Vá-
tryggingardeildar KEA, aflhentu
viðurkenningar- og verðlauna-
menki tryggingarfélagsins 1968
til um 100 bifreiðaeigenda — 20
fyrir 10 ára öruggan afcstur og
80 fyrir 5 ára öruggan afcstur.
í framsöguræðu sinni fyrir
tillögunni benti þingmaður-
inn á, að jarðhitinn er ein af
náttúruauðlindum okkar, sem
enn eru lítið nýttar en hins
vegar lífsnauðsynlegt fyrir
þjóðina að fjölga árvissum at-
vinnugreinum. Jafnframt
vakti Ásgeir Pétursson at-
hygli á nauðsyn þess að hafin
yrði skipuleg leit að jarðhita
þar sem hann væri víða fyrir
hendi neðanjarðar og þyrfti
til þess boranir og mælingar.
Ásgeir Pétursson benti í lok
framsöguræðu sinnar á Al-
þingi á hið félagslega gildi
þess að nýjar atvinnugreinar
rísi upp í dreifbýlinu í krafti
jarðhitans og minnti á að nú
þegar hafa slíkar félagslegar
heildir byggzt upp í kringum
atvinnurekstur sem byggir á
jarðhita.